A Comparative Study of 'Zahāf' (modification; substitution) meaning and application in Persian and Arabic Aruz (prosody)

Subject Areas : Literary criticism

Gholam Abbas Zakeri ¹ , Seyyed Mohammad Hosseini ^{2 *}

1 - PhD Student of Persian Language and Literature, Roodehen Branch, Islamic Azad University, Roodehen, Iran
2 - Professor of Persian Language and Literature, Roodehen Branch, Islamic Azad University, Roodehen, Iran

Received: 2020-02-13 Accepted : 2020-10-05 Published : 2020-07-01

Keywords: Distich (bayt), Zahāf (distribution, modification), Prosody (aruz), Line (meṣrāʽ),

Abstract :

"Zahāf" in  Arabic lexicon means 'to become remote from the origin; crawling of the child'. In Arabic prosodic terminology, 'zahāf' refers to poet's numerous options that make easy compose poems for Arab poets. In Persian poetry they are inevitable principles though are difficult to follow, make Persian poetry more harmonic. Arab poets compared to Persian poets have more options in using different forms of words. The present article by using documentary research, extracts zahāfs principles and their causes from different Arabic prosody books and compares them with Persian prosodic traditions. The comparison shows that Persian poets cannot follow Arabic prosody all the times. So, Persian prosodists explore new rules. However, Persian prosody is not so remote from Arabic prosody to make necessary completely new mechanism for Persian rhythm.

References:

ابن فارس، أبوالحسین أحمد بن فارس ­بن ­زکریا. (1404ه). معجم مقاییس اللغة. قم: مطبعة مکتب الإعلام الإسلامی. 

ابن منظور، جمال ­الدین أبو الفضل محمد بن­ مکرم­ بن­ علی الأنصاری­ الخزرجی ­الاِفریقی ­المصری. (1998م). لسان­ العرب. قم: دار إحیاء التُراثِ العربی.

الخطیب التبریزی، یحیی­ بن­ علی ­بن­ محمّد­ بن ­الحسن ­ابن­محمّد بن­موسی­ بن ­بِسطام ­الشیبانی. (2011م). کتاب الکافی فی العروضِ والقَوافِی، بیروت: المکتبة العصریة.

جمال ­­الدّین عبد الرّزاق. (1362ش). دیوان کامل. تصحیح حسن وحید دستگردی. طهران: کتابخانه سنایی.

الطوسی، نصیرالدین. (1370ش). شعر و شاعری در آثار خواجه نصیرالدین طوسی، به انضمام اشعار فارسی خواجه نصیر و متن کامل و منقح معیار الأشعار. تحقیق: معظمه اقبالی. طهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد.

دهخدا، علامه علی اکبر. (1372ش). لغت­نامه. طهران: مؤسسة دهخدا.

الرَبعی النحوی، ابوالحسن علی­بن­عیسی. (2011م). العروض. تحقیق: محمّد أبو الفضل بدران. بیروت: المعهد الألمانی للأبحاث الشرقیة.

الرازی، شمس­الدین­محمّدبن­قیس. (1387ش). المعجم فی معائیر أشعار العجم. تصحیح محمّد قزوینی و محمّدتقی مدرّس رضوی. طهران: زوار.

سعدی شیرازی، مصلح­الدین­بن­مشرف­الدین­عبدالله. (1380). کلیّات. به تصحیح محمّد‌علی فروغی. طهران: انتشارات محمّد (ص).

ــــــــ (1373ش). گلستان. تصحیح غلام‌حسین یوسفی. طهران: خوارزمی.

سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدودبن­آدم. (1388ش). دیوان. به تصحیح مدرّس رضوی. طهران: سنایی للنشر.

شاه‌حسینی، ناصر الدین. (1368ش) شناخت شعر. طهران: هما للنشر.

شرتونی، سعید. (1403ه). أقرب الموارد فی فُصَحِ العَرَبیَةِ والشَوارِدِ. قم: منشورات مکتبة آیة الله مرعشی النجفی.

شمیسا، سیروس. (1386ش). فرهنگ عروضی. طهران: نشر علم.

عبد الحلیم وجیه، دکتور مأمون. (2007م). العروض والقافیة بَینَ التُراثِ والتَجدُدِ. القاهره: مؤسسة المختار للنَشرِ والتَوزِیعِ.

عبد الجلیل یوسف، حُسنی. (2003م). علم العروض، دراسة لأَوزان الشعر وتحلیل واستدراک، القاهره: مؤسسة المختار للنشر والتوزیع.

عطّار النیسابوری، فریدالدّین. (1392ش). مختارنامه. تصحیح محمّدرضا شفیعی کدکنی. طهران: سخن للنشر والتوزیع.

فردوسی الطوسی. (1389ش). شاه‌نامه. باهتمام جلال خالقی مطلق. طهران: مؤسسة دائرة المعارف الإسلامیة.

الفرزدق، همام ­بن ­غالب ­بن­ صعصعة التمیمی الدارمی. (2007م). قدّمه  وضبطه وشرحه ووضع فهارسه: صلاح­ الدین الهراری. بیروت: دار مکتبة الهلال.

الفیّومی المقری، أحمد بن ­محمّد بن ­علی. (2013م). شرح عروض­ بن­ حاجب. تحقیق وتعلیق: الدکتور محمد محمود العامودی. بیروت: دار الکتب العلمیة.

المتنبّی، أبو الطیب ­أحمد بن ­حسین­ بن ­حسن ­بن ­عبد الصمد الجعفی ­الکندی ­الکوفی. (2013م). دیوان. وضعه عبد الرَحمن البرقوقی. بیروت: دار الکتاب العربی.

محمّد بن­ منوّر میهنی. (1388ش). اسرار التّوحید فی مقامات شیخ ابی ­سعید ابی ­الخیر. مقدمة و تصحیح وتعلیق: محمدرضا شفیعی کدکنی. طهران: مؤسسة آگاه للنشر.

المحلی، محمد بن ­علی. (1991م). شفاء الغلیل فی علم الخلیل، تحقیق وتعلیق: الدکتور شعبان صلاح. بیروت: دار الجیل.

مولوی، جلال­الدین محمّدبن­محمّد. (1378ش). کلیّات شمس یا دیوان کبیر، تصحیحات و حواشی بدیع­الزّمان فروزان‌فر. طهران: مؤسسة امیرکبیر للنشر.

المعمری، عبد الرّحمان ­بن ­عیسی ­بن ­مرشد. (2012م). الوافی بِحل الکافی فی علمَی العروض والقوافی. تحقیق ودراسة أحمد عفیفی. القاهره: مکتبة دار الکتب والوثائق القومیة للقاهرة.

الهاشمی، السیّد أحمد. (1973م). میزان الذهب فی صناعة شعر العرب. بیروت: دار الکتب العلمیة.