Comparison of evil in Shahname and Mathnavi
Subject Areas : شاهنامهRamin Moharrami 1 , Shokrollah Pur al-Khas 2 , Shahla Sharifi 3
1 - Associate professor of Persian language and literature, MohaqqeqArdebili University.
2 - Associate professor of Persian language and literature, MohaqqeqArdebili University.
3 - PhD student of Persian language and literature, MohaqqeqArdebili University.
Keywords: human, creatures, evil, monotheism, Good,
Abstract :
Considering God as the creator of evil, we have distanced from the inherent and attributive monotheism. Also, distinguishing the creator of good and bad from each other, we have violated the unity of divine acts. It can be understood from the content of Shahname and Masnavi that Ferdowsi and Rumi view evil from two perspectives to solve this mystery. The first perspective is holistic and analyzes the relation of evil to God based on the creator and creature relationship and concludes that every creature has been created according to a reason and no evil is real in the universe. From the second perspective, the relation of creatures with each other is examined and the type of human’s look and knowledge determines the good and evil of the creatures. On the other hand, good and evil are relative issues and what human calls evil is considered good in the entire universe. From this viewpoint, it is impossible to perceive a world better than the current world. These interpretations are in line with the mystical view of Rumi that calls the world “impermanent” and that of Ferdowsi that views the universe a “temporary house”. In Ferdowsi’s worldview, deriving evil from good is intellectually implausible, and according to Rumi’s romantic attitude, God does not create inherent evil because of beneficence. However, Ferdowsi believes it is possible to recognize relative evil by wisdom, but Rumi contends it is not possible to understand through wisdom the reason why evil has been created. This study is aimed at providing evidence from Shahname and Mathnavi, showing that Ferdowsi and Rumi, despite different viewpoints about the aim of creation of evil and the tools to recognize it, have similar perspectives about the creator and relativity of evil.
1- قرآن مجید.
2- نهجالبلاغه. (1377). ترجمة سیّد جعفر شهیدی. تهران: علمی و فرهنگی.
3- ابن سینا، حسین بن عبدالله. ( 1364). النجاه. تصحیح محمد تقی دانش پژوه. تهران: دانشگاه تهران.
4- پترسون، مایکل، هاسکر، ویلیام، رایشنباخ، بروس و بازینچر، دیوید. (1383). عقل و اعتقاد دینی. ترجمة احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. تهران: طرح نو.
5- پور داود، ابراهیم. (1353). اوستا: نامة مینوی آیین زرتشت. بیجا: فروهر.
6- جوادی آملی، عبدالله. (1379). حکمت نظری و عملی در نهجالبلاغه. قم: اسراء.
7- حنا الفاخوری، خلیل الجر. (1377). تاریخ فلسفه در جهان اسلامی. ترجمة عبدالمحمّد آیتی. تهران: علمی و فرهنگی.
8- رضا، فضلالله. (1384). پژوهشی در اندیشههای فردوسی. تهران: علمی و فرهنگی.
9- زرینکوب، عبدالحسین. (1375). در قلمرو وجدان. تهران: سروش.
10- سعدی. (1377). کلیات سعدی. از روی نسخۀ تصحیح شدۀ محمدعلی فروغی. تهران: بهزاد.
11- سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم. (1374). حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، تصحیح مدرّس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.
12- سیف، محمد علی. (1370). توتم در شاهنامه. تهران: مؤلّف.
13- شبستری، شیخ محمود. (1361). گلشن راز. به اهتمام صابر کرمانی. تهران: طهوری.
14- طالبیان، یحیی؛ صرفی، محمد رضا؛ بصیری، محمد صادق؛ جعفری اسدالله. (1386). جدال خیر و شر درونمایة شاهنامة فردوسی و کهن الگوی روایت. مجلة جستارهای ادبی. پاییز. شمارة 158. ص.ص. 116-101.
15- ظهیری ناو، بیژن، شریفی، شهلا (1392). چگونگی تأثیر تفکّر اشاعره در گلستان سعدی. فصلنامة فلسفه و کلام اسلامی آیینة معرفت. دانشگاه شهید بهشتی. سال دوازدهم. شمارة سی و ششم. پاییز. ص.ص. 116-89.
16- فردوسی، ابوالقاسم. (1388). شاهنامه. تصحیح جلال خالقی مطلق. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
17- فرنبغ دادگی. (1369). بندهش. گزارنده مهرداد بهار. تهران: توس.
18- کسمایی، علی اکبر. (1356). خدا نمرده است (4) خدا ... و خیر و شر. مجلة نگین. 30 مهر. شمارة 1149. ص. ص. 21-19.
19- محرمی، رامین. (1388). دیدگاه کلامی حکیم سنایی در باب شرور در حدیقهالحقیقه. فصلنامة فلسفه و کلام اسلامی. مجلة آیینة معرفت. دانشگاه شهید بهشتی. سال هفتم. شماره هجدهم. بهار. ص.ص. 98-83.
20- مطهری، مرتضی. (1372). عدل الهی. تهران: صدرا.
21- ------------. (1373). شرح منظومه. تهران: صدرا.
22- ------------. (1377). نقدی بر مارکسیسم. تهران: صدرا.
23- مظاهری، محمد مهدی. (1386). خیر و شر در فلسفه و آیات و روایات. پژوهش نامة قرآن و حدیث. تابستان، شمارة 2، ص.ص. 178-155.
24- ملاصدرا. (1388). حکمت متعالیه در اسفار اربعه. ترجمة محمد خواجوی. تهران: مولی.
25- -----. (1375). الشواهد الربوبیه. برگردان جواد مصلح. تهران: سروش.
26- مؤذّن جامی، محمّد مهدی. (1379). ادب پهلوانی: مطالعهای در تاریخ ادب دیرینۀ ایرانی از زرتشت تا اشکانیان به پیوست چهار مقاله در متن شناسی از جلال خالقی مطلق [... و دیگران]. تهران: قطره.
27- مولوی، جلال الّدین محمّد. (1375). مثنوی. تصحیح محمّد استعلامی. تهران: زوّار.
28- ------------------. (1376)، فیه مافیه، تصحیح حسین حیدرخانی. تهران: سنایی.
29- ------------------. (1381). کلیات شمس تبریزی. با مقدّمۀ بدیع الزمان فروزانفر. تهران: سنایی.
30- نعیمی، زری. (1383). در جدال خوش پایان خیر و شر. کتاب ماه کودک و نوجوان. اردیبهشت. شماره 79. ص.ص. 36-32.
31- وحیدی، معصومه؛ دهباشی، مهدی؛ شانظری، جعفر. (1392). مقایسه راه حل مسئله شر از دیدگاه جان هیک و علامه طباطبایی. مجلة معرفت کلامی. سال چهارم. شمارة دوم. پاییز و زمستان. ص.ص. 119-95.
32- هینلز، جان. (1388). شناخت اساطیر ایران. ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: نشر چشمه.
_||_