Cultural Criticism of the Novel “Beit Al-Qadi Al-Arab Al-Akhir” by Riyad Al-Qadi Based on the Frankfurt School

Subject Areas : Literary criticism

Fereshteh Jamshidi ¹ , Shahreyar Hemmati ² , Yahya Maroof ³ , Hamed Poorheshmati Dargah ^{4 *}

1 - PhD Student, Department of Arabic Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran
2 - Professor, Department of Arabic Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran
3 - Professor, Department of Arabic Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran
4 - Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, University of Guilan, Rasht, Iran

Received: 2025-08-05 Accepted : 2025-10-12 Published : 2025-10-17

Keywords: Cultural Criticism, Frankfurt School, Iraqi Society, Riyadh Al-Qadi, the novel “Beit Al-Qadi Al-Arab Al-Akhir”.,

Abstract :

Cultural criticism is a modern approach influenced by the foundations of contemporary critical schools such as sociology and discourse analysis. This method addresses social issues through an artistic and critical lens, aiming to analyze and resolve them through the works of committed writers. Among the various schools of cultural criticism, the Frankfurt School stands out for its emphasis on critiquing society, knowledge systems, and power structures. It seeks to uncover the underlying disorders and crises within the social fabric—especially in conflict-ridden contexts like Iraq. In this context, Riyadh al-Qadi, in his novel “Beit Al-Qadi Al-Arab Al-Akhir”, critically explores societal issues, the nature of power, and the destructive impact of dominant ideologies on Iraqi society, shedding light on systemic oppression and human rights violations. The novel's characters are drawn from the painful reality of Iraq, offering readers insight into the customs, traditions, and prevailing ideologies of the society. This study, through a descriptive-analytical approach and within the framework of the Frankfurt School's theory, analyzes the novel in terms of its portrayal of power and the role of ideology in shaping the destiny of the Iraqi people. Findings reveal that the author, through his deep awareness of the human condition in his society and by highlighting cultural disruptions, strives to inspire transformation in the current situation, while also depicting the hopes and aspirations of the people for liberation from hegemonic culture and the attainment of freedom and social equality.

References:

إبراهیمي‌مینق، جعفر؛ أمیري، محمّد؛ عامري، مهدي. (1386ش). «مکتب فرانکفورت و نظریه انتقادی (آراء و نظریه‌ها)»، پژوهشنامه علوم اجتماعی، سال 1، شماره 4، صص 86-65.
أحمد، بن بوحة؛ زاوي، فكروني. (2021م). «الأبعاد القيميّة عند مدرسة فرانكفورت رؤية نقدية جديدة لمفاهيم الحرية والتسامح والتغيير»، مجلّة مقاربات فلسفية، الجزائر، السنة 8، العدد 1، صص 219 - 207.
أحمدي، بابك. (1380ش). مدرنیته و اندیشه انتقادی، تهران: نشر مركز.
إعزازي، شهلا. (1383ش). «ساختار جامعه و خشونت علیه زنان». فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 4. شماره 14، صص 96-59.
جمشیدي، فرشته؛ همّتي، شهریار؛ معروف، یحیی؛ پورحشمتي، حامد. (1403ش). «تحلیل شخصیّت در رمان «بیت القاضي – العرّاب الأخیر» بر مبنای نظریه کارن هورنای»، ادب عربی، سال 16، شماره 1، صص 129-111.
دیندار، مریم. (1401ش). تحلیل رمان پایداری طبل حلبی اثر گونتر گراس از منظر مکتب انتقادی فرانکفورت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شاهد.
ریتزر، جرج. (1374ش). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
زهره‌ای، محمد علي. (۱۳۸۷ش). بررسی مفهوم فرهنگ، چاپ 12، تهران: نشر نی.
ژیان‌پور، مهدي؛ بهارلوئي، مریم. (1399ش). «گریز از مدار ضعیف زندگی زناشویی کاوشی در معنا و فرایند شکل گیری خیانت». مجلّه بررسی مسائل اجتماعی ایران، جلد 10، شماره 2، صص 200-179.
الغذّامي، عبد الله. (2005م). النقد الثقافيّ قراءة في الأنساق الثقافیّة العربیّة، الطبعة 3، المغرب: الدار البیضاء.
فرخ‌وندي، امیر؛ پارسي، فاطمه. (1395ش). «واكاوی و نقد «صنعت فرهنگ» در مكتب فرانكفورت (با تاكید بر مباحث هوركهایمر و آدورنو)». فصلنامه ترویج علم، سال 7، شماره 11، صص 103-85.
القاضي، ریاض. (2017م). بیت القاضي: العرَّاب الأخیر، لندن: مؤسّسة الإخباریة بإنجلترا.
گلدمن، لوسین؛ آدرنو، تئودور؛ پیاژه، ژان. (1376ش). جامعه، فرهنگ، ادبیات، ترجمه محمدجعفر پوینده، تهران: نشر چشمه.
مصدق، حسن. (2005م). النظريّة النقديّة التواصليّة: یورغن هابرماس ومدرسة فرانكفورت، الطبعة 1، مغرب: الدار البیضاء.
مكاوي، عبد الغفار. (2018م). النظريّة النقدية لمدرسة فرانكفورت، المملكة المتحدة: مؤسسة الهنداوي.
ناصري، محمدجواد. (1384ش). فقر (پیامدها، زمینه‌ها و راهکارهای مقابله با آن)، پایان‌نامه كارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمّدجعفر حسینیان، قم: جامعة المصطفی العالمیّة.
نوذري. حسینعلی. (1386ش). نظریه انتقادی مكتب فرانكفـورت در علـوم انسـانی و اجتمـاعی، تهـران: نشر آگاه.
هولاب، رابرت؛ هابرماس، یورگن. (1375ش). نقد در حوزه عمومی، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
ولك، رنه؛ وارن، اوستن. (1373ش). نظریه ادبیات، ترجمه ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
وولین، ریتشارد. (2016م). مقولات النقد الثقافيّ: مدرسة فرانکفورت، الوجودیّة، ما بعد البنیویّة، ترجمة محمّد عناني، الطبعة 1، القاهرة: المرکز القوميّ للترجمة.