Manuscript ID : KMSJ-2308-1161 (R2) Visit : 207 Page: 0 - 0

Article Type: Original Research

Specifying the Model of Policy Implementation Obstacles in the National Paralympic Committee Using an Interpretive Structural Approach

Subject Areas : Others

Narges Aria ¹ , Somayeh Emadi ² , Mahdi Rastegari ³

1 - Doctorant, D&eacute;partement de gestion du sport, branche Yasouj, Universit&eacute; islamique Azad, Yasouj, Iran
2 - Professeur adjoint, D&eacute;partement de gestion du sport, Dariun Branch, Islamic Azad University, Dariun, Iran
3 - Professeur adjoint, D&eacute;partement de gestion du sport, Branche de Firozabad, Centre Meimand, Universit&eacute; islamique d&#039;Azad, Firozabad, Iran

Received: 2023-08-05 Accepted : 2023-09-15 Published : 2024-02-20

Keywords: National Paralympic Committee, veterans and disabled persons, Policy,

Abstract :

The aim of the research was to provide a model of policy implementation obstacles in the National Paralympic Committee with an interpretative structural approach. The research method was descriptive-survey and practical in terms of purpose. The research data was collected in the field and in a mixed (qualitative and quantitative) way. In the qualitative section, 15 experts were selected purposefully using the snowball method. In the quantitative part, the statistical population included officials and experts of the National Paralympic Committee of Iran and managers of Paralympic sports federations, equal to 66 people. Due to the limited number of members, they were selected as a sample. The research tool was a researcher-made questionnaire, the validity of which was confirmed by sports management professors and its reliability, while re-coding by two coders, was confirmed by Cronbach's alpha test (α=0.89) and interpretive structural modeling technique was used to structure the obstacles.The findings showed that 45 obstacles in the form of 11 main obstacles in individual, organizational, policy and peripheral areas hinder the successful implementation of the policies of the National Paralympic Committee. Based on the findings, the obstacles were structured in five levels, and the material and economic para-athletes and obstacles related to the policy implementers were included in the base of the model. It can be said that arrangements and measures to reduce the costs of disabled people participating in sports and empowering policy implementers will help to remove obstacles to the implementation of the policies of the National Olympic Committee

References:
_||_

Full-Text:

تبیین مدل موانع اجرای خط‌مشی در کمیته ملی پارالمپیک با رویکرد ساختاری تفسیری

چکیده

هدف پژوهش، ارائه مدل موانع اجرای خط‌مشی در کمیته ملی پارالمپیک با رویکرد ساختاری تفسیری بود. روش تحقیق، توصیفی-پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی بود. داده‌های تحقیق به صورت میدانی و به شیوه آمیخته (کیفی و کمی) جمع‌آوری شد. در بخش کیفی، 15 نفر از خبرگان به صورت هدفمند، با بهره‌گیری از روش گلوله برفی انتخاب شدند. در بخش کمی جامعه آماری شامل مسئولین و کارشناسان کمیته ملی پارالمپیک ایران و مدیران فدراسیون‌های رشته‌های ورزشی پارالمپیکی، برابر با 66 نفر بودند. به دلیل محدود بودن اعضا، به صورت تمام شمار به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق، پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن توسط اساتید مدیریت ورزشی و پایایی آن ضمن کدگذاری مجدد توسط دو کدگذار، با آزمون آلفای کرونباخ تایید شد (89/0=α). برای تحلیل توصیفی داده‌ها و آزمون آلفای کرونباخ از نرم‌افزار SPSS نسخه 23 و برای ساختاردهی موانع از تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری استفاده شد. یافته‌ها نشان داد در حیطه‌های فردی، سازمانی، خط‌مشی و پیرامونی، 45 مانع در قالب موانع انگیزشی، موانع رفاهی، موانع روانشناختی، موانع اقتصادی، موانع مربوط به ویژگی‌های خط‌مشی‌ها، موانع مربوط به مجریان خط‌مشی، موانع مدیریتی، موانع ساختاری، موانع سیاسی، موانع امکانات و تجهیزاتی و موانع اجتماعی مانع اجرای موفق خط‌مشی‌ها می‌شوند. براساس یافته‌ها موانع در پنج سطح ساختاردهی شدند. موانع اقتصادی و موانع مربوط به مجریان خط‌مشی در قاعده مدل قرار گرفتند. می‌توان گفت تمهیدات و تدابیری برای کاهش هزینه‌های پرداختن افراد معلول به ورزش و توانمندسازی مجریان ، به رفع موانع اجرای خط‌‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک کمک خواهد کرد.

کلمات کلیدی: کمیته ملی پارالمپیک، خط‌مشی، جانبازان و معلولین

Specifying the Model of Policy Implementation Obstacles in the National Paralympic Committee Using an Interpretive Structural Approach

Abstrait

The current study aims to provide a model of policy implementation obstacles in the National Paralympic Committee using an interpretative structural approach. A descriptive-survey research method was uses, which was a practical method in terms of the purpose. A field data-collecting method was used for collecting the research data, along with a mixed (qualitative and quantitative) method. In the qualitative section, 15 experts were selected purposefully using the snowball method. In the quantitative part, the statistical population included officials and experts of the National Paralympic Committee of Iran and managers of Paralympic sports federations, comprising 66 people. Due to the limited number of members, all of the participants were considered as a sample. A researcher-made questionnaire was used as a research tool, and its validity was confirmed by sports management professors and its reliability was confirmed by recoding by two coders using a Cronbach's alpha test (α=0.89). For analyzing the descriptive data and Cronbach's alpha test, SPSS software (version 23) was used, and an interpretive structural modeling technique was used for structuring the obstacles. The findings showed that in individual, organizational, policy and peripheral areas, 45 obstacles were observed which prevented the successful implementation of policies. These obstacles were motivational obstacles, welfare obstacles, psychological obstacles, economic obstacles, obstacles related to the characteristics of policies, obstacles related to policy implementers, managerial obstacles, structural obstacles, political obstacles, facilities and equipment obstacles and social obstacles. Based on the findings, the obstacles were structured in five levels. Economic obstacles and also obstacles related to policy implementers were included in the lowest levels of the model. It can be said that considering some arrangements and policies for reducing the costs of disabled people in conducting the sports and empowering the performers will help to remove the obstacles in the implementation of the policies of the National Paralympic Committee.

.Keywords: National Paralympic Committee, policy, veterans and disabled persons

مقدمه

مسابقات پارالمپیک¹ مهمترین مسابقات ورزشی جهان برای افراد کم‌توان جسمی است و از جایگاه بالایی نزد دولت‌ها برخوردار است (Dowlatabadi, et al, 2018). این بازي‌ها، یک رویداد صرف ورزشی، نیست بلکه یک جنبش وسیع اجتماعی هستند که با هدف رشد و توسعه هماهنگ انسان در صدد است، جامعه‌اي در صلح و آرامش و با حفظ كرامت انساني بنا كند. بنابراين، جنبش المپيك² و پارالمپيك، خود به تنهايي يا با همكاري ساير سازمان‌ها با استفاده از ظرفیت‌های موجود به‌دنبال ارتقاء سلامت جسمانی و روانی معلولان و تحقق صلح در جوامع است (Jackson, 2017).

معلولین در تمام جوامع وجود دارند و جزء لاینفک جامعه محسوب می‌شوند. طبق آمار منتشر شده توسط سازمان بهداشت جهانی در سال 2011 تعداد افراد معلول در سراسر جهان یک میلیارد نفر تخمین زده شده‌اند که بین 10 تا 15 درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. بر اساس گزارش این سازمان، ۸0 درصد افراد معلول در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند (Huang, 2022). بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، معلوليت به محدودیت یا عدم ایفای نقش طبيعی و کامل فرد، مرتبط با سن، جنس، شرایط فرهنگی و اجتماعی گفته می‌شود. معلوليت به‌دنبال یک نقص یا ناتوانی به‌وجود می‌آید. به‌طور طبيعی هنگامی که سلامت جسمی انسان به خطر می‌افتد، دیگر ابعاد سلامتی او نيز تحت تأثير متقابل قرار گرفته، به نوعی زندگی او را با خطرات جدی مواجه می‌کند (Andrade, et al, 2010). در تعریفی دیگر، معلولیت عبارت است از محرومیت و وضعیت نامناسب یک فرد که پیامد نقص و ناتوانی است و مانع از انجام نقشی می‌شود که با توجه به شرایط سنی، جنسیتی، اجتماعی، فرهنگی و طبیعی برای فرد در نظر گرفته می‌شود (Honey, et al, 2010).

اگر ورزش در زندگي افراد سالم نیاز است، براي افراد معلول ضروري است. افراد معلول به دلیل وضعیت جسماني خود اغلب با مشکلات بیشتري نسبت به افراد سالم روبرو مي‌شوند. این وضعیت، روان آن‌ها را با چالش روبرو کرده و آن‌ها را تا مرز افسردگي سوق مي‌دهد. نیاز به ورزش و تأثیر سلامتي آن در افراد معلول بسیار بیشتر از افراد سالم احساس مي‌شود. بي تردید ورزش، عاملي است که معلولان را به سطح جامعه مي‌کشاند و آنان را در انجام فعالیت‌ها مستقل مي‌سازد. ورزش علاوه بر این که روحیه آنان را بالا مي‌برد، به آن‌ها در مقابله با بیماري کمک مي‌کند. به این ترتیب اعتماد به نفس آن‌ها افزایش پیدا کرده و انگیزه حضور آنان در اجتماع و میادین بزرگ ورزشي را فراهم مي‌نماید. همان تنوعي که در ورزش افراد سالم وجود دارد، براي معلولین نیز موجود است. با این تفاوت که معلولین به دلیل شرایط خاص بدني خود نیاز به تلاش و پشتکار بیشتري براي موفقیت در این عرصه دارند (Rezaei, 2017). می‌توان گفت، پرورش روح، جسم و سلامتی تک تک افراد جوامع به خصوص برای عموم جانبازان، معلولان و نابینایان از اولویت و اهمیت خاصی برخوردار است (Armandnia, 2017). در همین راستا نیز برای توسعه ورزش این قشر از جوامع، رویدادهای جهانی و پارالمپیکی برگزار می‌شود.

کمیته بین‌المللی پارالمپیک³، نماینده بین‌المللی سازمان ورزش معلولان است و مسابقات پارالمپیک، بزرگترین رویداد چندگانه ورزشي براي ورزشکاران داراي معلولیت‌هاي جسمي و ذهني است که هر چهار سال یکبار برگزار مي‌شود (Marcellini, 2018, Rostagari, 2018). کمیته بین‌المللی پارالمپیک، نماینده بین‌المللی سازمان ورزش معلولان است که در سال 1989 در کشور آلمان تاسیس شد. این کمیته یک سازمان بین المللی غیرانتفاعی است که با 174 کمیته ملی پارالمپیک، چهار سازمان بین المللی و پنج سازمان منطقه‌اي به ورزش معلولان اختصاص دارد (Rostagari, 2018). اولین حضور کاروان پارالمپیک ایران به بازي‌هاي (1988) سئول در کره جنوبی بر می‌گردد که کاروان ایران با 35 ورزشکار در قالب چهار رشته ورزشی گلبال، دو و میدانی، والیبال نشسته و وزنه برداري در این مسابقات حضور یافت. از آن زمان به بعد کاروان پارالمپیک ایران با اعزام رشته‌ها و ورزشکاران بیشتر به این مسابقات، حضور داشته و نقش مهم‌تري را ایفا کرده و عملکردهاي بهتري از خود نشان داده است (International Paralympic Committee, 2019)⁴. در ادوار بازی‌های پارالمپیک، دو و میدانی مدال‌آورترین رشته ایران بود و کاروان ایران بازی‌های پارالمپیک 1992 ضعیف‌ترین عملکرد و در بازی‌های 2012 لندن بهترین عملکرد را داشته است. این درحالی است که تعداد حضور پاراورزشکاران و جنسیت در ادوار بازی‌ها در کسب تعداد مدال اثرگذار بود (Eidipour, et al, 2015). بنابراین می‌توان گفت، افزایش ورزشکاران و حضور پررنگ‌تر بانوان در کاروان ایران در بازی‌های پارالمپیک، منجر به افزایش مدال‌ها خواهد شد و رفع موانع توسعه ورزش‌های معلولین و جانبازان جهت توسعه رشته‌های پارالمپیکی ضرورت دارد.

توسعه ورزش‌های پارالمپیکی و توانمندسازی ورزشکاران، یکی از مأموریت‌های اصلی کمیته بین المللی پارالمپیک است (International Paralympic Committee, 2019). همچنین از اهداف برگزاري رویدادهاي ورزشي معلولین خصوصاً پارالمپیک، ایجاد زمینه‌هاي مناسب و تدارك لازم براي شرکت فعال قهرمانان و ورزشکاران، جانباز و معلول جهان در رقابت‌هاي پارالمپیک، منطقه‌اي، بین المللي و قاره‌اي با رعایت مقررات بین المللي پارالمپیک، تلاش براي توسعه ورزش در بین بانوان معلول، ایجاد زمینه‌هاي مستمر مناسب براي اجراي فعالیت‌هاي آموزشي به منظور توسعه ورزش‌هاي جانبازان و معلولان، تلاش براي ائتلاف ورزش‌هاي جانبازان و معلولان و جنبش جهاني ورزش براي افراد سالم ضمن حفظ هویت ورزش‌هاي جانبازان و معلولان، مشارکت هر چه بیشتر قهرمانان در بازي‌هاي تابستاني و زمستاني پارالمپیک به ویژه جانبازان ومعلولان است (Sokhanguei, et al, 2020). این اهداف و مأموریت‌ها در واقع خط مشی‌های این کمیته ملی پارالمپیک و توسعه ورزش‌های پارالمپیکی محسوب می‌شوند.

خط مشی، عبارت است از بیانیه‌ای که توسط حکومت در هرسطحی درباره آنچه قصد دراد در ارتباط با مسأله عمومی انجام دهد. چنین بیانیه‌ای ممکن است در قانون اساسی، اساسنامه، مقررات و یا حتی در تغیرات رفتار مقامات رسمی حکومت در هر سطحی یافت شوند (Birkland, 2020). خط مشي، معمولا به عنوان يک اصل يا قاعده‌اي براي هدايت تصميم گيري‌ها و دستيابي به نتايج منطقي توصيف مي‌شود. خط مشي را مي‌توان به عنوان بيانيه نيت و يا تعهد در نظر گرفت. خط مشي‌ها مي‌توانند به عنوان مکانيزم سياسي، مديريتي، مالي، اداري و ... تعريف شوند و همچنين مي‌توانند توسط دولت، بخش‌هاي خصوصي، سازمان‌ها، گروه‌ها و افراد به کار گرفته شوند (Franklin, 2011). در واقع، خط مشي، به عنوان برنامه عمل است که توسط دولت، واحدهاي سياسي و تجاري براي نفوذ در تصميمات، اقدامات و مسائل ديگر طراحي مي‌شود. تقريبا تمامي جنبه‌هاي اجتماعي شرکت‌ها، هدف خط مشي هستند (Bolaji, 2014). خط‌مشی‌گذاری طی فرایندی پیچیده و متأثر از متغییرهای مختلف شکل می‌گیرد. به‌طور کلی فرایند خط‌مشی‌گذاری شامل مراحل شناخت، درک و بیان مسأله یا مشکل، طرح مسأله، شکل‌گیری، تهیه و تدوین خط‌مشی، قانونی کردن و مشروعیت بخشیدن به خط‌مشی، ابلاغ و اجرای خط‌مشی، ارزیابی خط‌مشی اجرا شده و کسب اطلاعات از بازتاب عملیات اجرا است. بدیهی است مراحل یاد شده به صورت مکانیکی و جدا از هم طی نمی‌شود (Alvani & Sharifzadeh, 2017). نظام خط‌مشی‌گذاري به ويژه در بخش ورزش در ايران بنيادهاي معرفتي و نظري خاصي دارد که به وجود آورنده ابزارها و فنون متناسب با خود هستند؛ از اينرو، براي شناخت سياست و سياست گذاري، شناخت اين بنيادها از يک سو، به بهينه سازي فرايندهاي آينده کمک قابل توجهي مي‌کند و از سوي ديگر ما را با نقاط قوت، نقاط ضعف و خلأهاي موجود آشنا مي کند (Alvani & Sharifzadeh, 2017). در حقیقت وجود خط مشی، مقدم بر هر اقدامی در سازمان است و در انواع سازمان خصوصی و عمومی وجود دارد و پیش نیاز اقدام همه مدیران است (Qare Daghi, et al, 2018).

مهمترین مرحله پس از تدوین خط‌مشی، اجرای آن است. شاید به‌همین دلیل، برخی محققان، مرحله اجرای خط‌مشی را قطب فرایند خط‌مشی‌گذاری می‌دانند (Taheri, et al, 2021). در واقع، یکی از مراحل عمده فرایند خط‌مشی‌گذاری، مرحله اجرا است که در آن اغلب به توسعه یک خط‌مشی‌ یا بیان گسترش بیشتر آن پرداخته می‌شود (Qare Daghi, et al, 2018). مدت‌هاست که اجرا به عنوان يک مرحله مشخص در فرايند خط‌مشی‌گذاري به رسميت شناخته شده و مرحله‌اي منحصر به فرد است که معرف تبديل يک ايده يا توقع يا انتظارات براي اقدام با هدف رفع مشکلات اجتماعي است (Hajipour, 2015). در گذشته در فرایند خط‌مشي‌گذاري، توجه چندانی به اجرا نمی‌شد و اکثر تصمیمات و خط‌مشی‌ها، بدون توجه به جنبه‌های اجرایی آن، تهیه و تصویب می‌شد. اما امروزه جزء جدایی ناپذیر و مکمل خط مشی محسوب می‌شود و تأثیر آن روی شکل‌گیری خط مشی، اجتناب ناپذیر است و امروزه اجراي مناسب خط ‌مشی سنگ زیرین آن محسوب می‌شود (Stillman, 2021). به طور کلی در اجرای خط‌مشی دو دیدگاه مختلف وجود دارد. دانشمندان و نظریه پردازان قبل از سال 1940 بر جدایی بین خط‌مشی‌گذاری و اجرا تأکید کرده، و این را یکی از راهکارهای مناسب جلوگیری از فساد دانسته‌اند (Hughes, 2021) و برخی دیگر، نظریه وابستگی خط‌مشی و اجرا را مطرح کرده‌اند که مورد تأیید قرار گرفت (Qolipour, et al, 2011). اجراي خط‌مشي در واقع به روند و فعاليت‌هاي مرتبط با به کارگيري، انجام و مديريت خط‌مشي‌ها اشاره دارد. فعاليت‌هاي مختلفي در فرآيند اجراي خط مشي درگير هستند که شامل تجزيه و تحليل مسائل و مشکلات، استخدام و به کارگيري نيروي انساني، تشکيل کميسيون‌ها و کميته‌ها، تعيين وظايف و مسئوليت‌ها و همچنين تصميم‌گيري است (Ugwuanyi, & Emma, 2013).

تعامل نامناسب اداره و اجرا، فقدان مبنای تئوریک مناسب برای خط‌مشی، فناوری اطلاعات ضعیف، ابزار اجرای نامناسب، سیستم نظارتی نامناسب و هماهنگی ناکافی در اجرا موانعی هستند که در اجرای خط‌مشی‌ها در سازمان‌های دولتی وجود دارد (Rangriz, et al, 2018). در برخی موارد، مشکلات اجرای خط‌مشی، لزوماً از مرحله اجرا نشأت نمی‌گیرد. گاه مسائل مربوط به اجرا را باید در مرحله تدوین جستجو کرد. در برخی موارد اگر خط‌مشی به شکست بینجامد، ممکن است ناشی از ضعف نظریه باشد و به دلیل اجرای نامناسب نباشد. به همین دلیل بسیاری از محققان، در اجرای موفقیت‌آمیز خط‌مشی‌ها، تدوین و اجرای توأم را مورد توجه قرار می‌دهند. چرا که اجرا و تدوین در هم تنیدگی دارد. در مطالعات پیاده‌سازی خط‌مشی بیان می‌شود، لازم است خط‌مشی‌ها هم به‌لحاظ محتوایی و هم در فرایند اجرا، مورد توجه قرار گیرند (Dunn, 2018).

نظام خط‌مشی‌گذاري به ويژه در بخش ورزش در ايران، بنيادهاي معرفتي و نظري خاصي دارد که به وجود آورنده ابزارها و فنون متناسب با خود هستند؛ از اين‌رو، براي شناخت سياست و سياست‌گذاري، شناخت اين بنيادها از يک سو به بهينه‌سازي فرايندهاي آينده کمک قابل توجهي مي‌کند و از سوي ديگر ما را با نقاط قوت، نقاط ضعف و خلأهاي موجود آشنا مي‌کند (Alvani & Sharifzadeh, 2017). فقدان یکپارچگی در نظام سیاست‌گذاری و وجود نهادهای متعدد سیاست‌گذار و تصمیم‌گیر در عرصه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای نظیر وزارت ورزش و جوانان، کمیته ملی المپیک و پارالمپیک و فدراسیون‌های ورزشی منجر به نداشتن وحدت رویه در این نهادها در عرصه سیاستگذاری ورزش قهرمانی و عدم ثبات در کسب مدال شده است (Giahshenas Bonbazari, et al, 2020). عیدی‌پور و همکاران (1394) در تحقیق خود بیان کردند، عملکرد کاروان‌هاي پارالمپیک ایران در هفت دوره برگزاري بازي‌هاي پارالمپیک، فاقد ثبات و با جهش‌هاي بالا و پائین همراه بوده است. این عملکردها، نشان دهنده اجرای ضعیف خط‌مشی‌های توسعه ورزش‌های پارالمپیکی است.

بر اساس مرور مطالعات خط‌مشی‌گذاری و اجرای خط‌مشی‌ها، در این زمینه پژوهشی در سازمان‌های ورزشی انجام نشده است اما تحقیقات اندکی در دیگر سازمان صورت گرفته است. به عنوان مثال، رودریگوئز⁵ و همکاران (2023) در تحقیقی دریافتند، جنبه‌های روان‌شناختی اهمیت حیاتی در توسعه فعالیت‌های پاراورزشکاران دارد اما به‌طور عمده با چالش‌های مالی و مسائل مربوط به دیده شدن در رسانه‌ها مواجه هستند. خسنیس⁶و همکاران (2021) عوامل مؤثر بر اجرای موفق خط‌مشی‌های ورزش المپیک هند را اهداف واضح و روشن، مناسب بودن راه حل خط مشی، تامین منابع کافی، داشتن افراد با دانش و مهارت های مناسب در اجرای خط‌مشی، تعامل و ارتباطات و حمایت مستمر می‌دانند. دیاز⁷ و همکاران (2019) در تحقیقی دریافتند انگیزه مشارکت افراد دارای معلولیت به شرکت در فعالیت‌های ورزشی شامل تمایل به حضور فعال در اجتماع، آمادگی جسمانی، سلامتی و سرگرمی است. اما این قشر با موانع متعددی برای شرکت در ورزش‌ها از جمله دسترسی، حمل و نقل، آگاهی، منابع مالی، و اختلالات جسمی و شناختی مواجه هستند. رضاپور و عزیزیان کهن (1401) از مهمترین مشکلات پاراورزشکاران، نداشتن شغل بود. عملکرد کادر فني و روانشناس، وجود ورزشکاران با انگیزه و تلاشگر از نکات مثبت کاروان پارالمپیکی ایران بود. حسین‌زاده گنابادی و همکاران (1400) موانع عدم حضور معلولین و جانبازان در فعالیت‌های ورزشی را عوامل فردی، اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی و روحی روانی می‌دانند و به عوامل محدود کننده به‌کارگیری مدیر ناکارآمد، شکاف‌های قانونی و موانع ساختاری اشاره کردند. لکی (1397) در پژوهشی به این نتیجه رسید که موانع مربوط به منابع، شامل وجود و برنامه‌ریزی برای تخصیص مناسب منابع انسانی، مالی و زمانی و موانع مربوط به ساختار از قبیل زیر نظام دستورالعمل تمامی ساختارهای لازم و سازوکارهای مناسب برای اجرای قانون از مهم‌ترین نارسائی‌های تدوین و اجرای خط‌مشی‌گذاری در سازمان‌های ایرانی است.

در سده اخیر به توسعه و ترویج ورزش در معلولان توجه زیادی شده است و دولتمردان و سیاست‌گذاران نیز به ورزش این قشر اهمیت داده‌اند. چرا که ورزش کمک زیادی به بهبود کیفیت زندگی معلولان خواهد کرد و علاوه بر کمک به سلامت جسمی و روحی، آن‌ها را از انزوا خارج می‌کند. در همین راستا نیز فدراسیون‌هایی برای توسعه ورزش معلولان ایجاد شده است و در سطح بین المللی نیز با برنامه‌ریزی و هدایت کمیته بین المللی پارالمپیک، بازی‌های پارالمپیکی برگزار می‌شود. در ایران نیز علاوه بر کمیته ملی پارالمپیک، فدراسیون‌های ورزشی جانبازان و معلولین، نابینایان و کم بینایان، تکواندو، قایقرانی، تنیس روی میز و تیراندازی با کمان به توسعه ورزش‌های پارالمپیکی می‌پردازند. در همین راستا اهداف و مأموریت‌هایی (خط‌مشی‌ها) تدوین و تصویب شده است که اجرای موفق این خط‌مشی‌ها منجر به توسعه بیش از پیش ورزش‌های پارالمپیکی خواهد شد و علاوه بر ارتقاء سطح سلامتی جسمی و روانی جانبازان و معلولین، افزایش و استمرار افتخارات را در رویدادهای بین المللی به همراه دارد. اما در این میان، موانعی موجب شکست و یا اجرای ناموفق و ضعیف خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک می‌شود. این دغدغه وجود دارد که فقدان دستیابی به اهداف و چشم انداز ورزش‌های پارالمپیکی توسعه ورزش در این قشر با خلل جدی مواجه شود و ضمن کاهش افتخارات در بازی‌های پارالمپیکی، کاهش بیش از پیش مشارکت افراد جانباز و معلول در فعالیت‌های ورزشی را در پی خواهد داشت. از طرفی براساس مرور مطالعات صورت گرفته، تحقیقات اندکی در زمینه اجرای خط‌مشی صورت گرفته است. از اینرو شناسایی موانعی که موجب اجرای ناموفق و ضعیف خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک می‌شوند ضروری بود. از طرفی به این دلیل که اثرگذاری موانع در ایجاد و یا تقویت دیگر موانع یکسان نیست و لازم است در وهله اول بر موانع اثرگذار بر ایجاد و یا تقویت کننده دیگر عوامل تمرکز شود، ساختاردهی و سطح‌بندی اثرگذاری موانع ضرورت داشت. بنابراین تحقیق حاضر به‌دنبال پاسخ به سؤالات ذیل بود:

- موانع اجرای موفق خط‌مشی‌های توسعه کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران کدام است؟

- اولویت‌های اقدام مدیران در رفع موانع اجرای موفق خط‌مشی‌های توسعه کمیته ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران کدام است؟

روش‌شناسی تحقیق

روش تحقیق، توصیفی-پیمایشی و به لحاظ هدف، کاربردی است که به شیوه آمیخته کیفی و کمی از ابتدای سال 1402 انجام شد. جامعه آماری در بخش کیفی، شامل کلیه خبرگان و صاحب نظران کمیته ملی پارالمپیک جمهوری اسلامی و فدراسیون‌های مرتبط با ورزش‌های پارالمپیکی (فدراسیون ورزش‌های جانبازان و معلولین، فدراسیون ورزش‌های نابینایان و کم بینایان، فدراسیون تکواندو، فدراسیون قایقرانی، فدراسیون تنیس روی میز و فدراسیون تیراندازی با کمان) بودند که تا حد اشباع نظری با 18 نفر از خبرگان مصاحبه شد. به دلیل این که از مصاحبه پانزدهم به بعد، پاسخ‌ها، تکرار پاسخ‌های مصاحبه‌های قبلی بود، تشخیص گروه تحقیق این بود که اشباع نظری حاصل شده است. بنابراین مصاحبه‌ها قطع شد و از نظرات 15 مشارکت کننده به عنوان نمونه کیفی استفاده شد (5 نفر از مدیران و کارشناسان سابق و فعلی کمیته ملی پارالمپیک، 3 نفر از سرپرستان کاروان‌های اعزامی پارالمپیک به بازی‌های پارالمپیکی، 3 نفر از مدیران و کارشناسان فدراسیون‌های مرتبط با ورزش‌های پارالمپیکی و 4 نفر از اساتید دانشگاه آشنا به ورزش‌های جانبازان و معلولان). شایان ذکر است که انتخاب نمونه کیفی، براساس تخصص، تجربه، تسلط نظری، دسترسی و تمایل به صورت غیر تصادفی و هدفمند بود که با بهره‌گیری از روش گلوله برفی و نیز داشتن ویژگی‌های دارا بودن مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری، سابقه فعالیت بالاتر از ده سال و تألیفات انتخاب شدند. مصاحبه‌ها پس از طرح موضوع و هماهنگی با مسئولان کمیته ملی پارالمپیک و سپس هماهنگی این کمیته با فدراسیون‌های مرتبط به‌صورت حضوری و تلفنی و در مواردی نیز با بهره‌گیری از فضای مجازی انجام شد. در بخش کمی، جامعه آماری، شامل مسئولین و کارشناسان کمیته ملی پارالمپیک ایران (25 نفر)، مسئولان و کارشناسان مرتبط با پاراورزشکاران در فدراسیون‌های ورزشی (20 نفر) و سرپرستان تیم‌های اعزامی در قالب کاروان پارالمپیکی (21 نفر) در مجموع برابر با 66 نفر بودند که با توجه به محدود بودن جامعه آماری به صورت تمام شمار جامعه به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. در این تحقیق تعداد 51 نفر با محققین همکاری و پرسشنامه را تکمیل کردند.

داده‌های اولیه پژوهش به صورت مطالعه کتابخانه‌ای، اینترنتی، روش پرسشنامه و همچنین نظرخواهی از مشارکت کنندگان به صورت مصاحبه‌های نیمه ساختارمند به‌دست آمد و با روش تحلیل محتوا و کدگذاری باز، مبانی اساسی، استخراج مفاهیم کلیدی (کدگذاری) انجام شد. تعداد کد‌های اولیه شناسایی شده مؤثر بر مانع اجرای موفق خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک 55 مفهوم بود. سپس متون ادبیات پیشینه و مصاحبه‌ها و نیز کدهای احصا شده برای بازبینی مفاهیم کلیدی استخراج شده (کدها) به چهار نفر از مشارکت کنندگان (نمونه کیفی تحقیق) بازگشت داده شد تا بازنگری و نسبت به کدهای احصاء شده نظر خود را اعلام کنند. پس از آن، برای استحکام کدهای احصا شده، مجدداً کدگذاری توسط دو کدگذار دیگر به غیر از مشارکت کنندگان و گروه تحقیق بازنگری و بررسی شد. سپس کدهای شناسایی شده توسط گروه تحقیق یکسان‌سازی و جمع‌بندی شد. در مرحله بعد به‌منظور بازنگری، ویرایش و غربالگری داده‌ها، پنل دلفی تشکیل شد. مفاهیم (کدها) جمع‌بندی شده که برابر با 49 مفهوم بود، در اختیار اعضای پنل دلفی قرار گرفت. پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها، نظرات اصلاحی توسط اعضای پنل دلفی و ادغام مفاهیم مشابه و یکسان سازی و یا حذف موارد کم لهمیت در 3 مرحله، کد‌ها از 49 مفهوم به 45 مفهوم کاهش داده و توافق نهایی حاصل شد و موانع اجرای خط‌مشی در کمیته ملی پارالمپیک در حیطه‌های فردی، سازمانی، خط‌مشی و پیرامونی (برون سازمانی) و در قالب موانع انگیزشی، موانع رفاهی، موانع روانشناختی، موانع اقتصادی، موانع مربوط به ویژگی‌های خط‌مشی‌ها، موانع مربوط به مجریان خط‌مشی، موانع مدیریتی، موانع ساختاری، موانع سیاسی، موانع امکانات و تجهیزاتی و موانع اجتماعی دسته‌بندی شد و همزمان، پرسشنامه محقق‌ساخته به‌صورت پنج گزینه‌ای لیکرت طراحی شد. روایی پرسشنامه توسط 7 نفر از اساتید مدیریت ورزشی که با فعالیت‌های کمیته ملی پارالمپیک آشنایی داشتند تأیید شد و پایایی این پرسشنامه نیز علاوه بر بازبینی 4 نفر از مشارکت کنندگان و دو کدگذار دیگر به‌غیر از گروه تحقیق، با استفاده از محاسبه آلفای کرونباخ نیز مورد بررسی و تأیید قرار گرفت (81/0α=). برای تحلیل توصیفی داده‌ها و آزمون آلفای کرونبالخ از نرم‌افزار SPSS نسخه 23 استفاده شد.

در بخش دوم تحقیق به منظور ساختاردهی 11 مانع اصلی اثرگذار بر اجرای خط‌مشی‌های پارالمپیک،‌ و تعیین اولویت‌های تصمیم‌گیری و اقدام، روش مدلسازی ساختاری تفسیری انتخاب شد. زیرا بر اساس نظر فایسال⁸ و همکاران (2006)، يكي از اصلي‌ترين منطق‌هاي مدل ساختاری تفسیری آن است كه همواره عناصري كه در يك سيستم اثرگذاري بيشتري بر ساير عناصر دارند از اهميت بالاتري برخوردارند. مدلي كه با استفاده از اين روش‌شناسی به‌دست مي‌آيد، ساختاري از يك مسأله يا موضوع پيچيده، يك سيستم يا حوزه مطالعاتي را نشان مي‌دهد و اولویت‌های اقدام را برای مدیران مشخص می‌کند.

به منظور کاربرد روش مدل‌سازی ساختاری تفسیری تعداد 11 مانع اجرای موفق خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک در جدول ماتریس خود‌ تعاملی ساختاری درج گردید و به صورت پرسشنامه در اختیار نمونه کیفی پژوهش (خبرگان) قرار گرفت و از آنان درخواست شد که عوامل را دو به دو به صورت زوجی براساس جدول شماره یک مقایسه کنند.

	V	A	X	O
	متغیر i بر j تأثیر دارد	متغیر j بر i تأثیر دارد	تأثیر دو سویه است	متغیرها بر یکدیگر تأثیر ندارند
محور افقی	1	0	1	0
محور عمودی	0	1	1	0

در ادامه برای تعیین روابط علی-معلولی عوامل، از روش مدل‌سازی ساختاری-تفسیری استفاده شد. این روش دارای چهار گام به شرح زیر است:

گام اول، بر اساس نظر اکثریت نمونه کمی پژوهش، جمع‌بندی نتایج داده‌های پرسشنامه ماتریس خود تعاملی به عنوان نظر نهایی در جدول مربوطه درج می‌شود. در گام دوم، نمادهاي تعاملی ساختاری به صفر و يك تبديل می‌شوند. در گام سوم به منظور تعیین سطح هر یک از متغیرها، برای هر یک از آن‌ها مجموعه خروجی (دسترسی)، ورودی (پیش نیاز) و اشتراکها تعیین می‌شود. متغیری كه مجموعه خروجی و عناصر مشترك آن كاملاً يكسان بود، در سطح اول جای می‌گیرد. پس از تعيين متغيرهای سطح اول، به منظور تعیین سطح دوم، متغیرهای سطح اول از جدول حذف می‌شوند و با بقيه متغيرها جدول بعدي تشكيل داده می‌شود. در جدول دوم نيز همانند جدول اول، متغير سطح دوم مشخص می‌شود و اين كار تا تعیین سطح همه متغیرها ادامه خواهد یافت. در نهایت ماتریس استاندارد تشکیل می‌شود و در گام چهارم، با توجه به سطوح تعیین شده، الگوی ساختاری تفسیري، رسم می‌شود (عمادی و همکاران، 1400).

یافته‌ها

اولین یافته‌های تحقیق حاضر، ویژگی‌های جمعیت شناختی بود که نتایج در جدول شماره 2 درج شده است.

جدول 2. ویژگی‌های جمعیت شناختی تحقیق

ویژگی‌های جمعیت شناختی		نمونه کیفی		نمونه کمی
ویژگی‌های جمعیت شناختی		فراوانی	درصد	فراوانی	درصد
جنسیت	مرد	11	33/73	42	35/82
جنسیت	زن	4	67/26	9	65/17
سطح تحصیلات	کارشناسی	0	0	11	57/21
	کارشناسی ارشد	8	33/53	29	86/56
	دکتری	7	67/46	11	57/21
سابقه فعالیت	پایین‌تر از 10 سال	2	33/13	7	73/13
سابقه فعالیت	بالاتر از 10 سال	13	67/86	44	27/86

با بررسی اسنادی و نظرخواهی از خبرگان و نیز به کمک روش دلفی، جهت طراحی مدل اجرای موفق خط‌مشی‌های کمیته ملی المپیک، 45 مانع در قالب 11 مانع اصلی شناسایی شد. فهرست موانع در جدول شماره 1 درج شده است.

جدول 1. موانع اجرای موفق خط‌مشی در کمیته ملی پارالمپیک

موانع فرعی	موانع اصلی	حیطه
انگیزۀ پایین افراد جانباز و معلول به فعالیت‌های بدنی و حضور در اجتماع	موانع انگیزشی پاراورزشکاران	فردی
کاهش انگیزه ورزشکاران داراي سطح حقوق و مزایای نقره‌اي و برنزي نسبت به سطح حقوق طلایی‌ها به علت طبقه‌بندی و نامگذاري آن‌ها از شروع مسابقات	موانع انگیزشی پاراورزشکاران
عدم اختصاص بیمه درماني به ورزشکاران پارالمپیک	موانع رفاهی پاراورزشکاران
مشکلات رفت و آمد و حمل و نقل جانبازان و معلولان
در دسترس نبودن فضای ورزشی مناسب و رایگان برای همه جانبازان و معلولان
بی‌علاقگی جانبازان و معلولین به فعالیت ورزشی	موانع روانشناختی پاراورزشکاران
نبود حس توانمندی در جانبازان و معلولین
احساس پذیرش نشدن از سوی جامعه
نبود سلامت روحی و روانی افراد معلول
حقوق و یا مزایای اندک ورزشکاران پارالمپیک	موانع مادی و اقتصادی پاراورزشکاران
هزینه‌های رفت و آمد و لوازم ورزشی
نداشتن شغل و درآمد پاراورزشکاران
قائم به شخص بودن سیاست‌ها و خط‌مشی‌ها	موانع مربوط به ویژگی‌های خط‌مشی‌ها	خط‌مشی
کلی‌گویی در سیاست‌ها و خط‌مشی‌ها
اطلاع ناکافی خط‌مشی‌گذاران از تغییر و تحولات محیطی در موقع تدوین خط‌مشی‌ها
کیفیت پایین نظام خط‌مشی‌گذاری در ایران
ارجحیت ملاحظات سیاسی بر نتیجه در تدوین خط‌مشی
کوتاه‌نگری و عدم توجه به تحولات آینده در تدوین خط‌مشی‌ها
ضعف خط‌مشی پژوهی در هنگام تدوین خط‌مشی
بی‌توجهی به ظرفیت و منابع مجریان در خط‌مشی‌گذاری
ناهماهنگی بین خط مشی‌گذاران و مجریان خط‌مشی
فقدان انعطاف‌پذیری در خط‌مشی‌ها
نبود استقلال نسبي در اركان اجرایي	موانع مربوط به مجریان خط‌مشی
مشخص نبودن وظایف واحدهاي اجرايي در خصوص خط مشي
عدم آشنایی نیروهای صف با خط‌مشی‌ها
اهتمام ناکافی مدیران به اجرای خط‌مشی در کمیته ملی پارالمپیک
ضعف مدیریت و نبود ثبات مدیریتی در ورزش‌های پارالمپیکی	موانع مربوط به مدیریت در ورزش‌های پارالمپیکی	سازمانی
فقدان برنامه‌ریزی استراتژیک در توسعه ورزش‌های پارالمپیکی
گرفتار شدن در روزمرگي و كارهاي اداري و مبنا قرار ندادن برنامه‌هاي تحول
تمایل به حفظ وضع موجود و محافظه‌کاری در کمیته ملی پرالمپیک
کم‌توجهی به تجربه‌های افراد جانباز و معلول
ضعف در آموزش مجريان خط‌مشی برای توسعه ورزش‌های پارالمپیکی
مقاومت در برابر تغییرات و نوگرايي در عملكردها و فعالیت‌هاي کمیته ملي پاراالمپیک
اعمال نظر شخصي مدیران در تصميمات مربوط به اجرای خط‌مشی
بهره‌گيري ضعیف کمیته ملی پارالمپیک از ظرفيت‌هاي اقتصاد ورزشي
ضعف در تخصص‌گرایی در فدراسیون‌ها و کمیته ملی پارالمپیک	موانع مربوط به ساختار سازمان
فقدان نظام مدیریت استعداد در فدراسیون‌های پارالمپیکی
فقدان هم افزايي نهادها و سازمان‌هاي تاثيرگذار در توسعه ورزش‌های پارالمپیکی
وجود سازمان‌هاي موازي و متعدد اجرايي در اجرای خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک
دخالت‌های نهادها، سیاسیون و افراد غیر مرتبط با ورزش پارالمپیکی در تصمیات کمیته ملی پارالمپیک	موانع سیاسی	پیرامونی (برون سازمانی)
دخالت سیاسیون در انتصابات کمیته ملی پارالمپیک و فدراسیون‌های پارالمپیکی	موانع سیاسی
کمبود فضای ورزشی در نقاط مختلف شهرها	موانع امکانات و تجهیزاتی
نداشتن دسترسی آسان به اماکن ورزشی به دلیل بُعد مسافت و ترافیک در کلان‌شهرها	موانع امکانات و تجهیزاتی
نگرش پایین جامعه به ورزش معلولین	موانع اجتماعی
تعامل ضعیف متخصصان، خانواده‌ها، مربیان و مسئولان با پاراورزشکاران	موانع اجتماعی

با توجه به ادبیات پیشینه تحقیق و نظر خبرگان و بهره گیری از روش دلفی، تعداد 11 مانع پیاده‌سازی موفق خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک شناسایی شد. به منظور تعیین اولویت‌های تصمیم و اقدام در رفع موانع از تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری استفاده گردید و موانع ساختاردهی و سطح بندی شدند. به این صورت که ابتدا برای تشکیل ماتریس خود تعاملی ساختاری، یک ماتریس یازده در یازده، حاوی موانع اجرای موفق خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک، تشکیل و در اختیار نمونه کیفی تحقیق قرار گرفت. آن‌ها بر اساس اصول و قواعد یاد شده (مقایسه زوجی موانع و مشخص کردن میزان اثرپذیری و اثرگذاری موانع) پرسشنامه (فرم خودتعاملی) را تکمیل کردند. سپس بر اساس نظر اکثریت نمونه تحقیق، ماتریس خودتعاملی ساختاری، جمع بندی گردید که نتایج در جدول شماره 2 درج گردیده است.

جدول 2: ماتریس خودتعاملی ساختاری موانع اجرای موفق خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک

I j	کد	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
موانع روانشناختی پاراورزشکاران	1	V	V	V	A	V	O	V	O	O	O
موانع سیاسی	2		X	X	A	A	A	A	A	A	A
موانع اجتماعی	3			X	A	A	A	A	A	A	A
موانع مدیریتی ورزش‌های پارالمپیکی	4				O	O	X	X	A	A	A
موانع مادی و اقتصادی پاراورزشکاران	5					O	V	O	O	O	X
موانع امکانات و تجهیزاتی	6						O	X	O	O	O
موانع مربوط به ساختار سازمان	7							X	V	A	A
موانع مربوط به ویژگی‌های خط‌مشی‌ها	8								X	A	A
موانع رفاهی پاراورزشکاران	9									A	A
موانع انگیزشی پاراورزشکاران	10										A
موانع مربوط به مجریان خط‌مشی	11

براي به دست آوردن ماتريس دست يابي، نمادهاي تعاملی ساختاری بر حسب قواعد ذیل به صفر و يك تبديل شدند. حرف A در ورودی I به صفر و در وردی J به یک، حرف V در ورودی I به یک و در ورودی J به صفر، حرف X در ورودی I و J به یک و O در ورودی I و J به صفر تبدیل شد. سپس به منظور تفکیک نتایج به دست آمده از نظرات خبرگان تحقیق، قدرت نفوذ (امتیاز 1 به دست آمده از سطر) میزان وابستگی (امتیاز 1 به دست آمده از ستون) مشخص گردید. جدول شماره 3 نتایج این گام را نشان داده است.

جدول 3: ماتریس دسترسی نهایی موانع اجرای موفق خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک

کد	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	قدرت نفوذ
1	1	1	1	1	0	1	0	1	0	0	0	6
2	0	1	1	1	0	0	0	0	0	0	0	3
3	0	1	1	1	0	0	0	0	0	0	0	3
4	0	1	1	1	0	0	1	1	0	0	0	5
5	1	1	1	*1	1	*1	1	1	*1	0	1	10
6	0	1	1	1	0	1	*1	1	*1	0	0	7
7	0	1	1	1	0	0	1	1	1	0	0	6
8	0	1	1	1	0	1	1	1	1	0	0	7
9	0	1	1	1	0	0	*1	1	1	0	0	6
10	0	1	1	1	0	*1	1	1	1	1	0	8
11	*1	1	1	1	1	*1	1	1	1	1	1	11
میزان وابستگی	3	11	11	11	2	6	8	9	7	2	2

براي تعيين سطوح موانع، با استفاده از ماتريس دستيابي مجموعه قابل دستيابي (خروجي) و مجموعه پیش نیاز (ورودی) برای هر متغیر تعیین میشود. پس از تعيين مجموعه خروجی و پيش نياز براي هر متغير، عناصر مشترك در دو مجموعه ورودی و خروجی براي هر متغير شناسايي ميشود. در اولين جدول تكرار متغيري داراي بالاترين سطح است كه مجموعه خروجی و عناصر مشترك آن كاملاً يكسان باشند. پس از تعيين اين متغيرها، آن‌ها از جدول حذف شده، با بقيه متغيرهاي باقيمانده جدول بعدي تشكيل ميشود. در جدول دوم نيز همانند جدول اول، متغير سطح دوم مشخص ميشود و اين كار تا تعیین سطح همه متغیرها ادامه مییابد. سپس ماتریس استاندارد تشکیل میشود. جدول شماره 4 تعیین سطوح را نشان داده است.

جدول 4. تعیین سطوح موانع اجرای موفق خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک

سطوح	کد متغیر	خروجی ها	ورودی ها	اشتراک ها	سطح
سطح 1	1	1، 2، 3، 4، 6، 8	1، 5، 11	1	-
	2	2، 3، 4	1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11	2، 3، 4	1
	3	2، 3، 4	1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11	2، 3، 4	1
	4	2، 3، 4، 7، 8	1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11	2، 3، 4، 7، 8	-
	5	1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 11	5، 11	5، 11	-
	6	2، 3، 4، 6، 7، 8، 9	1، 5، 6، 8، 10، 11	6، 8	-
	7	2، 3، 4، 7، 8، 9	4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11	4، 7، 8، 9	-
	8	2، 3، 4، 6، 7، 8، 9	1، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11	4، 6، 7، 8، 9	-
	9	2، 3، 4، 7، 8، 9	5، 6، 7، 8، 9، 10، 11	7، 8، 9	-
	10	2، 3، 4، 6، 7، 8، 9، 10	10، 11	10	-
	11	1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11	5، 11	5، 11	-
سطح 2	1	1، 4، 6، 8	1، 5، 11	1	-
	4	4، 7، 8	1، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11	4، 7، 8	2
	5	1، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 11	5، 11	5، 11	-
	6	4، 6، 7، 8، 9	1، 5، 6، 8، 10، 11	6، 8	-
	7	4، 7، 8، 9	4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11	4، 7، 8، 9	2
	8	4، 6، 7، 8، 9	1، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11	4، 6، 7، 8، 9	-
	9	4، 7، 8، 9	5، 6، 7، 8، 9، 10، 11	7، 8، 9	-
	10	4، 6، 7، 8، 9، 10	10، 11	10	-
	11	1، 4، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11	5، 11	5، 11	-
سطح 3	1	1، 6، 8	1، 5، 11	1	-
	5	1،، 5، 6، 8، 9، 11	5، 11	5، 11	-
	6	6، 8، 9	1، 5، 8، 10، 11	6، 8	-
	8	6، 8، 9	1، 5، 6، 8، 9، 10، 11	6، 8، 9	3
	9	8، 9	5، 6، 8، 9، 10، 11	8، 9	3
	10	6، 8، 9، 10	10، 11	10	-
	11	1، 5، 6، 8، 9، 10، 11	5، 11	5، 11	-
سطح 4	1	1، 6	1، 5، 11	1	-
	5	1،، 5، 6، 11	5، 11	5، 11	-
	6	6،	1، 5، 8، 10، 11	6	4
	10	6، 10	10، 11	10	-
	11	1، 5، 6، 10، 11	5، 11	5، 11	-
سطح 5	1	1	1، 5، 11	1	5
	5	1،، 5، 11	5، 11	5، 11	-
	10	10	10، 11	10	5
	11	1، 5 10، 11	5، 11	5، 11	-
سطح 6	5	5، 11	5، 11	5، 11	6
سطح 6	11	5، 11	5، 11	5، 11	6

با توجه به تعیین سطوح هر يك از معيارها و همچنين ماتريس دستيابي نهايي، مدل ساختاري تفسيري رسم ميشود. شکل شماره 1 نتایج این گام را نشان می دهد.

شکل 1. مدل ساختاری تفسیری موانع اجرای موفق خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک

بحث و نتیجه‌گیری

هدف این تحقیق ابتدا شناسایی موانع اجرای خط‌مشی در کمیته ملی پارالمپیک و سپس سطح‌بندی موانع به منظور تعیین اولویت‌های اقدام و تصمیم مدیران بود تا به نحو بهتری به رفع موانع بپردازند. یافته‌ها نشان داد 45 مانع در حیطه‌های فردی، سازمانی، خط‌مشی و پیرامونی در قالب 11 عامل اصلی (موانع روانشناختی پاراورزشکاران، موانع سیاسی، موانع اجتماعی، موانع مدیریتی ورزش‌های پارالمپیکی، موانع مادی و اقتصادی پاراورزشکاران، موانع امکانات و تجهیزاتی، موانع مربوط به ساختار سازمان، موانع مربوط به ویژگی‌های خط‌مشی‌ها، موانع رفاهی پاراورزشکاران، موانع انگیزشی پاراورزشکاران و موانع مربوط به مجریان خط‌مشی) مانع اجرای موفق خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک هستند. بدیهی است رفع همه موانع به صورت همزمان و تمرکز بر آن‌ها دشوار است. از اینرو تعیین موانعی که از اثرگذاری بیشتری بر ایجاد و یا تقویت دیگر موانع دارند از اهمیت بالایی برخوردار است. برای این منظور از تکنیک مدل‌یابی ساختاری تفسیری استفاده شده است. براساس یافته‌ها موانع در شش سطح قرار گرفته‌اند. در ادامه به بررسی آن‌ها پرداخته می‌شود.

در سطح اول مدل ساختاری تفسیری تحقیق موانع سیاسی و موانع اجتماعی قرار گرفته‌اند. این یافته‌ها با یافته‌های حسین‌زاده گنابادی و همکاران (1400) همخوان است. این دو مانع از بیرون فدراسیون‌های دارای رشته ورزشی پارالمپیکی و کمیته ملی پارالمپیک، اجرای موفقیت‌آمیز خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک و توسعه ورزش‌های پارالمپیکی را تهدید می‌کند. چرا که افراد سیاسی در انتصابات و تصمیمات مهم دخالت می‌کنند و در اغلب موارد ضمن بی‌ارتباط بودن دخالت‌ها، تصمیماتی که تحمیل می‌کنند، تخصصی و سنجیده و نیز همسو با فرایند توسعه ورزش‌های پارالمپیکی نیست. بنابراین ضرورت دارد استقلال کمیته ملی پارالمپیک و فدراسیون‌های مرتبط حفظ شود. از طرفی نیز به‌دلیل نقص عضو و یا مشکلات روانی افراد معلول، نگرش مردم به ورزش کردن افراد معلول مطلوب نیست. چون اعتقاد دارند این افراد در پرداختن به ورزش عاجز هستند. همین باور و نگرش موجب می‌شود تا خانواده‌ها و مردم و حتی مربیان سعی در ایجاد تعامل با معلولان نکنند. این در حالی است که توجه به ورزش این قشر از اهمیت بالاتری نسبت به افراد سالم برخوردار است. بنابراین ضرورت دارد در این رابطه اقدام لازم جهت ارتقاء درک خانواده‌ها و مربیان به لزوم توجه بیشتر به ورزش افراد معلول صورت گیرد.

در سطح دوم مدل، موانع مدیریتی ورزش‌های پارالمپیکی و موانع مربوط به ساختار سازمانی قرار گرفته‌اند. این یافته‌ها با یافته‌های حسین‌زاده گنابادی و همکاران (1400) و لکی (1397) همخوان است. در ورزش ایران، روزمرگی، فقدان ثبات مدیریت و فقدان برنامه‌ریزی راهبردی وجود دارد. کمیته ملی پارالمپیک هم از این قاعده مستثنی نیست. علاوه بر این‌ها در میان پاراورزشکاران افراد زیادی هستند که در دوره‌های متعددی از بازی‌های پارالمپیکی و مسابقات جانبازان و معلولین حضور داشته و تجارب ارزشمندی کسب کرده‌اند. تجارب این افراد از سوی مدیران، مورد توجه قرار نمی‌گیرد. همچنین مدیران و مجریان خط‌مشی در مقابل تغییرات و نوآوری‌ها مقاومت می‌کنند و تمایل به اداممه وضع موجود دارند. از اینرو لازم است مجریان خط‌مشی ضمن آموزش‌های لازم، توجیه شوند و نگرش آن‌ها نسبت به نوآوری‌ها و تغییرات سازمانی تغییر کند. همچنین در کمیته ملی پارالمپیک ضعف تخصص‌گرایی و مدیریت استعداد وجود دارد. از طرفی شش فدراسیون ورزشی به دلیل حضور ورزشکاران معلول در رشته ورزشی تحت پوشش آن‌ها در بازی‌های پارالمپیک، با کمیته ملی پارالمپیک در ارتباط هستند. ضعف هم‌افزایی و موازی کاری موانعی است که اجرای موفق خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک را با چالش مواجه می‌کند. در این رابطه همسوسازی و انسجام بین سازمانی با افزایش جلسات هماهنگی اهمیت دارد. به هر حال اگر این موانع مرتفع شود، وضعیت توسعه ورزش‌های پارالمپیکی بهبود خواهد یافت.

براساس یافته‌ها موانع مربوط به ویژگی‌های خط‌مشی‌ها و رفاهی پاراورزشکاران در سطح سوم، موانع امکانات و تجهیزاتی در سطح چهارم و موانع انگیزشی پاراورزشکاران و موانع روانشناختی پاراورزشکاران در سطح پنجم، موانعی هستند که در میانه مدل ساختاری تفسیری تحقیق قرار گرفته‌اند. این یافته‌ها با یافته‌های رودریگوئز و همکاران (2023)، دیاز و همکاران (2019) و حسین‌زاده گنابادی و همکاران (1400) همخوان است. در مدل ساختاری تفسیری، هرچه متغیر متمایل به پایین مدل باشد، نشان دهنده اثرگذاری بیشتر نسبت به اثرپذیری است و هرچه متمایل به رأس مدل باشد نشان از اثرپذیر بودن متغیر دارد. متغیرهای میانی مدل، همزمان دارای ویژگی اثرگذاری و اثرپذیری نسبتاً خوب هستند. به عبارتی از کنش و واکنش نسبتاً مطلوبی برخوردارند. اگرچه در اولویت اول اقدام و تصمیم مدیران قرار ندارند، اما لازم است به اقتضای زمان به آن‌ها توجه شود. در غیر این صورت ممکن است خساراتی برای سازمان در بر داشته باشد. در این تحقیق اقدامات انگیزشی و انگیزاننده‌های سازمانی، پاراورزشکاران را بیش از پیش به سمت و سوی ادامه فعالیت ورزشی سوق می‌دهد. به دلیل این‌که موانع انگیزشی و روانشناختی در سطح پنجم قرار گرفته و در این تحقیق، سطح پنجم جزء سطوح پایین محسوب می‌شود، (نزدیک به قاعده مدل است) قرار گرفته است، از اولویت بیشتری نسبت به سطح سوم و چهارم برخوردار هستند. بنابراین لازم است مسائل روحی و روانی افراد معلول ورزشکار مورد توجه مدیران کمیته ملی پارالمپیک قرار گیرد.

در قاعده مدل به‌دست آمده، موانع مادی و اقتصادی پاراورزشکاران و موانع مربوط به مجریان خط‌مشی قرار گرفته‌اند. خسنیس و همکاران (2021) به تامین منابع کافی و داشتن افراد با دانش و مهارت های مناسب در اجرای خط‌مشی و رمضانی و حسینی (1394) به افزایش تخصص مدیران اجرایی ورزش جانبازان و معلولین اشاره کردند. همچنین یافته‌های این تحقیق با یافته‌های رودریگوئز و همکاران (2023) و حسین‌زاده گنابادی و همکاران (1400)، لکی (1397) همخوان است. ممکن است برخی از افراد معلول به‌دلیل وضعیت جسمی و روانی نامطلوب از شغل و درآمد کافی برخوردار نباشند. از طرفی بدیهی است که پرداختن به ورزش و شرکت در مسابقات داخلی مستلزم پرداخت برخی هزینه‌ها مانند رفت و آمد و تهیه لوازم ورزشی است. ابتدا ضرورت دارد که این نکته مد نظر خط‌مشی‌گذاران و سیاست‌گذاران کلان ورزش کشور قرار گیرد و سپس مدیران کمیته ملی پارالمپیک نیز تمهیداتی برای پاراورزشکاران نخبه و مستعد مد نظر داشته و به نحوی به این افراد کمک نمایند تا از ورزش کناره‌گیری نکنند. هرچند که اگر مقدور باشد، لازم است خدمات ورزشی و حمل نقل ارزان در اختیار همه افراد جانباز و معلول در راستای افزایش پرداختن به فعالیت‌های ورزشی قرار گیرد. از دیگر موانعی که در پایین مدل قرار گرفته و وجود این مانع موجب بُروز و تقویت موانع دیگری خواهد شد، عملکرد ضعیف مجریان خط‌مشی‌ها است. در کمیته ملی پارالمپیک، مجریان خط‌مشی‌ها، مدیران و کارشناسان و نیز مدیران فدراسیون‌های مرتبط با رشته‌های ورزشی پارالمپیکی هستند. در این رابطه لازم است در وهله اول مدیران به اجرای خط‌مشی اهتمام کافی داشته باشند و نسبت به اجرا کم توجه و یا بی‌توجه نباشند. در گام بعد ضمن شفافیت مأموریت‌ها و شرح وظایف مدیران و کارکنان، آموزش، آگاهی و تسلط مدیران بر خط‌مشی‌ها و چگونگی اجرا ضرورت دارد. چنانچه مجریان تخصص و دانش کافی داشته باشند و منابع مالی کافی نیز در دسترس باشد، رفع بسیاری از موانع تسهیل و هموار خواهد شد.

براساس شواهد حدود ده درصد جوامع را افراد معلول تشکیل می‌دهند. این افراد به‌دلیل نقص عضو و یا مشکلات روحی و روانی که دارند، ممکن است بر اثر بی‌توجهی مسئولان و یا نزدیکان و اطرافیان منزوی و افسرده شوند. در راستای مقابله با چنین چالشی، سازمان‌هایی برای توسعه فعالیت‌های اجتماعی و ورزشی این افراد معلول تشکیل شده است. حدود یک قرن است که کمیته بین المللی پارالمپیک ایجاد شده و همانند بازی‌های المپیک، ورزش‌هایی که در توان و مناسب افراد معلول است (17 رشته ورزشی) مسابقات آن‌ها در سطح قاره‌ای و جهانی برگزار می‌شود. در ایران نیز کمیته ملی پارالمپیک همراستا با سیاست‌گذاری‌های ورزش کشور و کمیته بین المللی پارالمپیک فعالیت می‌کند. در اجرای خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک، موانعی وجود دارد که موجب می‌شود خط‌مشی‌ها به خوبی اجرا نشوند. این سازمان نیازمند مدلی بود تا ضمن شناسایی موانع اجرای خط‌مشی‌ها، اولویت‌های اقدام را تعیین کند تا با تدبیر بهتری نسبت به رفع موانع اقدام کنند.

براساس یافته‌ها، موانع مربوط به مجریان خط‌مشی در سطح زیربنایی مدل موانع اجرای خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک قرار گرفته است. بنابراین پیشنهاد می‌شود ضمن توجیه لزوم اجرای موفقیت‌آمیز خط‌مشی‌ها، نسبت به توانمندسازی مجریان اقدام لازم انجام شود. همچنین یافته‌ها نشان داد که موانع مالی و اقتصادی موجب اجرای ضعیف و یا ناموفق خط‌مشی‌های کمیته ملی پارالمپیک می‌شود. از اینرو پیشنهاد می‌شود ضمن توسعه تعامل با وزارت ورزش و جوانان، شهرداری‌ها و دیگر دستگاه‌های اثرگذار، با ارائه طرح توجیهی تدابیری اندیشیده شود تا در نقاط مختلف شهرها به‌ویژه در کلان‌شهرها، اماکن ورزشی ویژه جانبازان و معلولان احداث شود و زمان بهره‌برداری به‌جای اجاره اماکن در قالب ماده 88 به‌صورت رایگان و یا اجاره بهای پایین در اختیار هیأت‌های ورزش جانبازان و معلولین قرار گیرد تا ضمن افزایش درآمدزایی هیأت‌ها برای پوشش برخی هزینه‌ها، خدمات ورزشی در دسترس، ارزان قیمت و به‌دور از ترافیک شهری در اختیار افراد معلول و جانباز قرا گیرد.

این تحقیق با محدودیت‌هایی مانند دسترسی دشوار به مشارکت کنندگان، مبهم بودن واژه‌ خط‌مشی و اجرای خط‌مشی همراه بود. همچنین چون موانع شناسایی شده با تمرکز بر مشکلات ورزشی افراد معلول و اجرای خط‌مشی در کمیته ملی پارالمپیک شناسایی شده، تعمیم نتایج به خط‌مشی رشته‌های ورزشی برای افراد سالم را با تردید مواجه می‌کند.

منابع

- Alvani, M; Sharifzadeh, F. (2017) Public policy making process. Allameh Tabatabayi University, Tehran. (Persian)

- Armandnia, M. (2017) Compilation of the strategic management process of championship sports of the Islamic Republic of Iran with a balanced scorecard approach, doctoral dissertation, Kharazmi University, Faculty of Sports Sciences. (Persian)

- Andrade MS, Mendonca LM, Chadi G. (2010) Treadmill running protects spinal cord contusion from secondary degeneration. Brain Res 2010; 1346: 266-78

(- Birkland, A. (2020) An Introduction to the Policy Process Theories, Concepts, and Models of Public Policy Making, 5th Edition, Copyright Year 2020, 448, p 38.

- Bolaji, S.D. (2014) Intent to action: overcoming the barriers to universal basic education policy implementation in Nigeria. A doctoral thesis submitted to the graduate research school of Edith Cowan University, Western Australia.

- Diaz, R., Miller, EK., Kraus, E., Fredericson, M. (2019) Impact of Adaptive Sports Participation on Quality of Life, Sports Medicine and Arthroscopy Review, 01 Jun 2019, 27(2):73-82

- - Dowlatabadi, P; Amirsasan, R; Sari Saraf, V, (2018) Investigating the state of consumption of macronutrients and energy expenditure of elite Paralympic athletes in Tabriz, Sports Physiology and Physical Activity, 11(1), 116-107. (Persian)

- Dunn, w.n. (2018). Public Policy Analysis, Graduate School of Public and International Affairs University of Pittsburgh

- Eidipour, K; Eidi, H; Abbasi, H; Suri, A; Nazari, F. (2015) Evaluation and analysis of the performance of Iran's expedition convoys in the Paralympic Games, Physiology and Management Research in Sports, 7(1), 85-95. (Persian)

- Emadi, S; Gohri, Z; Jabbari, Gh. (2021) Designing an educational strategy map for Iranian football coaches, Sports Sciences, 13(42), 177-197. (Persian)

- Faisal, M., Banwet, D.K. and Shankar, R. (2006). Supply chain risk mitigation: modelling the enablers, Business Process Management, 12(4), 535-552.