Study and Comparison of the Characters of the Common Tales of Attar's IlahiNameh and Molavi's Masnavi Based on Abraham Maslow's Self-Actualization Theory

Subject Areas : Research Allegory in Persian Language and Literature

MAHDI MOUSAVIMOEIN ¹ , سعید روزبهانی ^{2 *} , ابوالقاسم امیراحمدی ³ , Seyed Ali Akbar Shariatifar ⁴

1 - PhD student in Persian Language and Literature, sabzevar Branch, Islamic Azad University, sabzevar, Iran
2 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار- ایران
4 - Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Sabzevar Branch, Islamic Azad University, Sabzevar, Iran

Received: 2025-04-14 Accepted : 2025-12-22 Published : 2025-12-22

Keywords: Molavi's Masnavi, Attar's IlahiNameh, Allegory, personality, Abraham Maslow, self-actualization,

Abstract :

Attar has paid attention to deep mystical and moral issues in the ElahiNameh and has used a variety of sources to achieve this goal. His method of selecting epistemological anecdotes was followed by Rumi, and a number of the anecdotes in the ElahiNameh are reflected in the spiritual Masnavi. Both poets have also used allegory to create character and explain teachings. Issues related to personality are not only addressed in the scope of literary texts, and in psychology, numerous theories have emerged in relation to it. Abraham Maslow is one of the humanistic psychologists who, in the theory of self-actualization, has provided a definition of a healthy personality and listed its components. In the present study, by applying the characteristics of the aforementioned theory, the quality of Attar and Rumi's allegorical characterization in the common stories of the ElahiNameh and the Masnavi is examined with reference to library sources, descriptive-analytical method, and comparative approach in order to reveal the commonalities and differences in the characterization of the two poets. The results of the study show that the main characteristics of self-actualization in the characters present in the ElahiNameh and the Masnavi are: "better understanding of reality and establishing an easier relationship with it; problem-oriented; sense of sympathy; people-oriented character structure; distinction between means and ends, good and evil". Also, Jesus, Solomon, and the wind are symbols and allegories of self-actualized people

References:

1. ال¬پتری، هربرت، (1382)، «آبراهام مزلو و خودشکوفایی»، ترجمۀ جمشید مطهری طشی، مجلۀ معرفت، شمارۀ 69، صص 100-94.
2. پارسا، محمد، (1382)، بنیادهای روان¬شناسی، چاپ دوم. تهران: سخن.
3. پورنامداریان، تقی، (1368)، رمز و داستان¬های رمزی در ادب فارسی، چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی.
4. جرجانی، عبدالقاهر، (1991م)، اسرارالبلاغه، تعلیقات محمود محمد شاکر، قاهره: مطبعه¬المدنی.
5. حیدری، علی، (1386)، «تحول شخصیت در حکایت مشابه مولوی و عطار»، مجلۀ پژوهش¬های ادبی، شمارۀ 16، صص 114-93.
6. خانه¬بیگی، سرور و سیدصادقی، محمود و اردلانی، شمس¬الحاجیه، (1400)، «تطبیق روایی داستان مشترک آن درویش که در هری غلامان عمید خراسانی را آراسته دید از مثنوی و منطق¬الطیر»، مجلۀ جستارنامۀ ادبیات تطبیقی، سال 5، شمارۀ 18، صص 157-133.
7. دارابی، جعفر، (1388)، نظریه¬های روان¬شناسی شخصیت (رویکرد مقایسه¬ای)، تهران: آییژ.
8. راس، آلن. اُ، (1373)، روان¬شناسی شخصیت (نظریه¬ها و فرآیندها)، ترجمۀ سیاوش جمالفر، تهران: بعثت.
9. سیاسی، علی¬اکبر، (1389)، نظریه¬های شخصیت یا مکاتب روان¬شناسی، چاپ سیزدهم، تهران: دانشگاه تهران.
10. شریعت¬باقری، محمدمهدی، (1391)، «مطالعۀ تطبیقی نظریات مولوی و مزلو دربارۀ انسان سالم و کامل»، مجلۀ مطالعات روان¬شناختی، دورۀ 8، شمارۀ 4، صص 145-131.
11. شولتز، دوان. پی، (1369)، روان¬شناسی کمال، ترجمۀ گیتی خوشدل، چاپ پنجم، تهران: نشر نو.
12. شیری، قهرمان، (1389)، «تمثیل و تصویری نو از کارکردها و انواع آن»، فصل¬نامۀ کاوش¬نامه، سال 11، شمارۀ 20، صص 54-33.
13. ظهیری¬ناو، بیژن و علانی ایلخچی، مریم و رجبی، سوران، (1387)، «بررسی تطبیقی نمودهای خودشکوفایی در مثنوی با روان¬شناسی انسان¬گرایانۀ آبراهام مزلو»، مجلۀ گوهر گویا، سال 2، شمارۀ 7، صص 124-91.
14. عطار نیشابوری، فریدالدین محمد، (1388)، الهی¬نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمدرضا شفیعی-کدکنی، چاپ پنجم، تهران: سخن.
15. فیست، جس و فیست، گریگور.جی، (1391)، نظریه¬های شخصیت، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی، چاپ هفتم. تهران: روان.
16. کریمی، یوسف، (1389)، روان¬شناسی شخصیت، چاپ پانزدهم، تهران: ویرایش.
17. محمددوست، رضا و اشرف¬زاده، رضا و مهدوی دامغانی، محمود، (1403)، «همانندی¬ها و تفاوت¬های شیوه¬های داستان¬پردازی عطار و مولانا»، مجلۀ بهار ادب، سال 17، شمارۀ 2، صص 272-249.
18. مزلو، آبراهام.اچ، (1372)، انگیزش و شخصیت، ترجمۀ احمد رضوانی، چاپ سوم، مشهد: آستان قدس رضوی.
19. مولوی، جلال¬الدین محمد، (1390)، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد نیکلسون، چاپ پنجم، تهران: هرمس.
20. هجل، لاری.ای و زیگلر، جی.دانیل، (1379)، نظریه¬های شخصیت؛ مفروضه¬های اساسی، پژوهش و کاربرد، ترجمۀ علی عسگری، ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی ساوه.
21. همایی، جلال¬الدین، (1385)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.
22. Pardee, Ronald L, (1990), »Motivation Theories of Maslow, Herzberg, McGregor & McClelland. A Literature Review of Selected Theories Dealing with Job Satisfaction and Motivation«, to the educational resources information center (ERIC), p.p 1-24.