The Role of Sports in the Social Resilience of Athletes: A Study in Kerman
Subject Areas :
kamal javanmard
1
,
kambiz sanati
2
,
azadeh mosavi
3
1 - Department of Sociology. shaher Quds brancht. . Islamic Azad University .Tehran. Iran
2 - islamic azad university branch tehran
3 - sociology department. dahaghan. islamic azad university. esfahan. iran
Keywords: Social resilience, social solidarity, resilient habits, problem solving,
Abstract :
The current research was conducted to know the role of sports in the social resilience of physical fitness athletes in Kerman city in 1401-1402. This research is practical in terms of purpose. The method is grand theory. The statistical population in this research was the physical fitness athletes of Kerman. The sample size continued until conceptual saturation, which was possible with 16 in-depth interviews among physical fitness athletes in Kerman. The sampling method was purposeful. The data was coded with MAXQDA version 20 software. In order to validate the codes, two other experts did the coders again, and the agreement coefficient of the coding was 0.77. The findings showed that exercise affects the social resilience of athletes. In other words, by changing the way of solving problems and creating resilient habits in athletes, creating social solidarity increases the behavioral characteristic of resilience in athletes. As a result, sports can be introduced as an essential factor in creating psychosocial balance and as a suitable solution for people to transition from crisis.
جلیلی، علی؛ حسین چاری، مسعود؛ (1389) تبیین تاب‌آوری روان‌شناختی بر حسب خودکارآمدی در دانشجویان ورزشکار و غیرورزشکار، مجله رشد و یادگیری حرکتی ورزشی، 2(4)، 131 - 154.
جوانمرد، کمال (1401) پیشقراولان جامعه شناسی ورزش، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول، تهران.
خامسان، احمد (1397) راهنمای تحلیل تاب‌آوری دستگاه‌ها: ارتقای تاب‌آوری اجتماعی، تهران، انتشارات چهار درخت.
دانشوری نسب، عبدالحسین؛ مقصودی، سوده؛ صالحی، مریم. (1400). رابطه حمایت اجتماعی با تاب‌آوری اجتماعی زنان آسیب‌دیده از سیل (موردمطالعه شهرستان دلگان)؛ نشریه مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 67(2)، 7-50.
ساعدی، قاسم؛ ادهمی، عبدالرضا؛ سعیدی، احمد (1401) ارائه الگوی عوامل مؤثر بر ارتقای تاب‌آوری اجتماعی در شرایط تحریم‌های سیاسی و اقتصادی: یک مطالعه کیفی؛ نشریه پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، (50)، 225 -242
شارون، جوئل (1398) ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، انتشارات نشر نی
صالحیان، میرحمید؛ مکاری ساعی، سیما؛ دستانی، ثمین؛ کیومرثی، اسماعیل؛ (1401) تأثیر تجارب ناگوار دوران کودکی، پریشانی روان‌شناختی و تاب‌آوری بر افسردگی ورزشکاران آماتور، مجله روان‌شناسی و روانپزشکی شناخت،9(2)، 107 - 116
علیزاده، مژده؛ نمازی زاده، مهدی (1399) ارتباط بین تاب‌آوری و سخت‌کوشی در ورزشکاران و مقایسة آن در رشته‌های اجتماعی (والیبال و بسکتبال) و انفرادی (شنا و دوومیدانی)؛ نشریه ایده‌های نوین روان‌شناسی؛ شماره 9، ص 78 -91
مقدسی، محمدرضا؛ دایزدی، بهزاد؛ شعبانی مقدم، کیوان (1400) مدل‌سازی تاب‌آوری در ورزش، مجله مطالعات روان‌شناسی ورزشی، 10(38)، 252-233
ملانوروزی، کیوان؛ کاشی، علی؛ کرمی، شادی (1401) بررسی رابطه بین تاب‌آوری و بهزیستی روان‌شناختی ورزشکاران رشته‌های انفرادی با نقش میانجی استرس ادراک‌شده، مجله مطالعات روان‌شناسی ورزشی، 12(43)، 23-34
Bicalho, C.C.F. Melo, G.F. Noce, F. (2020). Resilience of athletes: a systematic review based on a citation network analysis. Cuadernos de Psicología Del Deporte, 20(3), 26-40
Ellis, L. M. (2018). Athlete resilience training (ART) program: an evidence based intervention to improve resilience in collegiate golfers after performance failure a manual for coaches and athletes (Doctoral dissertation), California StateUniversity.
Frank J.H. Lu a &Wei Ping Lee b &Yu-Kai Chang b& Chien-Chih Chou c &Ya-Wen Hsu d &Ju-Han Line&Diane L. Gill (2016) Interaction of athletes' resilience and coaches' social support on thestress-burnout relationship: A conjunctive moderation perspective, Psychology of Sport and Exercise 22 (2016), 202-209.
Galli N., Gonzalez S. P. (2015). Psychological resilience in sport: a review of the literature and implications for research and practice. Int. J. Sport Exerc. Psychol. 13, 243–257. 10.1080/1612197X.2014.946947
Lindsay Sullivan, Jennifer E. Carter, James Houle, Kele Ding, Amanda Hautmann, Jingzhen Yang (2023) Evaluation of a resilience training program for college student-athletes: A pilot study, ournal of American College Health, 71:1, 310-317
Liu, F. Zhang, Z. Liu, S. & Zhang, N. (2021). Examining the Effects of Brief Mindfulness Training on Athletes’ Flow: The Mediating Role of Resilience. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine.
Prom Berger, M. (2014), Patterns of Resilience during Socioeconomic Crises among Households in Europe (Rescue), Concept, Objectives and Work Packages of an EU FP 7 Project
Tamminen K. A., Holt N. L., Neely K. C. (2013). Exploring adversity and the potential for growth among elite female athletes. Psychol. Sport Exerc. 14, 28–36. 10.1016/j.psychsport.2012.07.002
Walker, C. (2019). Increasing Resilience in Athletes. Masters of Education, Goucher College
Waller, M. A. (2001). Resilience in ecosystemic context: Evolution of the concept. American J.Orthopsychiatry, 71, 290-296
.......پژوهش‌های جامعه شناختی، سال هجدهم/شماره دوم / تابستان ۱۴۰۳
Journal of Sociological Researches, 2024 (Summer), Vol.18, No.2
خرید کد DOI |
نقش ورزش در تاب‌آوری اجتماعی ورزشکاران: مطالعه‌ای در شهر کرمان
کمال جوانمرد1
استادیار گروه جامعه شناسی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرقدس، ایران
کامبیز صنعتی
دانش آموخته جامعه شناسی، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران
آزاده موسوی
مربی گروه جامعه شناسی ، واحد بردسیر، دانشگاه ازاد اسلامی، کرمان، ایران
تاریخ ارسال: ۱۲/۷/۱۴۰۲ تاریخ پذیرش: ۵/۵/۱۴۰۳
چکیده
تحقیق حاضر با هدف شناخت نقش ورزش در تاب آوری اجتماعی ورزشکاران آمادگی جسمانی شهرکرمان در بازه زمانی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ انجام شده‌است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی است. روش گرانددتئوری است. جامعه آماری در این پژوهش ورزشکاران آمادگی جسمانی شهر کرمان بود. حجم نمونه تا اشباع مفهومی ادامه داشت که این مهم با با ۱۶ مصاحبه عمیق در بین ورزشکاران آمادگی جسمانی شهر کرمان ممکن شد. روش نمونه‌گیری هدفمند بود داده‌ها با نرم‌افزار MAXQDA ورژن ۲۰ کدگذاری شد. جهت اعتباریابی کدها دو متخصص دیگر کدگذاری‌ها را مجدد انجام دادند که ضریب توافق کدگذاری‌ها ۷۷/۰ به‌دست آمد. یافته‌ها نشان داد که ورزش بر تاب آوری اجتماعی ورزشکاران اثرگذار است. به تعبیری دیگر، ورزش با تغییر شیوه حل مسئله و ایجاد عادت‌های تاب‌آور در ورزشکاران، ایجاد همبستگی اجتماعی ویژگی رفتاری تاب‌آوری را در ورزشکاران افزایش می‌دهد. در نتیجه می‌توان ورزش را به عنوان یک عامل مهم در ایجاد تعادل روانی اجتماعی و به‌عنوان یک راه حل مناسب برای گذار از بحران برای افراد معرفی کرد.
واژگان کلیدی: تاب آوری اجتماعی ، همبستگی اجتماعی، عادات تاب‌آور، حل مساله
The Role of Sports in the Social Resilience of Athletes: A Study in Kerman
Kamal Javanmard2
Assistant Professor of Sociology, Shahre Ghods Branch, Islamic Azad University. Shahre Ghods, Iran
Kambiz Sanati
Department of Sociology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
Azadeh Mosavi
Department of Sociology, Bardsir Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran
Abstract
The current research was conducted to know the role of sports in the social resilience of physical fitness athletes in Kerman city in 1401-1402. This research is practical in terms of purpose. The method is grand theory. The statistical population in this research was the physical fitness athletes of Kerman. The sample size continued until conceptual saturation, which was possible with 16 in-depth interviews among physical fitness athletes in Kerman. The sampling method was purposeful. The data was coded with MAXQDA version 20 software. In order to validate the codes, two other experts did the coders again, and the agreement coefficient of the coding was 0.77. The findings showed that exercise affects the social resilience of athletes. In other words, by changing the way of solving problems and creating resilient habits in athletes, creating social solidarity increases the behavioral characteristic of resilience in athletes. As a result, sports can be introduced as an essential factor in creating psychosocial balance and as a suitable solution for people to transition from crisis.
Keywords: Social resilience, social solidarity, resilient habits, problem solving
مقدمه
پیچیده‌تر شدن جوامع بشری، آمیختن زندگی با مشکلات و سختی‌های فراوان، پیامدهای چون استرس و اضطراب و مشکلات روانی و جسمی را برای افراد به ارمغان آورده است. برای عبور از این شرایط، داشتن ویژگی‌های رفتاری یا مهارت‌هایی برای رسیدن به حفظ سلامت روان لازم و ضروری به‌نظر می‌رسد (علیزاده و نمازی زاده،۸۰:۱۳۹۹). یکی از مفاهیمی که در حال حاضر مطرح شده‌است، مفهوم تاب‌آوری است. تاب‌آوری، مفهوم جدیدی است که بیشتر در مواجهه با ناشناخته‌ها و عدم‌قطعیت به‌کاربرده می‌شود(جلیلی و حسین چناری،۱۳۲:۱۳۹۸). این‌که تاب‌آوری چیست و چگونه در افراد شکل می‌گیرد و چگونه میتواند مسیر زندگی افراد جامعه را شکل دهد، نقش مهمی در مطالعات مدرن دارد. تاب آوری اجتماعی به توانایی ورزشکاران برای مواجهه و کنار آمدن با چالش‌ها، استرس‌ها، شکست‌ها، و شرایط نامساعد در مسیر تمرین و مسابقات ورزشی اشاره دارد. این مفهوم شامل توانایی فرد در بازگشت به حالت اولیه پس از مواجهه با موانع و حفظ انگیزه، روحیه، و عملکرد مثبت در شرایط سخت است (پروم برگر3و همکاران ۱۲:۲۰۱۴).
تاب‌آوری در ورزش یک مسئله مهم است که برآن تأکید می‌شود و همیشه به‌عنوان یک مؤلفه کلیدی، میزان عملکرد ورزشکاران را تحت‌تأثیر قرارمی دهد(الیز4،۹۸:۲۰۱۸)، چراکه شرایط ورزش رقابتی است و در رقابت‌های سنگین، تاب‌آوری میتواند منجر به بهبود وضعیت ورزشکاران شود (والکر5،۲۵:۲۰۱۹). همچنین در گروههای ورزشی، تاب‌آوری به‌عنوان یک هدف مهم مدنظر مربیان است و باعث می‌شود، گروههای ورزشی سعی در ارتقاء قابلیت آن در بین ورزشکاران داشته‌باشند (لی، ژانگ، لیو ژانگ6،۶۸:۲۰۲۰).
مفهوم تاب‌آوری به‌معنای تغییر به حالت جدید باشد که در محیط موجود پایدارتر است، به‌عبارت دیگر بیشتر به سازگاری و انطباق جوامع با حوادث می‌پردازد (دانشوری و همکاران،۲۱:۱۴۰۰) محصول اجتماعی است که فرد در آن رشد می‌یابد؛ نیز هست. بخشی از تاب‌آوری را در مسیر اجتماعی شدن می‌آموزیم؛ چراکه هویت فردی در فرایند اجتماعی شدن شکل می‌گیرد و ساختار می‌یابد. همچنین به‌وسیله آن خودآگاه7 می‌شود؛ خودآگاهی به معنی این است که انسان‌ها درمی‌یابند به معنی ابژه8 در محیط وجود دارند (شارون، ۶۰:۱۳۹۸)؛ اما خودسازی9 ما از طریق آنچه مید10 از آن به‌عنوان دیگری تعمیم‌یافته11 نام می‌برد، شکل می‌گیرد. باتوجه‌به هویت فردی و شناخت خود و خودسازی، می‌توانیم راهبردهای زندگی فردی خود را مشخص سازیم. این راهبردها میتواند به گونه‌های متفاوتی باشد: خود بیزاری، خودکنترلی یا حتی تاب‌آوری که فرد در مسائل بروز می‌دهد میتواند به‌نوعی رفتار اجتماعی است ناشی از یادگیری‌های اجتماعی کسب نموده است (یلدیریم، آرسلام و ونگ12،۶۵،۲۰۲۱). تاب‌آوری صرفاً مقاومتی غیرفعال در برابر موقعیت‌های مخاطره‌آمیز و استرس‌زا نیست؛ بلکه فرد تاب‌آور یک مشارکت‌کننده فعال در محیط است (والر13،۲۰۰۱). این سازه ازنظر فرهنگی و زمینه‌ای یا به عوامل اجتماعی- محیطی وابسته است (لوتار و سیکتی14 ۲۰۰۰، لوتار، سیکتی و بکر15، ۲۰۰۰، مورگان، فلچر و سرکار16، 2013) و یا به رویدادهایی که در طول زندگی با آن مواجه شده‌اند. جدا از بحث هویت فردی، در درون سازمان‌های اجتماعی نیز قرار می‌گیرند که بخش بزرگی از زندگی فردی را در آن‌سپری می‌کنند و زندگی خود را در چارچوب قواعد اجتماعی و الگوهای اجتماعی می‌گذرانند و ما را به انسان‌هایی فرهنگی تبدیل نموده که در کنار یکدیگر زندگی کنیم و کنش متقابل داشته باشیم. خاصیت زندگی جمعی و روابط جمعی تمایز و تفاوت است. تفاوت در نوع طبقه، نوع زندگی، تفاوت‌های سیاسی، فرهنگی و غیره (علیزاده و همکاران، ۱۳۹۹: ۸۰). زندگی جمعی، امکان روبه‌روشدن با بحران‌های بی‌شماری را برای ما فراهم می‌سازد (شارون،۷۵:۱۳۹۸). زمانی که صحبت از ارتقاء تاب‌آوری بهمیان می‌آید، مهم‌ترین مسئله، مدیریت اثرات شوک‌ها و موضوعات مرتبط با ریسک و تغییرات و بی‌ثباتی‌های آینده و تقویت ظرفیت جذب شوک‌ها است. به‌کارگیری شیوه‌های تاب‌آوری، موجب انطباق‌یافتن وکاهش شوک‌های جدید و کاهش اثرات منفی این شوک‌ها است (خامسان،۶۵:۱۳۹۷). یکی از راهکارهای جدید،که متخصصان برای مقابله با شرایط بحرانی پیشنهاد داده‌اند، ورزش است(صالحیان و همکاران، ۱۰۹:۱۴۰۱). ورزش یک فعالیت نهادینه شده است که مستلزم به‌کارگیری نیروی جسمانی شدید، با استفاده از مهارت‌هایی است که توسط عوامل درونی و بیرونی تحریک می شود. ورزش با ایجاد بستری برای تجربه کردن شرایط و تجربیات مختلف برای افراد، باعث افزایش سلامت روان و جسم می شود(علیزاده و نمازی زاده ،۷۹:۱۳۹۹). تاب‌آوری به‌عنوان یک ضرورت عملی برای موفقیت در ورزش در نظر گرفته شده‌است زیرا سوال این نیست که: آیا یک ورزشکار در ورزش با ناملایمات مواجه می‌شود؟ بلکه این است که: چگونه زمانی که ناملایمات رخ می‌دهند، واکنش نشان خواهد داد (گالیل و گنزالس17،۱:۲۰۱۲)؟
تاب‌آوری اجتماعی، منجر به کنترل استرس و اضطراب، مثبت‌اندیشی و خوش‌بینی، انعطاف‌پذیری و انطباق، استقلال و خودکنترلی، تعهد و پشتکار در ورزشکاران می‌گردد. افرادی که در ورزش شرکت می‌کنند، به‌صورت فعال با شکست و ناملایمات مواجه می‌شوند. ورزشکاران در طول دوران حرفه‌ای خود با شکست‌ها، ناملایمات و استرس‌های مختلفی روبه‌رو می‌شوند (تامینت و همکاران18،۶۵:۲۰۱۳) بنابراین ورزشکاران بهدلیل ماهیت رقابتی و استرس‌زای حرفه‌ای که دارند، نیازمند داشتن تاب‌آوری بالا هستند. این توانایی به آن‌ها کمک می‌کند تا در برابر شکست‌ها، فشارهای رقابتی، آسیب‌ها و سایر چالش‌های ورزشی مقاومت کنند و به بهترین عملکرد ممکن برسند. ورزشکاران در هر شهر و منطقه‌ای با مشکلات و چالش‌های خاص خود روبه‌رو می‌شوند. شهر کرمان نیز دارای ویژگی‌ها و شرایط اقلیمی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی خاص خود است و نیاز به تحقیقات محلی درباره تاب آوری اجتماعی دارد. این تحقیقات میتواند به مدیران ورزشی، مربیان، و ورزشکاران کمک کند تا استراتژی‌ها و برنامه‌هایی را برای تقویت تاب‌آوری و بهبود عملکرد ورزشی ارائه دهند؛ بنابراین این پژوهش برای پاسخ به این سؤال انجام شدکه: ورزش از طریق چه مؤلفه‌هایی منجر به تاب آوری اجتماعی ورزشکاران آمادگی جسمانی می‌شود؟
پیشینه پژوهش
نتایج تحقیق ملانوروزی و همکاران (۱۴۰۱) با عنوان «بررسی رابطه بین تاب‌آوری و بهزیستی روان‌شناختی ورزشکاران رشته‌های انفرادی با نقش میانجی استرس ادراک‌شده» نشان داد: رابطه مثبت معناداری بین تاب‌آوری و استرس ادراک‌شده با بهزیستی روان‌شناختی و همچنین بین استرس ادراک‌شده و تاب‌آوری وجود دارد (مقدار T-Value بیشتر از ۹۶/۱ هست). باتوجه‌به این یافته‌ها، لازم است مربیان و ورزشکاران به نقش تاب‌آوری در ابعادگوناگون شخصیت ورزشکاران در ارتقای سلامت روان‌شناختی و عملکرد ورزشی توجه بیشتری داشته باشند.
مقدسی و همکاران (۱۴۰۰) در تحقیقی با عنوان «مدل‌سازی تاب‌آوری در ورزش» نشان دادند: این مدل میتواند تبیین و سبب‌شناسی تاب‌آوری در ورزش را تسهیل کند. همچنین این مدل میتواند پس از سنجش وضعی تاب‌آوری در ورزش و ارزیابی نقاط مثبت و منفی بالقوه آن، جهت برنامه‌ریزی در ورزش به‌کار رود. بدین‌طریق تاب‌آوری ورزشکاران بهبود می‌یابد. لیندسی سالیوان جنیفرای19)۲۰۲۳( در پژوهشی با عنوان «ارزیابی یک برنامه آموزشی تاب‌آوری برای دانشجویان ورزشکار: یک مطالعه آزمایشی» نشان داد:آموزش تاب‌آوری، احتمال استفاده از راهبردهای مقابله انطباقی را برای مدیریت استرس‌های تحصیلی و ورزشی در دانشجویان ورزشکار افزایش می‌دهد.
بیکالهو و همکاران20 (۲۰۲۰)، پژوهشی با عنوان « تاب‌آوری ورزشکاران: یک بررسی سامان‌مند بر اساس تحلیل شبکه استناد» انجام دادند که هدف آن، درک شاخص‌ها و دامنه مدل‌های نظری اتخاذشده برای توصیف تاب‌آوری ورزشکاران و همچنین تحلیل تأثیر آن‌ها بر تحقیقات در مورد این تاب‌آوری است. نتایج گویای این نکته است که: تاب‌آوری در ورزشکاران، یک فرایند پویا و مستمر بر اساس ویژگی‌های فردی روان‌شناختی و تعاملات ورزشکار با محیط است.
فرانک جی. اچ. لو آ21 (۲۰۱۶) در مقاله‌ای با عنوان «تعامل تاب‌آوری ورزشکاران و حمایت اجتماعی مربیان بر رابطه استرس فرسودگی شغلی: دیدگاه تعدیل پیوندی» به این نتیجه رسیدند که: تاب‌آوری و حمایت اجتماعی مربیان، رابطه استرس - فرسودگی شغلی را تعدیل می‌کند، به‌ویژه تعامل تاب‌آوری ورزشکاران با حمایت اجتماعی اطلاعاتی و ملموس مربیان تعدیل می‌شود. همچنین استرس و فرسودگی ورزشکاران در شرایط استرس زندگی بالا و پایین را تعدیل می‌کند.
روش تحقیق
باتوجه‌به هدف اصلی، روش کیفی از نوع گراندد تئوری کلاسیک، برای این پژوهش انتخاب شد. در این رویکرد، درک پدیده موردمطالعه در بستر و محیط جهان واقعی موردنظر است و محقق، در پی دست‌کاری پدیده موردنظر خود نیست. همچنین این رویکرد تلاش می‌کند تحلیلی مبتنی بر بافت، بستر و وضعیت ارائه دهد. این مطالعه کیفی از نوع اکتشافی است و روش جمع‌آوری داده‌ها تفسیری بنیادی است. در این روش محقق سعی می‌کند به فهم بستر فرایندهای اجتماعی و ماهیت ذهنی کنشگران دست پیدا کند. هدف، کشف شاخص‌ها از درون واقعیت‌های موجود است. به عبارتی محقق خودش دست به شاخص‌سازی می‌زند؛ لذا روش نمونه‌گیری هدفمند است. جامعه آماری این پژوهش، ورزشکاران حوزه آمادگی جسمانی است و حجم نمونه با مصاحبه از ۱۶ نفر ورزشکار به اشباع مفهومی رسید. برای آغاز کار چون نیازمند ورزشکارانی بودیم که تاب‌آوری اجتماعی بالایی نسبت به ورزشکاران دیگر داشته باشند، ابتدا شرط ورود به مصاحبه مشخص شد.
شروط ورد به مصاحبه عبارت‌اند از: الف) سابقه فعالیت در ورزش به شکل مستمر حداقل ۴ سال. ب)کسب نمره بالای ۶۰ از پرسشنامه استاندارد تاب‌آوری اجتماعی (کونور و دیویدسون). پرسشنامه تاب‌آوری كونور و ديويدسون ۲۵ گويه دارد كه در يك مقياس لیکرت بين صفر (كاملاً نادرست) و پنج(هميشه درست) نمره‌گذاری شدند. بعد از مشخص شدن افراد، در جلسه ای مجزا با هرکدام در مکان مناسبی که خود مصاحبه شوندگان تمایل داشتند، مصاحبه دربازه زمانی ۴۵- ۶۰ دقیقه انجام شد.در مصاحبه از روند تأثیر گذاری و چگونگی این تأثیر گذاری برتاب آوری و رفتارهای اجتماعی ورزشکاران پرسش شد.سپس داده‌های تحقیق با نرم‌افزار MAXQDA ورژن ۲۰ کدگذاری شد. جمعاً۷۲۰کدباز به‌دست آمد. جهت اعتباریابی، کدگذاری‌ها، توسط دو متخصص دیگر نیز کدگذاری شدند و ضریب توافق کدگذاری‌ها ۷۷/۰ به‌دست آمد.
جدول شماره ۱: مشخصات افراد مشارکت‌کننده در مصاحبه
شماره مشارکت‌کننده | جنسیت | سن | تحصیلات |
1 | زن | 30 | فوق‌دیپلم |
2 | زن | 32 | فوق‌دیپلم |
3 | زن | 42 | لیسانس |
4 | زن | 32 | فوق‌دیپلم |
5 | زن | 32 | لیسانس |
6 | زن | 45 | لیسانس |
7 | مرد | 40 | فوق‌دیپلم |
8 | مرد | 41 | لیسانس |
9 | مرد | 32 | فوق‌دیپلم |
10 | مرد | 32 | لیسانس |
11 | زن | 22 | در حال تحصیل |
12 | مرد | 24 | در حال تحصیل |
13 | مرد | 27 | لیسانس |
14 | مرد | 28 | لیسانس |
15 | زن | 26 | لیسانس |
16 | زن | 25 | در حال تحصیل |
یافته‌های پژوهش
در این بخش، کدهایی که از متن مصاحبه‌ها به‌دست‌آمده‌است، گزارش شده‌است. در مرحله کدگذاری محوری که محقق بر اساس هدف و موضوع تحقیق، کدها را تعیین کرده‌است و کدگذاری گزینشی که انتخاب کدهای مهم و کلیدی برای بررسی و تفسیر داده‌ها متمرکز است در این مرحله بر اساس مهم‌ترین و برجسته‌ترین موضوعات، الگوها یا مفاهیم در داده‌ها صورت‌گرفته و مقولات گزارش شده است.
جدول شماره ۲: کدهای باز مصاحبه
ورزش شرایط زندگی من را به‌کل تغییر داد و من با دیسیپلین شدم. |
یاد گرفتم چگونه موقعیت‌های مختلف اجتماعی ا به سمتی که دوست دارم هدایت کنم |
وزنه زدن یا دویدن، به من کمک کرد تا به طور موقت نگرانی‌های مربوط به کارم را کنار بگذارم |
تعامل با افرادی که دائماً در تلاش برای خودسازی و رشد هستند، دیدگاه من را تغییر داده است |
در ورزش فهمیدم شکست‌ها موقتی هستند مطمئن هستم شرایط بحرانی نیز می‌گذرد |
درک مثبت‌تری از شرایط در من ایجاد شده است |
آدم‌های زیادی را ملاقات کنم، با دیدگاه‌های متفاوت، فرهنگ‌های متفاوت، این موجب شد که من چند نکته را یاد بگیرم مشکلات برای همه هست، دوم داشتن دوستانی که در سختی می‌توانم به آن‌ها تکیه کنم. |
افزایش روحیه به من کمک کرده راحت‌تر مسائل را ببینم |
درک مثبت نسبت به شرایط پیدا کردم |
توانایی حل مسئله‌ام بهتر شد |
تمرینات ورزشی توانسته این توانایی در من ایجاد کند که حس کنم از پس هر مشکلی برآیم مگر مرگ |
افزایش روحیه به من کمک کرده راحت‌تر مسائل را ببینم |
توانایی حل مسائل بالا برده مسائل برای من قابل‌حل‌تر شدن |
توانایی مقابله با چالش‌ها و موانع را در من بیشتر کرده است |
احساس ارتباط با جامعه |
تعامل من با ورزشکاران و علاقه‌مندان به آمادگی جسمانی باعث ایجاد حس اجتماعی شده‌است. |
عضویت در یک جامعه باعث شده خودم را تنها احساس نکنم |
پیگیری جمعی برای خودسازی و رشد حس وحدت را تقویت می‌کند |
تجارب مشترک با دیگران دارم این تجارب حس بهتری در من ایجاد می‌کند. |
تجربیات خودمان با هم به اشتراک می‌گذاریم |
تجارب یکی با یکدیگر داریم |
یادگیری از تجارب دیگران |
درک مشترک بر اساس تجارب مشترکی که داریم |
تجربیات مشابهی که همدیگر به اشتراک می‌گذاریم |
حمایت اجتماعی |
این روابط و حمایت‌ها منبع ارزشمندی برای تشویق در دوران سخت زندگی‌ام بود |
احاطه‌کردن خودم با افرادی که حمایت از من را در اولویت قرار می‌دهند، |
پشتیبانی قوی احساس می‌کنم از سمت دوستان ورزشکارم |
تشویق و حمایت از سوی همکاران باعث شده من حس بهتری داشته باشم |
همدلی متقابل در ورزش باعث احساس بهتری در افراد می‌شود |
وقتی یکی از اعضا با چالش یا شکست مواجه می‌شود، کل جامعه پشت سر او جمع می‌شوند و کلمات تشویق، نصیحت و حمایت را ارائه می‌کنند. |
گروه که داریم در ورزش حس همدلی و عضویت در گروه در من این احساس ایجاد می کنه متعلق به جایی هستم |
معمولاً تیمی کار می‌کنیم مگر در ورزش‌های انفرادی، اما ورزشکاران معمولاً با همدیگر راحت‌تر گروه تشکیل می‌دهند این گروه و ایجاد گروه حس خوبی به هم می‌دهد که به گروه خاصی تعلق خاطر دارم |
تعامل اجتماعی بین افراد زیاد می‌شود |
شبکه‌های اجتماعی قوی پیدا کرده‌ایم |
انسجام و پشتیبانی تیمی در ورزش داریم که تحمل سختی‌ها را بهتر می‌کند. |
شبکه‌ای از افراد هم‌فکر ایجاد کرده است |
بردباری من نسبت به مسائل اجتماعی بیشتر شده |
در صورت دانستن اختلاف‌نظرها باز می‌توانیم با آن‌ها کنار بیایم |
تعامل و تساهل با افراد دیگر بیشتر شده است |
انعطاف‌پذیری من نسبت به شرایط بیشتر شده است |
ورزش باعث شد ارتقای تعادل بین کار و زندگی من برقرار شود |
خودم را جزئی از یک گروه ورزشی هستم | |
همکاری و کارگروهی در ورزش بیشتر می شه این باعث می‌شود افراد یاد بگیرند در کنار یکدیگر چگونه کار کنند | |
حس می‌کنم به جمعی متعلق هستم | |
متعلق به جمعی بودن لذت‌بخش است. | |
اهداف مشترک داشتن موجب می‌شود با تفاوت‌ها و شرایط خاص کنار بیایم | |
پشتکار و اهداف مشترک داریم. | |
ما در ورزش اهداف مشترک داریم این باعث می‌شود حل مشکلات راحت‌تر به نظر برسد | |
هدف‌گذاری مشترکی داریم. | |
ورزش اهداف و آرزوهای مشترک در افراد ایجاد می‌کند | |
تعیین اهداف واقع‌بینانه باعث می‌شود شرایط که سخت می‌شود این درک داشته باشیم که بخشی از این زندگی است مشکلات ما تو ورزش یادمی گیرم چه کارکنیم چون خود ورزش‌کردن یک نظم و دیسیپلین خاص دارد. | |
مشارکت من در فعالیت‌های اجتماعی بیشتر کرده است | |
تمایل من از زمانی که ورزش کرده‌ام نسبت به فعالیت‌های جمعی و گروهی بیشتر شده است. | |
مشارکت اجتماعی در ورزشکاران بیشتر است این همبستگی که ایجاد می شه حل‌کردن مشکلات برای ما راحت‌تر می کنه | |
احساس مسئولیت مشترکی بین بچه‌های ورزشکار وجود دارد | |
حتی اگر مشکلی از هم نتوانیم حل کنیم باز هم کمک می کنه تا حس کنیم کسی در کنار خودمان داریم این سختی‌ها را قابل‌تحمل‌تر می‌کند | |
فعالیت‌های جمعی ما کمک‌کننده است در شرایط بحرانی ما به کمک هم میایم بارها مشکلاتی برای بچه‌های تیم پیش‌آمده با کمک هم تونستیم بخشی از مشکل حل کنیم. | |
بیشتر از قبل در کارهای گروهی شرکت می‌کنم. | |
یاد گرفته‌ایم ضمن ارتباط چه جوری اختلافات حل کنیم | |
من در ورزش یاد گرفتم که مشکلات و اختلافات مهم نیست و هر چیزی قابل‌حل است چرا که آنچه مهم است مسیر رشد فردی خودت و الکی با دیگران سر مسائل بیهوده اختلاف پیدا نمی‌کنم. | |
| تو حل مشکلاتمان هم به فکر هم تیمی هستیم |
جدول شماره 3-کدگذاری محوری و گزینشی
کدگذاری محوری | کدگذاری گزینشی |
تغییر در شرایط و موقعیت اجتماعی | 1. تغییر شیوه حل مسائل |
درک مثبت به شرایط | |
توانایی حل مسئله | |
افزایش دقت و تمرکز | |
مشارکت اجتماعی | 2. همبستگی اجتماعی |
مهارت حل تعارض | |
اهداف مشترک | |
احساس تعلق | |
انعطاف‌پذیری اجتماعی | |
تشکیل گروههای اجتماعی | |
حمایت اجتماعی | |
تجارب مشترک | |
افزایش مهارت ارتباطی | 3. افزایش تعاملات اجتماعی |
ایجاد تعاملات رسمی و غیررسمی | |
تعاملات میان‌فردی | |
تعاملات رسانه‌ای | |
فعالیت‌های داوطلبانه | |
حفظ روابط اجتماعی | |
پذیرش امکان نابرابری | 4. ایجاد عادات اجتماعی تاب‌آور |
فداکاری | |
نظم و انضباط بخشی | |
مدیریت استرس | |
تحمل‌پذیری | |
مدیریت عواطف | |
توانایی بازیابی بعد از شکست | |
اعتمادبه‌نفس | |
خودشناسی | |
تحمل فشارهای رقابتی و انضباطی | |
افزایش انگیزه |
شکل ۱- نقش ورزش در تاب‌آوری اجتماعی ورزشکاران
بحث و نتیجه‌گیری
ورزش به‌عنوان یک پدیده تک بعدی طبیعی و زیست‌شناختی صرف نیست، بلکه واقعیتی چندوجهی با ابعاد متعدد اجتماعی، فرهنگی، روانی، حقوقی، اقتصادی و سیاسی است که از دیدگاه مارسل موس، از اصل واقعیت اجتماعی تام پیروی می‌کند (جوانمرد،۱۴۰۱: ۱۵). این پدیده به عنوان یک فعالیت فیزیکی نه تنها اثرات فیزیولوژیکی، بلکه اثرات روان‌شناختی و اجتماعی قابل توجهی نیز داردکه میتواند بر تاب‌آوری افراد تأثیرگذار باشد. نتایج نشان داده‌اند که ورزش از طریق ایجاد همبستگی اجتماعی، ایجاد عادات تاب‌آور، تغییر شیوه حل مسئله و افزایش تعاملات اجتماعی، میتواند تاب‌آوری را در ورزشکاران افزایش دهد. نتایج به‌دست‌آمده با تحقیقات ملانوروزی و همکاران(۱۴۰۱) که به بررسی رابطه بین تاب‌آوری و بهزیستی روان‌شناختی ورزشکاران پرداخته‌اند؛ لیندسی سالیوان جنیفرای(۲۰۲۳) که نشان داد تاب‌آوری، احتمال استفاده از راهبردهای مقابله انطباقی را برای مدیریت استرس‌های ورزشی در دانشجویان ورزشکار افزایش می‌دهد؛ بیکالهو و همکاران(۲۰۲۰) تاب‌آوری ورزشکاران: که در تحقیق خود نشان داند تاب‌آوری در ورزشکاران یک فرایند پویا و مستمر بر اساس ویژگی‌های فردی روان‌شناختی و تعاملات ورزشکار با محیط است؛ فرانک جی.اچ. لو آ (۲۰۱۶) نشان می‌دهد تاب‌آوری با حمایت اجتماعی، رابطه معنی‌داری دارد؛ هم‌سو و هم‌جهت است. جهت تبیین بایدگفت: ورزش با ایجاد فرایندهای اجتماعی اثرگذار، میتواند همبستگی اجتماعی را توسعه دهد. در اینجا این همبستگی بر اساس مطالب بیان شده توسط مصاحبه‌شوندگان تشریح شد، بدین معنا که همبستگی در ورزش به دلیل ایجاد گروه اجتماعی خاص، باعث می‌شود فرد به گروه احساس تعلق کند و توسط افراد گروه حمایت شود. این احساس حمایت اجتماعی، فرد را در مقابل شرایط، منعطف‌تر می سازد چرا که احساس آرامش می‌کند. همچنین با ایجاد اهداف مشترک، تجارب مشترک این همبستگی را مستحکم‌تر می‌سازد. از سوی دیگر چون تجارب مشترکی نیز دارند در حل تعارضات موفق‌تر عمل می‌کنند. به عبارتی می‌توان گفت: ورزش باعث افزایش ارتباطات اجتماعی و افزایش احساس تعلق به گروه و اجتماع می‌شود. این ارتباطات می‌توانند به‌عنوان یک شبکه حمایتی، در مواجهه با چالش‌ها و استرس‌های ورزشی و همچنین تنش‌های روزمره عمل کنند و در نتیجه، تاب‌آوری اجتماعی را بهبود بخشند.
شاخص دیگر، افزایش تعاملات اجتماعی است. ورزش با ایجاد تعاملات رسمی و غیررسمی، ضمن این‌که منجر به حفظ روابط اجتماعی می‌شود، تعاملات فردی و رسانه‌ای را نیز افزایش می‌دهد. تعاملات فردی، روابطی دوستانه و نزدیک بین گروه ورزشی ورزشکاران است که امکان دارد از باشگاهی به باشگاه دیگر فرق کند. دیگر تعاملات رسانه‌ای است که پدیده‌ای جدید با شکل‌گیری رسانه‌های اجتماعی است و منجر به این شده‌است که ورزشکاران غیراز تعاملات بومی، تعاملات جهانی نیز کسب کنند. همچنین ورزش از طریق دو شاخص دیگر که عبارتند از: تغییر شیوه حل مسائل و ایجاد عادت‌های تاب‌آور در ورزشکاران، این ویژگی را بسط می‌دهد. ورزش به‌عنوان یک فعالیت منظم و قابل‌پیش‌بینی میتواند به ایجاد عادات تاب‌آور کمک کند. مشارکت مداوم در فعالیت‌های ورزشی به بهبود نظم روزانه و کنترل استرس کمک می‌کند که این عوامل همگی بر تاب‌آوری تأثیر مثبت دارند. تغییر شیوه حل مسئله در اینجا به معنی افزایش دید مثبت به مسائل، افزایش دقت و تمرکز و تغییر شرایط و موقعیتی که فرد در آن قرار دارد است. شیوه حل مسئله در ورزشکاران بدین‌گونه است که ورزشکاران باید بتوانند وضعیت و شرایط فعلی خود را به‌درستی تشخیص دهند و این وضعیت را بازنگری کنند. این به آن‌ها کمک می‌کند تا بازنگری در اهداف خود داشته باشند و برنامه‌های منطقی برای رسیدن به آن اهداف تدوین کنند.
در انتها می‌توان گفت: ورزش عادات رفتاری تاب‌آور را در فرد ایجاد می‌کند. ورزش از طریق ایجاد نظم و انضباط و تحمل‌پذیری؛ تحمل فشارهای رقابتی و انضباطی توانایی بازیابی بعد از شکست، اعتمادبه‌نفس، خودشناسی و همچنین درک و پذیرش امکان نابرابری در شرایط ورزش،که همراه با نوع فداکاری فردی است، عواطف خود را مدیریت سازد درحالی‌که انگیزه‌های ورزشکاران را نیز حفظ نموده آن‌ها را نسبت به استرس‌ها و پیامدهای اجتماعی تاب‌آورتر می‌سازد. همچنین ورزش به‌عنوان یک راه برای آزادسازی تنش‌ها و استرس‌های روزمره عمل می‌کند. فعالیت‌های ورزشی می‌توانند تنش‌ها را کاهش دهند و باعث آرامش و تجدید انرژی در افراد شوند. این تجربه به طور طبیعی افراد را به یادگیری مهارت‌های مدیریت استرس می‌کشاند که در زندگی روزمره و مواجهه با چالش‌ها بسیار مفید است. بنابراین پیشنهاد می‌شود:
- توسعه ورزش را به‌عنوان یک نهاد اثربخش در کاهش مسائل اجتماعی مدنظر قرار دهیم.
- تشویق به فعالیت‌های گروهی و تیمی: افزایش همبستگی اجتماعی و تعاملات میان افراد یک تیم ورزشی میتواند به تقویت تاب‌آوری افراد کمک کند؛ بنابراین، تشویق به شرکت در تمرینات گروهی و مسابقات تیمی، میتواند مفید باشد.
- تقویت شبکه اجتماعی: تشویق ورزشکاران به برقراری و تقویت ارتباطات مثبت با همکاران، مربیان، و افراد دیگر در جامعه ورزشی میتواند نتیجه تاب‌آوری را بهبود دهد.
تقدیر و تشکر
سپاس از تمامی کارکنان فدراسیون آمادگی جسمانی که هماهنگی‌های لازم را برای مصاحبه انجام دادند و این امکان را برای محقق فراهم ساختند تا بتواند داده‌های این پژوهش را جمع‌آوری کند.
منابع
جلیلی، علی؛ حسین چاری، مسعود؛ (1389) تبیین تاب‌آوری روان‌شناختی بر حسب خودکارآمدی در دانشجویان ورزشکار و غیرورزشکار، مجله رشد و یادگیری حرکتی ورزشی، 2(4)، 131 - 154.
جوانمرد، کمال (1401) پیشقراولان جامعه شناسی ورزش، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول، تهران.
خامسان، احمد (1397) راهنمای تحلیل تاب‌آوری دستگاه‌ها: ارتقای تاب‌آوری اجتماعی، تهران، انتشارات چهار درخت.
دانشوری نسب، عبدالحسین؛ مقصودی، سوده؛ صالحی، مریم. (1400). رابطه حمایت اجتماعی با تاب‌آوری اجتماعی زنان آسیب‌دیده از سیل (موردمطالعه شهرستان دلگان)؛ نشریه مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 67(2)، 7-50.
ساعدی، قاسم؛ ادهمی، عبدالرضا؛ سعیدی، احمد (1401) ارائه الگوی عوامل مؤثر بر ارتقای تاب‌آوری اجتماعی در شرایط تحریم‌های سیاسی و اقتصادی: یک مطالعه کیفی؛ نشریه پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، (50)، 225 -242
شارون، جوئل (1398) ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، انتشارات نشر نی
صالحیان، میرحمید؛ مکاری ساعی، سیما؛ دستانی، ثمین؛ کیومرثی، اسماعیل؛ (1401) تأثیر تجارب ناگوار دوران کودکی، پریشانی روان‌شناختی و تاب‌آوری بر افسردگی ورزشکاران آماتور، مجله روان‌شناسی و روانپزشکی شناخت،9(2)، 107 - 116
علیزاده، مژده؛ نمازی زاده، مهدی (1399) ارتباط بین تاب‌آوری و سخت‌کوشی در ورزشکاران و مقایسة آن در رشته‌های اجتماعی (والیبال و بسکتبال) و انفرادی (شنا و دوومیدانی)؛ نشریه ایده‌های نوین روان‌شناسی؛ شماره 9، ص 78 -91
مقدسی، محمدرضا؛ دایزدی، بهزاد؛ شعبانی مقدم، کیوان (1400) مدل‌سازی تاب‌آوری در ورزش، مجله مطالعات روان‌شناسی ورزشی، 10(38)، 252-233
ملانوروزی، کیوان؛ کاشی، علی؛ کرمی، شادی (1401) بررسی رابطه بین تاب‌آوری و بهزیستی روان‌شناختی ورزشکاران رشته‌های انفرادی با نقش میانجی استرس ادراک‌شده، مجله مطالعات روان‌شناسی ورزشی، 12(43)، 23-34
Bicalho, C.C.F. Melo, G.F. Noce, F. (2020). Resilience of athletes: a systematic review based on a citation network analysis. Cuadernos de Psicología Del Deporte, 20(3), 26-40
Ellis, L. M. (2018). Athlete resilience training (ART) program: an evidence based intervention to improve resilience in collegiate golfers after performance failure a manual for coaches and athletes (Doctoral dissertation), California StateUniversity.
Frank J.H. Lu a &Wei Ping Lee b &Yu-Kai Chang b& Chien-Chih Chou c &Ya-Wen Hsu d &Ju-Han Line&Diane L. Gill (2016) Interaction of athletes' resilience and coaches' social support on thestress-burnout relationship: A conjunctive moderation perspective, Psychology of Sport and Exercise 22 (2016), 202-209.
Galli N., Gonzalez S. P. (2015). Psychological resilience in sport: a review of the literature and implications for research and practice. Int. J. Sport Exerc. Psychol. 13, 243–257. 10.1080/1612197X.2014.946947
Lindsay Sullivan, Jennifer E. Carter, James Houle, Kele Ding, Amanda Hautmann, Jingzhen Yang (2023) Evaluation of a resilience training program for college student-athletes: A pilot study, ournal of American College Health, 71:1, 310-317
Liu, F. Zhang, Z. Liu, S. & Zhang, N. (2021). Examining the Effects of Brief Mindfulness Training on Athletes’ Flow: The Mediating Role of Resilience. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine.
Prom Berger, M. (2014), Patterns of Resilience during Socioeconomic Crises among Households in Europe (Rescue), Concept, Objectives and Work Packages of an EU FP 7 Project
Tamminen K. A., Holt N. L., Neely K. C. (2013). Exploring adversity and the potential for growth among elite female athletes. Psychol. Sport Exerc. 14, 28–36. 10.1016/j.psychsport.2012.07.002
Walker, C. (2019). Increasing Resilience in Athletes. Masters of Education, Goucher College
Waller, M. A. (2001). Resilience in ecosystemic context: Evolution of the concept. American J.Orthopsychiatry, 71, 290-296
[1] . نویسنده مسئول: javanmardkamal@yahoo.com
[2] .. Corresponding Author: javanmardkamal@yahoo.com
[4] Ellis
[5] walker
[6] Liu, Zhang & Zhang
[7] Self-essence
[8] Objects
[9] Self-realization
[10] Mid
[11] Generalized other
[12] Yıldırım, Arslan, & Wong
[13] Waller
[14] Luthar&Cicchetti
[15] Luthar, Cicchetti & Becker
[16] Morgan, Fletcher & Sarkar
[17] Galli and Gonzalez
[18] Tamminen et al
[19] Lindsay Sullivan& Jennifer E. Carter& James Houle, Kele Ding& Amanda Hautmann & Jingzhen Yang
[20] Bicalho, C.C.F.& Melo, G.F& Noce, F
[21] Frank J.H. Lu a &Wei Ping Lee b &Yu-Kai Chang b& Chien-Chih Chou c &Ya-Wen Hsu d &Ju-Han Line&Diane L. Gil