The rhetorical function of the metaphor "the fly" in Saadi's romantic ghazals and Rumi's mystical ghazals (a comparative study)

Subject Areas : Research Allegory in Persian Language and Literature

Fazil Abbaszade ^{1 *} , Seyyed Ahmad Hosseini Kazerooni ² , fariba imanzadeh ³

1 - .Department of Persian Language and Literature, Parsabad Moghan Branch, Islamic Azad University, Parsabad, Iran
2 - Professor of Persian Language and Literature, Bushehr Branch, Islamic Azad University, Bushehr, Iran
3 - Master's student, Department of Persian Language and Literature, Parsabad Moghan Branch, Islamic Azad University, Parsabad, Iran.

Received: 2025-09-29 Accepted : 2025-12-22 Published : 2025-12-22

Keywords: Fly, allegory, rhetoric, Saadi, Rumi, romantic ghazal, mystical ghazal,

Abstract :

Allegories in Persian literature not only serve an illustrative function but are also considered an effective tool for conveying profound and multi-layered concepts. One such noteworthy allegory is the ‘fly,’ which appears in the works of great poets across different semantic fields, sometimes with a negative and pejorative connotation, and at other times with symbolic or spiritual approaches. This research, utilizing a comparative approach, examines the rhetorical function of the fly allegory in the love ghazals of Sa’di and the mystical ghazals of Rumi. In Sa’di’s love ghazals, the fly—often in contrast to the beauty and perfection of the beloved—symbolizes weakness, annoyance, or insignificance. Rumi, on the other hand, with his mystical perspective, employs this allegory sometimes as a sign of the soul trapped by worldly desires or attached to superficial appearances, and at other times within the context of the spiritual journey. The findings of this research indicate that the differing approaches of the two poets are rooted in the distinction between their romantic and mystical worldviews. Consequently, in Sa’di’s work, the fly allegory tends to have a more socio-critical and realistic dimension, whereas in Rumi’s work, it transforms into a tool for explaining epistemological and spiritual concepts. While revealing the rhetorical potential within a seemingly simple symbol, this study demonstrates that allegory can serve as a bridge between poetic aesthetics and ethical or mystical messages.

References:

1. اسپرهم، داود و اکبری، زینب. (۱۳۹۷). نگاهی تطبیقی به تمثیل در مطالعات ادبی. ادب فارسی، سال ۸، ، شماره ۱(۲۱).
2. بهاروند، نازنین، سپهوندی، مسعود، صحرایی، قاسم. ( ۱۴۰۲). بررسی تمثیل و استعاره تمثیلیه در غزلیات سعدی. فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، (۵۸)۱۵، ۲۰-۳۸.
3. بهبهانی، مرضیه. (۱۳۸۷). تمثیل آیینه اجتماع سیری در تمثیل های ادبیات عرفانی در آثار عطار و مولانا. فصل‌نامهٔ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، ۴(۱۳).
4. پورنامداریان، تقی. ( ۱۳۷۶). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی. چ ۲، تهران: چاپ علمی و فرهنگی.
5. دارایی، سلیمه و همکاران. (۱۴۰۱). بررسی تصویر عاشق در غزلیات سعدی. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (دانش رازی)، ۱۵(۷۹)، ۱۳۳-۱۴۶.
6. دهخدا، علی‌اکبر. (بی‌تا). لغت‌نامه دهخدا [نسخهٔ آنلاین]. تهران: مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا، دانشگاه تهران.
7. ذاکری، احمد و جماران، فائزه. (۱۳۸۹). حیوانات در آثار سعدی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، شماره( ۶)، ۲۹-۵۶.
8. راستگو، محمد. (۱۳۸۲). هنر سخن آرایی (فن بدیع)، تهران: سمت.
9. رستگار فسایی، منصور. (۱۳۷۵). مقالاتی دربارهٔ زندگی و شعر سعدی. تهران: امیرکبیر.
10. سعدی، مصلح الدین. (۱۳۸۵). کلیات آثار (به تصحیح م. فروغی). تهران: هرمس.
11. شفیعی کدکنی، محمدرضا. ( ۱۳۶۶). صور خیال در شعر پارسی. جلد سوم، تهران: آگاه.
12. ............................... (۱۳۷۸). صور خیال در شعر فارسی (چاپ هفتم). تهران: آگاه.
13. ............................... (۱۳۸۹). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
14. شمیسا، سیروس. (۱۳۷۳). بیان، تهران: فردوس.
15. عباس زاده، فاضل و ایمانزاده، فریبا. (۱۴۰۳). تحلیل جایگاه تمثیلی گرگ در مقیاس کوچکی از شعر معاصر فارسی اخوان مشیری فرخ زاد و نیما. فصلنامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، ١٦(٦٢)، ٤٧-٢٤.
16. عباس زاده، فاضل و حبیبی، اصبر. (۱۳۹۹). بررسی شاخصه های حکومت دینی در قصه های تمثیلی مثنوی مولوی، فصلنامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، شماره چهل و چهارم، ۸۹-۱۱۴.
17. عبداللهی، منیژه. (۱۳۸۱). فرهنگ‌نامهٔ جانوران در ادب فارسی (چاپ اول). تهران: نشر پژوهنده.
18. عفراوی، بهرام. (۱۴۰۳). دیوان عشق غزلیات مولانا. تهران: دایره چهاررنگ.
19. غلامعلی‌زاده، جواد و عرب یوسف‌آبادی، فائزه. (۱۳۹۷). تأثیرپذیری سعدی شیرازی از ابوالفتح بستی. ادب عربی، ۱۰(۲).
20. فتوحی، محمود. (۱۳۸۶). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
21. قاسمی، طاهر. (۱۴۰۲). بررسی تطبیقی داستان زیافت تأویل رکیک مگس مولانا و به لاف پیک نایه از استاد هه‌ ژار موکریانی. همایش پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران؛ مجموعه مقالات سیزدهمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران، ۵۸۷-۵۹۹.
22. مولوی، جلال الدین محمد بلخی. (۱۳۷۸). کلیات شمس و دیوان کبیر (به تصحیح ب. فروزانفر، جلدهای ۱ ، ۲و ۳ چاپ چهارم). تهران: امیرکبیر.
23. مطوری نازنین و پاکدل، مسعود. (۱۳۹۸). نگاهی به تمثیل در شعر نیما اخوان و سهراب. فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی. شماره(۴۰)، ۸-۲۸.
24. میبدی، رشیدالدین. (۱۳۳۱–۱۳۳۹). تفسیر کشف‌الاسرار و عدة الابرار [تفسیر خواجه عبدالله انصاری] (به کوشش ع. حکمت، ۱۰ جلد). تهران: دانشگاه تهران.
25. میرهادی‌زاده، سیما. (۱۴۰۲). مگس و باورهای عامیانه. چوک: ماهنامهٔ ادبیات داستانی، ۱۵۹.
26. نبی‌لو، علیرضا. (۱۳۸۶). تأویلات مولوی از داستان‌های حیوانات: بررسی ۵۳ داستان حیوانات و تأویلات آن در مثنوی. پژوهش‌های ادبی، ۱۶.
27. ویتمن، جی. (۱۹۸۷)، تمثیل: دینامیک یک فن باستانی و قرون وسطایی، کمبریج: انتشارات دانشگاه هاروارد.
28. هاوکس، ترانس. (۱۳۷۷). استعاره.(ترجمه) فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز.
29. هوشمند رجبی، فرناز. (۱۳۹۱). ردپای عرفان و تصوف در تمثیل دو مار ادبیات مانوی و ادبیات کلاسیک ایرانی. فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. ۸(۲۹).