Title: Study of Security Dimensions and Vulnerabilities Affecting Tourism Development: A Case Study of Tehran Province

Subject Areas : Geography

Rahman Alidost ^{1 *}

1 -

Received: 2025-06-12 Accepted : 2025-08-02 Published : 2025-08-07

Keywords: Tourism, Security Vulnerabilities, Development, Tehran,

Abstract :

This study investigates the various dimensions of tourism security and its impact on the sustainable development of tourism in Tehran Province. The findings, derived from the analysis of quantitative and qualitative data, indicate that security is one of the most critical factors influencing tourist attraction and satisfaction, playing a pivotal role in the travel experience and the economic development of tourism. Data were collected through questionnaires and interviews with 15 experts and 30 tourists, analyzed using qualitative thematic analysis. The results reveal that social, psychological, financial, personal, and environmental security each contribute significantly to enhancing the tourism experience and travel decision-making. Specifically, social security and personal safety have the greatest impact on tourists’ experiences. Additionally, the lack of security in various dimensions can directly and indirectly reduce tourist attraction and the sustainability of the tourism industry. The study highlights that inadequate infrastructure, weak social interactions, deficiencies in regulatory institutions, and a lack of transparent information dissemination are among the most significant security vulnerabilities and challenges in Tehran’s tourism sector. Proposed solutions include strengthening integrated governance, improving security infrastructure, developing local training programs, and utilizing modern technologies for security monitoring and control to enhance the security situation of tourism in Tehran and achieve sustainable tourism development.

 

References:

- براری، معصومه؛ فیروزمند، مارال و هاشمپور، فهیمه ( 1395).بررسی تحلیل اثرات اقتصادی گردشگری شهری از دیدگاه شهروندان (مطالعه موردی: شهر بابلسر). مجله علوم جغرافیایی، دوره12 ،شماره 24، .55-40.
- جعفریان کیکانلو، ناهید؛ سجاسی قیداری، حمداله؛ وحیدیان، فریده ( 1393). نقش مدیریت محلی در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار گردشگری روستایی با استفاده از مدلSAW، همایش جغرافیایی ایران، دانشکده جغرافیا.
- ضیاء الدینی، مهدی و ریحانی، علیرضا( 1401). الگوی کارکردی شعام در حکمرانی امنیت ملی : اولویت نقش هدایتی و محدودیت مداخله اجرایی.فصلنامه مطالعات راهبردی، 99،65-38.
- متقی، افشین؛ امرایی، مهتاب؛ قربانی سپهر، ارش و قربانی سپهر، پریسا( 1400).نقش سیستمهای اطلاعات جغرافیایی در توسعه امنیت پایدار شهر تبریز.دوفصلنامه توسعه پایدارمجیط جغرافیایی، 3(5)، 86-67.

- Peng, H., Zhang, J., Lu, L., Tang, G., Yan, B., Xiao, X., et al. (2017). Eco-efficiency and itsdeterminants at a tourism destination: A case study of huangshan national park, China. TourismManagement, 60, 201–211.

- pop, R. A., Săplăcan, Z., Dabija, D. C., & Alt, M. A. (2021). The impact of social media influencers ontravel decisions: The role of trust in consumer decision journey. Current Issues in Tourism, 1-21
- Tohidy Ardahaey, F. (2011). Economic impacts of tourism industry. International Journal of Business and Management,6( 8), 206-215.

Full-Text:



 

 

ظرفیت‌شناسی و آسیب‌شناسی امنیتی مؤثر بر توسعه گردشگری 

مطالعه موردی استان تهران

رحمان علیدوست، دانشجوی دکتری، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد یادگار امام (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران 

بهمن کارگر، نویسنده مسئول، استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد یادگار امام (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. رایانامه: [e-mail]

علی اصغر اسمعیل‌پور، استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی سیاسی، واحد یادگار امام (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران 

چکیده

این پژوهش به بررسی ابعاد مختلف امنیت گردشگری و تأثیر آن بر توسعه پایدار گردشگری در استان تهران پرداخته است. یافته‌های به‌دست‌آمده از تحلیل داده‌های کمی و کیفی نشان می‌دهد که امنیت، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر جذب و رضایت گردشگران، نقش کلیدی در تجربه سفر و توسعه اقتصادی گردشگری دارد. پژوهش حاضر با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه، داده‌ها را از میان 15 خبره و 30 گردشگر گردآوری کرده و از تحلیل مضمون کیفی برای تجزیه‌وتحلیل استفاده کرده است. یافته‌ها بیانگر آن هستند که امنیت اجتماعی، روانی، مالی، زندگی و محیطی هر یک به شکلی در ارتقای تجربه گردشگری و تصمیم‌گیری‌های سفر مؤثرند. به طور خاص، امنیت اجتماعی و امنیت زندگی بیشترین تأثیر را بر تجربه گردشگران دارند. همچنین، نبود امنیت در ابعاد مختلف می‌تواند به شکل مستقیم و غیرمستقیم بر کاهش جذب گردشگران و پایداری صنعت گردشگری تأثیرگذار باشد. این پژوهش نشان می‌دهد که نبود زیرساخت‌های مناسب، ضعف در تعاملات اجتماعی و نهادهای نظارتی، و فقدان اطلاع‌رسانی شفاف، از مهم‌ترین آسیب‌ها و چالش‌های امنیتی در گردشگری تهران هستند. تقویت حکمرانی یکپارچه، بهبود زیرساخت‌های امنیتی، توسعه آموزش‌های محلی و استفاده از فناوری‌های نوین برای کنترل و پایش امنیت، از جمله راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت امنیتی گردشگری در تهران و دستیابی به توسعه پایدار گردشگری است.

کلیدواژگان: گردشگری، آسیب‌شناسی امنیتی، توسعه، تهران

 

 

استناد: علیدوست، رحمان؛ کارگر، بهمن؛ اسمعیل‌پور، علی اصغر. (1404). ظرفیت‌شناسی و آسیب‌شناسی امنیتی مؤثر بر توسعه گردشگری مطالعه موردی استان تهران. سیاست‌گذاری شهری و منطقه‌ای، 4(14)، 45-62.

---

 

سیاست‌گذاری شهری و منطقه‌ای، 1403، دوره 4، شماره 14، صص. 23-44		نوع مقاله: علمی
دریافت: 22/03/1404		ناشر: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز
پذیرش: 11/05/1404
© نویسندگان

 

 

 

 

 

مقدمه

در سالیان گذشته بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه و همچنین توسعه‌یافته، صنعت گردشگری را به‌عنوان منبع اصلی درآمد خود در نظر گرفته‌اند؛ لذا در راستای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی که می‌توان آن را یکی از مهم‌ترین اهداف صنعت گردشگری دانست، نیاز است تا کشورها و در صدر آن سیاست‌گذاران و مسئولین عرصه‌های مرتبط به گردشگری تمهیداتی را بیندیشند تا در راستای توسعه صنعت گردشگری بتوانند قدم بردارند. بر اساس مطالعات صورت‌گرفته برای توسعه صنعت گردشگری پنج جزء حیاتی مطرح است که عبارت‌اند از: جاذبه، دسترسی، اسکان، امکانات و فعالیت‌ها (پینگ و همکاران¹، 2017).

در کنار موارد فوق ذکر، برخورداری از یک رویکرد چندوجهی در خصوص گردشگری و پرهیز از اتخاذ رویکردهای یک‌جانبه‌گرایانه نیز امری مهم در توسعه پایدار گردشگری تلقی می‌شود. توسعه پایدار مفهومی است که در دهه‌های گذشته در بسیاری از موضوعات به‌ویژه مباحث زیست‌محیطی موردتوجه قرار گرفته است و حتی اسنادی در راستای دستیابی به اهداف توسعه پایدار توسط سازمان‌های بین­المللی تهیه و تدوین گردیده است، بااین‌حال گرچه اهداف توسعه پایدار در هر موضوعی با موضوعات دیگر دارای تفاوت می‌باشد، لیکن تعریف مشترکی در میان تمامی موضوعات مرتبط به توسعه پایدار وجود دارد که بیانگر مشخصات و معیارهای اصلی توسعه پایدار در هر بحثی می‌باشد. ازاین‌روی "توسعه پایدار توسعه‌ای است که نیازهای زمان حال را بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای برآوردن نیازهای خود برآورده می‌کند. بااین‌حال در بحث گردشگری نیز برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد و سازمان جهانی گردشگری اقدام به ارائه تعریفی از توسعه پایدار در امر گردشگری نموده که عبارت است از: گردشگری که تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی فعلی و آینده خود را کاملاً در نظر می‌گیرد و نیازهای بازدیدکنندگان، صنعت، محیط‌زیست و جوامع میزبان را برطرف می‌کند (پاپ و همکاران²، 2021).

 

 

شکل 1 - ابعاد و خصوصیات امنیت اقتباس از: آدمی و همکاران، 1390

آن گونه که در سند چشم‌انداز بیست‌ساله جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی، به امنیت اشاره شده است. امنیت و گردشگری  دارای رابطه‌ای دوسویه با یکدیگرند به عبارتی که یک کشور امن، صنعت گردشگری  فعال و درخشانی خواهد داشت و با سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری می‌تواند برای افراد زیادی اشتغال ایجاد کند (باورصاد شهری پور، 1400). بدون وجود امنیت در یک کشور، امکان شکل‌گیری جریان گردشگری انبوه وجود ندارد؛ چراکه امنیت، نیاز اساسی و ابتدایی انسان است و بدون تضمین آن، هرچند سایر مؤلفه‌های گردشگری پررنگ باشند، کارایی و اثر خود را از دست می‌دهند و در سایه ناامنی محو می‌شوند (متقی، صادقی و دلالت، 1395). 

امنیت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در توسعه گردشگری کشورها حایز نقش است دارای انواع مختلفی است. بحث امنیت در گردشگری  از فازهای مختلفی تشکیل شده است که بقا و پایداری توسعه گردشگری در گرو تأمین امنیت است؛ بنابراین ضرورت دارد که جاذبه‌های گردشگری ایران به طور مطلوبی در خارج از کشور، برندسازی و تبلیغ گردد و زیرساخت‌های لازم برای رفت‌وآمد آسان گردشگران خارجی به ایران فراهم آید. ایران مملو از جاذبه‌های فرهنگی و اکوتوریستی است و باید از این مزیت برای توسعه فرهنگی و اقتصادی آن استفاده نمود. رشد و توسعه اقتصادی پدیده‌ای کامل امنیت‌محور بوده و یکی از بخش‌های اقتصادی که در صورت عدم وجود امنیت به‌شدت آسیب می‌بیند، صنعت گردشگری  است.

از طرفی، اثرات اقتصادی مرتبط با گردشگری در نتیجه روابط عرضه و تقاضا در این صنعت، الگوهای مخارج بازدیدکننده و سرمایه‌گذاری مرتبط با آن و ساختار اقتصاد ایجاد می‌شود. عوامل عرضه - تقاضا بر تعداد بازدیدکنندگان، مدت اقامت و الگوهای مخارج آنها تأثیر می‌گذارد، درحالی‌که ویژگی‌های ساختاری اقتصاد تمایل آن به گردش مجدد آن هزینه‌ها در داخل را تعیین می‌کند (توحیدی اردهی³ ، 2011). مانی که گردشگران اقدام به مسافرت می‌نمایند، مجموعه‌ای از فعل‌وانفعالات اقتصادی شروع می‌شود. این فعالیت، عوامل گوناگون تولید را به خدمت گرفته و با طیف وسیعی از فعالیت‌ها در ارتباط است. در این صنعت جاذبه‌ها و تسهیلات خدمات رفاهی به‌عنوان کالا به گردشگران عرضه شده و نیاز آنها به دیدار منطقه و جاذبه‌های آن به‌عنوان تقاضا به شمار می‌رود. از طرفی خروج گردشگر از منطقه به‌سوی مناطق دیگر به‌عنوان تقاضا برای کالاهای موجود در خارج از منطقه بوده و خروج ارز و پول را به دنبال خواهد داشت؛ از طرف دیگر، ورود گردشگر به منطقه نیز به منزله تزریقی است که به اقتصاد آن منطقه منظور می‌گردد. به‌عبارت‌دیگر، خروج گردشگران از مناطق به‌سوی سایر مناطق، مشابه واردکردن کالاست و در مورد کشورها و مناطقی که مورد بازدید قرار می‌گیرند، صادرات کالا مفهوم پیدا می‌کند. در اکثر ارزیابی‌های به‌عمل‌آمده از توسعه گردشگری در جهان سوم، تأثیرات اقتصادی مهم‌تر از ملاحظات دیگر است (براری، فیروزمند و هاشم‌پور، 1395).

 

شکل 2 -  مؤلفه‌های امنیت ملی (ضیا الدینی و همکاران، 1401)

 

 

گردشگری به‌عنوان یکی از صنایع مهم اقتصادی و فرهنگی، نقش بسزایی در توسعه پایدار شهرها و کشورها دارد. اما این صنعت حساس و پویای شهری، به‌شدت به مقوله امنیت وابسته است. در واقع، بدون وجود امنیت کافی، زیرساخت‌های گردشگری، جاذبه‌ها و خدمات نمی‌توانند نقش خود را در جذب و حفظ گردشگران ایفا کنند. امنیت در ابعاد مختلف، شامل امنیت اجتماعی، روانی، مالی، زندگی و محیطی است که هر یک به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر تجربه گردشگران اثرگذار هستند.

باوجود اهمیت امنیت در توسعه گردشگری، شواهد موجود در استان تهران نشان‌دهنده وجود چالش‌ها و تهدیدهای امنیتی متعدد است. تهدیدات فیزیکی، روانی، اجتماعی، اقتصادی و حتی زیرساختی، بخشی از این چالش‌ها را تشکیل می‌دهند که می‌توانند تجربه گردشگران را تحت‌الشعاع قرار داده و مانع توسعه پایدار گردشگری شوند. از سوی دیگر، ضعف در تعامل میان نهادهای دولتی و بخش خصوصی، نبود حکمرانی یکپارچه و کمبود زیرساخت‌های نظارتی، از جمله عوامل تشدیدکننده این مشکلات به شمار می‌روند.

این وضعیت، ضرورت مطالعه دقیق‌تر ابعاد امنیتی و تأثیر آن‌ها بر توسعه گردشگری را دوچندان می‌کند. پژوهش حاضر تلاش می‌کند تا به این پرسش اساسی پاسخ دهد که امنیت، به‌عنوان یک عامل کلیدی، چه نقشی در توسعه پایدار گردشگری استان تهران ایفا می‌کند و مهم‌ترین ظرفیت‌ها و آسیب‌های امنیتی در این مسیر کدام‌اند؟

پاسخ به این پرسش می‌تواند به سیاست‌گذاران و مدیران شهری و گردشگری کمک کند تا با شناسایی نقاط ضعف و قوت، برنامه‌های بهتری برای ارتقای امنیت و پایداری گردشگری طراحی و اجرا کنند.

 

مبانی نظری پژوهش

در دهه‌های اخیر، توسعه پایدار گردشگری به‌عنوان یک رویکرد کلیدی برای تحقق رشد اقتصادی، بهبود کیفیت زندگی شهروندان و حفاظت از محیط‌زیست مطرح شده است. توسعه پایدار در حوزه گردشگری بر سه بعد اصلی اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی تأکید دارد و درعین‌حال تلاش می‌کند نیازهای نسل‌های آینده را نیز در نظر بگیرد. سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) توسعه پایدار گردشگری را به‌عنوان فرایندی می‌داند که به بهبود کیفیت زندگی جامعه میزبان، رضایت بازدیدکنندگان و حفظ منابع طبیعی و فرهنگی منجر می‌شود.

در این میان، امنیت گردشگری به‌عنوان یکی از پایه‌های اساسی توسعه پایدار گردشگری شناخته می‌شود. امنیت، نیاز اساسی انسان‌ها در تجربه سفر است و ابعاد مختلفی دارد؛ از امنیت فیزیکی و مالی گرفته تا امنیت روانی و اجتماعی. نبود امنیت، علاوه بر کاهش رضایت گردشگران و کاهش بازگشت آن‌ها به مقصد، می‌تواند به کاهش درآمدهای اقتصادی و رکود صنعت گردشگری منجر شود.

مطالعات مختلف تأکید دارند که ایجاد امنیت پایدار، به تعامل و همکاری میان نهادهای دولتی، بخش خصوصی و جامعه محلی نیازمند است. به طور خاص، حکمرانی مطلوب گردشگری، به معنای شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها، پاسخگویی به ذی‌نفعان و ایجاد ساختاری یکپارچه و مشارکتی برای مدیریت امنیت گردشگری، از الزامات اصلی در تحقق توسعه پایدار است.

ابعاد امنیت گردشگری شامل:

امنیت زندگی: اطمینان از بهداشت، سلامت و زیرساخت‌های فیزیکی

امنیت مالی: تضمین عدم کلاهبرداری و گران‌فروشی

امنیت اجتماعی: تعامل مثبت با جامعه میزبان و احساس تعلق

امنیت روانی: کاهش تهدیدها و اضطراب‌های ذهنی

امنیت محیطی: فضای تمیز، ایمن و پایدار

بنابراین، حکمرانی یکپارچه و توجه به امنیت در تمامی این ابعاد، می‌تواند به بهبود تجربه گردشگران و تقویت توسعه پایدار گردشگری در مناطق شهری به‌ویژه شهرهایی چون تهران منجر شود.

در حوزه امنیت گردشگری، پژوهش‌های مختلفی به بررسی اهمیت و تأثیر امنیت بر تجربه و رضایت گردشگران پرداخته‌اند.

مطالعه متقی و همکاران (1395) بر اهمیت امنیت به‌عنوان پیش‌شرط توسعه پایدار گردشگری تأکید کرده و نشان داده است که نبود امنیت در ابعاد اجتماعی، روانی و اقتصادی، موجب کاهش علاقه گردشگران به سفر به مقاصد خاص می‌شود.

پژوهش محسنی (1388) به بررسی عوامل امنیتی تأثیرگذار بر توسعه گردشگری شهری پرداخت و تأکید کرد که زیرساخت‌های ناکافی و تعاملات ضعیف میان نهادهای ذینفع، از جمله موانع اصلی امنیت گردشگری محسوب می‌شوند.

براری و همکاران (1395) به بررسی اثرات اقتصادی گردشگری در شهرهای ساحلی پرداخته و نقش امنیت را در ایجاد تجربه مثبت گردشگران و افزایش درآمدهای شهری پررنگ دانسته‌اند.

در سطح بین‌المللی، Peng و همکاران (2017) در مطالعه‌ای در چین نشان دادند که امنیت و کیفیت زیرساخت‌ها، نقش حیاتی در ارتقای تجربه گردشگران و پایداری مقاصد دارند. همچنین، Pop و همکاران (2021) به اهمیت تصویرسازی مثبت در رسانه‌ها و تأثیر آن بر ادراک امنیت و تصمیم‌گیری سفر تأکید کرده‌اند.

پژوهش جعفریان کیکانلو و همکاران (1393) نیز به نقش حکمرانی محلی در توسعه پایدار گردشگری اشاره داشته و اهمیت شفافیت و پاسخگویی در تقویت امنیت گردشگری را موردتوجه قرار داده است.

باتوجه‌به پیشینه‌های یادشده، پژوهش حاضر با تمرکز بر استان تهران و با رویکردی جامع، در پی شناسایی ظرفیت‌ها و آسیب‌شناسی امنیتی گردشگری است تا راهکارهای علمی و عملی برای ارتقای امنیت و دستیابی به توسعه پایدار گردشگری ارائه دهد.

 

 

روش‌شناسی پژوهش

این پژوهش بر بحث " تبیین نقش ظرفیت‌شناسی و آسیب‌شناسی امنیتی مؤثر بر توسعه گردشگری " تمرکز دارد که به‌صورت اختصاصی این موضوع را در قالب مطالعه موردی در استان تهران موردبررسی قرار داده است، از نظر نگرش این پژوهش بازنگرش قیاسی، استقرایی بوده؛ و از نظر هدف این تحقیق کاربردی به‌حساب می‌آید و از نظر روش‌های تحقیق از روش‌های توصیف – تحلیل موردی استفاده شده است که دارای یک دورنمای توسعه‌ای در خصوص بحث نقش امنیت در توسعه پایدار گردشگری می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش خبرگان حوزه امنیت و گردشگری، متخصصین سازمان گردشگری و اساتید دانشگاه بودند. جهت تعیین حجم نمونه از نظرات 15 نفر خبره و 30 گردشگر استفاده شد. قلمرو زمانی این پژوهش یک بازه زمانی پنج‌ساله را در نظر گرفته است و به مطالعه موضوع موردپژوهش در بین سال‌های 1396 تا 1403 پرداخته است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه­ای، پرسشنامه و مصاحبه بوده است و جامعه آماری کارشناسان و خبرگان سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری، اساتید دانشگاهی هستند.  از طریق بررسی جامع ادبیات، موارد اندازه‌گیری که در امنیت گردشگری دخیل هستند شاخص‌ها استخراج شد. روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها تحلیل مضمون کیفی بوده است.

 

شکل 3 - مدل فرایند پژوهش

 

جدول 1- شاخص های امنیت گردشگری

شاخص	گویه
امنیت زندگی	عدم وجود بیماری‌های گسترده
	دسترسی به سیستم‌های بهداشتی مناسب
	دسترسی آسان به غذا و آب سالم
	دسترسی آسان به مراکز درمانی
	امکانات تفریحی ایمن و دسترسی آسان به سیستم حمل‌ونقل عمومی
	میزان کم درگیری بین گردشگران و مردم به دلیل تعارضات فکری و فرهنگی
	احتمال پایین ضرب‌وجرح
	احتمال پایین استفاده از سلاح سرد
	قرارنگرفتن در معرض تهدیدات طبیعی مانند سیل، زلزله، رانش زمین
	تضمین سازه‌های طراحی شده در برابر تهدیدات طبیعی
امنیت مالی (اقتصادی)	احتمال پایین سرقت
	عدم امکان گران‌فروشی به گردشگران (رعایت تعرفه در مراکز گردشگری)
	احتمال پایین ضرر مالی
	احتمال پایین آسیب‌دیدن خودروهای توریستی
امنیت اجتماعی	پایین‌بودن احتمال انحرافات و نابرابری‌های اجتماعی (مانند ولگردی، گدایی، بیکاری، مستی، اعتیاد)
	اهمیت آشنایی قبلی با محیط
	امکان دریافت راهنمایی و آگاهی از ارزش‌ها و سنت‌های محلی
	تعامل بین بومیان در برخورد با گردشگران
	اهمیت آشنایی با زبان محلی
	وجود کمک‌های محلی (دستگیری و کمک)
	امنیت زنان
	نهادهای امنیتی محلی (مانند پلیس، بسیج، شورا و...)
	دسترسی آسان به ایستگاه‌های پلیس و دستگاه‌های امنیتی رسمی
	احتمال پایین وقوع درگیری‌ها و نزاع‌های گروهی
	احتمال پایین وقوع قلدری، آشنایی با محیط (دوست یا خانواده)
امنیت روانی	درک مثبت از محیط
	اهمیت آشنایی با فضا
	عدم وجود تهدید و ترس در جنبه‌های فیزیکی، مالی و فکری
	احساس پذیرش محیط گردشگری توسط بومیان
	احساس کم‌بودن ترس از مزاحمت
	عدم وجود نگاه‌های ناخوشایند به گردشگران
	احساس کم‌بودن ترس از گرفتار شدن در بلایای طبیعی (مانند سیل، زلزله)
	احساس کم‌بودن ترس از حمله حیوانات وحشی
	احتمال بالای عدم تحقیر گردشگران
امنیت محیطی	خیابان‌ها تاریک نیستند و نورپردازی مناسب در روستا وجود دارد
	عدم وجود خرابه‌های مسکونی
	نزدیکی محل اسکان به شهر
	وجود ارتباطات مناسب
	کافی بودن زیرساخت‌های محیطی و فیزیکی (مانند مسکن، پارکینگ، توالت و غیره)
	عدم اختلال در ساختار شهر و عدم وجود فضای بصری آشفته
	عدم قرارگرفتن در معرض بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله
	امنیت محل اقامت و سکونت
	سطوح پایین آلودگی هوا
	سطوح پایین آلودگی صوتی در روستاها و اطراف آن‌ها
	عدم تهدید از سوی حیوانات وحشی و موذی در محیط‌های روستایی
	پاکیزگی محیط و عدم پراکندگی زباله (سیستم دفع زباله و جمع‌آوری زباله)

 

یافته‌های پژوهش

توزیع فراوانی و درصد فراوانی نمونه‌های تحقیق نشان می­دهد که ترکیب سنی پاسخگویان در 3 گروه سنی طبقه بندی شده است. به بیان دقیق تر 03/0 درصد از پاسخگویان در گروه سنی کمتر از 20 سال، 4/80 درصد در گروه سنی 20 تا 45 سال و 3/16 درصد در گروه سنی 45 تا 65 سال مورد پرسشگری قرار گرفته­اند.

همچنین از لحاظ جنسی 45 درصد پاسخگویان زن و 55 درصد مرد بوده اند. توزیه فراوانی بر حسب سواد نیز نشان می­دهد که بیشترین فراوانی در به ترتیب در گروه لیسانس با 35 درصد، فوق لیسانس 23 درصد و دکتری 21 درصد و باقی جامعه آماری یا مدرک تحصیلی را ذکر نکرده اند یا زیر لیسانس بوده­اند. در حوزه شغلی نیز، 21 درصد شرکت کنندگان، استاد دانشگاه بوده اند. 22 درصد کارمند، 28 درصد دانشجو و باقی جامعه آماری یا فاقد شغل بوده اند و یا شغل خود را سایر ذکر کرده اند.

 

جدول 2 - میانگین شاخص­های اشاره شده در تحقیق

میانگین	گویه	شاخص
4.15	میزان پایبندی شهروندان به قوانین	قانون‌مداری
3.12	تأثیرگذاری گروه‌های صاحب‌نفوذ در تصمیم‌گیری‌ها (سنجش فساد)
3.13	مسئولیت‌پذیری مدیران و مسئولان شهری	مسئولیت‌پذیری
2.08	شایسته‌سالاری در انتخاب افراد
2.19	تشریح فعالیت‌ها و پروژه‌های گردشگری در سطح شهر قبل از اجرا برای مردم توسط مسئولین	پاسخ‌گویی
2.61	برگزاری جلسات عمومی برای تشریح اقدامات مربوط به فعالیت‌های گردشگری
2.85	برگزاری جلسات عمومی برای تشریح اقدامات مربوط به فعالیت‌ها
2.33	نظرخواهی از مردم نسبت به طرح‌ها توسعه گردشگری توسط مسئولان شهری	شفافیت
2.40	پایش عملکرد مدیران در زمینه توسعه گردشگری شهری
2.17	تعامل و هماهنگی بین روابط و تصمیمات سازمان ها و نهادهای قانونی	اجماع محوری
2.96	وجود ارتباط متقابل و سازنده بین شهرداری و شورای اسلامی شهر با نهادهای بخش خصوصی
3.52	زمینه‌سازی برای افزایش حضور بخش خصوصی از طریق آموزش مردم	مشارکت
2.20	مشارکت در ارائه خدمات به گردشگران
2.19	توزیع عادلانه منابع و امکانات در سطح شهر	عدالت و برابری
2.97	برقراری عدالت جنسیتی جهت اشتغال در بخش گردشگری
2.56	وجود نیروی انسانی متخصص	کارایی و اثربخشی
2.67	استفاده از افراد باتجربه و دانش روز در فرایند برنامه‌ها

 

نتایج آزمون تی ساده باتوجه‌به مقدار t، میانگین و سطح معناداری نشان می‌دهد که شاخص قانون‌مداری و پاسخ‌گویی به نسبت دیگر شاخص‌ها وضعیت مناسب‌تری دارند.

برای بررسی رابطه بین متغیر وابسته (توسعه گردشگری) و متغیر مستقل (امنیت گردشگری) از آزمون همبستگی استفاده شد. همان‌طور که در جدول 2 نشان داده شده است، متغیر امنیت با ضریب همبستگی 0.713 دارای رابطه مستقیم قوی با متغیر گردشگری است. این به این معنی است که با افزایش امنیت، تعداد گردشگران در منطقه افزایش خواهد یافت. نتایج برای هر شاخص به‌صورت جداگانه نشان می‌دهد که امنیت اجتماعی با ضریب همبستگی 0.866 دارای رابطه مستقیم قوی با متغیر گردشگری است. همچنین، امنیت زندگی با ضریب همبستگی 0.456، امنیت مالی با ضریب همبستگی 0.383، و امنیت ذهنی با ضریب همبستگی 0.342 دارای رابطه مستقیم با شدت متوسط با متغیر گردشگری هستند. همچنین، امنیت محیطی با ضریب همبستگی 0.181 دارای رابطه مستقیم ضعیف با متغیر گردشگری است. همچنین، باتوجه‌به مقدار معنادار به دست آمده، می‌توان گفت که رابطه بین متغیرهای گردشگری و امنیت در منطقه مورد مطالعه با 95 درصد اطمینان تصادفی نیست. بنابراین، نتایج قابل تعمیم به کل جامعه هستند.

 

جدول 3 - همبستگی بین متغیرهای گردشگری و متغیرهای امنیت و شاخص های آن

گردشگری	-	امنیت زندگی	امنیت مالی (اقتصادی)	امنیت اجتماعی	امنیت ذهنی	امنیت محیطی	امنیت
	ضریب همبستگی پیرسون	0.456	0.384	0.866	0.342	0.181	0.713
	معنی‌داری آماری	0.256	0.348	0.005	0.407	0.688	0.048

 

 

 

 

 

جدول 4- سطح امنیت گردشگری در شهر تهران

متغیر	t	میانگین	انحراف معیار	درجه آزادی	معنی‌داری آماری	تفاوت میانگین
امنیت زندگی	224/2	174/3	222/0	7	062/0	174/0
امنیت مالی (اقتصادی)	322/4	316/3	207/0	7	003/0	316/0
امنیت اجتماعی	146/19	660/3	976/0	7	000/0	660/0
امنیت روانی	155/15	787/3	146/0	7	000/0	787/0
امنیت محیطی	637/9	723/3	212/0	7	000/0	723/0
امنیت	119/14	532/3	106/0	7	000/0	532/0

 

برای بررسی اثر "امنیت گردشگری بر توسعه گردشگری" از رگرسیون خطی ساده استفاده شد. در آزمون رگرسیون، متغیر مستقل "امنیت گردشگری" و متغیر وابسته "توسعه گردشگری" است. همان‌طور که در جدول 3 نشان داده شده است، ضریب R برابر با 0.716 است که نشان‌دهنده توانایی متغیر مستقل در توضیح تغییرات متغیر وابسته می‌باشد. بر این اساس، امنیت 71 درصد از تغییرات در توسعه گردشگری تهران را توضیح می‌دهد و باقی‌مانده (29 درصد) تحت‌تأثیر متغیرهای خارج از مدل قرار دارد. همچنین، آماره دوربین-واتسون دارای مقدار 1.74 است که نشان‌دهنده جدایی باقی‌مانده‌ها می‌باشد.

جدول 5- آزمون رگرسیون متغیر امنیت در توسعه گردشگری

Model	R	Adjusted R Square	Std. Error of the Estimate	Durbin-Watson
1	716/0	413/0	804/0	744/1

 

مقدار رگرسیون برای این مدل 0.41 است، 0.39 به‌عنوان مقدار باقی‌مانده (residual)  و این که مقدار باقی‌مانده کوچک‌تر از جمع مربعات رگرسیون است. همچنین، در این مدل، مقدار اف اس 6.318 است و اهمیت آن 0.046 می‌باشد که به طور آماری معنی‌دار با سطح آلفا 0.05 است. این نشان می‌دهد که متغیر مستقل (امنیت گردشگری) توانایی خوبی برای توضیح تغییرات متغیر وابسته (توسعه گردشگری تهران) را دارد. ضرایب استاندارد شده (بتا) در این مدل برابر با 0.716 است. مقدار بزرگ بتا نشان‌دهنده اهمیت نسبی متغیر مستقل و نقش آن در پیش‌بینی متغیر وابسته است. همچنین، مقدار مقدار p کمتر از 0.05 است (Sig=0.045) که بدان معنی است که ارتباط بین امنیت و توسعه گردشگری تهران به طور آماری معنی‌دار است. به‌عبارت‌دیگر، نتیجه نشان می‌دهد که امنیت نقش نسبی مهمی در توسعه گردشگری تهران دارد.

 

 

 

 

 

 

جدول 6- کدگذاری مصاحبه­های انجام شده و استخراج کدهای تحقیق

مضمون اصلی	مضمون فرعی	نمونه مستخرج از مصاحبه
جایگاه امنیت در توسعه گردشگری تهران	اهمیت و ضرورت	هیچ گردشگری قدم به‌جای بی امنیت و پرریسک نمی‌گذارد (05)
	ارتباط تنگاتنگ با توسعه گردشگری	امنیت و گردشگری پارامترهای یک معادله هستند که با یکدیگر نسبت مستقیم دارند (02)
	اولویت بالا در توسعه گردشگری	امنیت به‌عنوان اولین و مهم‌ترین ملاحظه انتخاب مقصد توسط گردشگران بالقوه است (01)
چالش‌های امنیتی گردشگران در تهران	ضعف نظارتی	عدم نظارت انتظامی و مردمی (02)
	ضعف ساختاری	نبود رسیدگی فوری نیروی انتظامی به شکایت گردشگران خارجی و عدم وجود پلیس گردشگری در تهران (02)
	ریسک اجتماعی	ممکن است کلاهبرداری‌هایی در خریدهای گردشگر اتفاق بیفتد (05)
	ریسک‌های ادراکی	اتفاقات امنیتی عجیب در تهران دورازذهن نیست (03)
	مشکلات زیرساختی	نبود یا کمبود دوربین‌های مداربسته در فضاهای گردشگری... (02)
	ریسک سیاسی	بسیاری از کشورها شهروندانشان را از سفر به ایران منع می‌کنند (05)
	ریسک اقتصادی	تغییرات نرخ‌ها و ارزش پول، امنیت اقتصادی گردشگر را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد (03)
	ریسک سلامتی	غذاخوردن در سطح شهر و احتمال مسمومیت به واسطه آن برای گردشگر ریسک محسوب می‌شود (01)
	ریسک تکنولوژیک	ممکن است در ایامی اینترنت قطع باشد، یا به دلایل امنیتی دسترسی آزاد به اینترنت وجود نداشته باشد و دیتای خصوصی مثل لوکیشن تحت‌نظر باشد و حریم خصوصیم زیر سؤال برود (01)
	ریسک فیزیکی	بازار بزرگ تهران یکی از اماکن مدنظر برای بازدید توسط گردشگران است که در منطقه شلوغ و تقریباً پایین‌شهر قرار دارد و نگرانی‌هایی مانند کیف‌قاپی متوجه گردشگران است (01)
	امنیت جانی	وقایع بد امنیتی، ترور در تهران و حادثه سقوط هواپیما... (04)
	امنیت روانی	حس کنیم در جامعه و کشوری هستیم که از نظر روانی، دغدغه‌ نداشته باشیم و به لذت‌بردن از سفر بپردازیم (03)
	جبران خسارت گردشگران	چالش ما این است که آیا مشکلات امنیتی توریست‌ها و خسارت وارد شده به آن‌ها در مثلاً سرقت کیف در فرودگاه را رفع کرده‌ایم؟ (03)
حکمرانی امنیت در گردشگری	حکمرانی یکپارچه و ساختاریافته	زمانی که حکمرانی مطرح می‌شود ما با یکپارچگی مواجه هستیم. در یک سیستم یا کشور، حکمرانی یکپارچگی و ساختاریافتگی را تداعی می‌کند... (01)
	تفکیک ابعاد امنیت در حکمرانی	حکمرانی امنیت باید از دیدگاه‌های اقتصادی، تکنولوژی و فناوری، اجتماعی و فرهنگی و سیاسی تفکیک شود (01)
	مسئولیت‌پذیری	در سمت عرضه‌کننده خدمات گردشگری باید هر نهادی امنیت مربوط به حوزه خود را تأمین کند (01)
	حاکمیت قانون	وضع قوانین سخت‌گیرانه و اجرای آنها به‌صورت تنبیهی برای مخلان امنیت باید صورت گیرد (05)
	پایداری سیاسی	تا زمانی که از نظر جوامع بین‌المللی پذیرفته نشویم و دیپلماسی سیاسی در جایگاه گردشگری لحاظ کنیم و آشتی بین‌المللی نداشته باشیم، از نظر روانی گردشگران امنیت برای سفر به ایران ندارند (03)
	اطلاع‌رسانی و تصویرسازی	اطلاع‌رسانی‌های سالم و درست در خصوص فضای امنیتی تهران تأثیر بسزایی در جذب گردشگر دارد (02)
راهکار برای ارتقای امنیت گردشگری	قانونی	بالابردن قدرت و سرعت اعمال قانون باید انجام شود (02)
	زیرساخت	تهران باید به سمت هوشمند شدن قدم‌های ویژه‌ای بردارد (01)
	آموزشی	آموزش جامع محلی و مدیران برای میزبانی برای ایجاد امنیت کامل گردشگران یکی از راهکارهاست (05)
	فرهنگی و رسانه‌ای	القای حس امنیت به گردشگر باید انجام شود (05)
	دیپلماسی و حکمرانی	باید حکمرانی واحد در صنعت گردشگری داشته باشیم و یک متولی واحد وجود داشته باشد (03)
	کنترل و نظارت	حضور گشت‌های تخصصی در مکان‌های گردشگری (02)

 

 

نتیجه‌گیری

در پژوهش حاضر، تلاش شد تا ابعاد مختلف امنیت در گردشگری تهران موردبررسی قرار گیرد. باتوجه‌به اهمیت این شهر به‌عنوان پایتخت و یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری در ایران، شناخت دقیق‌تر چالش‌ها و فرصت‌های مرتبط با امنیت می‌تواند نقش اساسی در بهبود تجربه گردشگران و توسعه پایدار این صنعت ایفا کند.

از سوی دیگر، امنیت در گردشگری تنها محدود به امنیت فیزیکی نیست؛ بلکه شامل ابعاد مختلفی از جمله امنیت اجتماعی، روانی، مالی و محیطی است. هر یک از این ابعاد نقش ویژه‌ای در تجربه گردشگران دارند و هرگونه اختلال در هر یک از آن‌ها می‌تواند منجر به کاهش جذب گردشگران و تأثیر منفی بر توسعه اقتصادی شهر شود.

 

 

 

شکل 4 - توسعه پایدار گردشگری

(منبع: جعفریان کیکانلو و همکاران، 1393)

نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل داده‌های کمی و کیفی، نشان می‌دهد که امنیت یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر جذب و رضایت گردشگران در تهران است. بررسی‌ها نشان دادند که وجود تهدیدات امنیتی در ابعاد مختلف (فیزیکی، اجتماعی، روانی و مالی) می‌تواند به شکل مستقیم و غیرمستقیم تجربه گردشگران را تحت‌تأثیر قرار دهد.

نتایج به‌دست‌آمده در این زمینه نشان می‌دهد که دسترسی آسان به امکانات بهداشتی، ایمنی در حمل‌ونقل عمومی و همچنین اطمینان از سازه‌های ایمن در برابر تهدیدات طبیعی، از جمله مهم‌ترین عوامل مرتبط با امنیت زندگی برای گردشگران است. تهدیدات طبیعی مانند سیل و زلزله، یکی از دغدغه‌های اصلی گردشگران به‌ویژه در مناطقی با ریسک بالای بلایای طبیعی مانند تهران محسوب می‌شود.

مقابله با این تهدیدات: نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق و زیرساخت‌های ایمنی قوی است تا احساس امنیت در میان گردشگران تقویت شود.

یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بسیاری از گردشگران هنگام سفر به تهران، نگران مواردی چون سرقت، کلاهبرداری یا گران‌فروشی هستند. احتمال پایین ضرر مالی و وجود سیستم‌های مناسب نظارتی برای جلوگیری از تخلفات اقتصادی می‌تواند به افزایش اعتماد گردشگران کمک کند.

برای بهبود امنیت مالی گردشگران شامل افزایش نظارت بر قیمت‌ها و جلوگیری از گران‌فروشی در مراکز گردشگری است. همچنین، توسعه زیرساخت‌های پرداخت امن و کاهش احتمال سرقت از جمله اقداماتی است که می‌تواند این بعد از امنیت را بهبود بخشد.

نتایج نشان می‌دهد که تعاملات مثبت اجتماعی بین بومیان و گردشگران می‌تواند به شکل چشمگیری بر تجربه آن‌ها از امنیت اجتماعی تأثیر بگذارد. پایین‌بودن احتمال درگیری‌ها، نزاع‌های گروهی و وجود نهادهای امنیتی محلی از جمله عواملی هستند که احساس امنیت را تقویت می‌کنند.

تقویت تعاملات اجتماعی بین بومیان و گردشگران و افزایش آموزش‌های مرتبط با رفتارهای اجتماعی مطلوب می‌تواند به بهبود امنیت اجتماعی کمک کند.

بررسی‌ها نشان داد که احساس پذیرش از سوی بومیان و عدم وجود تهدیدات روانی، به طور مستقیم بر احساس امنیت روانی گردشگران تأثیرگذار است. ترس از مزاحمت، نگاه‌های ناخوشایند یا احتمال وقوع حوادث غیرمترقبه از جمله عواملی هستند که می‌توانند امنیت روانی را تحت‌تأثیر قرار دهند.

برای تقویت این نوع امنیت شامل افزایش آگاهی عمومی، بهبود رفتارهای اجتماعی و تقویت فضاهای دوستانه و پذیرای گردشگران است.

دسترسی به سیستم‌های بهداشتی مناسب و وجود سازه‌های ایمن از عوامل مهمی بودند که در افزایش رضایت گردشگران مؤثر بودند. توسعه زیرساخت‌های بهداشتی و ایمنی می‌تواند احساس اعتماد و امنیت بیشتری برای گردشگران فراهم کند.

احتمال پایین وقوع جرایم مالی و نظارت دقیق بر قیمت‌ها و تعرفه‌های خدمات گردشگری از عوامل مهم در بهبود تجربه گردشگران بود. راه‌اندازی سیستم‌های پرداخت امن و شفافیت در قیمت‌گذاری از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود امنیت مالی کمک کند.

تعاملات مثبت بین بومیان و گردشگران تأثیر مستقیمی بر احساس امنیت اجتماعی داشت. تقویت برنامه‌های آموزشی و فرهنگی و ایجاد فضاهای اجتماعی دوستانه می‌تواند این نوع امنیت را بهبود بخشد.

احساس پذیرش از سوی بومیان و نبود تهدیدات روانی، نقش مهمی در افزایش رضایت گردشگران ایفا کرد. اقدامات مربوط به ایجاد محیط‌های آرام و دوستانه برای گردشگران می‌تواند امنیت روانی آن‌ها را تقویت کند.

در این پژوهش، امنیت گردشگری به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی در توسعه پایدار گردشگری شهر تهران موردبررسی قرار گرفت. یافته‌های این تحقیق نشان داد که امنیت در ابعاد مختلف (زندگی، مالی، اجتماعی، روانی و محیطی) به طور مستقیم بر تجربه، رضایت و تصمیم‌گیری گردشگران برای انتخاب و بازگشت به مقصد تأثیرگذار است. همچنین، امنیت یک عامل چندوجهی است که نه‌تنها به ابعاد فیزیکی و مالی محدود می‌شود، بلکه تعاملات اجتماعی و روانی نیز به همان اندازه در احساس امنیت گردشگران نقش دارند.

این پژوهش نشان داد که امنیت به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی در توسعه پایدار گردشگری، به شکل چندبعدی بر تجربه گردشگران تأثیر می‌گذارد. نتایج این تحقیق می‌تواند به سیاست‌گذاران و مدیران گردشگری کمک کند تا با شناسایی و تقویت نقاط قوت و رفع ضعف‌های موجود، تجربه گردشگری را بهبود بخشند و در نهایت به توسعه پایدار گردشگری کمک کنند.

باتوجه‌به یافته‌های این تحقیق، پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاران و مدیران گردشگری در تهران و سایر شهرهای گردشگری، به تقویت زیرساخت‌های امنیتی و بهبود تعاملات اجتماعی و فرهنگی بپردازند. همچنین، تحقیقات آینده می‌توانند با گسترش دامنه پژوهش به دیگر شهرها و بررسی تأثیرات بلندمدت امنیت بر جذب و بازگشت گردشگران، نتایج دقیق‌تری در این زمینه ارائه دهند.

پیشنهادها

-       تقویت حکمرانی امنیتی یکپارچه
پیشنهاد می‌شود نهادهای متولی گردشگری و امنیت، یک سیستم یکپارچه و هماهنگ برای مدیریت امنیت گردشگری ایجاد کنند تا بتوانند از بروز آسیب‌ها و تهدیدات مختلف جلوگیری کنند.

-       توسعه زیرساخت‌های امنیتی
ارتقای زیرساخت‌های شهری و گردشگری (مانند نورپردازی معابر، نصب دوربین‌های مداربسته و بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی) می‌تواند نقش مهمی در افزایش احساس امنیت گردشگران ایفا کند.

-       آموزش جامعه محلی و مدیران
برگزاری دوره‌های آموزشی برای بومیان، مدیران و ارائه‌دهندگان خدمات گردشگری باهدف افزایش مهارت‌های امنیتی و نحوه مواجهه با گردشگران خارجی توصیه می‌شود.

-       اطلاع‌رسانی شفاف و تصویرسازی مثبت
توسعه سامانه‌های اطلاع‌رسانی و کمپین‌های فرهنگی برای القای حس امنیت به گردشگران و ارائه تصویر مثبت از امنیت مقصد، از اقدامات مؤثر در بهبود ادراک امنیت گردشگران است.

-       تقویت تعاملات اجتماعی و فرهنگی
برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی باهدف افزایش تعامل مثبت میان گردشگران و جامعه محلی، به بهبود امنیت اجتماعی و روانی کمک می‌کند.

-       ایجاد و تقویت واحدهای پلیس گردشگری
تأسیس گشت‌های امنیتی تخصصی و پلیس گردشگری در مناطق پرتردد، برای پاسخگویی سریع به مشکلات و ایجاد حس آرامش برای گردشگران، ضروری است.

-       استفاده از فناوری‌های نوین
به‌کارگیری فناوری‌های نوین مانند اپلیکیشن‌های هوشمند اطلاع‌رسانی و پایش امنیتی، به کاهش ریسک‌های امنیتی و افزایش اعتماد گردشگران کمک می‌کند.

-       حمایت از سرمایه‌گذاری خصوصی در امنیت گردشگری
تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاران خصوصی برای توسعه خدمات و زیرساخت‌های ایمن گردشگری، به تقویت امنیت مالی و اقتصادی گردشگری می‌انجامد.

 

 

  منابع:

 

-       Barari, M., Firouzmend, M., & Hashempour, F. (2016). An analysis of the economic impacts of urban tourism from the citizens’ perspective (Case study: Babolsar city). Geographical Sciences Journal, 12(24), 40–55.

-       Jafarian Keikanlou, N., Sejasi Gheydari, H., & Vahidiyan, F. (2014). The role of local management in achieving sustainable rural tourism development goals using the SAW model. Geographical Conference of Iran, Faculty of Geography.

-       Motaghi, A., Amraei, M., Ghorbani Sepehr, A., & Ghorbani Sepehr, P. (2021). The role of geographic information systems in the development of sustainable security in Tabriz city. Semi-Annual Journal of Sustainable Geographic Environment Development, 3(5), 67–86.

-       Peng, H., Zhang, J., Lu, L., Tang, G., Yan, B., Xiao, X., et al. (2017). Eco-efficiency and itsdeterminants at a tourism destination: A case study of huangshan national park, China. TourismManagement, 60, 201–211.

-       pop, R. A., Săplăcan, Z., Dabija, D. C., & Alt, M. A. (2021). The impact of social media influencers ontravel decisions: The role of trust in consumer decision journey. Current Issues in Tourism, 1-21

-       Tohidy Ardahaey, F. (2011). Economic impacts of tourism industry. International Journal of Business and Management,6(8), 206-215.

-       Ziaoddini, M., & Reyhani, A. (2022). The functional model of SHAAM in national security governance: Priority of guiding role and limitation of executive intervention. Strategic Studies Quarterly, 99,

-       38–65.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

[1]  Peng, H

[2]  Pop, R

[3]  Tohidy Ardahaey