Reviewing the evaluation methods for determining aquifer vulnerability in Iran using the Drastic method
Subject Areas : Water resource managementMohammadreza Pakbaz 1 , Mehran Iranpour 2
1 - Department of Civil Engineering, Aqiq non-profit institute, Isfahan, Iran.
2 - استادیار گروه مهندسی عمران، واحد لنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
Keywords: Groundwater, Vulnerability, Iran, Aquifer, Drastic ,
Abstract :
Determining the vulnerability and risk of groundwater is necessary for groundwater management. Cleaning up polluted groundwater is a costly undertaking. Various factors degrade groundwater quality, including point sources and diffuse sources of pollution, often linked to human activities that allow pollutants to enter aquifers. Therefore, it is necessary to use suitable and affordable methods to prevent pollution of ground-water resources at the source. The purpose of this research is to evaluate the methods of determining the vulnerability of aquifers using the drastic model in 12 regions located in some parts of Iran. The evaluation of each region is presented based on different indicators which help the removing pollution executors of underground water systems in order to choose, reuse or present new methods. In addition, the challenges and research gaps of the existing plains were evaluated in the explanation of each method, which can be the subject of future research works.
Adamat, R., Foster, I., & Baban, S. (2003). Groundwater vulnerability and risk mapping for the Basaltic aquifer of the Arzaq basin of Jordan using GIS, Remote sensing and DRASTIC. Applied Geography, 23, 303-324. http://dx.doi.org/10.1016/j.apgeog.2003.08.007
Aller, L., Bennett, T., Lehr, J., & Petty, R. (1987). DRASTIC: A standardized system for evaluating ground water pollution potential using hydrogeologic settings. US Environmental Protection Agency. Washington, DC, 455.
Almasri, M. N. (2008). Assessment of intrinsic vulnerability to contamination for Gaza coastal aquifer, Palestine. Journal of Environmental Management, 88(4), 577-593. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2007.01.022
Arab Ameri, A., Shirani, K., & Rezai, KH. (2015). Assessment of vulnerability of underground water by drastic method (Case study: Najafabad Plain). Iran-Watershed Management Science & Engineering, 12(43). (In Persian)
Azad Shahrak, F., Aghasi, A., Azad Shahrak, F., & Zarei, A. (2011). Vulnerability mapping of the hashtgerd aquifer using DRASTIC method and sensitivity analysis. Journal of Water And Wastewater, 2. (In Persian)
Babiker, I. S., Mohamed, M. A., Hiyama, T., & Kato, K. (2005). A GIS-based DRASTIC model for assessing aquifer vulnerability in Kakamigahara Heights, Gifu Prefecture, central Japan. Science of the Total Environment, 345(1-3), 127-140. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2004.11.005
Dixon, B. (2005). Groundwater vulnerability mapping: A GIS and fuzzy rule based integrated tool. Applied Geography, 25(4), 327-347. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2005.07.002
Eshaghi Ilbeygi, S., Ganji Norouzi, Z., Dorostkar, V., Movahednejad, M.H., & Atari, M. (2021). Vulnerability assessment of Sabzevar Aquifer (Northeast of Iran) using Drastic model. Iranian Journal of Irrigation and Drainage,16(1), 255-266. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20087942.1401.16.1.20.7. (In Persian)
Ghanbarian, M., & Ahmadi Nadoushan, M. (2019). Determination of aquifer vulnerability in Lordegan aquifer using DRASTIC, AVI and GODS models. Journal of Research in Environmental Health, 4(4), 257-271. https://doi.org/10.22038/jreh.2019.35710.1246. (In Persian)
Gogu, R. C., & Dassargues, A. (2000). Current trends and future challenges in groundwater vulnerability assessment using overlay and index methods. Environmental Geology, 39, 549-559. http://dx.doi.org/10.1007/s002540050466
Hamza, M. H., Added, A., Rodriguez, R., Abdeljaoued, S., & Mammou, A. B. (2007). A GIS-based DRASTIC vulnerability and net recharge reassessment in an aquifer of a semi-arid region (Metline-Ras Jebel-Raf Raf aquifer, Northern Tunisia). Journal of Environmental Management, 84(1), 12-19. http://dx.doi.org/10.1016/j.jenvman.2006.04.004
Joodavi, A., & Khazaei, S. (2016). A new method for groundwater vulnerability and risk mapping using GIS and numerical modeling. Iranian Journal of Irrigation and Drainage, 2(10), 241-251. (In Persian)
Knödel, K., Lange, G., & Voigt, H. J. (2007). Environmental geology: Handbook of field methods and case studies. Springer Science & Business Media.
Mahmoudpour, H., Janatrostami, S., & Ashrafzadeh, A. (2021). Design of the optimal groundwater quality monitoring network using the aquifer vulnerability map. Iran-Water Resources Research, 16(4), 154-173. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17352347.1399.16.4.11.1. (In Persian)
Marofi, S., Soleymani, S., Ghobadi, M.H., Rahimi, GH. & Marofi, H. (2012). Vulnerability assessment of Malayer plain groundwater by SINTACS, DRASTIC and SI models. Water and Soil Conservation, 19(2). (In Persian)
Mirzai, S., Naderi, M., Beigi, H., & Mohammadi, J. (2012). Vulnerability assessment of Shahrekord plain aquifer using Drastic model. Environmental Impact Assessment Review, 11(6), 143-151. (In Persian)
Mohebbi, Y., & Asghari Moghaddam, A. (2018). Kahriz plain aquifer vulnerability assessment using Drastic Model in GIS. Environmental Geology Scientific Research Quarterly, 45(11). (In Persian)
Nadiri, A., Akbari, E., Abbas Novinpour, E., & Gharekhani, M. (2019). Assessment of Khoy aquifer vulnerability using a combined method. Journal of Water and Irrigation Management, 9(2), 251-262. https://doi.org/10.22059/jwim.2019.290989.720. (In Persian)
Napolitano, P., & Fabbri, A. G. (1996). Single-parameter sensitivity analysis for aquifer vulnerability assessment using DRASTIC and SINTACS. IAHS Publications-Series of Proceedings and Reports-Intern Assoc Hydrological Sciences, 235(235), 559-566.
Neshat, A., Pradhan, B., Pirasteh, S., & Shafri, H. Z. M. (2014). Estimating groundwater vulnerability to pollution using a modified DRASTIC model in the Kerman agricultural area, Iran. Environmental Earth Sciences, 71, 3119-3131. https://doi.org/10.1007/s12665-013-2690-7
Saadati, H., Malekian, A., & Moghaddamnia, A. (2020). Assessment of vulnerability index and risk zoning in Ardabil plain. Journal of Water and Irrigation Management, 10(1), 157-171. https://doi.org/10.22059/jwim.2020.298424.770. (In Persian)
Sadat-Noori, M., & Ebrahimi, K. (2016). Groundwater vulnerability assessment in agricultural areas using a modified DRASTIC model. Environmental Monitoring and Assessment, 188, 1-18. https://doi.org/10.1007/s10661-015-4915-6
Tabarmayeh, M., & Vaezi, A. (2015). Vulnerability assessment of open aquifer of Tabriz plain. Journal of Water and Soil, 28(6), 1137-1151. (In Persian)
Umar, R., Ahmed, I., & Alam, F. (2009). Mapping groundwater vulnerable zones using modified DRASTIC approach of an alluvial aquifer in parts of Central Ganga Plain, Western Uttar Pradesh. Journal of the Geological Society of India, 73, 193-201. https://doi.org/10.1007/s12594-009-0075-z
Vrba, J., & Zaporozec, A. (Eds.). (1994). Guidebook on mapping groundwater vulnerability. International Contribution for Hydrogeology, 16, 1-131.
Technical Strategies in Water Systems https://sanad.iau.ir/journal/tsws ISSN (Online): 2981-1449 Spring 2024: Vol 2, Issue 1, 83-102 |
|
Review Article |
|
|
Reviewing the evaluation methods for determining aquifer vulnerability in Iran using the Drastic method
Mohammadreza Pakbaz1*, Mehran Iranpour Mobarake2
1 Department of Civil Engineering, Aqiq non-profit institute, Isfahan, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Civil Engineering, Lanjan Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
Corresponding Author: mohammadrezapakbaz5257@gmail.com
© The Author)s( 2024
Received: 04 Nov 2023 | Accepted: 27 Jun 2024 | Published: 14 Jul 2024 |
Abstract
Determining the vulnerability and risk of groundwater is necessary for groundwater management. Cleaning up polluted groundwater is a costly undertaking. Various factors degrade groundwater quality, including point sources and diffuse sources of pollution, often linked to human activities that allow pollutants to enter aquifers. Therefore, it is necessary to use suitable and affordable methods to prevent pollution of groundwater resources at the source. The purpose of this research is to evaluate the methods of determining the vulnerability of aquifers using the drastic model in 12 regions located in some parts of Iran. The evaluation of each region is presented based on different indicators which help the removing pollution executors of underground water systems in order to choose, reuse or present new methods. In addition, the challenges and research gaps of the existing plains were evaluated in the explanation of each method, which can be the subject of future research works.
Keywords: Groundwater, Vulnerability, Iran, Aquifer, Drastic
مقاله مروری |
|
|
مروری بر ارزیابی روشهای تعیین آسیبپذیری برخی از آبخوانهای ایران
به روش دراستیک
محمدرضا پاکباز 1*، مهران ایرانپور مبارکه 2
1. گروه مهندسی عمران، موسسه آموزش عالی عقیق، اصفهان، ایران.
2. استادیار گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لنجان، اصفهان، ایران.
نویسنده مسئول: mohammadrezapakbaz5257@gmail.com
© The Author)s( 2024
چاپ: 24/04/1403 | پذیرش: 07/04/1403 | دریافت:13/08/1402 |
چکیده
برای مدیریت آب زیرزمینی، تعیین آسیبپذیری و ریسک آب زیرزمینی اجتناب ناپذیر است. همچنین رفع آلودگی آب زیرزمینی، هزینههای زیادی را در بر خواهد داشت، از اینرو لازم است از روشهای مناسب و مقرون به صرفه برای پیشگیری از آلودگی منابع آب زیرزمینی استفاده گردد. از جمله عواملی که سبب کاهش کیفیت آب زیرزمینی میگردد؛ وجود منابع مهم آلایندههای منتشر شده و نقطهای ناشی از فعالیتهای انسانی در سطح زمین و نفوذ این آلایندهها به آبخوانهاست. به همین منظور جلوگیری از آلودگی این آبها در مدیریت منابع آب زیرزمینی، ضروری است. هدف این پژوهش ارزیابی روشهای تعیین آسیبپذیری آبخوانها با استفاده از مدل دراستیک در 12 منطقه واقع در برخی نقاط کشور ایران است. ارزیابی هر منطقه بر اساس شاخصهای متفاوتی ارائه شده است که به مجریان برطرفکننده آلودگیهای سیستمهای آب زیرزمینی در جهت انتخاب، استفاده مجدد و یا ارائه روشهای جدید کمک میکند. بهعلاوه در توضیح هر روش، چالشها و شكافهای تحقیقاتی دشتهای موجود مورد بررسی قرار گرفتند که میتوانند موضوع کارهای تحقیقاتی در آینده باشند.
واژههای کلیدی: آب زیرزمینی، آسیبپذیری، ایران، آبخوان، دراستیک
1- مقدمه
امروزه مسائل زیست محیطی با رشد روز افزون تکنولوژی، صنعتیتر شدن جهان، رشد جمعیت و کاهش سریع منابع سالم آب، افزایش یافتهاند. از سوی دیگر از گذشته به دلیل اهمیت آب در سلامت انسان، به منابع آب و مسائل مربوط به آن توجه شده است(Azad et al., 2011). به همین منظور به دلیل محدود بودن منابع آب سطحی، آب زیرزمینی تنها منبع قابل اعتماد آب شیرین در بسیاری از کشورهای دنیا محسوب میشود (Mahmoudpour et al., 2021). آب زیرزمینی یکی از منابع مهم و برجسته تامین آب در تمامی کشورها، بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک بهحساب میآید. آلودگی منابع آب به یکی از معضلات جدی در سراسر جهان طی چند دهه گذشته تبدیل شده استHamza et al., 2007; Neshat et al., 2014) (Umar et al., 2009;. در بیشتر مناطق ایران که جزء مناطق خشک و نیمه خشک جهان است (Dixon 2005)، امروزه بهرهبرداري بيرویه از آبهاي زیرزمیني باعث کاهش شدید سطح آب گردیده و نیز آلایندههاي مختلفي به سفرههاي آب زیرزمیني از طریق فعالیتهاي کشاورزي، صنعتي و شهري، وارد شده استDixon 2005; Aller et al., 1987) Knödel et al., 2007; (Sadat-Noori & Ebrahimi, 2016; یکی از روشهای پیشگیری آلودگی آب زیرزمینی، شناسایی مناطقی است که مستعد آلودگی بالا میباشند و با بهدست آوردن این اطلاعات میتوان منطقه را از لحاظ آسیبپذیری، پهنهبندی نمود (Azad et al., 2011). از جمله عواملی که برای تصمیمگیری و تخصیص کاربریهای اراضی مناسب و همچنین برنامههای مدیریت منابع آب در سراسر جهان مورد اهمیت قرار دارد، آسیبپذیری آب زیرزمینی و پهنهبندی ریسک میباشد. در نتیجه میتوان با اطلاعات بهدست آمده، تمهیدات لازم را درخصوص جلوگیری از آلودهشدن مناطق با آسیب پذیری بالا، اندیشید. جمعآوری دادهها و اطلاعات قابل اطمینان و کافی لازمه مدیریت صحیح و موثر سیستمهای آبزیرزمینی است که از طریق پایش کمی و کیفی آب زیرزمینی بهدست میآید.
در این راستا اهمیت آبخوانها از حیث آلودگي و ممنوعیت توسعه بهرهبرداري از سفرههای آب زیرزمیني میباشد و پژوهشهای گستردهای با هدف پیشبیني روند آسیبپذیري جهت مدیریت بهینه آبخوانها بهعنوان ذخیره ارزشمند آب، همچنین توسعه پایدار آن، کاهش آسیبهاي زیست محیطي و بحران نابودي منابع آبي صورت گرفته است. از روشهای مختلف ارزیابی آسیبپذیری آب زیرزمینی، میتوان به روشهای مبتنی بر شبیهسازی، روشهای آماری و روش دراستیک اشاره کرد یکی از متداولترین روشها برای ارزیابی آسیبپذیری ذاتی1 آبخوان، روش دراستیک است. در این راستا با توجه به بحثهای امروز زیست محیطی و آلودگي، تهیه مدل دراستیک به کمک فناوریهای سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)2 اهمیت زیادی داشته و از آنجا که آب زیرزمیني در شرایط خشکسالي امروز، نقش مهمي در کشاورزي سالم دارد، استفاده از این مدل نتایج خوبي به همراه خواهد داشت(Arab Ameri et al., 2015).
برای اولین بار در اواخر دهه 1960 در فرانسه مفهوم آسیبپذیري آب زیرزمینی جهت هشدار درباره آلودگی آب ارائه گردید(Vrba & Zaporozec, 1994) . در مورد آسیبپذیری آبخوان و مفهوم آن در هیدروژئولوژی تعاریف زیادی ارائه شده که از آن میتوان به تعریف کمیته ملی علوم زمین آمریکا در سال 1991 اشاره کرد. به بیان این کمیته، آسیبپذیری آب زیرزمینی نسبت به آلودگی را، تمایل یا احتمال رسیدن آلایندهها به یک مکان مشخص در سیستم آب زیرزمینی بعد از به وجود آمدن آنها در برخی محلها، در بالای سطح آبخوان میداند (Almasri 2008).
از نظر مفهومی در هیدروژئولوژی اصطلاح آسیبپذیری به دو صورت آسیبپذیری ذاتی و آسیبپذیری ویژه تقسیم میشود. به امکان آلودگی در یک منطقه بدون در نظر گرفتن آلاینده خاص آسیبپذیری ذاتی گفته میشود که به ویژگیهای زمینشناسی، هیدرولوژی و هیدروژئولوژی یک منطقه و فعالیتهای بشری وابسته بوده و مستقل از ماهیت آلاینده (Gogu & Dassargues, 2000) میباشد. از جمله روشهایی که به منظور ارزیابی این نوع آسیبپذیری استفاده میشوند، میتوان دراستیک را نام برد(Hamza et al., 2007). آسیبپذیری ویژه اشاره به آسیبپذیری آب زیرزمینی نسبت به آلاینده یا گروهی خاص از آلایندهها دارد که وابسته به ویژگیهای آلاینده و ارتباط آن با مؤلفههای مختلف آسیبپذیری ذاتی میباشد. روشهای مختلفی جهت ارزیابی آسیبپذیری آب زیرزمینی وجود دارد که میتوان به روشهای رتبهدهی، توصیفی3، آماری-تحلیلی4 و ترکیبی5 اشاره کرد. روش دراستیک یکی از مهمترین و پرکاربردترین روش رتبهدهی و همپوشانی میباشد.
2- تئوری
در سال 1987 بـا حمایـت آژانس حفاظت از محیط زیست امریکا (EPA)6 روش دراسـتیک توسـط(Aller et al., 1987) بـه عنـوان سیسـتمی استاندارد براي ارزیابی آسیبپذیري منــابع آب زیرزمینـی نسـبت بـه آلودگی ارائه گردید که بر اساس آن، نقشه آسیبپذیری با پارامترهای مختلف هیدروژئولوژی ایجاد گردید، که هر یک در انتقال آلودگی تاثیر گذارند. در نهایت، با جمع یک ضریب وزنی و یک ضریب ارزش، نقشه آسیبپذیری ارائه میگردد (Aller et al., 1987). دراستیک متداولترین روش برای ارزیابی حساسیت آبخوان است هر چند هدف آن پیشبینی وقوع آلودگی در آب زیرزمینی نمیباشد. البته در برخی از کاربردهای آن در خصوص پیشبینی آسیبپذیری آب زیرزمینی نسبت به آلودگیها، دراستیک موفق و برخی ناموفق بوده است (Adamat et al., 2003). در حال حاضر برای ارزیابی پتانسیل آلودگی، روش دراستیک به عنوان یک سیستم استاندارد شناخته شده و این مدل در بیشتر کشورهای دنیا مورد استفاده قرارمیگیرد زیرا دادههای مورد نیاز جهت استفاده از روش دراستیک به راحتی میتواند از نهادهای دولتی و یا نیمه دولتی بهدست آید. به دلیل در نظر گرفتن تعداد پارامتر بیشتر و دقت بالاتر در مطالعات فراوان، استفاده از چهارچوب عملی دراستیک جهت ارزیابی آسیبپذیری آب زیرزمینی، در آبخوانهای کشورهای مختلف جهان با موفقیت انجام شده است. فرآیند مدلسازی برای محاسبه شاخص ریسک آلودگی در شکل (1) نشان داده شد.
2-1- پارامترهای دراستیک
عبارت DRASTIC مخفف پارامترهایي است که در سیستم هیدروژئولوژیکي، کنترلکننده آلودگي آب زیرزمیني ميباشند و عبارتند از: عمق آب زیرزمیني، تغذیه خالص، محیط آبخوان، محیط خاک، توپوگرافي، تاثیر ناحیه غیر اشباع و ضریب هدایت هیدرولیکي آبخوان، که به شرح زیر میباشد:
عمق آب زیرزمینی7 (D): یکی از مهمترین فاکتورهای شاخص دراستیک عمق آب زیرزمینی است که فاصله سطح زمین تا سطح ایستابی را شامل میشود که بر اساس آن میزان ضخامتی که آب باید طی کند تا به سطح آبخوان برسد مشخص میشود. افزایش این ضخامت، منجر به تصفیه و حذف آلودگی توسط ناحیه غیراشباع خاک میشود. با افزایش عمق، پتانسیل حفاظت از آلوده شدن آب بیشتر میشود.
تغذیه خالص(R): میزان آبی میباشد که توسط عوامل مختلفی نظیر بارش، از طریق ناحیه غیراشباع خاک به آب زیرزمینی میرسد. یک عامل اصلی برای انتقال آلودگی، آب نفوذی از محیط غیر اشباع به ناحیه اشباع است که حامل آلودگیهای جامد و مایع میباشد و به سطح آب زیرزمینی منتقل شده باعث افزایش کمی و افت کیفیت آب میشود. به طور کلی یک ناحیه با تغذیه بالای آب، در ریسک آلودگی بالاتری قرار دارد.
محیط آبخوان (A): محیط آبخوان به ساختار زمین در قسمت اشباع آبخوان گفته میشود که وابسته به نوع ترکیب و دانهبندی خاک میباشد. طول مسیر و جهت جریان آب تاثیر بسزایی در مواد تشکیلدهنده آبخوان دارد لذا با افزایش طول مسیر، زمان لازم برای انجام فرایندهای میرایی نظیر جذب، واکنش شیمیایی و پراکنش، افزایش مییابد. به طور کلی افزایش پتانسیل آلودگی، نتیجه انتقال سریع آلایندهها از طریق ترکیب دانههای درشت و بازشدگیهای نظیر درز و شکاف در محیط آبخوان است. از این رو ریزدانهتر بودن محیط آبخوان باعث افزایش افت آلودگی خواهد بود.
محیط خاک (S): ناحیه 6 فوت یا کمتر سطح بالایی زمین را تحت پوشش قرار میدهد. خاک و بافت آن اثر قابل توجهی بر مقدار آب نشت کرده به زمین دارد. به طور کلی نوع و مقدار رس موجود در خاک نقش مهمی در آلودگی ایفا میکند. هر چه خاک ریزدانهتر و رس موجود در آن تراکم کمتر و متورم باشد، تراوایی نسبی خاک، کاهش و احتمال نفوذ آلودگی به سطح آب زیرزمینی کاهش مییابد. محیط خاک بر حسب ردهبندی بافتی آن مشخص و امتیازبندی میشود.
توپوگرافی (T): منظور از توپوگرافی، شیب سطح زمین است. کنترل حرکت آلودگی و یا نگهداری آن بر روی سطح زمین، متاثر از شیب آن میباشد. به همین منظور امکان آلودگی آبخوان در سطوح با شیب زیاد، کاهش مییابد و در سطوح با شیب کم و افقی، به علت زمان ماندگاری آلودگی بر روی سطح زمین، بیشتر و در نتیجه میزان نفوذ پذیری آلودگی به حداکثر خواهد رسید.
تاثیر ناحیه غیر اشباع (I): در تعریف دراستیک محیط غیر اشباع به محدوده بالای خط ایستابی آب زیرزمینی که همه خلل و فرج آن با آب پر نشده است، اطلاق میشود. در این محدوده به جز آب، دو فاز جامد و هوا نیز وجود دارد. زمان حرکت آلودگی در محیط غیراشباع را، ذرات بافت آن تعیین میکند. ارزشگذاری محیط غیر اشباع در آبخوانهای سطحی تقریباً متناسب با ارزشگذاری محیط آبخوان است. نرخ نفوذ، طول مسیر و چگونگی حرکت آلایندهها با ناحیه غیراشباع خاک رابطه مستقیم و آن را کنترل مینماید و به همین جهت در زمان لازم برای میرایی و کاهش آلودگی تاثیر بسیار دارد.
ضریب هدایت هیدرولیکی (C): به میزان توانایی مواد تشکیلدهنده آبخوان به هدایت آب، هدایت هیدرولیکی گفته میشود. که این هدایت آب توسط فضای متخلخل تشکیلدهنده آبخوان کنترل میگردد. میزان انتشار و انتقال آلودگی در ناحیه اشباع تا حد زیادی به این پارامتر بستگی دارد. با توجه به این مفهوم باید مفهوم محیط آبخوان را از آن جدا نمود زیرا ممکن است محیط آبخوان به میزان زیادی نفود ناپذیر باشد ولی شامل شکافهای بزرگ باشد.
شکل 1- فرآیند مدلسازی برای محاسبه شاخص ریسک آلودگی
Fig 1. Modeling process to calculate the pollution risk index
2-2- نحوه به دست آوردن شاخص آسیبپذیری دراستیک
در روش دراستیک به هر پارامتر یک نرخ و یک وزن بر حسب اهمیت پارامتر اختصاص داده میشود. از این رو شاخص دراستیک بر اساس وزندهی به مجموع هفت پارامتر با رابطه (1) محاسبه میشود:
(1) | DI = Dr Dw + Rr Rw + Ar Aw + Sr Sw + Tr Tw + Ir Iw + Cr Cw |
در این رابطه:
DI = شاخص دراستیک
D، R، A، S، T، I و C = پارامتر های هفتگانه
r = نرخ ارزش (رتبه)
w = وزن پارامتر
دستهبندی شاخص دراستیک مطابق با جدول (1) میباشد.
جدول 1- محدوده آسیبپذیری آبخوان (Hamza et al., 2007)
Table 1. Range of aquifer vulnerability (Hamza et al., 2007)
محدوده آسیبپذیری | آسیبپذیری |
46> | ناچیز و قابل صرف نظر |
47-92 | کم |
93-136 | متوسط |
137-184 | زیاد |
185< | خیلی زیاد |
2-3- وزندهی و ارزشگذاری پارامترها در دراستیک
در سراسر جهان وزندهی عددی بر مبنای تکنیک دلفی پایهگذاری شده است. به منظور ارزیابی سطوح ریسک این تکنیک به صورت تجربی و تحقیقی در نواحی مورد نظر، مورد استفاده قرار میگیرد. بر اساس این تکنیک، با افزایش وزن، پتانسیل آلودگی بیشتر میگردد. (Aller et al. 1987) طی انجام تحقیقاتی وزنهای 1 تا 5، را برای پارامترهای هفتگانه روش دراستیک ارائه کردند.(Almasri, 2008) بر اساس منطق بولین8 به منظور ارزشگذاری یک پارامتر با توجه به خصوصیات متفاوت این پارامتر، رتبهای در نظر گرفتند. این نرخها از عدد ۱ تا ۱۰ متغیراند. وزنها و نرخهای مربوط به هر پارامتر در جدول (2) نشان داده شد.
2-4- تحليل حساسيت9
تحلیل حساسيت يك گام اساسي در مدلهای كاربردي است که در آن پارامترهاي ورودي مدل، تغيير داده ميشوند و سپس واکنش سيستم به اين تغييرات سنجیده میشود. در نهایت ميزان حساسيت هر پارامتر تعیین میگردد. جهت سنجیدن آسـيبپـذيري آبخوانها ميزان اثرگذاري هر كدام از پارامترها، با استفاده از دو نوع تحليل حساسيت حذف پارامتر (Babiker et al., 2005) و تحليل حساسيت تك پارامتر (Napolitano & Fabbri 1996) سنجیده میشود.
2-4-1- تحليل حساسيت حذف پارامتر
منظور از تحليل حساسيت حذف پارامتر، حذف يك يا چند پارامتر جهت نشان دادن حساسيت نقشه آسيبپذيري میباشد. در ايـن روش ابتــدا هركـدام از پارامترهــا بــه طــور جداگانــه از محاسبات حذف شده و انديس تغييرپذيري10 دراستيك محاسبه ميشود. برای شناسایی اين روش ميتوان از مـوثرترين پـارامتر بـر آلـودگي آبهـاي زيرزميني در منطقه مورد مطالعه، استفاده کرد(Babiker et al., 2005). ميزان حساسيت مدل به روش حذف تـك پـارامتر از رابطه (2) بهدست میآید:
(2) |
| |||||||||||||||||
محیط خاک | مواد تشکیل دهنده ناحیه غیر اشباع | محیط آبخوان | هدایت هیدرولیکی (متر بر روز) | توپوگرافی (درصد ) | تغذیه (میلی متر) | عمق آب (متر) | ||||||||||||
ضریب | دامنه | ضریب | دامنه | ضریب | دامنه | ضریب | دامنه | ضریب | دامنه | ضریب | دامنه | ضریب | دامنه | |||||
10 | نازک بودن خاک | 1 | لایه محصور کننده | 2 | شیل توده ای | 1 | 4/0-4 | 10 | 0-2 | 1 | 0-5 | 10 | 0-5/1 | |||||
10 | شن | 3 | سیلت / رس | 3 | دگرگونی | 2 | 4-12 | 9 | 2-6 | 3 | 5-10 | 9 | 5/1-6/4 | |||||
9 | ماسه | 3 | شیل | 4 | دگرگونی هوازده | 4 | 12-28 | 5 | 6-12 | 6 | 10-18 | 7 | 6/4-1/9 | |||||
8 | پیت | 6 | سنگ آهک | 5 | آبرفت | 6 | 28-40 | 3 | 12-18 | 8 | 18-25 | 5 | 1/9-2/15 | |||||
7 | رس ترک خورده | 6 | ماسه سنگ | 6 | ماسه سنگ ، آهک و شیل | 8 | 40-80 | 1 | 18< | 9 | 25< | 3 | 2/15-8/22 | |||||
6 | لوم ماسه ای | 6 | ماسه سنگ وشیل | 6 | سنگ آهک و توده | 10 | 80< |
|
|
|
| 2 | 8/22-4/30 | |||||
5 | لوم | 6 | شن و ماسه و رس | 6 | ماسه سنگو توده |
|
|
|
|
|
| 1 | 4/30< | |||||
4 | لوم سیلیسی | 4 | دگرگونی | 8 | شن و ماسه |
|
|
|
|
|
|
|
| |||||
3 | لوم رسی | 8 | شن و ماسه | 9 | بازالت |
|
|
|
|
|
|
|
| |||||
2 | لجن و لای | 9 | بازالت | 10 | سنگ آهک و کارستی |
|
|
|
|
|
|
|
| |||||
1 | رس سخت و متورم نشده | 10 | سنگ آهک و کارستی |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |||||
وزن 2 | وزن 5 | وزن 3 | وزن 3 | وزن 1 | وزن 4 | وزن 5 | ||||||||||||
2-4-2- تحليل حساسيت تك پارامتري
(Napolitano & Fabbri, 1996) براي بررسی تاثير هركدام از پارامترهاي دراستيك بر روي انديس آسيبپذيري از تحليل حساسيت تك پارامتري استفاده کردند. در هر پيكسل با وزن تئوريك اختصاص يافته به آن پارامتر، از روش مدل تحليلـي دراسـتيك اسـتفاده گرديد. با توجه به اینکه اهميت هر هفت پارامتر دراستیک در ارزيابي انديس آسيبپـذيري با استفاده از تحليل حساسـيت حـذف نقشـه نشـان داده شد، تحليـل حساسـيت تـك پـارامتري وزنهاي موثر و تئوريك پارامترها را با هم مقايسه ميكند. وزن موثر در هر پيكسل با استفاده از رابطه (3) بهدست ميآيد:
(3) | W= (Pr Pw)/V)*100 |
در این رابطه:
W= وزن موثر هر پارامتر
Pr= نمره هر پارامتر
Pw= وزن هر كدام از پارمترها
V= انديس نهايي آسيبپذيري
2-5- واسنجي13
بـه منظـور واسنجي(كاليبراسيون) پهنهبندي مدل دراستيك از آلاينده نيترات استفاده میشود، زیرا اين آلاينده جز يكي از آلايندههـاي مهـم و پايدار موجود در آب زيرزميني میباشد. پـس از تهيـه نقشـه آسـيبپذيري، براي پراكندگي يكنواخت نمونـههـا نقشه موقعيت چاههاي كشاورزي برروي یکدیگر همپوشـاني میشود. در ادامه برای قابل اعتماد بودن نتايج صحت سـنجي مـدل، چاههاي نمونهگيري طوري انتخاب میشوند كه از تمام ردههـاي آسيبپذيري متفاوت، نمونه گرفته شود. برای صحتسنجي مـدل از چـاههـاي كشـاورزي منتخـب نمونـهبـرداري صـورت میگیرد و يـون نيتـرات موجـود در نمونههاي برداشت شده از آبهاي زيرزمينـي مـورد تجزيـه و تحليـل قرار داده میشود. سپس نقشه پراكندگي مقادير نيترات آبهاي زيرزميني تهيه میگردد.
3- ارزیابي آسیبپذیري آب زیرزمیني به روش دراستیک
در طی چند سال گذشته یکی از معضلات جدی در سراسر جهان آلودگی منابع آب میباشد. در سرتاسر مناطق ایران نیز آلایندههای مختلفی در پی فعالیتهای کشاورزی، صنعتی و شهری به سفرههای آب زیرزمینی تحمیل شدهاند. یکی از روشهای پیشگیری آلودگی آب زیرزمینی، شناسایی مناطقی است که مستعد آلودگی بالا میباشند و با بهدست آوردن این اطلاعات میتوان منطقه را از لحاظ آسیبپذیری، پهنهبندی نمود. یکی از متداولترین روشها برای ارزیابی آسیبپذیری ذاتی آبخوان، روش دراستیک است. در این بخش از مقاله به بررسی نقاط مشخص شده در شکل (2) در نقشه ایران و مشخص کردن نقاط و میزان آسیبپذیری هر کدام از مناطق جهت ارزیابی آلودگی منابع آب زیرزمینی با روش دراستیک پرداخته میشود.
شکل 2- موقعیت دشتها و میزان آسیبپذیری
|
|
Fig 2. The location of the plains and the degree of vulnerability |
(Azad et al., 2011) پتانسیل آسیبپذیری آبخوان که یکی از ابزارهای پهنهبندی است را برای دشت هشتگرد مورد بررسی قرار دادند. با استفاده از شاخص دراستیک، آبخوان این دشت که همواره در معرض آلودگی ناشی از آبهای برگشتی حاصل از آبیاری آغشته به کودهای شیمیایی، فاضلاب شهری و روستایی و پسابهای صنعتی است، مورد ارزیابی قرار دادند. با تحلیل حساسیت به دو روش پارامتر واحد و حذف لایهها، پس از اطمینان از تناسب توزیع وزنها بر پارامترهای موثر، مشخص گردید بیشترین وزن، مربوط به محیط غیراشباع خاک و تغذیه آبخوان است. سپس پهنهبندی پتانسیل آسیبپذیری آبخوان این دشت با نقشه نیترات آب زیرزمینی مقایسه شد که تطابق نسبتا خوبی را نشان داد. این پهنهبندی با آسیبپذیری کم، متوسط و زیاد تقسیم شد. با انجام این تحقیق، مشخص گردید که بیشترین درصد پتانسیل آسیبپذیری مربوط به کلاس متوسط است. مناطق شمالی دشت پتانسیل آسیبپذیری زیاد و نواحی جنوبی کمترین پتانسیل آسیبپذیری را داشتند. با توجه به نقشه کاربری اراضی میتوان دریافت که بیشترین آلودگی نیترات موجود در منطقه، از فاضلاب شهری و کودهای مصرفی در کشاورزی ایجاد میشود. از این رو باید با افزایش راندمان آبیاری تا حد امکان آبهای برگشتی کشاورزی به آبخوان که اغلب خود به عنوان منبع آلاینده آبخوان به شمار میروند را کاهش داد.
(Mirzai et al., 2012) با استفاده از مدل دراستیک، آسیبپذیری دشت شهرکرد را ارزیابی کردند و با استفاده از خصوصیات تغییرنما14، پهنهبندی غلظت نیترات به روش میانیابی کریجینگ15 انجام شد که در این مطالعه نتایج آن مورد استفاده قرار گرفت. حدود ۸۰ درصد منطقه مطالعاتی در وضعیت آسیبپذیری کم قرار گرفت و نواحی شمال، جنوب شرقی و غرب دشت شهرکرد از پتانسیل آلودگی بالاتری نسبت به دیگر نواحی برخوردار بودند. همچنین نواحی جنوب، جنوب شرق و شمال غرب دارای بالاترین غلظت نیترات بودند. با توجه به کاربری اراضی احتمالاً منبع آلودگی، وجود دامداریهای صنعتی در جنوب و شمال غرب، همراه با کشت علوفه بوده و در جنوب شرق وجود منطقه صنعتی همراه با کشاورزی منابع احتمالی آلودگی، میباشند. مناطق شمالی و مرکز دشت، نیترات با غلظت پایینتری داشتند. همبستگی نقشههای غلظت نیترات آب زیرزمینی و آسیبپذیری که از مدل دراستیک بهدست آمده است، معنادار بود و نشاندهنده میزان همبستگی کارایی مدل دراستیک در پیشبینی نواحی آسیبپذیری بود. عدم تطابق زمانی بارشها، آبیاری اراضی و کوددهی اراضی کشاورزی با زمان اندازهگیری غلظت نیترات آب زیرزمینی، دلایل عدم قطعیت حاصل از این مقایسه بود و میتوان در نظر گرفت که ضریب همبستگی دو نقشه، تابع زمان است. لذا در صورتی که زمان بارشها و فعالیتهای کشاورزی نیز به طریقی در مدل لحاظ گردد امکان عدم قطعیت بین دو نقشه کاهش مییابد. علاوه بر این عامل دیگری همچون وجود منابع نقطهای آلاینده در دشت میتواند بر میزان عدم قطعیت حاصل تاثیر بگذارد. در بالا بردن ضریب همبستگی دو نقشه و افزایش کارایی مدل، دقت در محل عبور کانالها و لولههای انتقال فاضلاب شهری و صنعتی میتواند نقش داشته باشد. نقشههای موضوعی پارامترهای مورد نیاز، پس از تشکیل بانک اطلاعات به کمک دادههای مکانی کمی و کیفی مربوط در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)تهیه و تلفیق شدند.
(Marofi et al., 2012) به شناسایی نواحی آسیبپذیر آبخوان دشت ملایر در برابر آلودگی و تهیه نقشه آسیب پذیري آبخوان از سه روشSI ، دراستیک و سینتکس16 پرداختند. اهداف اصلی این تحقیق، مشخص نمودن مناطق مستعد از نظر آلودگی در سفرههاي آب زیرزمینی دشت ملایر و کمک به تبیین سیاستهاي کاربردي و عملی براي مدیریت منابع آب زیرزمینی بود. در گام نخست، نقشه حساسیت دشت براي هر یک از مدلهاي مورد نظر، با توجه به لایههاي اطلاعاتی آنها تهیه گردید. در گام دوم، لایه نیترات با توجه به دادههاي نیترات اندازهگیري شده تهیه گردید. به منظور حصول اطمینان از کارکرد روشهاي مورد استفاده، همبستگی بین لایه نیترات و نقشههاي آسیبپذیري مدلهاي یاد شده محاسبه شد. با توجه به سطح معنیداري ضریب همبستگی محاسبه شده بین مدلهاي دراستیک وSI ، واسنجی مدلهاي یادشده صورت گرفت و ضرایب پارامترهاي آنها تصحیح شدند. در گام سوم، با همپوشانی نقشه کاربري اراضی و نقشه آسیبپذیري دراستیک اصلاحی، نقشه خطر آلودگی آب زیرزمینی بر اساس مدل دراستیک کشاورزي تهیه شد. در آخرین مرحله، با مقایسه نقشههاي آسیبپذیري دراستیک اصلاح شده، SI اصلاح شده و مدل دراستیک کشاورزي با لایه نیترات، بهترین مدل براي ارزیابی آسیبپذیري آبخوان منطقه انتخاب شد. نتایج بهدست آمده بیانگر آن است که مدل دراستیک کشاورزي بهترین مدل به این منظور میباشد. به منظور اطمینان از نتایج روشهاي مورد استفاده، پس از تهیه لایه نیترات موجود در آب زیرزمینی منطقه، ضریب همبستگی این لایه با مدلهاي مختلف آسیب پذیري محاسبه شد. نتایج نشان داد که ضریب همبستگی مدلهاي دراستیک و SI با لایه نیترات در سطح معنیداري میباشند که نشاندهنده تأئید نسبتاً مناسب این روشها در ارزیابی آسیبپذیري آبخوان منطقه است. همچنین ضریب همبستگی مدل سینتکس با لایه نیترات در سطح معنیدار نبود، بنابراین نمیتوان از نتایج این مدل براي تشخیص پتانسیل آسیبپذیري17 منطقه مورد مطالعه استفاده نمود. روش دراستیک از بیشترین پارامترهاي موثر در آسیبپذیري ذاتی براي پهنهبندي استفاده میکند و دقت آن بیشتر میباشد. ولی پهنهبندي آسیبپذیري با این روش هزینه و زمان بیشتري را نسبت به مدل SI میطلبد. زیرا که این روش از هفت پارامتر براي ارزیابی آسیبپذیري استفاده میکند و تهیه و فراهم نمودن پارامترهاي مورد نیاز براي پهنهبندي در برخی از موارد به ویژه در ایران به دلیل کمبود آمار و اطلاعات پایه امکانپذیر نیست. مدل SI از پنج پارامتر استفاده میکند که چهار مورد از آنها با روش دراستیک مشترك است. فراهم نمودن اطلاعات مورد نیاز براي ارزیابی آسیبپذیري به روش SI به مراتب سادهتر بوده و هزینه کمتري نیاز دارد. نتایج آسیبپذیري با این روش در مدیریت کیفی سفرههاي آب زیرزمینی بسیار کاربرد دارد و با شناسایی مناطق حساستر به آلودگی، نقش بسزایی در این مساله ایفا میکند.
(Tabarmayeh & Vaezi, 2015) از مدل دراسـتيك بـراي ارزيـابي آسـيبپـذيري آبخوان دشت تبريز استفاده کردند. با توجه بـه نقشـه آسـيبپـذيري نهايي، بيشترين آسيبپذيري مربوط به محدوده شمال شرقي منطقـه مورد مطالعه بود. اين مناطق كه محل تمركز واحدهاي صنعتي و مراكـز شهري مهمي از جمله شهر تبريز را شامل ميشد، نتايج آماري حاصـل از تحلیل حساسيت به روش حذف پـارامتر و روش تـك پـارامتري نيـز بیانگر این بود كه در هـر دو مـورد مهمتـرين پـارامتر تأثيرگـذار بـر شاخص آسيبپذيري، عمق سطح ايستابي است. بر اساس بررسي ارتباط بين كاربري زمين و نقشه آسيبپذيري ذاتي مشـخص گرديـد كه بيشترين مساحت زمينهاي كشاورزي در محدوده آسـيبپـذيري كم و كم تا متوسط قرار گرفته است و توسعه كشاورزي در اين نـواحي تـاثير شديدي بر آلودگي آبهاي زيرزميني ايجاد نميكند اما ساير نـواحي بايد تحت مراقبت و كنترل بيشتري قرار بگيرد. در همین راستا نقشـه آسـيبپـذيري ديگري به روش سینتکس تهيه گرديد و با نقشه آسـيبپـذيري تهيه شده به روش دراستيك مورد ارزيابي و مقايسه قـرار گرفـت كـه نتايج حاصله از مدل دراسـتيك را تاييـد كـرد. بنـابراين، تصمیمگیری شد که در ايـن مناطق براي جلوگيري از آلودگي آبهاي زيرزميني بايستي مراقبـت و كنترل بيشتري صورت گيرد و از استقرار واحدهاي صنعتي آلاينده و يا توسعه كشاورزي در اين مناطق پرهيز شود.
(Joodavi & Khazaei, 2016) روشی جدید براي تعیین مناطقی از ناحیه گیرش چاهها که در برابر آلودگی آسیبپذیري بیشتري دارند ارائه کردند. یک از کاستیهاي روشهـاي معمول ارزیابی آسیبپذیري آبخوان، عدم توانایی آنها براي پیشبینی اثر پخش آلایندهها در مناطق آسیبپذیر آبخوان بر آلودگی چـاههـاي آب شـرب میباشد. در ایـن روش از مدل دراستیک براي ارزیابی آسیبپذیري ذاتی آبخوان و از مدلسازي عددي جریان آب زیرزمینی توسط کد MODFLOW و ردیابی حرکـت ذرات در آبخوان توسط کد MODPATH براي تعیین ناحیه گیرش چاهها استفاده گردید. با تلفیق نتایج هر دو مدل در محیط GIS نقشه ریسـک آلودگی آبزیرزمینی در محدوده شهرستان فیروزه در استان خراسان رضوي به صورت ناحیهاي و در محدوده ناحیه گیرش چاههاي آب شرب تعیـین گردید. به طور جزئیتر در این پژوهش ابتدا منابع آلودگی مشـخص شـدند و سپس با توجه به بار آلودگی و خصوصیات آلاینده (کـه شـامل میـزان سمیت، سیار بودن و پایداري آلاینده) نقشـه پهنـهبنـدي خطـر ارائه شد. پس از تهیه نقشه خطر، نقشه آسیبپذیري نیز بـه روش دراستیک تولید شد و پس از آن با توجـه بـه کمیت و کیفیت آب زیرزمینی، نقشه ارزش آب زیرزمینی پهنهبندي گردیـد. در نهایـت با تلفیق ایـن سـه نقشه تحلیل ریسک آلودگی صورت گرفت همچنین بـراي رتبهبندي خطـر، کـاربريهـاي اراضـی کـه احتمـالاً بـر کیفیـت آب زیرزمینی تأثیرگـذار هسـتند، شناسـایی و در شـرایط نسـبی ارزیـابی شدند. آسیبپذیري آب زیرزمینی نیز با استفاده از روش دراسـتیک انجام شد و معیار براي تخمین ارزش نسبی آب زیرزمینی نیز مبتنـی بـر ســه عامــل: وابسـتگی فعلــی بــه آب زیرزمینـی، وابســتگی بــه آب زیرزمینی در آینده و تعامل با منابع زیست محیطی تعیین گردید. در نهایـت دو نقشه ریسک: نقشه ریسـک عمـومی بـا ترکیـب خطـر منـابع آلودگی و میزان آسیبپذیري آب زیرزمینی و نقشه ریسک وزندهـی شده با توجه به ارزش آب زیرزمینی بهدست آمده از ترکیب نقشه ریسک عمومی و نقشه ارزش نسبی آب زیرزمینی بهدست آمد.
نقشـه ریسـک وزندهی شده با توجه به ارزش نسبی آب زیرزمینی براي اسـتفاده جهت اولویتبندي اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه مد نظر قرار گرفت. مزیت نقشه ریسک این است که براي مثال در مکانهـایی که ارزش آب زیرزمینی پایین است، ریسک به صورت کلی نسـبت بـه وضعیتی که در نقشه ریسک عمومی نشان داده شده، کاهش مییابد و متناسب با هدف اولویـتبنـدي برنامـههـاي اصـلاحی و پیشگیرانه میباشد. در ایــن پژوهش، پارامترهاي کیفی نوع آبخوان، خاك و منطقـه اشـباع بـا پارامترهـاي کمی ضخامت آبخوان، مقدار نیتروژن تولید شده در خـاك و مقاومـت هیدرولیکی منطقه غیراشباع که حرکت آب در این منطقـه را محـدود میکند، جایگزین شـدهانـد. در نهایـت، پارامترهـاي مـدل دراسـتیک پیشنهادي با استفاده از دادههاي مشاهدهاي غلظت نیتـرات، واسـنجی شدند. توانایی روش ارائه شده در این پژوهش بـراي تعیـین منـاطقی از ناحیه گیرش چاهها که در برابر آلودگی، آسیبپذیري بیشتـري دارنـد باعــث مــیشــود یکــی از مشــکلات روشهــاي مرســوم ارزیــابی آسیبپذیري آبخوان، که عدم توانایی پیشبینی اثر پخش آلـودگی در مناطق آسیبپذیر آبخوان بر آلودگی منابع ارزشمند آب مانند چاههـاي آب شرب میباشد، رفع گردد.
(Mohebbi & Asghari, 2018) آسیبپذیری آبخوان دشت کهریز در برابر آلودگی را به کمک مدل دراستیک و سامانه اطلاعات جغرافیایی ارزیابی کردند. نقشه پهنهبندی آسیبپذیری، برگرفته از نتایج بهدست آمده، دو پهنه عمده با آسیبپذیری کم و متوسط را نشان داد. با استفاده از پراکندگی یون نیترات، صحت سنجی مدل در محدوده آبخوان انجام شد و مشخص گردید در محدوده متوسط، تقریباً تمامی نقاطی که دارای نیترات بالا هستند، قرار گرفتند. دو نوع تحلیل حساسیت حذف متغیر و تک متغیری دراین تحقیق انجام شد. میزان تأثیرگذاری هر کدام از متغیرها در آلودهسازی آبخوان با تحلیل حساسیت به روش حذف متغیر و تک متغیری، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج هر دو تحلیل نشانگر این موضوع است که مهمترین متغیر تأثیرگذار بر شاخص آسیبپذیری، اثر منطقه غیر اشباع است. پس از آن جهت تهیه نقشه آسیبپذیری، نسبت به تهیه متغیرهای مورد نیاز برای ارزیابی آسیبپذیری به روش دراستیک اقدام شد. در نتیجه یک لایه شبکهای بهدست آمد که در این لایه سلولهای دارای اعداد بزرگتر، نشانگر مناطقی هستند که آسیبپذیری ذاتی بیشتر آب زیرزمینی در مقابل آلودگی و سلولهای دارای ارزش عددی کمتر بیانگر مناطقی که آسیبپذیری ذاتی کمتر آب زیرزمینی در مقابل آلودگی را دارا میباشند. در این روش با تلفیق متغیرهای هفتگانه براساس شاخص آسیبپذیری، میزان آسیبپذیری محدوده کهریز در دو گروه آسیبپذیری کم و آسیبپذیری متوسط قرار گرفت. بدین ترتیب بخش زیادی از نیمه شمالی و تا حدودی قسمتی از نواحی مرکزی آبخوان در گروه آسیبپذیری کم و نیمه جنوبی و بخشی از نیمه مرکزی آبخوان در گروه آسیبپذیری متوسط قرار گرفتند. آسیبپذیری آبخوان پتانسیل آبخوان را برای آلودگی نشان میدهد و با خطر آلودگی نباید اشتباه گرفته شود. بدین معنی که ممکن است در یک منطقه با آسیبپذیری کم و متوسط، بدلیل حضور گسترده منابع آلاینده از نظر آلودگی منطقه پرخطری باشد و برعکس ممکن است در منطقهای آسیبپذیری بالا باشد ولی بدلیل نبود منابع آلاینده هیچ گونه خطر آلودگی آب زیرزمینی را تهدید نکند.
(Ghanbarian & Ahmadi, 2019) به ارزيابى آسيبپذيرى آبخوان دشت لردگان و نيز بررسى كارايى مدلهاى گوناگون در آسيبپذيرى آبهاى زيرزمينى درمحيط GIS با استفاده از سه مدل دراستیک اصلاح شده، GODS18و AVI19پرداختند. محدوده آبخوان دشت لردگان در رتبهبندي دراستيك در محدوده آسيبپذيري متوسط و زياد قرار دارد، به طوري كه نواحي حاشيهاي و مرزي دشت در وضعيت آسيبپذيري متوسط قرار گرفتند و قسمتهاي زيادي از مركز دشت وضعيت بدتري نسبت به نقاط ديگر داشته و در وضعيت آسيبپذيري زياد قرار داشتند. آبخوان دشت لردگان از لحاظ وضعيت بهرهبرداري از منابع آب زيرزميني در حالت ممنوعه ميباشد و در آيندهاي نه چندان دور با شرايطي بحراني از لحاظ تأمين آب رو به رو خواهد بود. علت انتخاب اين دشت، شرايط بحراني آن ميباشد. توسعه مناطق شهرنشيني، افزايش فعاليتهاي كشاورزي و مصرف كود و همچنين افزايش واحدهاي صنعتي موجود در دشت، از جمله دلايل بحراني شدن اين دشت و آبخوان موجود در آن به شمار ميروند. با توجه به اهميت دشت لردگان در بخش كشاورزي، صنعت، شرب و توسعه روزافزون شهركهاي صنعتي در اين بخش و ورود فاضلابها و پسماندهاي صنعتي و كشاورزي به داخل منابع آب زيرزميني، شناسايي مناطق و ميزان آسيبپذيري دشت يك امر ضروري ميباشد تا با شناخت كافي از ميزان آسيبپذيري منطقه، از آلوده شدن هرچه بيشتر اين منابع تجديدناپذير، جلوگيري كرد. در اين تحقيق از روش دراستیک اصلاح شده استفاده شد. از آنجايى كه در اين روش تعداد پارامترهاى بيشترى دخيل میباشند، لذا میتوان ادعا نمود كه اين روش نسبت به ساير روشها از تكامل بيشترى برخوردار است. اين روش كه توسط سازمان محيط زيست آمريكا توسعه يافته است، داراي 7 پارامتر ميباشد که با اضافه كردن نقشه كاربرى اراضى به شاخصهای دراستيك، اين شاخص را به شاخص دراستيك اصلاح شده تبديل کرده و در اين مطالعه مورد استفاده قرار گرفت. بررسی تحليل حساسيت به روش حذف پارامتر (نقشه انجام شده)، نشان داد که مهمترين پارامتر تأثيرگذار بر شاخص آسيب پذيري، تغذيه بوده است.
(Arab Ameri et al., 2015) تعیین نقشه آسیب پذیري دشت نجف آباد را با استفاده از روش دراستیک بررسی نمودند. محاسبه و تهیه نقشههاي پارامترهاي هیدروژئولوژي موثر در انتقال آلودگي، مقایسه اثر پارامترهاي موثر در آلودگي آبهاي زیرزمیني در مناطق مختلف نسبت به منطقه مطالعه شده و تعیین اولویتهای مدیریتی- حفاظتی در آبخوان نجفآباد به تفکیک حوزههای شهرستان انجام شد. همچنین برای این منظور تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایي، استفاده گردید. در روش دراستیک عوامل و پارامترهاي مختلفي موثر هستند، ارزش، نقش و اولویت هر کدام از عوامل و پارامترهای مورد بررسی، وابسته به موقعیت منطقه هدف، متفاوت ميباشند. به همین جهت از 7 پارامتر عمق آب زیرزمینی، تغذیه خالص، محیط آبخوان، محیط خاک، توپوگرافی، محیط غیر اشباع و هدایت هدرولیکی استفاده شد. طبق نتایج بهدست آمده پارامترهای عمق آب زیرزمینی و محیط غیراشباع، بیشترین تاثیر را در آلودگی منابع آب زیرزمینی منطقه مطالعاتی داشتهاند.
(Nadiri et al., 2019) به منظور شناسایی مناطق آسیبپذیر آبخوان دشت خوی از روشهای دراستیک، سینتکس و ترکیب این دو روش استفاده کردند. در روشهای دراستیک و سینتکس از پارامترهای هیدروژئولوژی و هیدرولوژیکی منطقه جهت بررسی آسیبپذیری آبخوان و پهنهبندی مناطق مستعد آلودگی استفاده شد ولی با توجه به خصوصیات ذاتی روشها، نتایج متفاوتی ارائه کردند. در این پژوهش، بررسی عملکرد هر کدام از روشهای دراستیک و سینتکس بر اساس معیارهای ارزیابی متفاوت، نتایج متفاوتی را ارائه دادند که بر اساس آن امکان انتخاب یکی از روشها برای ارزیابی آسیبپذیری آبخوان دشت خوی میسر نبود لذا با ترکیب این دو روش و بر اساس یک نقشه واحد آسیبپذیری آبخوان قادر به اظهار نظر گردید. صحت سنجی هر کدام از این روشها و مقایسه نتایج آنها با استفاده از مقادیر نیترات اندازهگیری شده از ۲۶ حلقه چاه در محدوده مطالعاتی و محاسبه شاخص همبستگی و ضریب همبستگی بین نقشههای آسیبپذیری انجام شد. نتایج نشان داد که روش ترکیبی شاخص همبستگی و ضریب همبستگی دقت بیشتری نسبت به روشهای دراستیک و سینتکس دارد و از این رو برای ارزیابی آسیبپذیری این منطقه مناسبتر است. بر اساس نقشه آسیبپذیری بهدست آمده از روش ترکیبی، آسیبپذیری آبخوان در قسمتهای مرکزی و غربی دشت بالا و به سمت حاشیه، کاهش داشت.
(Saadati et al., 2020) سفره آب زیرزمینی اردبیل را بر اساس شاخص جدیدی از جمله عامل تراکم منابع نقطهای20 آلاینده، آسیبپذیری ذاتی و ناحیه21 گیرش آلودگی چاهها، ارزیابی کردند. پژوهش صورت گرفته با استفاده از یک روش جامع ارزیابی آسیبپذیری آب زیرزمینی با شاخص ریسک آلودگی آب زیرزمینی دشت اردبیل ارائه گردید که شامل استفاده از یک نسخه اصلاح شده از روش دراستیک برای پهنهبندی آسیب پذیری ذاتی، یک روش تحلیل مکانی برای پهنهبندی تراکم منابع نقطه آلاینده و مدلسازی عددی برای تعیین منطقه گیرش آلودگی چاهها بود. تلفیق این پارامترها، در محیط GIS انجام شد که مکانیسمی برای پهنهبندی ریسک و شناسایی مناطق در محدوده گیرش آلودگی را فراهم میکند که باید از جهت نظارت بر آب زیرزمینی و مدیریت استفاده از آنها مورد توجه قرار گیرند. این روش دقت بالاتری با توجه به عوامل متعدد در مقایسه با سایر شاخصها دارد. در بیشتر سطوح دشت اردبیل، مقدار این شاخص در حداقل محدوده طبقه بود ولی مقادیر حداکثر این شاخص در مناطق پرجمعیت، حاشیه جادهها و صنعتی قرار داشت که بیانگر کیفیت پایین آب زیرزمینی است. به طور کلی مطابق این شاخص، دشت اردبیل در محدوده آسیبپذیری و خطر پایینی قرار میگیرد.
(Mahmoudpour et al., 2021) شبکه پایش بهینه با حداقل تعداد چاهها در آبخوان ساحلی تالش را با توجه به نقشه آسیبپذیری آبخوان و ارزیابی دقت شبکه پایش طراحی کردند. همچنین نقشه آسیبپذیری آبخوان با استفاده از شاخص دراستیک اصلاح شده22، تهیه و برای جستجوی بهینه شبکه پایش، از الگوریتم ژنتیک23 (GA) استفاده شد. در مدل بهینهسازی، همزمان سه هدف شامل موارد ذیل مورد بررسی قرار گرفت:
1- حداکثر کردن همبستگی بین شاخص آسیبپذیری و مقدار EC24
2- حداقل کردن تعداد چاههای پایش
3- حداکثر کردن ضریب نش - ساتکلیف25 (که بیانگر برازش بین توزیع EC محاسبه شده در شبکه پایش موجود و شبکه جدید است)
در جهت هدف اقتصادی اعمال ضریب وزنی w، در یک تابع هدف، سه هدف تعریف شد و پارامترهای مختلف وزن ارزیابی شد. نتایج نشان داد که انتخاب جواب بهینه، تا حد زیادی به تعیین ضریب وزنی وابسته بوده و بهترین وزن، با توجه به متعادلترین جواب، شاخص آسیبپذیری و دقت شبکه پایش انتخاب شد. نتایج اعتبارسنجی در هر دو دوره بهینهسازی و اعتبارسنجی، تخمینهای قابل قبولی را بهدست آورد.
(Eshaghi et al., 2021) نقشه آسیبپذیری آبخوان سبزوار را با استفاده از مدل دراستیک تهیه کردند. تراکم جمعیتی بالا در حوضه آبریز سبزوار، فراوانی وجود مزارع و تشکیلات صنعتی در منطقه، منجر به افزایش مصرف بیرویه آب زیرزمینی در حوزه فوق شده است که این امر منجر به افزایش املاح و کاهش کیفیت آب در این آبخوان گردید. لذا ارزیابی آسیبپذیری آبخوان سبزوار حائز اهمیت میباشد. مطالعات صورت گرفته بر روی آبخوان سبزوار نشان داد که مناطق مرکزی آبخوان نسبت به آلایندهها آسیبپذیرتر هستند. بررسی نقشهها بیانگر این است که عمق سطح ایستابی تغذیه آبخوان و شیب زمین بیشترین تاثیر را نسبت به دیگر نقشهها دارا میباشند. میزان آسیبپذیری بالای مناطق مرکزی دشت که عمق کمتری تا سطح ایستابی و شیب کمتری دارند منجر به تمرکز بیشتر آلایندهها در ناحیه فوق و انتقال سریع آلایندهها به منابع آب زیرزمینی میباشد. تغذیه آبخوان بیشترین آسیبپذیری را در نواحی مرکزی دشت داشت. ترسیم نقشه محیط آبخوان، نقشه محیط خاک و نقشه منطقه غیراشباع نشان داد که میزان آسیبپذیری در کل دشت بصورت یکسان و تغییرات آسیبپذیری کم میباشد. هدایت هیدرولیکی در بیشتر منطقه یکسان بود و مقدار بالایی داشت. با بررسی انجام شده بر روی نقشه آسیبپذیری دراستیک در منطقه مورد مطالعه، میزان آسیبپذیری در منطقه از کم تا زیاد بود به نحوی که مناطق مرکزی دشت، آسیبپذیری بالاتری داشت. با توجه به حجم فعالیتهای کشاورزی در مناطق مرکزی دشت، بایستی تمهیداتی در جهت جلوگیری از آلودگی احتمالی آبخوان صورت گیرد. همچنین همپوشانی هدایت الکتریکی با نقشه دراستیک نشان داد هدایت الکتریکی در مناطقی با آسیبپذیری زیاد، بالا میباشد که بیانگر املاح بالا در نمونههای آب در ناحیه مورد مطالعه میباشد و این امر نیز میتوانند تاییدی بر دقت و صحت سنجی مدل دراستیک باشد. مروری بر روشهای تعیین آسیبپذیری آبخوان 12 منطقه در نیمه شمالی کشور در قالب جدول (3) ارائه گردید.
4- نتیجهگیری
یکی از منابع مهم و قابل توجه در منابع آب، آبهاي زيرزميني میباشند زیرا این منابع اسـتعداد آلـودگي كمتـر و همچنـين ظرفيت ذخيره بیشتری نسبت به آبهاي سطحي دارند. اما وجـود آلودگيهاي منتشرشونده و نقطهاي که از فعاليتهاي انساني در سـطح زمين ناشی میشوند و نفوذ آنها به منابع آب زيرزميني باعث از بین رفتن كيفيت آب زيرزميني شده و کیفیت آن را براي مصرفكننده پائین میآورد. مضاف بر آن با برداشـت بیرویه آب، سـطح آب زيرزمينـي در بسـياري از دشتهاي كشور به حد بحراني رسيده است. با وجود اینکه بخش بسیاری از مصارف آب آشامیدنی، كشاورزي و صنعت از منـابع آب زيرزميني تامين ميگردد. بنابرين منابع آب زيرزميني به روشهای مختلف در معرض آلودگي قرار دارند كه تشخيص و كنترل آلودگي در آنها نسبت به آبهاي سطحي مشكلتر و پرهزينهتر است. همچنين، به دليل تداوم آلـودگي در ايـن منـابع، بهتـرين روش پیشگیری از آلودگي آنها، شناخت منـابع آلـودهكننـده و منـاطق آسـيبپـذير، تهيه نقشههاي پهنـهبنـدي آسـيبپـذيري و یافتن سياسـتهـاي مديريتي مناسب ميباشد. به همین دلیل، مدیریت کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی دارای اهمیت بالایی در این مناطق میباشد.
جدول 3- مرور روشهای ارزیابی آسیبپذیری آبخوانها به روش دراستیک
Table 3. Overview of the methods of assessing the vulnerability of aquifers by the Drastic method
منطقه مورد مطالعه | روش مورد ارزیابی | عامل هیدرولوژیکی مؤثر | نحوه صحت سنجی | روش تحلیل حساسیت | مهمترین | منطقه دارای بالاترین آسیب پذیری | تعداد حلقه چاه | نرم افزار مورد استفاده | |
ملایر | SI DRASTIC SINTACS | عمق آب زیرزمینی، تغذیه خالص، سنگ شناسی آبخوان، | نیترات | - | - | - | 32 | GIS | |
لردگان | DRASTIC اصلاح شده، GODS, AVI | عمق تا سطح آب زيرزميني، تغذيه خالص، خصوصيات | نیترات | حذف متغیر | تغذيه | - | - | GIS | |
کهریز | DRASTIC | عمق سطح ایستابی، | پراکندگی یون نیترات | حذف متغیر، تک متغیری | اثر منطقه غیر اشباع | - | - | GIS | |
شهرکرد | DRASTIC | عمق سطح ایستابی، | نیترات | - | - | - | 96 | GIS | |
سبزوار | DRASTIC | عمق سطح ایستابی، | نیترات | حذف متغیر، تک متغیری | عمق تا سطح ایستابی تغذیه آبخوان | - | 90 | GIS | |
تبریز | DRASTIC | عمق سطح ایستابی، | نیترات | حذف متغیر، تک متغیری | عمق سطح ایستابی | - | - | GIS | |
خراسان رضوی | DRASTIC | عمق سطح ایستابی، | نیترات | عنوان نشده | عمق آب زیرزمینی، نوع خاك، منطقه غیر اشباع | - | 428 | GIS | |
خوی | DRASTIC SINTACS ترکیب این دو روش | عمق سطح ایستابی، | نیترات | عنوان نشده | - | قسمت های مرکزی و غربی | 26 | GIS | |
اردبیل | ترکیب روشهای DRASTIC SINTACS | عمق سطح ایستابی، | غلظت نیترات، کلراید | عنوان نشده | - | شمال و جنوب شرقی | 2243 | GIS | |
ادامه جدول 3- مرور روشهای ارزیابی آسیبپذیری آبخوانها به روش دراستیک Table 3. Overview of the methods of assessing the vulnerability of aquifers by the Drastic method | |||||||||
منطقه مورد مطالعه | روش مورد ارزیابی | عامل هیدرولوژیکی مؤثر | نحوه صحت سنجی | روش تحلیل حساسیت | مهمترین | منطقه دارای بالاترین آسیب پذیری | تعداد حلقه چاه | نرم افزار مورد استفاده | |
تالش | DRASTIC اصلاح شده | عمق سطح ایستابی، | - | - | عمق، تغذیه، محیط خاک، هدایت هیدرولیکی، کاربری اراضی | تمام نواحی با کاربری شهری | 59 | GIS | |
هشتگرد | DRASTIC | عمق سطح ایستابی، | نیترات | حذف متغیر، تک متغیری | محیط غیراشباع، تغذیه | شمالی | - | GIS | |
نجف آباد | DRASTIC | عمق سطح ایستابی، | - | - | عمق آب، محیط غیراشباع | انتهای آبخوان به سمت شرق | 34 | GIS | |
داشتن دادهها و اطلاعات مطمئن برای داشتن مدیریت صحیح و مؤثر در سیستمهای آب زیرزمینی کافی میباشد که این اطلاعات از طریق پایش کمی و کیفی آب زیرزمینی بهدست میآید. یکی از مراحل اساسی در شناسایی خصوصیات سیستمهای آب زیرزمینی پایش کیفی آب زیرزمینی است. به طور کلی، طراحی شبکههای پایش به دلیلهای پایش اولیه کیفیت آب زیرزمینی بدون دخالت انسان، شناسایی روند تغییرات کیفی در کمترین زمان و نظارت بر مناطق آلوده شده جهت تعیین میزان گسترش آلودگی با منبع غیرنقطهای انجام میشود. یک شبکه پایش مناسب، نه تنها باید نماینده کل سیستم آب زیرزمینی باشد، بلکه از نظر اقتصادی نیز باید مقرون به صرفه باشد. یکی از ابزارهای مهم برای تصمیمگیری و تخصیص کاربریهای اراضی مناسب و همچنین برنامههای مدیریت منابع آب در سراسر جهان تعیین آسیبپذیری آب زیرزمینی و پهنهبندی ریسک میباشد.
در این پژوهش ارزیابی روشهای تعیین آسیبپذیری آبخوان 12 منطقه در نیمه شمالی کشور با استفاده از تئوری دراستیک بررسی شد. اصطلاحات مهم و مورد استفاده در روشها توضیح داده شد. سپس در پایان مروری بر همه روشها در قالب جدول (3) ارائه گردید. به طور کلی هدف تحقیق انجام شده شناسایی برخی از روشهای ارزیابی تعیین آسیبپذیری آبخوان میباشد که به محققان، توسعهدهندگان و مجریان برطرفکننده آلودگیهای سیستمهای آب زیرزمینی در جهت انتخاب، استفاده مجدد و یا ارائه روشهای جدید کمک میکند. علاوه بر این در توضیح هر روش، چالشها و شكافهای تحقیقاتی دشتهای موجود مورد بررسی قرار گرفتند که میتوانند موضوع کارهای تحقیقاتی در آینده باشند.
5- تضاد منافع نویسندگان
نویسندگان این مقاله اعلام میدارند که هیچ تضاد منافعی در رابطه با نویسندگی و یا انتشار این مقاله ندارند.
6- منابع
Adamat, R., Foster, I., & Baban, S. (2003). Groundwater vulnerability and risk mapping for the Basaltic aquifer of the Arzaq basin of Jordan using GIS, Remote sensing and DRASTIC. Applied Geography, 23, 303-324. http://dx.doi.org/10.1016/j.apgeog.2003.08.007
Aller, L., Bennett, T., Lehr, J., & Petty, R. (1987). DRASTIC: A standardized system for evaluating ground water pollution potential using hydrogeologic settings. US Environmental Protection Agency. Washington, DC, 455.
Almasri, M. N. (2008). Assessment of intrinsic vulnerability to contamination for Gaza coastal aquifer, Palestine. Journal of Environmental Management, 88(4), 577-593. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2007.01.022
Arab Ameri, A., Shirani, K., & Rezai, KH. (2015). Assessment of vulnerability of underground water by drastic method (Case study: Najafabad Plain). Iran-Watershed Management Science & Engineering, 12(43). (In Persian)
Azad Shahrak, F., Aghasi, A., Azad Shahrak, F., & Zarei, A. (2011). Vulnerability mapping of the hashtgerd aquifer using DRASTIC method and sensitivity analysis. Journal of Water And Wastewater, 2. (In Persian)
Babiker, I. S., Mohamed, M. A., Hiyama, T., & Kato, K. (2005). A GIS-based DRASTIC model for assessing aquifer vulnerability in Kakamigahara Heights, Gifu Prefecture, central Japan. Science of the Total Environment, 345(1-3), 127-140. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2004.11.005
Dixon, B. (2005). Groundwater vulnerability mapping: A GIS and fuzzy rule based integrated tool. Applied Geography, 25(4), 327-347. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2005.07.002
Eshaghi Ilbeygi, S., Ganji Norouzi, Z., Dorostkar, V., Movahednejad, M.H., & Atari, M. (2021). Vulnerability assessment of Sabzevar Aquifer (Northeast of Iran) using Drastic model. Iranian Journal of Irrigation and Drainage,16(1), 255-266. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20087942.1401.16.1.20.7. (In Persian)
Ghanbarian, M., & Ahmadi Nadoushan, M. (2019). Determination of aquifer vulnerability in Lordegan aquifer using DRASTIC, AVI and GODS models. Journal of Research in Environmental Health, 4(4), 257-271. https://doi.org/10.22038/jreh.2019.35710.1246. (In Persian)
Gogu, R. C., & Dassargues, A. (2000). Current trends and future challenges in groundwater vulnerability assessment using overlay and index methods. Environmental Geology, 39, 549-559. http://dx.doi.org/10.1007/s002540050466
Hamza, M. H., Added, A., Rodriguez, R., Abdeljaoued, S., & Mammou, A. B. (2007). A GIS-based DRASTIC vulnerability and net recharge reassessment in an aquifer of a semi-arid region (Metline-Ras Jebel-Raf Raf aquifer, Northern Tunisia). Journal of Environmental Management, 84(1), 12-19. http://dx.doi.org/10.1016/j.jenvman.2006.04.004
Joodavi, A., & Khazaei, S. (2016). A new method for groundwater vulnerability and risk mapping using GIS and numerical modeling. Iranian Journal of Irrigation and Drainage, 2(10), 241-251. (In Persian)
Knödel, K., Lange, G., & Voigt, H. J. (2007). Environmental geology: Handbook of field methods and case studies. Springer Science & Business Media.
Mahmoudpour, H., Janatrostami, S., & Ashrafzadeh, A. (2021). Design of the optimal groundwater quality monitoring network using the aquifer vulnerability map. Iran-Water Resources Research, 16(4), 154-173. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17352347.1399.16.4.11.1. (In Persian)
Marofi, S., Soleymani, S., Ghobadi, M.H., Rahimi, GH. & Marofi, H. (2012). Vulnerability assessment of Malayer plain groundwater by SINTACS, DRASTIC and SI models. Water and Soil Conservation, 19(2). (In Persian)
Mirzai, S., Naderi, M., Beigi, H., & Mohammadi, J. (2012). Vulnerability assessment of Shahrekord plain aquifer using Drastic model. Environmental Impact Assessment Review, 11(6), 143-151. (In Persian)
Mohebbi, Y., & Asghari Moghaddam, A. (2018). Kahriz plain aquifer vulnerability assessment using Drastic Model in GIS. Environmental Geology Scientific Research Quarterly, 45(11). (In Persian)
Nadiri, A., Akbari, E., Abbas Novinpour, E., & Gharekhani, M. (2019). Assessment of Khoy aquifer vulnerability using a combined method. Journal of Water and Irrigation Management, 9(2), 251-262. https://doi.org/10.22059/jwim.2019.290989.720. (In Persian)
Napolitano, P., & Fabbri, A. G. (1996). Single-parameter sensitivity analysis for aquifer vulnerability assessment using DRASTIC and SINTACS. IAHS Publications-Series of Proceedings and Reports-Intern Assoc Hydrological Sciences, 235(235), 559-566.
Neshat, A., Pradhan, B., Pirasteh, S., & Shafri, H. Z. M. (2014). Estimating groundwater vulnerability to pollution using a modified DRASTIC model in the Kerman agricultural area, Iran. Environmental Earth Sciences, 71, 3119-3131. https://doi.org/10.1007/s12665-013-2690-7
Saadati, H., Malekian, A., & Moghaddamnia, A. (2020). Assessment of vulnerability index and risk zoning in Ardabil plain. Journal of Water and Irrigation Management, 10(1), 157-171. https://doi.org/10.22059/jwim.2020.298424.770. (In Persian)
Sadat-Noori, M., & Ebrahimi, K. (2016). Groundwater vulnerability assessment in agricultural areas using a modified DRASTIC model. Environmental Monitoring and Assessment, 188, 1-18. https://doi.org/10.1007/s10661-015-4915-6
Tabarmayeh, M., & Vaezi, A. (2015). Vulnerability assessment of open aquifer of Tabriz plain. Journal of Water and Soil, 28(6), 1137-1151. (In Persian)
Umar, R., Ahmed, I., & Alam, F. (2009). Mapping groundwater vulnerable zones using modified DRASTIC approach of an alluvial aquifer in parts of Central Ganga Plain, Western Uttar Pradesh. Journal of the Geological Society of India, 73, 193-201. https://doi.org/10.1007/s12594-009-0075-z
Vrba, J., & Zaporozec, A. (Eds.). (1994). Guidebook on mapping groundwater vulnerability. International Contribution for Hydrogeology, 16, 1-131.
[1] Intrinsic vulnerability
[2] Geographic Information System
[3] Subjective Rating Method
[4] Statistical and Process-Based Method
[5] Hybrid Method
[6] US Environmental Protection Agency
[7] Depth to Water Table
[8] Boulin
[9] Sensitivity Analysis
[10] Change Index
[11] Unperturbed Vulnerability Index
[12] Perturbed Vulnerability Index
[13] Calibration
[14] Variogram
[15] Kriging
[16] Sintacs
[17] Vulnerability
[18] Groundwater Occurrence. Overall Aquifer Class. Depth of Water Table. Soil Type (GODS)
[19] Aquifer Vulnerability Index (AVI)
[20] Point Sources Index (PSI)
[21] Capture Zone
[22] Modified DRASTIC
[23] Genetic Algorithm
[24] Electrical Conductivity
[25] Nash–Sutcliffe Coefficient