Sociological analysis of the relationship between perceived social support and the social health of the devotees of East Azarbaijan province

Subject Areas : sociology

Abbas Pourhassan ¹ , Mahmoud Elmi ² , Davod Ebrahimpoor ³

1 - PhD student in Sociology. Department of Sociology, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
2 - Assistant Professor, Department of Sociology, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran. [e-mail]
3 - Assistant Professor, Department of Sociology, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz

Received: 2022-09-07 Accepted : 2023-02-13 Published : 2024-09-21

Keywords: perceived social support, social health, devotees of the Islamic Revolution of East Azerbaijan province,

Abstract :

The statistical population was 24340 veterans of East Azarbaijan province and 294 veterans were selected by systematic random sampling. According to the findings, their average social health was 56.45% and perceived social support was 72.8%. The result of Pearson's correlation test showed that there was a significant and positive relationship between perceived social support and social health of veterans of East Azerbaijan Province. Also, there was no significant relationship between social health and the percentage of veterans, age, and duration of the veterans' presence in the war, but there was a significant difference between the social health of veterans according to their literacy, veterans with education lower than diploma had the largest average difference with other groups.In explaining the results of the present research, it can be said that creating social relationships with community members and receiving social support from family and surrounding people improves the social health of veterans. If people's bond with the group and support is stronger, the possibility of isolation and jeopardizing their health will decrease. e.

References:

-آریان‌پور، س.، حسینی‌نیا، س.ر.، بحرالعلوم، ح. (1399). ارتباط حمایت اجتماعی خانواده و حمایت اجتماعی دوستان و خودکارامدی با میزان مشارکت ورزشکاران جانباز و معلول در فعالیت‌های بدنی: مدیریت ورزشی - زمستان 1399 12(4)، صص 965-949

- بخارایی، احمد؛ شربتیان، محمدحسن و طوافی، پویا (1394) مطالعه جامعه شناختی رابطه نشاط با سلامت اجتماعی (جوانان 18 تا 30 سال شهرستان ملایر) ، فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 25 ،زمستان

- بخشی‌پور رودسری، عباس و پیروی، حمید و عابدیان، احمد.(1384)، بررسی رابطه میان رضایت از زندگی و حمایت اجتماعی با سلامت روان در دانشجویان، فصلنامه اصول بهداشت روانی، سال هفتم، شماره 28-27

- بیگی ، علی ،  نجفی ، محمود ، محمدی فر ، محمدعلی ، احمدی طهور سلطانی ،  محسن (1391) بررسی نقش معنویت و حمایت اجتماعی در سلامت روان جانبازان ، فصلنامه روانشناسی نظامی سال سوم / شماره یازدهم/ پاییز 91  ، ص 19-11

 حسینی، فاطمه (1388) بررسی میزان سلامت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی، رساله کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی

- چناری ، رقیه ، طهماسبی ، رحیم (1392) بررسی رابطه حمایت اجتماعی درک شده با رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت در جانبازان شیمیایی استان ایلام سال 92-91 ، مجله علمی- پژوهشی طب جانباز سال ششم، شماره بیست و یکم (پاییز 1392(

- زاهدی اصل محمد ، صلاح الدین صالح  ( 1393 ) حمایت اجتماعی و میزان سلامت اجتماعی همسران جانبازان اعصاب و روان شهر تهران ، فصلنامه پژوهشنامه مددکاری اجتماعی ، شماره 1 پاییز 1393

- سام آرام، عزت الله.(1388) بررسی رابطه سلامت اجتماعی و امنیت اجتماعی با تاکید بر رهیافت پلیس جامعه محور، فصلنامه علمی پژوهشی نظام اجتماعی، سال اول، شماره اول، صص 23-9

 

- صادقی، محمدرضا؛ کاستنگه، سوزان؛ رجوعی مریم(1378 ) تاثیر وضعیت فشار روانی وحمایت اجتماعی در افسردگی سالمندان، نشریه پژوهشهای روانشناختی، دوره 5، شماره 3 و 2، صص 8 - 5

صالح‌پور، م (1383) بررسی رابطه‌ رضایت شغلی دبیران دبیرستان‌ها با تعهد سازمانی آنان در آموزش و پرورش نواحی 4 و 6 و 7 مشهد در سال تحصیلی 82-1381، فصلنامه‌ مدیریت در آموزش و پرورش شماره‌ی 40-37

- عبدالله تبار، هادی و همکاران (1387) بررسی سلامت اجتماعی دانشجویان، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 30 و 31

- علیپور، احمد ( 1383 ( ارتباط حمایت اجتماعی با شاخص های ایمنی بدن در افراد سالم : بررسی تاثیر مدل کلی"، مجله روان شناسی، سال چهارم،شماره 15

- فتحی، بهروز( 1376 (ساخت و اعتبار یابی مقیاس حمایت اجتماعی برای سنجش حمایت اجتماعی و بررسی نقش تعدیل کننده حمایت اجتماعی و تیپ شخصیتی A در رابطه بین عوامل فشارزای دانشجویی با عملکرد تحصیلی، اضطراب وافسردگی در دانشجویان پسر چمران اهواز"، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه چمران

- قائدی، غلامحسین و یعقوبی، حمید (1387) رابطه بین ابعاد حمایت اجتماعی ادراک شده و ابعاد بهزیستی اجتماعی دانشجویان، مجله ارمغان دانش، دوره 13، شماره 2

-کنگرلو، مریم (1387) سنجش میزان سلامت اجتماعی دانشجویان شاهد و غیرشاهد در دانشگاه علامه طباطبایی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

- کییز، ال. ام، شاپیرو و دی، آرام (2004 ) سلامت اجتماعی در ایالات متحده : یک همه گیرشناسی توصیفی، ترجمه :  حسینی ، انتشارات دانشگاه شیکاگو

- معتمدی شلمزاری، عبداله؛ اژهای، پرویز؛ فلاح ، جواد؛ کیامنش، علیرضا (1381 (بررسی نقش حمایت اجتماعی در رضایت مندی از زندگی، سلامت عمومی واحساس تنهایی در بین سالمندان بالاتر از 60 سال شهرکرد ،  مجله روان شناسی، شماره 22 ،صص 20 –18

- نبوی ، س؛ علیپور، ف؛ حجازی ، ع؛ ربانی، ا؛ راشدی ، و (1398 ) بررسی رابطه حمایت اجتماعی و سلامت روان در سالمندان . مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ، 57(7) ، 846-841

- نصیری فخرالسادات ولیک بنی ، شوبو عبدالملکی  (  1395) تبیین ارتباط حمایت اجتماعی ادراک شده با کیفیت زندگی با نقش میانجی استرس ادراک شده در زنان سرپرست خانوار شهر سنندج ، جامعه شناسی کاربردی سال بیست و هفتم، شماره پیاپی( 46 ) ، شماره چهارم، زمستان 1395، صص 99 -116

- نوفرستی ، اعظم ، گنجی ، نیما ، سلیمانی ، علی اکبر (1390) پیش بینی شادکامی در جانبازان و ایثارگران ، فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی ، سال هفدهم ، شمارە 4 ، زمستان 1390 (پیاپی 66 ) ، صص 58-50

- همتی، ا؛ مهدوی ، م؛ بقائی سیرابی، ع. (1392 ) تاثیر حمایت اجتماعی بر سلامت اجتماعی زنان سرپرست خانوار شهر رودهن. فصلنامه پژوهش اجتماعی، 6 ،45-61

 

1-Abdollah Tabar, Hadi and colleagues (2007) Studying the social health of students, Social Welfare Quarterly, No. 30 and 31

2-Alipour, Ahmad (2013) Relationship between social support and body safety indicators in healthy people: Examining the effect of the general model, Journal of Psychology, Year 4, Number 15

3-Arianpour, S., Hosseininia, S.R., Bahrul Uloom, H. (2019). The relationship between family social support and friends' social support and self-efficacy with veteran and disabled athletes' participation in physical activities: Sports Management - Winter 2019 12(4), pp. 949-965

4-Avarideh, Solmaz, Asadi Mujareh, Samere, Moqtader, Leila, Abedini, Maryam, Mirbulok Bozorgi, Abbas (2018) Mediating Role of Perceived Social Support in the Effect of Interpersonal Forgiveness on Social Health in Students, Knowledge and Research in Applied Psychology of the 20th Year, No. 1, spring 2018 (75 consecutive), pp. 71-80

5-Bakhshipour Rudsari, Abbas and Pirouvi, Hamid and Abedian, Ahmad. (2004) Studying the relationship between life satisfaction and social support with mental health in students, Usul Mental Health Quarterly, 7th year, number 27-28

6-Beigi, Ali. Ahmadi, Hassan, Soltani. Tahor, Mohammadi Far. Mohammad Ali, Najafi. Mahmoud (2018) Investigating the role of spirituality and social support in the mental health of veterans, Military Psychology Quarterly, 3rd year, 11th issue, autumn pp. 11-19

7-Bukharai, Ahmed; Sharbatian, Mohammad Hassan and Toafi, Pooya (2014) Sociological study of the relationship between vitality and social health (youth between 18 and 30 years of age in Malayer city), Welfare Planning and Social Development Quarterly, No. 25, Winter

8-Chenari, Ruqaye. Nowrozi, Azita. Tahmasebi, Rahim (2013) Examining the relationship between perceived social support and health-enhancing behaviors in chemical veterans of Ilam province in 2011-2019, Scientific-Research Journal of Veteran Medicine, 6th Year, Number 21 (Autumn 2012)

9-Fathi, Behrouz (1376) (Building and validating a social support scale to measure social support and investigating the modifying role of social support and personality type A in the relationship between student stressors and academic performance, anxiety and depression in male students of Chamran Ahvaz, master's thesis Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Chamran University

10-Hemmati, A; Mahdavi, M.; Begai Sirabi, A. (2012) The effect of social support on the social health of female heads of households in Roudhen city. Social Research Quarterly, 6, 45-61

11-Hosseini, Fatemeh (2008) Examining the level of social health and factors affecting it in students of the Faculty of Social Sciences, Master's Thesis, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabatabai University

12-Kangarlo, Maryam. (2007), measuring the social health of witness and non-witness students in Allameh Tabatabai University, Master's Thesis, Social Work of Allameh Tabatabai University

13-Keyes, L. M. Shapiro and D. Aram (2004) Community Health in the United States: A Descriptive Epidemiology, translated by Hosseini, University of Chicago Press.

14-Motamedi Shalmazari, Abdullah; Ajhai, Parviz; Fallah, Javad; Kiyamanesh, Alireza (2009), research on the role of social support in life satisfaction, general health and feeling of loneliness among the elderly over 60 years old in Shahrekord, Journal of Psychology, No. 22, pp. 18-20

15-Nabawi, S; Alipour, F; Hejazi, A; Rabbani, A; Rashidi, and (2019) investigating the relationship between social support and mental health in the elderly. Journal of the Faculty of Medicine of Mashhad University of Medical Sciences, 57(7), 846-841

16-Nasiri Fakhralsadat Walik Bani, Shobo Abdulmaleki (2015) Explaining the relationship between perceived social support and quality of life with the mediating role of perceived stress in women heads of households in Sanandaj, Applied Sociology, 27th year, serial number (46), number 4. Winter 2015, pp. 116-99

17- Nofersti, Azam, Ganji, Nima, Soleimani, Ali Akbar (2011) Prediction of happiness in veterans and sacrificers, Knowledge and Research Quarterly in Applied Psychology, 17th year, number 4, winter 1390 (66 consecutive), pp. 50-58

18-Qaidi, Gholamhossein and Yagoubi, Hamid (2007) The relationship between perceived social support dimensions and social well-being dimensions of students, Armaghane Danesh Magazine, Volume 13, Number 2

19-Sadeghi, Mohammad Reza; Kastengeh, Susan; Mariam Reghhi (1378) The effect of psychological stress and social support on depression in the elderly, Journal of Psychological Research, Volume 5, Number 3 and 2, pp. 5-8

20-Salehpour, M. (1383), investigating the relationship between high school principals' job satisfaction and their organizational commitment in education and training in the 4th, 6th and 7th districts of Mashhad in the academic year 1381-82, Education Management Quarterly, No. 37-40

21-Sam Aram, Ezzatullah. (2008) Investigating the relationship between social health and social security with an emphasis on the community-oriented police approach, Social System Scientific Research Quarterly, first year, first issue, pp. 9-23.

22-Zahedi Asl Mohammad, Salahuddin Saleh (2013) Social support and the level of social health of the spouses of neurosurgeons in Tehran, Social Work Research Quarterly, Number 1 Fall 2013

 

Full-Text:



علمی- پژوهشی

تحلیل جامعه شناختی ارتباط حمایت اجتماعی ادراک شده با سلامت اجتماعی جانبازان انقلاب اسلامی استان آذربایجان شرقی

 

عباس پورحسن¹

محمود علمی²

داود ابراهیم پور³

 

 

چکیده :

هدف اصلی پژوهش حاضر ، تحلیل جامعه شناختی رابطه سلامت اجتماعی با حمایت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی بود . روش تحقیق ، پیمایش و ابزار جمع آوری داده ها ، پرسشنامه بود . جامعه آماری ، جانبازان استان آذربایجان شرقی به تعداد 24340 بود و 294 جانباز به شیوه نمونه گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند . بر اساس یافته ها ، میانگین سلامت اجتماعي آنها 45/56 درصد و حمایت اجتماعی ادراک شده 8/72 درصد بود . نتیجه آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین حمایت اجتماعی ادراک شده و سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی رابطه معنادار و مثبت وجود داشت . همچنین بین سلامت اجتماعی و درصد جانبازی ، سن ، مدت حضور جانبازان در جنگ رابطه معنادار وجود نداشت ، اما تفاوت معناداری بین سلامت اجتماعی جانبازان برحسب سواد آنها وجود داشت ، جانبازان دارای تحصیلات زیر دیپلم ، بیشترین تفاوت میانگین را با سایر گروه ها داشتند . در تبیین نتایج تحقیق حاضر می توان گفت ، ایجاد روابط اجتماعی با اعضای جامعه و دریافت حمایت اجتماعی از سوی خانواده و اطرافیان ، باعث ارتقای سلامت اجتماعی جانبازان می شود . اگر پیوند افراد با گروه و حمایت قوی تر باشد، احتمال انزوا و بخطر افتادن سلامتی آنان کاهش می یابد .

 

کلید واژگان : حمایت اجتماعی ادراک شده ، سلامت اجتماعی ، جانبازان انقلاب اسلامی استان آذربایجان شرقی

 

مقدمه :

سلامت ، قابليت افراد و اجتماعات براي كنترل زندگي خود و بهبود بخشيدن به آن با استفاده از راهبردهايي اعم از تقويت تاب‌آوري فردي، حمايت‌هاي محيطي و اجتماعي با توجه به فرهنگ، تعاملات سازمان يافته، اجتماعي شدن غيررسمي، برابري، عدالت اجتماعي، مشاركت اجتماعي و احترام به شرافت فردي است . كاهش بيماري‌هاي رواني و پرورش سلامت در ابعاد زيستي، رواني، اجتماعي و معنوي ويژگي‌هايي را كه براي قبول نقش‌هاي اجتماعي لازم است افزايش مي‌دهد. سلامت رواني به همراه سلامت جسمي، اجتماعي و معنوي بر صلاحيت‌هاي مورد نياز براي مشاركت افراد در جامعه مي‌افزايد و سرمايه اجتماعي را در سطح ملي فراهم مي‌آورد. هر اندازه افراد در ساختار جامعه داراي حمايت‌هاي اجتماعي و احساس خودکارآمدی در جنبه‌هاي مختلف زندگي اجتماعي باشند ، سلامت آنها در وضعيت بهتري قرار خواهد گرفت. يكي از محورهاي ارزيابي سلامتي جوامع مختلف، سلامت اجتماعي آن جامعه است. سلامت اجتماعي نقش مهمي در تضمين پويايي و كارآمدي هر جامعه ايفا مي‌كند. مفهوم سلامت ، پيوستاري را شامل مي‌شود كه افراد ، گروه‌ها ، اجتماعات ، محيط و كل جامعه در حفظ و ايجاد آن فعال و سهيم باشند و براي برقراري روابط متقابل نيازمند تمهيدات و شرايطي باشد كه بتوان به وسيله آن اطمينان، سلامت و خوشبختي فرد ، گروه و جامعه را تضمين كرد . یکی از این گروه ها ، جانبازان انقلاب اسلامی می باشند .  این قشر از جامعه بدلیل قرار گرفتن در میدان جنگ و آسیب های جسمانی و روانی متاثر از آن ، سلامت اجتماعی شان به خطر افتاده است . این مساله هم برای خود جانبازان و هم برای مسولان امر بسیار قابل توجه است . از آنجا كه سلامت اجتماعي نقش عمده‌اي در كاركرد تمام زمينه‌هاي فردي ، خانوادگي و اجتماعي دارد بديهي است كه برنامه‌ريزي جامع در تأمين سلامت اجتماعي افراد و بررسی رابطه آن با برخی متغیرها از جمله حمایت اجتماعی كاملاً ضروري به نظر مي‌رسد. يكي از ضرورت‌هاي انجام اين پژوهش به خلاء تئوريك موجود درمنابع علمي در ايران و استان از بعد جامعه‌شناختي و نياز به تئوريزه كردن واقعيت‌ هاي مربوط به آن مي‌شود. از اين رو سياست گذاران و برنامه‌ريزان بايستي بتوانند براساس ابزار و امكانات موجود به ارتقا و كيفيت زندگي قشرهای مختلف جامعه و سلامت آنان بویژه جانبازان جامه عمل بپوشانند و نوعي يكپارچگي و تعادل فعال در جامعه به وجود آورند. بحث مربوط به سلامت افراد جامعه همچنین مورد توجه سازمان‌ هاي جهاني از جمله سازمان بهداشت جهاني قرار گرفته است و به لحاظ رواني زندگي كنشگران را تحت تأثير قرار داده است . توجه برنامه‌ريزان اجتماعي به اين موارد مي‌تواند نقش اساسي را براي فراهم آوردن سلامت افراد جامعه تضمين كند . بنابراین با توجه به مباحث مذکور ضروری است که مساله سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی به عنوان یک قشر مهم مورد بررسی جامعه شناختی قرار گیرد . بر اساس برخی تحقیقات ، هرچه جانبازان از حمایت اجتماعی بیشتری برخوردار باشند ، از سلامت اجتماعی بالاتری نیز برخوردارند . خانواده ، مهمترین منبع کسب حمایت اجتماعی از نظر همسران جانبازان محسوب می شوند (22) . سلامت اجتماعي جانبازان بعنوان یکی از اقشار اجتماعی جامعه ، یکی از مسایل قابل توجه در حوزه جامعه شناسی سلامت می باشد . جانبازان بنا به شرایط و وضعیت خاص خودشان ، هم باید از سلامت اجتماعی بر خوردار باشند و هم از حمایت اجتماعی . افزایش سلامت اجتماعی باعث کاهش آسـیب هـاي اجتمـاعی در میـان ایـن قشـر مـی شـود . همچنـین جانبازانی که از سلامت اجتماعی برخوردارند با موفقیت می توانند با چالش هاي ناشی از ایفاي نقش کنار آیند و مشارکت بیشتري در فعالیت هاي اجتماعی داشته باشند . مشاهدات عینی محقق بعنوان مدیر ارشد سازمان مربوطه ، موید آن است که ، سلامت اجتماعی جانبازان ، نیازمند بررسی و تحقیق بیشتری می باشد . جانبازانی که هر روز با گلایه و ناراحتی حتی به اتفاق خانواده جهت بررسی مسایل مربوط به سلامتی خود و لزوم حمایت اجتماعی ، مستقیما به مدیریت مراجعه می کردند و گاهی کارشان به درگیری با کارشناسان سازمان می انجامید .

 هدف اصلی پژوهش حاضر ، تحلیل جامعه شناختی رابطه سلامت اجتماعی با حمایت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی می باشد . نظر به جایگاه و اهمیت ویژه جانبازان استان آذربایجان شرقی ، تحقیق حاضر در صدد پاسخگویی به این سؤال است که آیا بین میزان حمایت اجتماعی و میزان سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی رابطه وجود دارد ؟

 

در مورد مبانی نظری مساله مورد مطالعه باید گفت ، سلامت اجتماعي يا حداقل فقدان آن يک نگراني مهم در نظريه هاي كلاسيک جامعه شناسي بود . این سازه اساساً از نظریه هاي جامعـه شناسـی و مشخصـاً از نظریه دورکیم در زمینـه آنـومی و ازخودبیگانگی منشأ گرفته است ، اما در پژوهش هاي جدید ، بررسی سلامت اجتماعی تنها بـا تکیـه بـر ایـن مفاهیم مطلوب نیست. به تعبیري دیگر، عدم احساس آنومی و ازخودبیگـانگی، شـرط کـافی بـراي وجـود احساس سلامت اجتماعی نیست (13 :123) . نظريه پردازاني همچون هيرشي در تئوري پيوند اجتماعي و تأثيرش بر آنومي ، ماركس در تئوري از خود بيگانگي و مرتون در مبحث آنومي ، سلامت اجتماعي را فقدان عوامل ضد اجتماعي مانند از خودبيگانگي و بي هنجاري در فرد دانسته اند . از نظر دورکیم هر نوع قطع ارتباط بين فرد و جامعه به گونه اي كه افراد در چارچوب های اجتماعي جذب نگردند ، زمينه اي آنوميک و مساعد براي رشد انحرافات اجتماعي است . در چنین حالتي نوعی فردگرايي افراطي خواسته هاي فرد را در مقابل حيات اجتماعي قرار مي دهد . از نظر وي هر نوع رابطه يا فاصله بين فرد و جامعه كه به عدم ادغام افراد در گروه هاي اجتماعي مي انجامد به انحرافات اجتماعي ميدان مي دهد . از دیدگاه دورکیم سلامت و یگانگی اجتمـاعی ، روابـط افـراد را بـا یکـدیگر از طریـق هنجارهـا منعکس می کند . انسجام اجتماعی احساس بخشی از جامعه بودن است ، فکر کردن به اینکه فرد بـه جامعـه تعلق دارد ، احساس حمایت شدن از طریق جامعه و سهم داشتن در آن است . بنابر این انسـجام آن درجـه اي است که در آن مردم احساس کنند چیز مشترکی بین آنها و کسانی که واقعیت اجتماعی آنها را می سـازند ، وجود دارد (21 :18) .

عموماً دو رويكرد متفاوت درتعريف سلامت وجود دارد كه عبارتند از :

1- رويكرد بيماري محور: اين رويكرد با حضور وعدم حضور بيماري درمقوله هاي مختلف جسماني و رواني محدود شده است . از این منظر سلامتی حالتی است که علایم بیماری در فرد وجود نداشته باشد و سلامت هدف نهايي پزشكي بود. در این دیدگاه نقش عوامل تعيين كننده زيست محيطي ، اجتماعي و روانشناختي ناديده گرفته مي شد. همچنين اين الگو در حل بسياري از مسايل اساسي بهداشتي انسان از جمله اعتياد، بيماري هاي رواني و... نارسا بوده است .

2-رویکرد سلامتی محور که درآن سلامت را به عنوان حالت برخورداری از درجه بالایی از بهزیستی تعریف می کنند . طبق نظریه سلامتی ، فردی سالم فرض می شود که درجات عالی شاخص های سلامت را دارا باشد .

 

مطالعات و رویکرد کییز (2004 ) علاوه بر اینکه در تعریف سلامت اجتماعی و عوامل اجتماعی اثرگذار بر آن مورد استفاده گسترده قرار می گیرد، عمدتاً به عنوان چارچوب تئوریک تحقیقات مرتبط با سلامت اجتماعی نیز کاربرد دارد. این رویکرد از یک اصل جامعه شناختی و روانشناختی نشأت می گیرد. طبق نظر کییز حلقه مفقوده در تاریخچه مطالعات مربوط به سلامت و خصوصاً سلامت ذهن ، پاسخ به این سؤال است که آیا ممکن است کیفیت زندگی و عملکرد شخصی افراد را بدون توجه به معیارهاي اجتماعی ارزیابی کرد. او معتقد است بهزیستی یک اساس و بنیان اجتماعی دارد و بدین ترتیب سلامت اجتماعی را ارزیابی شرایط و عملکرد فرد در جامعه تعریف می کند و عملکرد اجتماعی خوب در زندگی چیزي بیش از سلامت جسمی و روانی است و چالش هاي اجتماعی را در برمی گیرد (7 :10) کییز و لارسون سلامت اجتماعی را به عنوان گزارش فرد از کیفیت روابطش با دیگران، نزدیکان و گروه هاي اجتماعی که وي عضوي از آنهاست تعریف می کنند. ایشان معتقدند سلامت اجتماعی بخشی از سلامت فرد را می سنجد و شامل پاسخ هاي درونی فرد که نشانگر رضایت یا فقدان رضایت فرد از زندگی و محیط اجتماعی اش هستند، می باشد (13 :9) .

کاپلان در نظریه فراغت خود معتقد است افراد در شرایط سخت زندگی که تحت فشارهاي مفرط و طاقت فرسا قرار می گیرند و نتیجه آن اختلالات عصبی و امراض روحی است ، نیاز به راه هاي سالم جسمی و روحی دارند که فشارها و ناملایمات زندگی مدرن را از بین ببرد و این موضوع به سلامتی کمک می کند (11 :61 ) .

بررسی ها نشان داد که در مورد موضوع مورد مطالعه ، تاکنون تحقیقی انجام نگرفته است اما برخی تحقیقات مرتبط با موضوع به شرح زیر می باشند :

 زاهدی اصل و صلاح الدین (1393) در تحقیقی با عنوان « حمایت اجتماعی و میزان سلامت اجتماعی همسران جانبازان اعصاب و روان شهر تهران » به این یافته رسیدند که هرچه همسران جانبازان از حمایت اجتماعی بیشتری برخوردار باشند ، از سلامت اجتماعی بالاتری نیز برخوردارند . خانواده ، مهمترین منبع کسب حمایت اجتماعی از نظر همسران جانبازان محسوب می شوند . نتایج تحقیق آریان‌پور و همکاران نشان داد که  بین خودکارآمدي ، حمایت اجتماعی خانواده و حمایت اجتماعی دوستان با مشارکت ورزشکاران جانباز در فعالیت‌هاي بدنی ارتباط مثبت و معناداري وجود دارد . نیز بین خودکارآمدي و مشارکت ورزشکاران جانباز در فعالیت‌ هاي بدنی ارتباط مثبت و معناداري وجود دارد (3) . پژوهشی با هدف پیش بینی شادکامی در جانبازان انجام گرفت . یافته های بدست آمده از تحلیل رگرسیون نشان داد که برون گرایی ، انجام فعالیت های ارادی ، سلامت جسمانی و سطح درآمد مهمترین پیش بینی کننده های شادکامی در جانبازان بشمار می روند (17) . در یک مطالعه پس رویدادی، تعداد 102 جانباز داوطلب شهرستان شاهرود به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه های تجربه معنوی، حمایت اجتماعی و سلامت روان پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل داده ها با روش آماری تحلیل رگرسیون گام به گام و با استفاده از نرم افزار 16 SPSS انجام شد . نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که حمایت اجتماعی و فعالیت های اجتماعی مذهبی (خرده مقیاس معنویت) به طور معنادار سلامت روان جانبازان را پیش بینی میک نند. حمایت اجتماعی 30/0 و خرده مقیاس فعالیتهای اجتماعی مذهبی همراه با حمایت اجتماعی 41/0 از واریانس سلامت روان جانبازان را تبیین کردند ( 6 ) . نتایج بدست آمده از اطلاعات 239 جانباز شیمیایی تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران استان ایلام نشان داد که بین حمایت اجتماعی با رفتارهاي ارتقاء دهنده سلامت و زیر مقیاس هاي آن ارتباط معنادار وجود داشت (8) .  نبوی  و همکاران (1387) به بررسي تاثير حمايت اجتماعي بر سلامت عمومي سالمندان شهر دزفول پرداخته اند . نتايج رابطه مستقيم و مثبت بين حمايت اجتماعي و سلامت عمومي را نشان داد. نتايج حاصل از رگرسيون چند متغيره نيز نشان دهنده اين است كه متغيرهای شبکه اجتماع شخصي، حمايت عاطفي و پيوند قوی در بين متغيرهای ششگانه حمايت اجتماعي دارای بالاترين تاثير بوده و 36 درصد از واريانس مربوط به سلامت عمومي به عنوان متغير وابسته را پيش بيني نموده اند. (15 ) . معتمدی شلمزاری و همکارانش ( 1381) مطالعه خود را تحت عنوان" بررسي نقش حمايت اجتماعي در رضايت مندی از زندگي سلامت عمومي و احساس تنهايي در بين سالمندان" در شهركرد انجام داده اند. آنها در مطالعه خود در پي پاسخ دادن به اين پرسش بودند كه آيا سالمنداني كه ازحمايت اجتماعي بيشتری برخوردار هستند از سلامت عمومي بيشتری برخوردارند، رضايتمندی بيشتری از زندگي داشته و همچنين احساس تنهايي كمتری مي كنند؟ يافته های آزمون كه با استفاده از ضريب همبستگي پيرسون و رگرسيون چندگانه به دست آمده بود نشان ميداد كه اولا حمايت اجتماعي تاثير معناداری بر احساس تنهايي و سلامت عمومي و رضايتمندی سالمندان از زندگي دارد. ثانيا حمايت عاطفي نقش با اهميت تری نسبت به حمايت ابزاری داشته است و اين نقش به ويژه در ميان زنان نسبت به مردان نمود بيشتری داشته است. در حالي كه ميزان همبستگي حمايت ابزاری با رضايتمندی از زندگي، سلامت عمومي و احساس تنهايي برای زنان معني دار نبوده است. نتايج مربوط به تحليل واريانس و تحليل رگرسيون نشان داد كه رابطه سلامت عمومي با حمايت اجتماعي ازسطح معناداری برخوردار بوده است . در اين پژوهش بين حمايت عاطفي و سلامت عمومي نيز رابطه از سطح معناداری برخورداربوده است . اما بين حمايت ابزاری و سلامت عمومي رابطه معناداری مشاهده نمي شود (14) . صادقي و همکارانش (1378 ) در تحقيقي با عنوان"تاثير وضعيت فشار رواني و حمايت اجتماعي در افسردگي سالمندان كانادايي" به بررسي نقش روابط اجتماعي بر روی سلامت سالمندان پرداختند. آزمودني ها با استفاده از روش نمونه گيری تصادفي از فهرست افراد سه سرای سالمندان در شهر وليفيلد در ايالت كبك و تعدادی از طريق فهرست مراجعات فردی انتخاب شدند.اين پژوهش دو فرضيه را مورد آزمون قرار داد: اگر سالمندان از حمايت اجتماعي برخوردار نبوده و يا از حمايت اجتماعي در دسترس خود رضايتمندی نداشته باشند، علايم افسردگي در آنها ظاهر خواهد شد. اگر حمايت اجتماعي از سالمندان افزايش يابد، فشار رواني كاهش مي يابد و برعکس اگر حمايت اجتماعي از سالمندان كاهش يابد، فشار رواني افزايش مي يابد. نتايج به دست آمده نشان ميداد كه بين وضعيت فشار رواني و افسردگي رابطه مثبت و معنادار وجود دارد . علاوه بر اين، در هنگام فشار رواني دسترسي به حمايت اجتماعي به طور اعم و رضايتمندی از حمايت خانواده به طور اخص با افسردگي  رابطه معنادار و معکوس دارد. ضرايب همبستگي پيرسون نشان مي داد كه اولا بين منابع مختلف دسترسي به حمايت اجتماعي و نيز رضايتمندی از اين حمايت همبستگي های مثبت و قوی وجود دارد. ثانيا نتايج نشان ميداد كه بين دسترسي كلي به حمايت اجتماعي و نيز رضايتمندی كلي از حمايت اجتماعي رابطه معنادار وجود دارد. ثالثا رضايتمندی از حمايت اجتماعي تاثير مستقيم اما معکوس بر افسردگي دارد كه اين موضوع البته به نحو معنادار نيز در ارتباط با رضايتمندی از حمايت خانواده است. نتايج همچنين نشان ميداد كه رابطه بين دسترسي به حمايت اجتماعي و وضعيت فشار رواني و نيز بين رضايتمندی از حمايت اجتماعي و وضعيت فشار رواني از نوع مستقيم اما معکوس است. دو منبع حمايت اجتماعي خانواده  و همتايان اين همبستگي را نشان ميدهد. هم چنين نتايج كه به وضوح نشان ميداد كه رضايتمندی از حمايت اجتماعي، نقش اصلي در پيشگيری از افسردگي دارد كه اين ارتباط منتج از الگوی تاثير مستقيم است. نکته مهم در اين پژوهش اين بود كه از آنجا كه بيش از نيمي از آزمودني ها متاهل بودند، حضور همين نوع از منبع حمايت بر ميزان رضايت مندی ازحمايت اجتماعي موثر بود (19) . پژوهش دیگر با هدف تبيين ارتباط حمايت اجتماعي ادراک شده با كيفيت زندگي با نقش ميانجي استرس ادراک شده زنان سرپرست خانوار شهر سنندج انجام گرفته است. جامعه آماري پژوهش شامل زنان شاغل سرپرست خانوار شهر سنندج در سال 1395 به تعداد 624 نفر است كه از بين آنان 244 نفر بر اساس جدول مورگان با روش نمونه گيري خوشه اي انتخاب شدند. داده هاي حاصل از پرسشنامه هاي پژوهش با استفاده ازروش الگويابي معادلات ساختاري تحليل شدند. نتايج نشان داد كه در الگوي نهايي بازنگري شده پژوهش، در ميان رابطه بين ابعاد حمايت اجتماعي ادراک شده  خانواده و افراد مهم و ابعاد كيفيت زندگي  معطوف به سمت جسم و روان، كاهش استرس تنها رابطه بين حمايت خانواده و كيفيت زندگي معطوف به سمت جسمي و رواني را ميانجي گري مي كند. (16) . در مطالعه‌اي توسط بخشي‌پور رودسري و همكارانش با هدف بررسي رابطه بين رضايت از زندگي و حمايت اجتماعي با سلامت رواني دانشجويان دانشگاه تهران ، يافته‌ها نشان داده است كه رضايت از زندگي و حمايت اجتماعي به شكل معناداري سلامت رواني را پيش‌بيني مي‌كند. همچنين تأهل به شكل معناداري با بهداشت رواني بالاتر، رضايت از زندگي و احساس حمايت اجتماعي بيشتر، همبسته بود و بطور كلي آسيب‌پذيري دانشجويان غيربومي بالاتر بود (5) . کنگرلو (1387) به سنجش ميزان سلامت اجتماعي دانشجويان شاهد مشغول به تحصيل در مقطع كارشناسي در دانشگاه علامه طباطبايي و مقايسه آن با ميزان سلامت اجتماعي دانشجويان غيرشاهد مي‌پردازد. نتايج اين پژوهش نشان داده است كه بين ميزان سلامت اجتماعي دانشجويان شاهد و غيرشاهد تفاوت معناداري وجود ندارد. درگروه دانشجويان شاهد دانشجوياني كه از سلامت اجتماعي بالايي برخوردار بودند كمتر تمايل داشتند تا سهميه‌دار بودن خود را پنهان نمايند و درمقابل دانشجويان با سلامت اجتماعي پايين از اينكه ساير افراد بداند كه آنها با سهميه وارد دانشگاه شده‌اند نگران بوده و تمايل به مخفي كاري داشتند. همچنين دانشجويان متأهل و بطور كلي دانشجويان شاهد زن از سلامت اجتماعي بالاتري نسبت به سايرين برخوردار بودند (12) . قائدي و يعقوبي در سال 1386 پژوهشي با عنوان بررسي رابطه بين ابعاد حمايت اجتماعي ادراك شده و ابعاد بهزيستي در دانشجويان دختر و پسر دانشگاه تهران و علامه طباطبايي انجام دادند. يافته‌ها نشان دادند كه وجوه مختلف حمايت اجتماعي ادراك شده پيش‌بيني كننده‌ هاي بهتري براي رضايت‌مندي از زندگي و بالانس عاطفي در دختران نسبت به پسران هستند و بهزيستي روان‌شناختي و اجتماعي در دختران بيشتر به وسيله حمايت اجتماعي از خانواده ودر پسران بيشتر به وسيله حمايت اجتماعي از دوستان پيش‌بيني مي‌شود. همچنين حمايت ادراك شده از فرد خاص و از افراد گروه در دانشكده اثري بر روي ابعاد مختلف بهزيستي فرد ندارد ( 18) . عبدالله تبار و همكاران (1386) در پژوهشي باعنوان بررسي سلامت اجتماعي دانشجويان به بررسي سلامت اجتماعي دانشجويان دانشگاه علوم بهزيستي و توان‌بخشي و ارتباط آن با متغيرهاي دموگرافيك اجتماعي آنان پرداختند. نتايج نشان دادند، ميانگين سلامت اجتماعي در دانشجويان مقطع كارشناسي‌ارشد (22/72) بيشتر از دانشجويان مقطع كارشناسی (42/66) مي‌باشد همچنين بين متغير سلامت اجتماعي با متغير وضعيت تأهل، عضويت در انجمن‌ها و وضعيت اشتغال ارتباط معناداري وجود داشت (1) . 

جمع بندی مبانی نظری و تجربی :

سلامت اجتماعي يکی از شاخص های مهم كيفيت زندگي و ارزيابي فرد از كيفيت روابط با خانواده ، ديگران و گروه هاي اجتماعي است . مفهومی انتزاعی و ارزیابی نسبی از روابط انسان با خود ، جامعه و ارزش ها می باشد و نمی توان آن را جداي از سایر پدیده هاي چندعاملی فهمید. سلامت اجتماعي موجب هماهنگی میان ارزش ها، علایق و نگـرش هـا در حـوزه عمل افراد در جامعه و درنتیجه برنامه ریزي واقع بینانه براي زندگی و تحقق هدفمند مفـاهیم زنـدگی اسـت . زمانی شخص را واجد سلامت اجتماعی می شـماریم کـه بتوانـد فعالیـت هـا و نقـش هـاي اجتماعی خود را در حد متعارف بروز و ظهور دهد و با جامعـه و هنجارهـاي اجتمـاعی احسـاس پیونـد و اتصال کند . سلامت اجتماعی ، بخشی از سلامت فرد است که در عرصه اجتماع به ظهور مـی رسـد ، حتی می توان گفت از جهاتی بسیار مؤثرتر از سلامت فردي است ، زیرا بسیاري از بیماري ها و عوارضی کـه سلامت فرد راصط به خطر می اندازند واگیردار نیستند و آثار محدودي دارند ، ولی عوارضی که سلامت اجتماعی فرد را تهدید می کنند ، دائماً بر روابط او با دیگران تأثیر می گذارند و همواره بیش از یک نفر را دچار اختلال می نمایند. بررسی ها نشان داد که در مورد موضوع مورد مطالعه و در جامعه آماری حاضر ، تاکنون تحقیقی جامعه شناختی انجام نگرفته است و این مطالعه برای اولین بار در استان آذربایجان شرقی انجام می گیرد .

 

فرضیه ها :

1 - بین حمایت اجتماعی ادراک شده جانبازان استان آذربایجان شرقی و میزان سلامت اجتماعی آنان رابطه وجود دارد. 

2- بین سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی و مدت حضور آنان در جبهه رابطه جود دارد .

3 - بین سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی و درصد جانبازی آنان رابطه وجود دارد

4 - بین سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی و سن آنان رابطه وجود دارد .

 

روش تحقیق و ابزار :

روش تحقیق ، پیمایش و ابزار جمع آوری داده ها ، پرسشنامه بود . اعتبار ابزار ها بر اساس اعتبار صوری تعیین شد و پایایی بر پایه آلفای کرونباخ بدست آمد . جامعه آماری تحقیق حاضر ، جانبازان استان آذربایجان شرقی بود که بر اساس آمار مستند سال 1400، 24340 را شامل می گردید . برای انتخاب نمونه از جدول مورگان استفاده شد و تعداد 294 جانباز به شیوه نمونه گیری تصادفی سیستماتیک انتخاب شد . نخست فهرست کامل اسامی از اداره کل استعلام و سپس نسبت نمونه به جامعه آماری تعیین شد و بعد از مشخص کردن یک عدد تصادفی ( به عنوان مبنای انتخاب ) ما بین نسبت بدست آمده ، اولین نمونه انتخاب و نمونه های بعدی بصورت سیستماتیک انتخاب شدند .

تعریف و نحوه اندازه گیری متغیرها :

سلامت اجتماعی (متغیر وابسته یا ملاک ) :

سلامت اجتماعي مولفه‌اي از مفهوم سلامتي مي‌باشد كه به معني توانايي ايفاي نقش‌هاي اجتماعي است، بدون اين‌كه به طور عيني يا ذهني قصد آسيب رساندن به ديگري در كار باشد . این سازه در پنج بعد و بر اساس گویه های زیر اندازه گیری شده است :

انسجام اجتماعي :

ارزيابي‌كيفيت رابطه فرد با جامعه است . يكپارچگي اجتماعي كميتي است كه فرد احساس مي‌كند فرد تا آن حد با ديگران وجوه مشترك دارد (12).

نسجام اجتماعی با استفاده از پرسشنامه سلامت اجتماعی کییز و گویه‌های زیر سنجیده شد :

1- من فكر مي‌كنم متعلق به مجموعه‌اي به نام جامعه هستم.

2- من فكر مي‌كنم كه بخش مهمي از اجتماعم هستم.

3- من فكر مي‌كنم اگر خواسته يا ايده‌اي براي گفتن داشتم، ساير افراد به من توجه مي‌كردند.

4- جامعه من منبع آرامش و راحتي من است.

5- من فكر مي‌كنم اگر خواسته يا ايده‌اي براي گفتن داشتم جامعه مرا جدي نمي‌گرفت.

6- ساير افراد اجتماع براي من به عنوان يك شخص ارزش قائلند.

7- من نسبت به ساير افراد اجتماعم احساس نزديكي مي‌كنم.

 

مشاركت اجتماعي :

ارزيابي ‌ارزش اجتماعي توسط شخص می باشد و اين عقيده را در بر مي‌گيرد كه شخص عضو حياتي جامعه است .

مشارکت اجتماعی با استفاده از پرسشنامه سلامت اجتماعی کییز و گویه‌های زیر سنجیده شد:

1- من فكر مي‌كنم مي‌توانم كار ارزشمندي به دنيا عرضه كنم.

2- فعاليت‌هاي روزانه من هيچ نتيجه ارزنده‌اي براي جامعه ندارد.

3- من زمان و توان لازم را ندارم تا چيز مهمي به جامعه‌ام عرضه كنم.

4- من فكر مي‌كنم كارمن نتيجه مهمي براي جامعه ندارد.

5- من محصول ارزشمندي براي سهيم شدن در اجتماع ندارم.

6- به نظر من مردم اين روزها بيشتر متقلب شده‌اند .

 

پذيرش اجتماعي :

تعبير و تفسير جامعه از طريق منش وصفات ساير افراد به‌عنوان يك مقوله تعميم يافته است . پذيرش اجتماعي شبيه به پذيرش فردي است. افرادي كه پذيرش اجتماعي را به منزله اعتماد به ديگران تعبير مي‌كنند عقيده دارند كه ديگران مهربان هستند. اين افراد معتقدند كه انسان‌ها فعال بوده و توانايي سعي وكوشش را دارند.

پذیرش اجتماعی با استفاده از پرسشنامه سلامت اجتماعی کییز و گویه‌های زیر سنجیده شد:

1- رفتار من روي ساير افراد اجتماعم اثر مي‌گذارد.

2- من فكر مي‌كنم افراد ديگر قابل اعتماد هستند.

3- به نظر من مردم مهربان هستند.

4- به نظر من مردم خودمحورند.

5- من احساس مي‌كنم كه مردم قابل اعتماد نيستند.

6- من فكر مي‌كنم كه مردم فقط براي خودشان زندگي مي‌كنند.

7- من فكر مي‌كنم مردم به مشكلات افراد ديگر اهميت مي‌دهند.

 

انطباق اجتماعي :

درك كيفيت ، سازمان و عمليات دنياي اجتماعي است . اين بعد در برگيرنده علاقه به دانش درباره دنيا است . افراد سالم نه تنها در ‌انديشه دنيايي كه در آن زندگي مي‌كنند هستند، بلكه سعي مي‌كنند بفهمند كه در اطراف شان چه مي‌گذرد.

انطباق اجتماعی با استفاده از پرسشنامه سلامت اجتماعی کییز و گویه‌های زیر سنجیده شد:

1- دنيا براي من خيلي پيچيده است.

2- محققين تنها افرادي هستند كه مي‌توانند آنچه پيرامون دنياي اطراف شان رخ مي‌دهد درك نمايند.

3- من نمي‌توانم بفهمم كه در دنيا چه پيش خواهد آمد.

4- اغلب فرهنگ‌ها آنقدر عجيب و بيگانه هستند كه من از آنها سر درنمي‌آورم.

5- به نظر من دنيايي كه در آن زندگي مي‌كنيم ارزش درك كردن دارد.

6- به نظر من پيش‌بيني آنچه در اجتماع آينده اتفاق خواهد افتاد كار سختي است .

 

شكوفايي اجتماعي :

اين بعد از سلامت اجتماعي به معني ارزيابي ‌توان و مسير جامعه است.  شكوفايي اجتماعي مفهوم مشابه با خودمختاري دارد و به اين معني است كه جامعه سرنوشت خود را تعيين و كنترل كند.

شکوفایی اجتماعی با استفاده از پرسشنامه سلامت اجتماعی کییز و گویه‌های زیر سنجیده شد :

1- من معتقدم كه اجتماع مانع پيشرفت من است.

2- من معتقدم كه اجتماع در جهت تحقق خواسته‌هاي من تغيير نمي‌كند.

3- من فكر نمي‌كنم كه تشكيلات اجتماعي نظير قانون و دولت در زندگي من موثر باشند.

4- من اجتماع را به صورت يك تحول دائمي مي‌بينم.

5- به نظر من جامعه مكاني پربار و مفيد براي افراد آن است.

6- به نظر من پيشرفت اجتماعي مفهومي ندارد.

7- به نظر من دنيا براي هر فرد داراي مكان بهتري مي‌باشد .

 

حمایت اجتماعی ادراک شده ( متغیر مستقل یا پیش بین اول ) :

حمايت اجتماعي ادراک شده به معنی قابليت و كيفيت ارتباط با ديگراني كه منابعي را در هنگام نياز فراهم مي كنند، تعريف شده است  ) 9 :25 ) . به بیان دیگر ، حمايت اجتماعي، به ميزان برخورداری از محبت ، همراهي و توجه اعضای خانواده ، دوستان و ساير افراد تعریف گردیده است . ) 2 (.

مقیاس حمایت اجتماعی ادراک شده چند بعدی ، دوازده گویه دارد که به منظور ارزیابی حمایت اجتماعی ادراک شده از سه منبع خانواده ، دوستان و افراد مهم در زندگی توسط زیمت و همکاران (1988) تهیه شده است. رستمی ضریب آلفای کرونباخ خرده مقیاس های حمایت اجتماعی را 76/0 تا 89/0 به دست آورده است. ‘

 

یافته های توصیفی :

میانگین سنی نمونه های تحقیق 55 سال بود. جوان ترین آنها 40 و مسن ترین آنها 73 ساله بودند. نمونه های مورد بررسی از نظر تحصیلی در سطح دیپلم بالاترین فراوانی را داشتند. طبق اطلاعات ، میانگین درصد جانبازی، 27 درصد بود .  کمترین درصد جانبازی 4 درصد و بیشترین 70 درصد بود. از نظر سابقه حضور در جبهه میانگین 16 ماه را به دست آوردند و بیشرین مدت حضور 72 ماه بوده است . نمونه های تحقیق از نظر وضعیت سلامت اجتماعي میانگین 45/56 درصد را به دست آوردند. کمترین میزان سلامت اجتماعي 06/31 درصد و بالاترین میزان 85/84 درصد بوده است . نمونه های تحقیق از نظر وضعیت حمایت اجتماعی ادراک شده میانگین 8/72 درصد را به دست آوردند. کمترین میزان حمایت اجتماعی ادراک شده 2/6 درصد و بالاترین میزان 100 درصد بوده است.

یافته های استنباطی :

فرضیه اول: بین سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی و درصد جانبازی آنان رابطه وجود دارد.

جهت آزمون رابطه بین سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی و درصد جانبازی، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده گردید. نتایج آزمون سطح معناداری 1/0 را نشان می دهد. به این معنا که بین سلامت اجتماعی و درصد جانبازی جانبازان استان آذربایجان شرقی رابطه معنادار وجود ندارد. 

جدول 1. ضریب همبستگی پیرسون و سطح معناداری سلامت اجتماعی و درصد جانبازی

 

متغیر	درصد جانبازی
سلامت اجتماعی	ضریب همبستگی 07/0 سطح معناداری 11/0 تعداد پاسخگویان 294

 

 

 

فرضیه دوم: بین سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی و مدت حضور آنان در جبهه رابطه وجود دارد.

جهت آزمون رابطه بین سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی مدت حضور آنان در جبهه، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده گردید. نتایج آزمون سطح معناداری 1/0 را نشان می دهد. به این معنا که بین سلامت اجتماعی و مدت حضور جانبازان استان آذربایجان شرقی در جبهه رابطه معنادار وجود ندارد. 

جدول2. ضریب همبستگی پیرسون و سطح معناداری سلامت اجتماعی و مدت حضور در جبهه

 

متغیر	مدت حضور
سلامت اجتماعی	ضریب همبستگی 053/0- سطح معناداری 18/0 تعداد پاسخگویان 292

 

 

 

فرضیه سوم : بین حمایت اجتماعی ادراک شده جانبازان استان آذربایجان شرقی با میزان سلامت اجتماعی آنان رابطه وجود دارد.

جهت آزمون رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک شده جانبازان استان آذربایجان شرقی با میزان سلامت اجتماعی آنان از آزمون همبستگی پیرسون استفاده گردید. با توجه به اطلاعات سطح معناداری 000/0 با ضریب همبستگی 38/0 به دست آمد. بنابراین بین حمایت اجتماعی ادراک شده و سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی رابطه معنادار و مثبت وجود دارد و با افزایش حمایت اجتماعی ادراک شده، سلامت اجتماعی جانبازان نیز افزایش می یابد.

جدول3. ضریب همبستگی پیرسون و سطح معناداری رابطه حمایت اجتماعی ادراک شده با سلامت اجتماعی

 

متغیر	حمایت اجتماعی ادراک شده
سلامت اجتماعی	ضریب همبستگی 387/0 سطح معناداری 000/0 تعداد پاسخگویان 294

 

 

 

فرضیه چهارم: بین سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی و سن آنان رابطه وجود دارد.

جهت آزمون رابطه بین سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی و سن ، از آزمون همبستگی پیرسون استفاده گردید. نتایج آزمون سطح معناداری 1/0 را نشان می دهد. به این معنا که بین سلامت اجتماعی و سن جانبازان استان آذربایجان شرقی رابطه معنادار وجود ندارد. 

 

جدول4. ضریب همبستگی پیرسون و سطح معناداری سلامت اجتماعی و سن

 

متغیر	سن
سلامت اجتماعی	ضریب همبستگی 056/0 سطح معناداری 16/0 تعداد پاسخگویان 291

 

 

 

 

فرضیه پنجم : میزان سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی برحسب سواد آنها متفاوت است.

جهت آزمون میانگین سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی برحسب سواد آنها ، از آزمون تحلیل واریانس استفاده گردید. با توجه به سطح معناداری 003/0 تفاوت معناداری بین میانگین سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی برحسب سواد آنها وجود دارد.

 

جدول 5.آزمون آنالیز واریانس میانگین سلامت اجتماعي برحسب سطح سواد

 

منبع تغییرات	مجموع مجذورات	درجه آزادی	میانگین مجذورات	مقدارF	سطح معناداری
بین گروه‌ها	634/273	2	817/636 958/108	845/5	003/0
درون گروه‌ها	039/31380	288
کل	673/32653	290

 

جدول 6. آماره‌هاي توصيفي میانگین سلامت اجتماعي برحسب سطح سواد

 

سطح سواد	ميانگين	انحراف معيار	حداقل		حداکثر
زیر دیپلم دیپلم دانشگاهی	38/53 96/57 68/57	281/8 167/12 379/10	65/35 06/31 6/35		09/84 58/82 85/84

با توجه به معناداری آزمون F برای پیگیری تفاوت‌های معناداری در تجزیه و تحلیل‌های چندگروهی، از آزمون تعقیبی LSD استفاده گردید. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که جانبازان دارای تحصیلات زیر دیپلم بیشترین تفاوت میانگین را با سایر گروه‌ها دارند.

 

 

 

 

 

 

جدول 7. آزمون LSD

 

سطح سواد	زیر دیپلم	دیپلم	دانشگاهی
زیر دیپلم		*	*
دیپلم	*		-
دانشگاهی	*	-

 

نتیجه گیری و بحث :

هدف اصلی تحقیق حاضر ، تعیین رابطه بین میزان حمایت اجتماعی ادراک شده و میزان سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی بود . نتیجه آزمون نشان داد که بین حمایت اجتماعی ادراک شده و سلامت اجتماعی جانبازان استان آذربایجان شرقی رابطه معنادار و مثبت وجود دارد و با افزایش حمایت اجتماعی ادراک شده ، سلامت اجتماعی جانبازان نیز افزایش می یابد . این یافته با نتایج تحقیق چناری و همکاران همسو بود . بر اساس نتیجه تحقیق چناری و همکاران « بین حمایت اجتماعی با رفتار ارتقاء دهنده سلامت و زیر مقیاس هاي آن ارتباط معنی دار وجود داشت » و از بین زیر مقیاس هاي حمایت اجتماعی ، حمایت دوستان بالاترین همبستگی را با رفتارهاي ارتقاء دهنده سلامت داشته و حمایت افراد مهم کمترین همبستگی را نشان داد (7) . همچنین نتایج تحلیل رگرسیون بیگی و همکاران نشان داد که حمایت اجتماعی و فعالیت های اجتماعی مذهبی به طور معنادار سلامت روان جانبازان را پیش بینی می کنند. حمایت اجتماعی 30/0و فعالیت های اجتماعی مذهبی همراه با حمایت اجتماعی 41/0 از واریانس سلامت روان جانبازان را تبیین کردند ( 5) . در تحقیق آوریده و همکاران 3)) نتایج بدست آمده نشان داد که بین حمایت اجتماعی ادراک شده و سلامت اجتماعی دانشجویان رابطه معناداری وجود دارد . در تبیین این یافته باید گفت ، هر چه فرد حمایت بیشتری از سوی خانواده ، دوستان و سایر افراد ادراک کند ، احساس خودکارآمدی بیشتری خواهد داشت . حمایت اجتماعی ،  تبادلات بین فردی شامل عاطفه ، تأیید و تصدیق ، مساعدت و یاری ، تشویق و اعتبار دادن است . اولین حمایت اجتماعی از سوی خانواده دریافت می شود. با ورود به جامعه بزرگتر حمایت اجتماعی از سوی منابع دیگری نظیر دوستان و سایر افراد نیز می تواند تأمین شود. به اعتقاد صاحبنظران فایده اولیه حمایت اجتماعی نقشی است که در افزایش خودکارآمدی فرد ایفا می کند . خانواده می تواند به دو روش از اعضای خود حمایت کند ، یکی اینکه اطلاعات و امکانات لازم را برای اعضای خود فراهم سازد و دیگری اینکه هیجانات موجود را به اشتراک گذارد . حمایت اجتماعی به عنوان شبکه حمایتی به سیستمی با دامنه بزرگ تا کوچک از احساسات افراد اشاره دارد که زمان نیاز به کمک ، قابل دسترس باشند . حمایت اجتماعی به صورت حمایت دریافتی و ادراک شده مفهوم سازی می شود . حمایت اجتماعی دریافتی ، اعمالی را در بر می گیرد که به وسیله اعضای شبکه اجتماعی انجام می شود تا به فردی که نیاز دارد، کمک شود . شبکه ارتباطات و حمایت اجتماعی عامل مهمی برای تجربه به های مثبت و پاداشی محسوب می شود که در نهایت به احساس خودارزشمندی و عزت نفس افراد منجر می شود . حمایت اجتماعی مطلوب می تواند احساس تنهایی را کاهش و موجب رضایت از زندگی شود . حمایت اجتماعی را به عنوان آگاهی تعریف کرد که به واسطه آن فرد باور می کند که مراقبت شده و دوست داشته می شود ، دارای ارزش ، اعتبار و احترام است و متعلق به شبکه ای از ارتباطات و تعهدات دو سویه می باشد. تمامی این فرایند ها ، موجب افزایش سلامت اجتماعی فرد می گردد . « دورکیم » بر این باور است که مشارکت در امور گروه و یا جامعه می تواند منجر به افزایش احساس تعلق به گروه و جامعه شود و هرچه احساس نزدیکی و پیوند فرد با گروه قوی تر باشد، احتمال انزوا و بخطر افتادن سلامتی فرد کاهش می یابد (9) . بطور کلی ایجاد روابط گسترده با اعضای جامعه منجر به ارائه و دریافت حمایت اجتماعی بیشتر از سوی اطرافیان و در نتیجه باعث ارتقای سلامت اجتماعی افراد می شود .

 

منابع :

-آریان‌پور، س.، حسینی‌نیا، س.ر.، بحرالعلوم، ح. (1399). ارتباط حمایت اجتماعی خانواده و حمایت اجتماعی دوستان و خودکارامدي با میزان مشارکت ورزشکاران جانباز و معلول در فعالیت‌هاي بدنی: مدیریت ورزشی - زمستان 1399 12(4)، صص 965-949

- بخارایی، احمد؛ شربتیان، محمدحسن و طوافی، پویا (1394) مطالعه جامعه شناختی رابطه نشاط با سلامت اجتماعی (جوانان 18 تا 30 سال شهرستان ملایر) ، فصلنامه برنامه ریزي رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 25 ،زمستان

- بخشي‌پور رودسري، عباس و پيروي، حميد و عابديان، احمد.(1384)، بررسي رابطه ميان رضايت از زندگي و حمايت اجتماعي با سلامت روان در دانشجويان، فصلنامه اصول بهداشت رواني، سال هفتم، شماره 28-27

- بیگی ، علی ،  نجفی ، محمود ، محمدی فر ، محمدعلی ، احمدی طهور سلطانی ،  محسن (1391) بررسی نقش معنویت و حمایت اجتماعی در سلامت روان جانبازان ، فصلنامه روانشناسی نظامی سال سوم / شماره یازدهم/ پاییز 91  ، ص 19-11

 حسینی، فاطمه (1388) بررسی میزان سلامت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی، رساله کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی

- چناري ، رقیه ، طهماسبی ، رحیم (1392) بررسی رابطه حمایت اجتماعی درك شده با رفتارهاي ارتقاء دهنده سلامت در جانبازان شیمیایی استان ایلام سال 92-91 ، مجله علمی- پژوهشی طب جانباز سال ششم، شماره بیست و یکم (پاییز 1392(

- زاهدی اصل محمد ، صلاح الدین صالح ( 1393 ) حمایت اجتماعی و میزان سلامت اجتماعی همسران جانبازان اعصاب و روان شهر تهران ، فصلنامه پژوهشنامه مددکاری اجتماعی ، شماره 1 پاییز 1393

- سام آرام، عزت الله.(1388) بررسی رابطه سلامت اجتماعی و امنیت اجتماعی با تاکید بر رهیافت پلیس جامعه محور، فصلنامه علمی پژوهشی نظام اجتماعی، سال اول، شماره اول، صص 23-9

 

- صادقي، محمدرضا؛ كاستنگه، سوزان؛ رجوعي مريم(1378 ) تاثير وضعيت فشار رواني وحمايت اجتماعي در افسردگي سالمندان، نشريه پژوهشهای روانشناختي، دوره 5، شماره 3 و 2، صص 8 - 5

صالح‌پور، م (1383) بررسي رابطه‌ رضايت شغلي دبيران دبيرستان‌ها با تعهد سازماني آنان در آموزش و پرورش نواحي 4 و 6 و 7 مشهد در سال تحصيلي 82-1381، فصلنامه‌ مديريت در آموزش و پرورش شماره‌ي 40-37

- عبدالله تبار، هادي و همكاران (1387) بررسي سلامت اجتماعي دانشجويان، فصلنامه رفاه اجتماعي، شماره 30 و 31

- عليپور، احمد ( 1383 ( ارتباط حمايت اجتماعي با شاخص های ايمني بدن در افراد سالم : بررسي تاثير مدل كلي"، مجله روان شناسي، سال چهارم،شماره 15 

- فتحي، بهروز( 1376 (ساخت و اعتبار يابي مقياس حمايت اجتماعي برای سنجش حمايت اجتماعي و بررسي نقش تعديل كننده حمايت اجتماعي و تيپ شخصيتي A در رابطه بين عوامل فشارزای دانشجويي با عملکرد تحصيلي، اضطراب وافسردگي در دانشجويان پسر چمران اهواز"، پايان نامه كارشناسي ارشد روانشناسي دانشکده علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه چمران

- قائدي، غلامحسين و يعقوبي، حميد (1387) رابطه بين ابعاد حمايت اجتماعي ادراك شده و ابعاد بهزيستي اجتماعي دانشجويان، مجله ارمغان دانش، دوره 13، شماره 2

-کنگرلو، مريم (1387) سنجش ميزان سلامت اجتماعي دانشجويان شاهد و غيرشاهد در دانشگاه علامه طباطبایي، پايان‌نامه كارشناسي‌ارشد، مددكاري اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي

- کییز، ال. ام، شاپیرو و دي، آرام (2004 ) سلامت اجتماعی در ایالات متحده : یک همه گیرشناسی توصیفی، ترجمه :  حسینی ، انتشارات دانشگاه شیکاگو

- معتمدی شلمزاری، عبداله؛ اژهای، پرويز؛ فلاح ، جواد؛ كيامنش، عليرضا (1381 (بررسي نقش حمايت اجتماعي در رضايت مندی از زندگي، سلامت عمومي واحساس تنهايي در بين سالمندان بالاتر از 60 سال شهركرد ،  مجله روان شناسي، شماره 22 ،صص 20 –18

- نبوی ، س؛ علیپور، ف؛ حجازی ، ع؛ ربانی، ا؛ راشدی ، و (1398 ) بررسی رابطه حمایت اجتماعی و سلامت روان در سالمندان . مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ، 57(7) ، 846-841

- نصیری فخرالسادات ولیک بنی ، شوبو عبدالملکی  ( 1395) تبیین ارتباط حمایت اجتماعی ادراک شده با کیفیت زندگی با نقش میانجی استرس ادراک شده در زنان سرپرست خانوار شهر سنندج ، جامعه شناسي كاربردي سال بيست و هفتم، شماره پياپي( 46 ) ، شماره چهارم، زمستان 1395، صص 99 -116

- نوفرستي ، اعظم ، گنجی ، نیما ، سلیمانی ، علی اکبر (1390) پیش بینی شادکامی در جانبازان و ایثارگران ، فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسي كاربردي ، سال هفدهم ، شمارە 4 ، زمستان 1390 (پیاپي 66 ) ، صص 58-50

- همتی، ا؛ مهدوی ، م؛ بقائی سیرابی، ع. (1392 ) تاثیر حمایت اجتماعی بر سلامت اجتماعی زنان سرپرست خانوار شهر رودهن. فصلنامه پژوهش اجتماعی، 6 ،45-61

 

تعارض منافع :

« بنا بر اظهار نویسنده مقاله حاضر فاقد هر گونه تعارض منافع بوده است. »

 

 

References

 

1-Abdollah Tabar, Hadi and colleagues (2007) Studying the social health of students, Social Welfare Quarterly, No. 30 and 31

2-Alipour, Ahmad (2013) Relationship between social support and body safety indicators in healthy people: Examining the effect of the general model, Journal of Psychology, Year 4, Number 15

3-Arianpour, S., Hosseininia, S.R., Bahrul Uloom, H. (2019). The relationship between family social support and friends' social support and self-efficacy with veteran and disabled athletes' participation in physical activities: Sports Management - Winter 2019 12(4), pp. 949-965

4-Avarideh, Solmaz, Asadi Mujareh, Samere, Moqtader, Leila, Abedini, Maryam, Mirbulok Bozorgi, Abbas (2018) Mediating Role of Perceived Social Support in the Effect of Interpersonal Forgiveness on Social Health in Students, Knowledge and Research in Applied Psychology of the 20th Year, No. 1, spring 2018 (75 consecutive), pp. 71-80

5-Bakhshipour Rudsari, Abbas and Pirouvi, Hamid and Abedian, Ahmad. (2004) Studying the relationship between life satisfaction and social support with mental health in students, Usul Mental Health Quarterly, 7th year, number 27-28

6-Beigi, Ali. Ahmadi, Hassan, Soltani. Tahor, Mohammadi Far. Mohammad Ali, Najafi. Mahmoud (2018) Investigating the role of spirituality and social support in the mental health of veterans, Military Psychology Quarterly, 3rd year, 11th issue, autumn pp. 11-19

7-Bukharai, Ahmed; Sharbatian, Mohammad Hassan and Toafi, Pooya (2014) Sociological study of the relationship between vitality and social health (youth between 18 and 30 years of age in Malayer city), Welfare Planning and Social Development Quarterly, No. 25, Winter

8-Chenari, Ruqaye. Nowrozi, Azita. Tahmasebi, Rahim (2013) Examining the relationship between perceived social support and health-enhancing behaviors in chemical veterans of Ilam province in 2011-2019, Scientific-Research Journal of Veteran Medicine, 6th Year, Number 21 (Autumn 2012)

9-Fathi, Behrouz (1376) (Building and validating a social support scale to measure social support and investigating the modifying role of social support and personality type A in the relationship between student stressors and academic performance, anxiety and depression in male students of Chamran Ahvaz, master's thesis Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Chamran University

10-Hemmati, A; Mahdavi, M.; Begai Sirabi, A. (2012) The effect of social support on the social health of female heads of households in Roudhen city. Social Research Quarterly, 6, 45-61

11-Hosseini, Fatemeh (2008) Examining the level of social health and factors affecting it in students of the Faculty of Social Sciences, Master's Thesis, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabatabai University

12-Kangarlo, Maryam. (2007), measuring the social health of witness and non-witness students in Allameh Tabatabai University, Master's Thesis, Social Work of Allameh Tabatabai University

13-Keyes, L. M. Shapiro and D. Aram (2004) Community Health in the United States: A Descriptive Epidemiology, translated by Hosseini, University of Chicago Press.

14-Motamedi Shalmazari, Abdullah; Ajhai, Parviz; Fallah, Javad; Kiyamanesh, Alireza (2009), research on the role of social support in life satisfaction, general health and feeling of loneliness among the elderly over 60 years old in Shahrekord, Journal of Psychology, No. 22, pp. 18-20

15-Nabawi, S; Alipour, F; Hejazi, A; Rabbani, A; Rashidi, and (2019) investigating the relationship between social support and mental health in the elderly. Journal of the Faculty of Medicine of Mashhad University of Medical Sciences, 57(7), 846-841

16-Nasiri Fakhralsadat Walik Bani, Shobo Abdulmaleki (2015) Explaining the relationship between perceived social support and quality of life with the mediating role of perceived stress in women heads of households in Sanandaj, Applied Sociology, 27th year, serial number (46), number 4. Winter 2015, pp. 116-99

17- Nofersti, Azam, Ganji, Nima, Soleimani, Ali Akbar (2011) Prediction of happiness in veterans and sacrificers, Knowledge and Research Quarterly in Applied Psychology, 17th year, number 4, winter 1390 (66 consecutive), pp. 50-58

18-Qaidi, Gholamhossein and Yagoubi, Hamid (2007) The relationship between perceived social support dimensions and social well-being dimensions of students, Armaghane Danesh Magazine, Volume 13, Number 2

19-Sadeghi, Mohammad Reza; Kastengeh, Susan; Mariam Reghhi (1378) The effect of psychological stress and social support on depression in the elderly, Journal of Psychological Research, Volume 5, Number 3 and 2, pp. 5-8

20-Salehpour, M. (1383), investigating the relationship between high school principals' job satisfaction and their organizational commitment in education and training in the 4th, 6th and 7th districts of Mashhad in the academic year 1381-82, Education Management Quarterly, No. 37-40

21-Sam Aram, Ezzatullah. (2008) Investigating the relationship between social health and social security with an emphasis on the community-oriented police approach, Social System Scientific Research Quarterly, first year, first issue, pp. 9-23.

22-Zahedi Asl Mohammad, Salahuddin Saleh (2013) Social support and the level of social health of the spouses of neurosurgeons in Tehran, Social Work Research Quarterly, Number 1 Fall 2013

 

 

Research Paper

 Sociological analysis of the relationship between perceived social support and the social health of the devotees of East Azarbaijan province

 

   1-Abbas Pourhassan

2-Mahmoud Elmi

         3-Davood Ebrahimpour

 

PhD student in Sociology. Department of Sociology, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

Assistant Professor, Department of Sociology, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran. [e-mail]

Assistant Professor, Department of Sociology, Tabriz branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran. [e-mail]

 

The main goal of the current research was to analyze the sociological relationship between social health and social support of veterans of East Azerbaijan province.

 The statistical population was 24340 veterans of East Azarbaijan province and 294 veterans were selected by systematic random sampling. According to the findings, their average social health was 56.45% and perceived social support was 72.8%. The result of Pearson's correlation test showed that there was a significant and positive relationship between perceived social support and social health of veterans of East Azerbaijan Province. Also, there was no significant relationship between social health and the percentage of veterans, age, and duration of the veterans' presence in the war, but there was a significant difference between the social health of veterans according to their literacy, veterans with education lower than diploma had the largest average difference with other groups.In explaining the results of the present research, it can be said that creating social relationships with community members and receiving social support from family and surrounding people improves the social health of veterans. If people's bond with the group and support is stronger, the possibility of isolation and jeopardizing their health will decrease.

Conflict of interest:

"According to the authors of the present article, there was no conflict of interest."

Keywords: Perceived social support, social health, devotees of the Islamic Revolution of East Azerbaijan province

 

 

---

[1]  

[2] 1. دانشجوی دکتری تخصصی جامعه شناسی . گروه جامعه شناسی ، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز ، ایران 

 . استادیار گروه جامعه شناسی ، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز ، ایران  [e-mail] 

3 . استادیار گروه جامعه شناسی ، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز ، ایران  [e-mail]

[3]  

---