Subject Areas :

Sayeh Jafari Marandi ^{1 *} , Shabnam Arvin ²

1 - Islamic Azaz University Tehran North Branch
2 -

Received: 2024-09-28 Accepted : 2025-02-19 Published : 2025-07-28

Keywords:

Full-Text:



فصلنامه ی تازه های زیست فناوری میکروبی

 

بررسی خواص آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی گیاه مامیران کبیر¹

 بر روی لاین سلول های سرطانی کلورکتال  

سایه جعفری مرندی1* ، شبنم آروین2 

    1.دانشیار سلولی تکوینی گیاهی،دانشکده علوم زیستی،دانشگاه آزاد واحد تهران شمال

   2. دانشجوی دکترای زیست شناسی سلولی مولکولی،دانشکده علوم زیستی ،واحد تهران شمال

چکیده    

سابقه وهدف: گیاه مامیران کبیراز خانواده خشخاش  (Papaveracea)است و از زمان باستان به علت کاربردهای دارویی براثر حضور تعداد زیادی اجزای فعال زیستی از جمله آلکالوئیدها در پزشکی استفاده شده است. شیرابه ی خشک شده این گیاه به عنوان داروی گیاهی تجارت می شود و محصولات آن درداروخانه ها برای استفاده های داخلی و خارجی استفاده می شود.این پژوهش به بررسی آنتی اکسیدان های موجود در گیاه و اثرات ضدسرطانی آن بر روی لاین سلولی سرطان کلورکتال پرداخته است.

مواد وروش ها: غلظت های مختلفی ازعصاره متانولی برگ وساقه وعصاره متانولی ریشه گیاه مامیران کبیرتهیه شد و با استفاده از محلول DPPH فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ها سنجش گردید. همچنین ازکشت سلولی استفاده شد واز روش MTT برای محاسبه درصد زنده مانی سلول های سرطانی وسمیت سلولی گیاه بهره گرفته شد.

یافته ها: در هر 3 تکرار از سنجش اثرات ضدسرطانی گیاه مامیران کبیر با افزایش مقدار عصاره درصد زنده مانی سلول ها کمتر و درصد سمیت آن بیشتر بود. همچنین در سنجش فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه مامیران کبیر هر چه غلظت عصاره های موجود در لوله ها بیشتر شد.  به علت فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه جذب کمتری از آن مشاهده شد و در نتیجه آن لوله فعالیت آنتی اکسیدانی بیشتری را دارا بود.

نتیجه گیری: عصاره اندام هوایی و زمینی گیاه مامیران کبیر باعث کاهش رشد و تکثیر سلول های سرطانی کلورکتال شد و هر چه غلظت این عصاره بیشتر این کاهش در رشد سلول های سرطانی چشمگیرتر و سمیت سلولی عصاره بیشتر بود.

کلمات کلیدی: مامیران کبیر، سرطان کلورکتال، فعالیت آنتی اکسیدانی، سلول های سرطانی، خاصیت ضد سرطانی

 

 

 

 

 

 

 

The investigation of the antioxidant and anticancer properties of the plant Chelidonium majus on colorectal cancer cell lines

Sayeh Jafari marandi¹*, Shabnam Arvin²

1. Associate Professor of Plant  developmental cell, Faculty of Biological Sciences, Islamic Azad University, North Tehran Branch

2. Ph.D student in Cellular Molecular Biology, Faculty of Biological Sciences, Islamic Azad University, North Tehran Branch

 Abstract

Introduction: Chelidonium majus, the greater celandine, belongs to the poppy family (Papaveraceae) and has had medical applications since ancient times due to many bioactive components, including alkaloids. The dried sap of this plant is traded as herbal medicine, and its products are found in pharmacies for internal and external use. This study investigated the antioxidants of this plant and its anticancer effects on colorectal cancer cell lines.

Methods:. Different concentrations of methanolic extract from plants' leaves, stems, and roots were prepared, and the antioxidant activity of the extracts was measured using DPPH solution. Cell culture was also used, and the MTT method was used to calculate the percentage of cancer cell viability and plant cytotoxicity.

Results: In every three repetitions of measuring the anticancer effects of the plant, the higher the amount of extract, the lower the percentage of cell viability, and the higher the percentage of toxicity. Also, in measuring the antioxidant activity of the greater celandine, the higher the concentration of extracts in the tubes, the less the plant showed absorption, and, as a result, the antioxidant activity of the tube increased.

Conclusion: The extract of the aerial and terrestrial parts of the greater celandine reduced the growth and proliferation of colorectal cancer cells, and the higher the concentration of this extract, the more significant the reduction in cancer cell growth and the greater the cytotoxicity of the extract.

Keywords: Chelidonium majus, Colorectal cancer, Antioxidant activity, Cancer cells, Anticancer propertie

---

[1]  chelidonium majus

مقدمه

 

سرطان دستگاه گوارش چهارمین سرطان شایع درایران و سومین سرطان شایع دردنیا است. درکشورمان ایران سالانه 3800 تا 4000 مورد جدید ازسرطان کلورکتال تشخیص داده می شود که بیانگر روند روبه رشد این بیماری درایران است(1). مشکلات فعلی دراستفاده از شیمی درمانی و پرتودرمانی و عوارض جانبی متعدد که دراثر استفاده از آن ها برای بیمار ایجاد می شود و همچنین مقاومت سلول های سرطانی به درمان های رایج باعث شده است که محققین رو به سمت داروهای جدید با اثر بیشتر و سمیت کمتر بیاورند(2). یک مسئله ی مهم دیگر اینکه در بعضی بیماری ها داروهای گیاهی دارای اثرات بهتری هستند و همچنین برای برخی ازبیماری ها درحال حاضر فقط داروهای گیاهی وجود دارند(3)، گیاه Chelidonium majus ازخانواده ی خشخاش (Papaveraceae) است(4). و در بسیاری از مناطق جهان از جمله شمال آمریکا, اروپا و آسیا رشد می کند(5), مامیران کبیر یک گیاه چندساله قائم است. زمانی که گیاه آسیب می بیند یک شیرابه زرد یا نارنجی از آن خارج می شود(6) شیرابه ی تازه گیاهان برای درمان زگیل، میخچه، عفونت های قارچی، اگزما وتومورهای پوست کارایی دارند(7). ازاین گیاه به طور گسترده درمان زخم، سرطان، عفونت دهان، مشکلات کبدی، برونشیت مزمن و آسم استفاده می شود. همچنین این گیاه یک توانایی ذاتی در بیوسنتز یک محدوده ی وسیعی از آنتی اکسیدان ها را داردکه آسیب های ناشی از فعالیت اکسیداتیو  ROS  را کاهش می‌دهد. آنتی اکسیدان‌ها ROS را جمع آوری می کنند و یک تعادل بین رادیکال های طبیعی تولید شده و وضعیت آنتی اکسیدان ها برقرارمی کنند.  آنتی اکسیدان های طبیعی آپاپتوز را درسلول های سرطانی برمی انگیزانند وموجب از بین رفتن سلول های سرطانی می‌شوند. تحقیقات محققانی از جمله Pantano و همکاران(8) وخدابنده و همکاران(6), به بررسی اثرات آنتی اکسیدانی این گیاه و همچنین ایجاد سمیت ها می‌پردازد و Krizhanovska و همکاران(7) و  Granica وهمکاران(9) به بررسی فعالیت سیتوتوکسیک و اثرات آلکالوئید های موجود درگیاه مامیران کبیر بر روی سلول های سرطانی پرداخته اند.

مواد وروش‌ها

نویسنده مسئول: دانشیار  سلولی تکوینی گیاهی،دانشکده علوم زیستی،دانشگاه آزاد واحد تهران شمال آدرس الکترونیک: [e-mail]  تاریخ دریافت مقاله: 07/07/1403 تاریخ پذیرش: 01/12/1403

در روز 14 تیرماه سال 1401 از جنگل النگدره گرگان مقدار زیادی گیاه مامیران کبیرتهیه شد و سپس این گیاهان تازه به مدت 2 هفته درسایه و درهوای آزاد خشک شده ودرنهایت بخش هوایی وزیرزمینی به طورجداگانه آسیاب شد, سپس فرایند عصاره گیری انجام شد.  100 میلی لیتر متانول را در ارلن ریخته و سپس با  HCL1نرمال و توسط سمپلر قطره قطره متانول را اسیدی کرده و باکاغذ تورنسل pH آن سنجیده شد تا به 5/2 pHرسید. 1گرم از پودر ریشه و برگ گیاه  مامیران کبیر به صورت جداگانه دردو ارلن جداریخته شد و 30  می لیتر ازمتانول اسیدی به هر ارلن اضافه شد.سپس دو ارلن به مدت 15 دقیقه  دربن ماری با دمای  30درجه سانتی گراد قرارداده شد. محلول‎ها درفالکون های 50 میلی لیتر ریخته شد وبه مدت10دقیقه با دورrpm6000   سانتریفیوژ شد. روشناور را که کاملا شفاف است از فالکون جدا کرده و دریک ظرف تمیز آب مقطر زده خشک شده ریخته شد. مجددا به ته‌ مانده‌های پودرگیاه30 میلی لیتر متانول اسیدی اضافه شد وبه مدت 15 دقیقه در بن ماری با دمای 30 درجه سانتی گراد قرارداده شد و پس از آن سانتریفیوژ کرده و روشناور به ظرف تمیز انتقال داده شد و این کارتا 3 مرتبه انجام گرفت 90 میلی لیتر عصاره ی شفاف از هر دو اندام زیرزمینی و هوایی گیاه جمع آوری شد و دردستگاه evaporator(مدلDLAB) قرارگرفت و کاملا تبخیر شد. ته‌مانده به صورت یک لایه‌ی کدر و چرب در ته ظرف باقی ماند که این همان عصاره‌ی گیاه بود. همچنین برروی  90 میلی لیتر از هر کدام از عصاره های  متانولی به دست آمده از اندام هوایی و زیرزمینی گیاه مامیران کبیر 10 میلی لیتر متانول اسیدی اضافه شد. دریک ارلن نیزبه صورت جداگانه 100 میلی لیتر متانول ساده اضافه شدو 004/0گرم  پودرDPPH به آن اضافه شد و در یخچال و درتاریکی قرار داده شد. سپس دوسری4 تایی لوله‎ی آزمایش برای هر کدام از عصاره‎های متانولی اندام هوایی و زیرزمینی عصاره گیاه با آب مقطر شستشو داده شد و بعد از اینکه کاملا خشک شد شماره‌گذاری شد. دراولین لوله‎ی سری اول  1 میلی لیتر محلول  DPPHاز قبل آماده شده ریخته شدو 3 میلی لیتر متانول خالص نیز به آن اضافه شد. درسه لوله دیگر سری اول آزمایش به ترتیب 100 میکرولیتر ،300 میکرولیتر و  700 میکرولیتر ازعصاره‌ی متانولی ریشه  گیاه  با سمپلر اضافه شد. در لوله‌ی اول با عصاره 100 میکرولیتر، 9/2 میلی لیتر متانول خالص، در لوله‎ی دوم با عصاره 300 میکرولیتر ،7/2 میلی لیتر متانول خالص و در لوله سوم با عصاره 700 میکرولیتر، 3/2 میلی لیتر متانول خالص اضافه شد و به هرکدام از سه لوله آزمایش  1 میلی لیتر،DPPH  نیز اضافه شد و سپس لوله‎ها به مدت 30 دقیقه در تاریکی ودر دمای اتاق نگهداری شد. درسری دوم لوله های آزمایش نیز مانند سری اول عمل شد. درلوله‎ی اول 3 میلی لیتر محلولDPPH 1 میلی لیتر متانول خالص اضافه شد. درسه لوله‎ی دیگر به  ترتیب 250 میکرولیتر، 500 میکرولیتر و 1000 میکرولیتر ازعصاره‎ی متانولی اندام هوایی گیاه اضافه شد. در لوله اول با عصاره250 میکرولیتر ، 75/2 میلی لیتر متانول خالص، در لوله دوم با عصاره500 میکرولیتر ، 5/2 میلی لیتر متانول خالص و در لوله سوم با عصاره 1000 میکرولیتر، 2 میلی لیتر متانول خالص اضافه شد و در نهایت به هرکدام ازسه لوله آزمایش 1 میلی لیتر، محلولDPPH   اضافه شد و سپس به مدت 30 دقیقه لوله ها در تاریکی و دردمای اتاق گذاشته شد. بعد از پایان  زمان مشخص شده هر کدام از نمونه ها به صورت جداگانه درکووت شیشه ای ریخته شد و با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر جذب نوری هر کدام از لوله ها در طول موج 570 نانومتر اندازه گرفته شد. از متانول خالص نیز به عنوان کنترل منفی استفاده شد. در نهایت با استفاده از دستگاه اسپکتروفوتومتر (مدلPhilter Scientific) جذب نوری گیاه بررسی شد. رده‌ی سلولی نیز با کدBRCC101   از مرکز ملی ذخایر زیستی و ژنتیکی ایران تهیه شد. سلول مورد استفاده شامل سلول های سرطانی کلورکتال رده‌ی سلولی HT29 بود. این رده در محیط کشت DMEM (Dulbeccos Modified Eagle Medium)HIGH GLUCOSE  همراه با سرم جنین گاوی 10 % (FBS) و درحضور پنی سیلین –  استرپتومایسین با غلظت100 میلی گرم بر میلی لیتر  دردمای 37 درجه سانتی گراد و CO2  %5، داخل انکوباتور قرار داده شد. پس از تیمار با عصاره هم ریشه و هم برگ و ساقه گیاه و برای هر کدام از عصاره ها در سه تکراردر زمان های مختلف 72،48،24(ساعت) با تست MTT زنده مانی سلول های سرطانی بررسی شد.

یافته ها

نتایج حاصل از بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی  عصاره ریشه و عصاره برگ و ساقه گیاه مامیران کبیردر غلظت های مختلف و با تست  DPPH درسه تکرار درجداول ۱و۲ به شرح زیر است : DPPH به تنهایی در دستگاه اسپکتروفتومتر به عنوان نمونه‌ی شاهد بیشترین جذب را نشان داد, چون در ترکیب با هیچ غلظتی از عصاره گیاه قرار نداشت. هر چه غلظت عصاره در لوله‌های حاوی نمونه به تدریج بیشتر شد به علت فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه، جذب کمتر و DPPH در ترکیب با عصاره ی گیاه زرد رنگ شد و به حالت احیا در آمد. در نهایت با توجه به اینکه نمونه‌ی شاهد ما (DPPH)، در حالت پایدار بنفش رنگ بود پس هر چه نمونه‌ی ما از بنفش پررنگ به سمت زرد پررنگ رفت جذب نوری آن کمتر شد و در نتیجه فعالیت آنتی اکسیدانی آن بیشتر بود. لوله‌هایی باطیف بنفش رنگ نشان دهنده‌ی این بودند که به علت کمتر بودن غلظت عصاره‌ی گیاه درآن‌ها درگیری DPPH با عصاره کمتر و در نتیجه DPPH حالت پایدار خود را حفظ کرده واحیا شدگی کمتر و جذب بیشتری از خود نشان داد. برعکس آن لوله‌هایی با طیف زرد رنگ به علت بالاتربودن غلظت عصاره های گیاه و فعالیت آنتی اکسیدانی آن و درگیری بیشتر DPPH با عصاره به حالت احیا در آمد و زرد رنگ شد و در نتیجه جذب کمتری را نشان داد. همچنین با توجه به نمودارهای 1و2 با افزایش وزن ریشه و وزن برگ و ساقه در هر عصاره به صورت جداگانه فعالیت آنتی اکسیدانی بیشتر شد. نتایج تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل با استفاده از نرم افزار Graphpad Prism و انجام تست آنالیز واریانس ANOVA و آزمون تعقیبی نشان داد که بین میزان مهار رادیکال‌های آزاد درگروه‌های تیمارشده با مقادیر متفاوت عصاره ریشه و برگ اختلاف معنی داری وجود دارد pvalue<0.05)). در واقع هر چه مقدارعصاره ریشه بیشتر بود درصد مهار رادیکال های آزاد و همچنین اثر ضد سرطانی و فعالیت آنتی اکسیدانی نیز بیشتر بود. درباره عصاره برگ گیاه نیز این نتیجه گیری صدق می‌کند.

 

 

جدول 1. سنجش فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ریشه گیاه مامیران کبیر

جذب در تکرار سوم	جذب در تکرار دوم	جذب در تکرار اول	وزن ریشه در عصاره	حجم های استفاده شده عصاره در 3 تکرار
119/0	127/0	130/0	2 میلی گرم	1/0 میلی لیتر
101/0	122/0	126/0	6 میلی گرم	3/0 میلی لیتر
095/0	114/0	120/0	14 میلی گرم	7/0 میلی لیتر
259/0	288/0	300/0	-	1 میلی لیتر DPPH(شاهد)

 

جدول2. سنجش فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره برگ و ساقه گیاه مامیران کبیر

جذب در تکرار سوم	جذب در تکرار دوم	جذب در تکرار اول	وزن برگ و ساقه در عصاره	حجم های استفاده شده عصاره در 3 تکرار
124/0	128/0	125/0	5 میلی گرم	25/0 میلی لیتر
116/0	118/0	114/0	10 میلی گرم	5/0 میلی لیتر
099/0	109/0	091/0	20 میلی گرم	1 میلی لیتر
259/0	288/0	300/0	-	1 میلی لیتر DPPH(شاهد)

 

 

الف

 

ب

 

شکل الف. اثر عصاره ی ریشه ی گیاه Chelidonium majus بر مهار رادیکال های آزاد / شکل ب. اثر عصاره ی برگ گیاه Chelidonium majus بر مهار رادیکال های آزاد

 

 

بررسی نتایج اثر عصاره گیاه مامیران کبیر در رشد سلول های سرطانی به این صورت است : با توجه به اینکه لاین سلول های سرطانی  HT29کلورکتال در کشت دوبعدی 8  دوز2،1، 5، 10، 15، 20، 30 و50  میلی گرم از عصاره گیاه در فواصل زمانی 72،48،24ساعت روی آن‌ها اثر داده‌ شد و این عمل 3بار تکرار شد دیده شد که به صورت کلی در هر سه نمودار، عصاره ریشه و عصاره برگ و ساقه گیاه مامیران کبیر بر روی سلول های سرطانی کلورکتال در زمان های تعیین شده 72،48،24 ساعت اثرکشندگی داشت و هر چه غلظت دوز عصاره بیشتر شد درصد زنده مانی سلول های سرطانی کمتر و درصد سمیت عصاره بیشتر است و این نتایج در هر سه تکرار قابل مشاهده بود. درباره عصاره برگ و ساقه گیاه مامیران کبیر نیز همین نتایج حاصل آمد . همچنین این نتایج با استفاده از نرم افزار   , Graphpad Prismوتست  آنالیز واریانس ANOVA و آزمون تعقیبی آن نیز به دست‌آمد. باتوجه به نتایج تست پس ازانکوباسیون 72،48،24ساعت، غلظت 5 میلی گرم و بیشتر در گروه‌های تیمار شده با عصاره ریشه و غلظت 2 میلی گرم و بیشتر درگروه‌های تیمار شده با عصاره برگ نسبت به گروه کنترل دارای اختلاف معنی‌دار بودند و این غلظت ها منجر به کاهش معنی دار زنده‌ مانی سلول‌های سرطانی کلورکتال کشت داده شده گردید.   ( p value<0.05)درصد کشندگی و سمیت عصاره ریشه این گیاه در هر سه زمان تعیین شده از عصاره برگ و ساقه بیشتر بود که این نشان دهنده فعالیت آنتی اکسیدانی بالادر ریشه گیاه نسبت به برگ و ساقه آن است اما به منظور بررسی اختلاف مشاهده شده بین دو گروه عصاره ریشه و برگ، تجزیه وتحلیل داده از طریق آزمون آنالیز واریانس ANOVA انجام شد. از آنجایی که مقدار Sig بیشتر از 05/0 محاسبه گردید، بین سمیت گروه‌های تیمار با عصاره برگ و ریشه گیاه Chelidonium majus پس از تیمار، 72،48،24 ساعت، اختلاف معنی دار وجود نداشت  و این به این معنی است که قرارگیری مدت زمان بیشتر در معرض عصاره های هم ریشه و هم برگ و ساقه گیاه نتوانسته اثرات سمیت عصاره بخش هوایی و زمینی گیاه مامیران کبیر را از هم متمایز کند و سمیت هر دو بخش با گذر زمان تفاوت قابل توجهی با هم نداشته اند.

 

 

 

اثر عصاره ریشه بر زنده مانی سوال های سرطانی پس از 24 ساعت  اثر عصاره برگ بر زنده مانی سلول های سرطانی پس از 24 ساعت

       

    

شکل1. اثر سمیت عصاره برگ و ریشه گیاه  Chelidonium majus برسلول های سرطانی کلورکتال کشت داده شده پس از انکوباسیون 24ساعت

 

از عصاره  برگ بر زنده مانی سلول های سرطانی پس از 48 ساعت از عصاره ریشه بر زنده مانی سلول های سرطانی پس از 48 ساعت

 

شکل2. اثر سمیت عصاره برگ و ریشه گیاه  Chelidonium majus برسلول های سرطانی کلورکتال کشت داده شده پس از انکوباسیون 48ساعت

اثر عصاره ریشه بر زنده مانی سلول های سرطانی پس از ۷۲ساعت  اثر عصاره برگ بر زنده مانی سلول های سرطانی پس از ۷۲ ساعت

 

شکل3.اثرسمیت عصاره برگ و ریشه گیاه  Chelidonium majus برسلول های سرطانی کلورکتال کشت داده شده پس از انکوباسیون 72ساعت

 

جدول3. اثرسمیت غلظت های مختلف عصاره ریشه نسبت به کنترل متانول خالص پس از انکوباسیون24 ساعته

آزمون مقایسه‌های چندگانه Tukey	اختلاف میانگین	۹۵٪ اختلاف فاصله اطمینان (CI)	کمتر از حد آستانه؟	خلاصه	مقدار P تعدیل‌شده
Control vs. 1	07788/0	68/12- تا 83/12	خیر	ns	>9999/0
Control vs. 2	64/11	112/1- تا 40/24	خیر	ns	1028/0
Control vs. 5	68/17	924/4 تا 43/30	بله	***	9999/0
Control vs. 10	39/28	63/15 تا 14/41	بله	****	<0001/0
Control vs. 15	78/44	03/32 تا 54/57	بله	****	<0001/0
Control vs. 20	77/59	02/47 تا 53/72	بله	****	<0001/0
Control vs. 30	53/77	78/64 تا 29/90	بله	****	<0001/0
Control vs. 50	32/91	56/78 تا 1/104	بله	****	<0001/0

 

 

 

 

جدول4. اثرسمیت غلظت های مختلف عصاره ریشه نسبت به کنترل متانول خالص پس از انکوباسیون48 ساعته

آزمون مقایسه‌های چندگانه Tukey	اختلاف میانگین	۹۵٪ اختلاف فاصله اطمینان (CI)	کمتر از حد آستانه؟	خلاصه	مقدار P تعدیل‌شده
Control vs. 1	4/8	355/4- تا 16/21	خیر	ns	4891/0
Control vs. 2	75/14	995/1 تا 51/27	بله	*	0113/0
Control vs. 5	25/29	49/16 تا 01/42	بله	****	<0001/0
Control vs. 10	55/37	79/24 تا 31/50	بله	****	<0001/0
Control vs. 15	21/40	45/27 تا 97/52	بله	****	<0001/0
Control vs. 20	28/53	52/40 تا 04/66	بله	****	<0001/0
Control vs. 30	83/73	07/61 تا 59/86	بله	****	<0001/0
Control vs. 50	42/86	66/73 تا 18/99	بله	****	<0001/0

 

 

جدول5. اثرسمیت غلظت های مختلف عصاره ریشه نسبت به کنترل متانول خالص پس از انکوباسیون72 ساعته

آزمون مقایسه‌های چندگانه Tukey	اختلاف میانگین	۹۵.۰۰٪ اختلاف فاصله اطمینان (CI)	کمتر از حد آستانه؟	خلاصه	مقدار P تعدیل‌شده
Control vs. 1	99/5	765/6- تا 75/18	خیر	ns	8594/0
Control vs. 2	41/13	6545/0 تا 17/26	بله	*	0315/0
Control vs. 5	2/30	44/17 تا 96/42	بله	****	<0001/0
Control vs. 10	28/41	52/28 تا 04/54	بله	****	<0001/0
Control vs. 15	57/63	81/50 تا 23/76	بله	****	<0001/0
Control vs. 20	21/74	45/61 تا 97/86	بله	****	<0001/0
Control vs. 30	06/83	30/70 تا 82/95	بله	****	<0001/0
Control vs. 50	25/86	49/73 تا 01/99	بله	****	<0001/0

 

 

 

جدول6. اثرسمیت غلظت های مختلف عصاره برگ نسبت به کنترل متانول خالص پس از انکوباسیون24 ساعته

آزمون مقایسه‌های چندگانه Tukey	اختلاف میانگین	۹۵٪ اختلاف فاصله اطمینان (CI)	کمتر از حد آستانه؟	خلاصه	مقدار P تعدیل‌شده
Control vs. 1	87/1	89/10- تا 63/14	خیر	ns	>9999/0
Control vs. 2	۲9/20	535/7 تا 05/33	خیر	****	<0001/0
Control vs. 5	۲۵	24/12 تا 76/37	بله	****	<0001/0
Control vs. 10	95/29	۱۷.۱۹ تا ۴۲.۷۱	بله	****	<0001/0
Control vs. 15	6/35	۲۲.۸۴ تا ۴۸.۳۶	بله	****	<0001/0
Control vs. 20	15/49	۳۶.۳۹ تا ۶۱.۹۱	بله	****	<0001/0
Control vs. 30	55/66	۵۳.۷۹ تا ۷۹.۳۱	بله	****	<0001/0
Control vs. 50	83/82	۷۰.۰۷ تا ۹۵.۵۹	بله	****	<0001/0

 

 

جدول7. اثرسمیت غلظت های مختلف عصاره برگ نسبت به کنترل متانول خالص پس از انکوباسیون48 ساعته

آزمون مقایسه‌های چندگانه Tukey	اختلاف میانگین	۹۵.۰۰٪ اختلاف فاصله اطمینان (CI)	کمتر از حد آستانه؟	خلاصه	مقدار P تعدیل‌شده
Control vs. 1	66/3	095/9- تا 42/16	خیر	ns	9921/0
Control vs. 2	7/12	‎05545/0- تا 46/25	خیر	ns	۰519/0
Control vs. 5	86/23	10/11 تا 62/36	بله	****	<0001/0
Control vs. 10	42/33	66/20 تا 18/46	بله	****	<0001/0
Control vs. 15	5/52	74/39 تا 26/65	بله	****	<0001/0
Control vs. 20	9/63	14/51 تا 66/76	بله	****	<0001/0
Control vs. 30	25/83	49/70 تا 01/96	بله	****	<0001/0
Control vs. 50	58/94	82/81 تا 3/107	بله	****	<0001/0

              

 

 

جدول8. اثرسمیت غلظت های مختلف عصاره برگ نسبت به کنترل متانول خالص پس از انکوباسیون72 ساعته

آزمون مقایسه‌های چندگانه Tukey	اختلاف میانگین	۹۵.۰۰٪ اختلاف فاصله اطمینان (CI)	کمتر از حد آستانه؟	خلاصه	مقدار P تعدیل‌شده
Control vs. 1	2/0	56/12- تا 96/12	خیر	ns	>9999/0
Control vs. 2	55/10	205/2- تا 31/23	خیر	ns	1914/0
Control vs. 5	64/18	885/5 تا 40/31	بله	***	0003/0
Control vs. 10	59/29	83/16 تا 35/42	بله	****	<0001/0
Control vs. 15	91/39	15/27 تا 67/52	بله	****	<0001/0
Control vs. 20	88/49	12/37 تا 64/62	بله	****	<0001/0
Control vs. 30	16/70	40/57 تا 92/82	بله	****	<0001/0
Control vs. 50	13/88	37/75 تا 9/100	بله	****	<0001/0

 

 

 

نتیجه گیری

در پژوهش حاضر با هدف استفاده از گیاهان دارویی در مطالعات بالینی و اثر گذاری این گیاهان بر رده سلول های سرطانی کلورکتال انجام شد. در این مطالعه سنجش آلکالوئیدهای کل گیاه مامیران کبیر در عصاره های متانولی حاصل از اندام هوایی و زیرزمینی گیاه مامیران کبیر شامل برگ و ساقه و ریشه در غلظت های مختلف جهت بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی و اثر ضد سرطانی بر روی لاین سلولی سرطان کلورکتال ( HT29 ) انجام پذیرفت. مطابق با نتایج حاصل شده فعالیت آنتی اکسیدانی درعصاره ریشه گیاه مامیران کبیر اندکی از فعالیت آنتی اکسیدانی در عصاره برگ و ساقه آن بیشتر بود که این میتواند دلیلی بر تجمع بیشتر آلکالوئیدها و بیشتر بودن ماده موثره در ریشه این گیاه باشد اما این تفاوت چشمگیر نبود. همچنین از لحاظ رنگ ظاهری ،عصاره های حاوی ریشه گیاه  نارنجی رنگ  بودند و با افزایش مقدار و غلظت ،شدت رنگ نارنجی این عصاره ها  بیشتر شد و پررنگ‌تر شدند. در مورد عصاره‌های برگ و ساقه گیاه مامیران کبیر نیز این افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی و بیشتر شدن شدت رنگ با افزایش غلظت و مقدار عصاره دیده شد.. همچنین در مطالعه دیگری که بر روی خاصیت ضدسرطانی عصاره‌های اندام هوایی و زیر زمینی گیاه مامیران کبیر برروی رده‌ی سلول های سرطانی کشت داده شده HT29) ) درزمان های مختلف و با غلظت‌های مختلف انجام شد. نتایج حاکی از این بود که عصاره‌های این گیاه خاصیت ضد سرطانی دارند و بر زنده مانی سلول های سرطانی وهمچنین در فعالیت آپاپتوزی نقش بسیار موثری دارند و باافزایش دوز این اثر بیشتر است. محققین و پژوهشگران زیادی درباره اثرات گیاه مامیران کبیر(chelidonium majus) و دیگر گیاهان خانواده خشخاش Papaveracea  بر روی لاین سلول های سرطانی مختلف پژوهش و مطالعه کرده اند. مطالعه‌ای توسط Dejanin  و همکارانش در سال 2016 درباره اثرات ضد سرطانی گیاه مامیران کبیر(chelidonium majus)  بر روی پنج رده سلول های سرطانی HCT116، H460، A549 ، MDAMB231 و SW480و از نظر تکثیر و زنده مانی سلول های سرطانی، چرخه سلولی و مهاجرت سلول‌ها انجام شد. نتایج حاکی از آن بود که هر پنج رده سلولی افزایش فعالیت سیتوتوکسیک راوابسته به زمان و غلظت نشان دادند. همچنین عصاره باعث توقف چرخه سلولی و آپاپتوز القایی شد(9).  VNو همکارانش نیز در سال 2011 اثرات عصاره آبی گیاه مامیران کبیر(chelidonium majus) را بر روی رده سلولی سرطانی MCF-7  بررسی کردند.  نتایج، اثر مستقیم ذرات آلکالوئیدی عصاره را بر تکثیر سلول های سرطانی نشان داد chelerythrine و berberine بیشترین فعالیت ضد تکثیری را علیه رده سلول های سرطانی MCF-7 نشان دادند(10). Parkو همکاران در سال 2014 اثرعصاره گیاه مامیران کبیررا بر رده‌ی سلول های سرطانی A431بررسی کردند. این عصاره تکثیر را در رده سلولی A431 درفاز G1 کاهش داد. همچنین تیماربا عصاره گیاه باعث افزایش درصد آپاپتوز سلول های A431 در چرخه‌ی سلولی شد(4). طبق مطالعات Khiao و همکاران درسال 2011 عصاره گیاه مامیران کبیر(chelidonium majus) حاوی اجزای مختلفی است که این اجزا برای فعالیت های ضد سرطانی ضروری هستند. دربررسی فعالیت ضد نئوپلاستیک این تحقیق، نشان داده شد که آلکالوئید sanguinarine که یک عامل ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی در گیاه مامیران کبیر است در رده های سلولی سرطانی، فعالیت آپاپتوزی وضدتکثیری را اعمال کرد (5). در مطالعه ی دیگری در این زمینه توسط Sarita و همکارانش در سال۲۰۱۶ بر روی Mexicana argemone  که یکی دیگر از اعضای خانواده تیره Papaveracea است صورت گرفت که اولین مطالعه آلکالوئیدهای این گیاه بر روی رده ی سلولی سرطانی روده بزرگ انسان ( (SW480 بود. این مطالعه نشان داد که برخی ازآلکالوئیدهای این گیاه به شدت ازتکثیرسلولی در سلول های سرطانی روده بزرگ انسان جلوگیری میکنند و ممکن است به عنوان یک داروی شیمی درمانی قوی در آینده مورد استفاده قرارگیرند (14). پژوهش دیگری نیز توسط Stefanowski و همکاران در سال 2021 با محوریت سنجش فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه مامیران کبیر انجام شد. دراین پژوهش همچنین بیان شد که آنتی اکسیدان‌ها موادی هستندکه می‌توانندمانع اکسیداسیون ترکیبات دیگرشوند. آنزیم‌های‌ آنتی اکسیدانی شامل سوپراکسید دیسموتاز و کاتالازهستند. آنزیم‌های آنتی اکسیدانی در برابرحملات اکسیداتیو فعال و بزرگ به علت توانایی تجزیه ROS هااثرات محافظتی موثری دارند. این مجموعه از آنتی اکسیدان‌ها نقش مهمی در جلوگیری از بیماری ها دارند. کاتالاز مهم ترین آنزیم آنتی اکسیدانی در برابر پراکسید هیدروژن است. در این مطالعه که گیاه مامیران کبیر از دو منطقه شهری و روستایی جمع آوری شده بود مشخص شد که عصاره‌های ساقه جمع آوری شده گیاه مامیران کبیر(chelidonium majus) ازمناطق شهری اثر بیشتری در افزایش فعالیت کاتالاز داشتند. عصاره‌های ریشه گیاه مامیران کبیر(chelidonium majus) نیز که از نواحی روستایی جمع آوری شده بودند به طورقابل توجهی سطح کاتالاز را افزایش دادند)65%( افزایش فعالیت کاتالاز باعث افزایش سطح TAC) ظرفیت آنتی اکسیدانی تام( شد(12). در سال 2012Lee  وهمکاران مطالعه‌ای درباره‌ی اثرآپوپتوزی  sanguinarineگیاه Sanguinari   Canadensis ازخانواده‌ Papaveracea بر روی رده‌ی سلولی سرطانی روده بزرگ انسان( HT29) انجام دادند. نتایج حاکی از این بود که sanguinarine باعث کاهش تکثیر وآپاپتوزدرسلول‌های سرطانی روده بزرگ شد(13). در سال 2022 پژوهش دیگری درباره اثرات عصاره گیاه  majus Chelidonium بر روی لاین سلولی سرطان تخمدان توسط Shen و همکارانش انجام شد. گیاه مامیران کبیر(chelidonium majus) با تنظیم مسیرهای سیگنالینگ مهم بیولوژیکی در آپاپتوز سلول های سرطانی تخمدان نقش دارد و باعث بهبود سرطان می‌شود(15). 

در پژوهش حاضر با هدف استفاده از گیاهان دارویی در مطالعات  بالینی و اثر گذاری این گیاهان بر رده سلول های سرطانی کلورکتال انجام شد. مشکلات فعلی دراستفاده از شیمی درمانی و پرتودرمانی و عوارض جانبی متعدد که دراثر استفاده از آن‌ها برای بیمار ایجاد می‌شود و همچنین مقاومت سلول های سرطانی به درمان های رایج باعث شده است که محققین روبه سمت داروهای جدید با اثربیشترو سمیت کمتر بیاورند. عصاره‌های این گیاه در تمام غلظت‌ها و با هر بار تکرار فعالیت آنتی اکسیدانی بالایی را از خود نشان دادند و با افزایش غلظت این عصاره‌ها میزان فعالیت آنتی اکسیدانی در هردو عصاره اندام هوایی و اندام زیرزمینی افزایش یافت. عصاره‌های این گیاه خاصیت ضد سرطانی دارند و بر زنده مانی سلول‌های سرطانی و همچنین در فعالیت آپاپتوزی نقش بسیار موثری دارند. مطالعات دیگری توسط دانشمندان در ارتباط با این گیاه و سایر اعضای این خانواده و بررسی اثر آن‌ها بر سایر لاین‌های سلول‌های سرطانی نیز انجام پذیرفته که حاکی از اثربخشی این تیره در درمان سرطان بوده‌است هرچندکه مطالعات بیشتر دراین زمینه ادامه دارد و نیازمند بررسی‌های بیشتر است.

 

 

        منابع

 

1.       Mohtareh Noei, Rostam Rezaiyan, Jalal Mohammadikhou Sharaj, Samaneh Sarafzadeh (2018). "Epidemiological Study of Colorectal Cancer in Iran and Worldwide."

2.       Maliheh Abdollahi, Fatemeh Alimirzaei, Farzaneh Danakhah (2017). "The Effect of Medicinal Plants on Cancers in Iran."

3.       Mohammadreza Heydari, Reza Noorozzadeh, Mohammad Abasi (2013). "Application of Herbal Medicines in Cardiovascular Diseases."

4.       Daniel I. Hădărugă, Nicoleta G. Hădărugă-Antioxidant activity of Chelidonium majus L. extracts from the Banat county( 2009)

5.       S. Ioana cojocaru et al -Studies regarding the chromatographic separation of some Chelidonium majus L. alkaloids using different solvent system( 2010)

6.       Z.khodabande V.Jafarian ، R.sariri -Antioxidant activity of Chelidonium majus extract at phenological stages( 2017)

7.       V. krizhanovska،I. Sile ، A. Kronberga ،I. Nakurte ، L. Mezaka ،M. Dambrova ،O. Pugovics ،S.Grinberga-The cultivation of Chelidonium majus L. increased the total alkaloid content and cytotoxic activity compared whit those of wild-grown plants (2021)

8.       F. Pantano1, G. Mannocchi1, E. Marinelli1, S. Gentili2, S. GrazianO2, F.P. Busardo1, N.M. Diluca3- Hepatotoxicity induced by greater celandine (Chelidonium majus L.) a review of the literature( 2017)

9.       M. Deljanin , M. Nikolic , D. Baskic , D. Todorovic , P.Djurdjevic , M. Zaric , M. Stankovic , M.Todorovic , D. Avramovic ، S. Popovic -Chelidonium majus crude extract inhibits migration and induces cell cycle arrest and apoptosis in tumor cell lines(2016)

10.       D. Vn، M. Ry ،C. Vo ،A.Rebriev ، L. Ev ،L.Garmanchuk ،P. Ov-Influence of Chelidonium majus water extract on to cancer cells and platelets-(2018)

11.       A.Warowicka ،T.Popenda ، G.Bartkowiak ، O.Musidlak، J.Litowczenko-Cybulska ، D.Kuzma ، R.Nawrot ، S.Jurga -Protoberberine compounds extracted from Chelidonium majus L. as novel natural photosensitizers for cancer therapy(2021)

12.       Nataniel Stefanowski, Halyna Tkachenko, Natalia Kurhaluk- Effects of extracts derived from roots and stems of Chelidonium majus L. on oxidative stress biomarkers in the model of equine plasma(2021)

13.       J.Lee ،W. Kyo Jung ، M.Ho Jeong ، T. Rim Yoon ،H. Keyun Kim- Sanguinarine induces apoptosis of HT-29 human colon cancer cells via the regulation of Bax/Bcl-2 ratio and caspase-9-dependent pathway

14.       Cytotoxicity of alkaloids isolated from Argemone mexicana on SW411 human colon cancer cell line Sarita Singh, Mradul Verma , Meenakshi Malhotra, Satya Prakash, Tryambak Deo Singh(2015)

15.       L.Shen ، S.Lee ،J.Cheon Joo ،E. Hong ، Z.Yang Cui ، E.Jo ، S. Jang Park ،H. Jin Jang-Chelidonium majus Induces Apoptosis of Human Ovarian Cancer Cells via ATF3-Mediated Regulation of Foxo3a by Tip60(2022)

16.       Hendrik Rudolf,Anett Ullrich,Kaja Ludwig( 2009), Toxicity caused by Chelidonium majus in primary human, canine, monkey, and rat hepatocytes

17.       41.        Radim Haveleka, Martina Seifrtovaa, Karel Kralovecb, Klara Habartovaa, Lucie Cahlikovac and Martina Rezacovaa (2017) Chelidonine and Homochelidonine Induce Cell Death through Cell Cycle Checkpoints and MAP Kinase Pathways

18.       Xinzhe Xiao, Zehui Chen, Zengrui Wu, Tianduanyi Wang, Weihua Li, Guixia Liu, Guixia Liu, Bo Zhang ،Yun Tang(2019) Insights into the antineoplastic mechanism of Chelidonium majus via systems pharmacology approach

19.       Y. H. Aljuraisy, N. Kh. Mahdi and M. N. J. Al-Darraji( 2012) Cytotoxic effect of Chelidonium majus on cancer cell lines

20.       Z. Dragana Jakovljevic, S. Milan Stankovic, and D. Marina Topuzovic (2013) Seasonal variability of Chelidonium majus L. secondary metabolites content and antioxidant activity

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6