Costs of Mandatory Audit firm Rotation: Evidence from Audit Fees and Audit Timeliness

Rasoulkhani, Mohammad Bagher; Blue, Ghasem; Dehpour, Parastoo

doi:10.30495/faar.2024.1976943.3614

Manuscript ID : FAAR-2301-3614 (R3) Visit : 880 Page: 51 - 76

10.30495/faar.2024.1976943.3614

Article Type: Original Research

Costs of Mandatory Audit firm Rotation: Evidence from Audit Fees and Audit Timeliness

Subject Areas :

Mohammad Bagher Rasoulkhani ¹ , Ghasem Blue ² , Parastoo Dehpour ³

1 - Department of Accounting, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
2 - Department of Accounting, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
3 - Department of Accounting, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

Received: 2023-01-05 Accepted : 2024-01-16 Published : 2024-07-02

Keywords: audit fees, Audit Report Lag, audit firm rotation, partner rotation, audit delay,

Abstract :

Concerns about the destructive effects of long-term relationships between auditors and business owners on auditor independence and audit quality have led to the formulation of laws limiting these relationships; Therefore, the policy of mandatory rotation, in order to improve the independence of accountants and as a result to increase the quality of auditing, has attracted the opinion of legislators. Critics of this policy believe that the implementation of such a policy will lead to an increase in audit costs as well as a delay in submitting the audit report. Indeed, critics focus on the cost of forced rotation. Therefore, the aim of the current research is to investigate the price of forced rotation by considering two direct consequences including; The audit fee and the timeliness of the audit report. For this purpose, a sample of 120 companies listed on the Tehran Stock Exchange during the period of 2017-2022 has been selected. The ordinary least squares regression model was also used to test the research hypotheses. The obtained results show; During the mandatory rotation period, the audit costs increased and the audit report was delayed. The results of this research support the accounting profession's arguments that mandatory turnover is not without cost to various stakeholders, including clients, auditors, and investors.

References:

اباذری، زهره و نصیرزاده، فرزانه (1397). چرخش اجباری مؤسسات حسابرسی و محدودیت در ارائه سایر خدمات حسابرسی: هزینه‌ها و منافع. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 10(39), 107-138.
تلخابی، فاطمه؛ طالب نیا، قدرت اله و رویایی، رمضانعلی (1399). بررسی عدم کاربرد الگوهای حق‌الزحمه حسابرسی مستقل در برآورد و پیش‌بینی. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 12(46), 163-202.
پورحیدری، امید و بدری خیره مسجدی، احد (1392). بررسی ارتباط بین چرخش مؤسسات و شریک حسابرس باکیفیت حسابرسی و تعدیلات سنواتی. پیشرفت‌های حسابداری، 5(2)، 1-24.
حاجی‌ها، زهره و قادری، صلاح‌الدین (1395). بررسی تأثیر فرصت‌های سرمایه‌گذاری بر تأخیر در گزارش حسابرسی. دانش حسابداری مالی، 3 (2)، 91-107.
حساس یگانه، یحیی و جعفری، ولی اله (1389). بررسی تأثیر چرخش موسسه‌های حسابرسی بر کیفیت گزارش حسابرسی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه بورس اوراق بهادار، 3(9)، 25-42.
حساس یگانه، یحیی؛ برزیده، فرخ؛ تقوی‌فرد، محمدتقی و فرهمند سیدآبادی، محمد (1395). بررسی تأثیر گردش اجباری مؤسسه‎های حسابرسی بر حق‎الزحمۀ حسابرسی و رقابت در بازار حسابرسی. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 23(3)، 333-352.
دارابی، رویا؛ چناری بوکت، حسن و محمودی خاتمی، مرجان (1395). تأثیر تخصص در صنعت، دوره تصدی حسابرسی و استقلال حسابرس بر ریزش قیمت سهام. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 8(32)، 119-138.
حیدری سورشجانی، زهرا و جودکی چگنی، زهرا. (1401). تأخیر در گزارش حسابرسی: مشغله کاری حسابرس و رتبه مؤسسات حسابرسی. دانش حسابداری مالی، 9(1)، 113-132.
سازمان بورس و اوراق بهادار (1390). دستورالعمل موسسه‌های حسابرسي معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار. مصوب جلسه 8/5/1386 و اصلاحيه‌هاي مورخ 17/11/1390 و 31/04/1392 شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار.
سجادی، سید حسین؛ کاویانی، مریم؛ رشیدی باغی، محسن و صبرجو جلال (1396). تأثیر چرخش حسابرس در سطح شریک و مؤسسه حسابرسی بر کیفیت حسابرسی. دانش حسابرسی، ۱۷ (۶۹)،۸۰-۵۹.
سرهنگی، حجت (1380). عوامل مؤثر بر به‌موقع بودن گزارشگری مالی سالیانه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت‌مدرس.
سلیمانی امیری، غلامرضا؛ خوئینی، مهین و جوانی قلندری، موسی (1398). خودهمبستگی سود، نوسان سود و حق‌الزحمه حسابرسی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 8(32)، 111-126.
عزيزخاني، مسعود و قابيگي، زینب (1392). بررسی حق‌الزحمة حسابرسی در حسابرسی نخستین و سنوات آینده دورة تصدی حسابرسی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار. مجله دانش حسابداری، 4(15)، 105-127.
عزیزخانی، مسعود؛ داغانی، رضا و احمدیان، مژگان (1395). تأثیر سیاست چرخش اجباری حسابرس بر حق‌الزحمه حسابرسی، شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه دانش حسابرسی، 16(3)، 43-62.
کردستانی، غلامرضا؛ رضازاده، جواد؛ کاظمی علوم، مهدی و عبدی، مصطفی (1397). بررسی تأثیر تمرکز بازار حسابرسی بر حق‌الزحمه و کیفیت حسابرسی. پژوهش‌های حسابداری مالی، 10(2)، 65-84.
کرمی، غلامرضا و بذرافشان، آمنه. (1388). بررسی رابطه دوره تصدی حسابرس و گزارشگری سودهای محافظه‌کارانه در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه بورس اوراق بهادار، 2 (7).
مرادی، مهدی؛ سلیمانی مارشک، مجتبی و باقری، مصطفی (1394). بررسی عوامل مؤثر بر به هنگامی گزارشگری مالی با استفاده از تکنیک‌های شبکه‌های عصبی مصنوعی و درخت تصمیم. پژوهش‎های تجربی حسابداری، 5(17)، 137-119.
Abazari, Zohra and Nasirzadeh, Farzaneh (2018). Mandatory rotation of audit firms and restrictions on the provision of other audit services: costs and benefits. Financial Accounting and Auditing Research, 10(39), 107-138. [In Persian]
Advisory Committee on the Auditing Profession (ACAP). (2008). U.S. Department of the Treasury Meeting Minutes. (February 4). Available at: http://www.treasury.gov/about/organizational-structure/offices/Documents/minutes-2-4-08.pdf
American Institute of Certified Public Accountants (AICPA). (1978). Division for CPA Firms SEC Practice Section Peer Review Manual. New York, NY: AICPA.
Ashton, R. H., P. R. Graul, and J. D. Newton. (1989). Audit delay and the timeliness of corporate reporting. Contemporary Accounting Research 5 (2): 657–673.
Auditing Practices Board (APB). (2009). Long Association with the Audit Engagement. Ethical Standard 3. London, U.K.: Financial Reporting Council.
Azizkhani, M., Aghabegi, Z,. (2014). Audit Fees for Initial and Subsequent Engagements: Evidence from Firms Listed in Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting Knowledge, 4(15), 105-127. doi: 10.22103/jak.2014.641
Bamber, E. M., and L. S. Bamber. (2009). Discussion of ‘‘Mandatory audit partner rotation, audit quality, and market perception: Evidence from Taiwan.’’ Contemporary Accounting Research 26 (2): 393–402.
Bamber, E. M., L. S. Bamber, and M. P. Schoderbek. (1993). Audit structure and other determinants of audit report lag: An empirical analysis. Auditing: A Journal of Practice & Theory 12 (1): 1–23.
Bedard, J. C., and K. M. Johnstone. (2010). Audit partner tenure and audit planning and pricing. Auditing: A Journal of Practice & Theory 29 (2): 45–70.
Carson, E., A. Luc, and L. Wong. (2014). The Relative Effects of Audit Partner Tenure and Audit Firm Tenure on Audit Quality. Working paper, UNSW Australia.
Chi, W., H. Huang, Y. Liao, and H. Xie. (2009). Mandatory audit partner rotation, audit quality, and market perception: Evidence from Taiwan. Contemporary Accounting Research 26 (2): 359–391.
Darabi, Roya; Chenari Buket, Hassan and Mahmoudi Khatami, Marjan (2017). The effect of industry expertise, audit tenure and auditor independence on stock price decline. . Financial Accounting and Auditing Research, 8(32), 119-138. [In Persian]
Daugherty, B., D. Dickins, R. Hatfield, and J. Higgs. (2012). An examination of partner perceptions of partner rotation: Direct and indirect consequences to audit quality. Auditing: A Journal of Practice & Theory 31 (1): 97–114.
Ettredge, M. L., C. Li, and L. Sun. (2006). The impact of SOX Section 404 internal control quality assessment on audit delay in the SOX era. Auditing: A Journal of Practice & Theory 25 (2): 1–23.
European Parliament. (2014). Council Regulation 537/2014 on Specific Requirements Regarding Statutory Audit of Public-Interest Entities and Repealing Commission Decision 2005/909/EC. Available at: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri¼celex:32014R0537
Fargher, N., H. Y. Lee, and V. Mande. (2008). The effect of audit partner tenure on client managers’ accounting discretion. Managerial Auditing Journal 23 (2): 161–186.
Ferguson, A., J. Francis, and D. Stokes. (2003). The effects of firm-wide and office-level industry expertise on audit pricing. The Accounting Review 78 (2): 429–448.
Francis, J. R., K. Reichelt, and D. Wang. (2005). The pricing of national and city-specific reputations for industry expertise in the U.S. audit market. The Accounting Review 80 (1): 113–136.
George, N. 2004. Auditor rotation and the quality of audits. CPA Journal 74 (12): 22–26.
Ghosh, A., and R. Pawlewicz. (2009). The impact of regulation on auditor fees: Evidence from the Sarbanes-Oxley Act. Auditing: A Journal of Practice & Theory 28 (2): 171–197.
HasasYeganeh, Y., Jafary, V (2010). Study The Effect of Audit Firm Rotation upon The Audit Report Quality of Listed Companies in Tehran Stock Exchange. Journal of Securities Exchange, 3(9), 25. magiran.com/p920232 [In Persian]
Hassas Yeganeh, Y., Barzideh, F., Taghavifard, M. T., & Farahmand Seyed Abadi, M. (2016). Investigating the impact of Mandatory Audit Firm Rotation on Audit Fee and Audit Market Competition. Accounting and Auditing Review, 23(3), 333-352. doi: 10.22059/acctgrev.2016.59779
Hajiha, Z. (2016). The Investigation effect of Investment Opportunities on Audit Report Lags. Financial Accounting Knowledge, 3(2), 91-107. [In Persian]
Hariss, K. (2012). Mandatory Audit Rotation: An International Investigation. Phd Dissertation, C.T. Bauer College of Businees, University of Houston.
Hamilton, J., C. Ruddock, D. Stokes, and S. Taylor. (2005). Audit Partner Rotation, Earnings Quality, and Earnings Conservatism.Working paper, UNSW Australia.
Hay, D. C., and W. R. Knechel. (2010). The effects of advertising and solicitation on audit fees. Journal of Accounting and Public Policy 29 (1): 60-81
Hay, D. C., W. R. Knechel, and N. Wong. (2006). Audit fees: A meta-analysis of the effect of supply and demand attributes. Contemporary Accounting Research 23 (1): 141–191.
Heidary Sureshjani, Z., & Joudaki Chegeni, Z. (2022). Delays in the Audit Report: Ranking of Audit Firms and Auditor Workload. Financial Accounting Knowledge, 9(1), 113-132. doi: 10.30479/jfak.2022.16312.2929. [In Persian]
Hogan, C., and D. Jeter. (1999). Industry specialization by auditors. Auditing: A Journal of Practice & Theory 18 (1): 1–17.
Huang, H. W., K. Raghunandan, T. C. Huang, and J. R. Chiou. (2015). Fee discounting and audit quality following audit firm and audit partner changes: Chinese evidence. The Accounting Review 90 (4): 1517–1546.
International Ethics Standards Board for Accountants (IESBA). (2013). Handbook of the Code of Ethics for Professional Accountants. New York, NY: IFAC. Available at: http://www.ifac.org/sites/default/files/publications/files/2013-IESBA-Handbook.pdf
Jong, B., Hijink, S. & in ’t Veld, L. (2020). Mandatory Audit Firm Rotation for Listed Companies: The Effects in the Netherlands. Eur Bus Org Law Rev 21, 937–966.
Karami, GH., Bazr-Afshan, A., & Mohammadi, A. (2009). Investigating the relationship between auditor tenure and conservative profit reporting in Tehran Stock Exchange. Journal of Securities Exchange, 4, 65-89. [In Persian]
Kennedy, P. (2008). A Guide to Econometrics. Malden, MA: Blackwell Publishing
Knechel, W. R., and J. L. Payne. (2001). Additional evidence on audit report lag. Auditing: A Journal of Practice & Theory 20 (1): 137–146.
Knechel, W. R., and D. S. Sharma. (2012). Auditor-provided nonaudit services and audit effectiveness and efficiency: Evidence from preand post-SOX audit report lags. Auditing: A Journal of Practice & Theory 31 (4): 85–114.
Kordestani, G., Rezazadeh, J., Kazemi Olum, M., & Abdi, M. (2018). The Investigation of Audit Market Concentration Impact on Audit Fees and Audit Quality. Journal of Financial Accounting Research, 10(2), 65-84. doi: 10.22108/far.2018.110488.1251. [In Persian]
Krishnan, J., and J. S. Yang. (2009). Recent trends in audit report and earnings announcement lags. Accounting Horizons 23 (3): 265–288.
Lennox, C. S. (2014). Auditor tenure and rotation. In Routledge Companion to Auditing, edited by Hay, D., W. R. Knechel, and M.Willekens, 89–106. Abingdon, U.K.: Routledge.
Lennox, C. S., X. Wu, and T. Zhang. (2014). Does mandatory rotation of audit partners improve audit quality? The Accounting Review 89(5): 1775–1803.
Li, D. (2007). Auditor tenure and accounting conservatism. Georgia Institute of Technology.
Litt, B., D. S. Sharma, T. Simpson, and P. N. Tanyi. (2014). Audit partner rotation and financial reporting quality. Auditing: A Journal of Practice & Theory 33 (3): 59–86.
Moroney, R. (2007). Does industry expertise improve the efficiency of audit judgment? Auditing: A Journal of Practice & Theory 26 (2):69–94.
Moradi, M., SoleymaniMareshk, M., Bagheri, M. (2015). Factors affecting the timeliness of financial reports: using artificial neural networks and decision tree techniques. Journal of "Empirical Research in Accounting", 5(17), 119-137. [In Persian]
Narayanaswamy, R, and Raghunandan, K. (2019). The effect of mandatory audit firm rotation on audit quality, audit fees and audit market concentration: Evidence from India. IIM Bangalore Research Paper.
Mohapatra, P,. Dayanandan, A,. Kuntluru, S & Athira, A.(2021) Audit partner rotation, and its impact on audit quality: Evidence from India, Cogent Economics & Finance, 9:1.
Petersen, M.A. (2009). Estimating standard errors in finance panel data sets: comparing approaches. The Review of Financial Studies, 22(1), 435-480.
Pourheidari, O., & Badri Khireh Masjedi, A. (2014). Studying the Effects of Rotation of Audit Firms and Audit Partner on Annual Adjustments and Audit Quality. Journal of Accounting Advances, 5(2), 1-24. doi: 10.22099/jaa.2014.1875. [In Persian]
PricewaterhouseCoopers (PwC). (2002). Mandatory Rotation of Audit Firms: Will It Improve Audit Quality? New York, NY:PricewaterhouseCoopers LLP.
Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB). (2011). Concept Release on Auditor Independence and Audit Firm Rotation. PCAOB Release No. 2011-006. (August 16). PCAOB Rulemaking Docket Matter No. 37. Available at: https://pcaobus.org/Rulemaking/Docket037/Release_2011-006.pdf
Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB). (2015). PCAOB Solicits Public Comment on Disclosure of the Engagement Partner and Other Participants in the Audit on a New PCAOB Form. (June 30).
Sajadi, S, H., Kaviani, M., RashidiBaghi, M., Sabrjo, J. (2017). The effect of auditor rotation at the level of partner and audit firm on audit quality. Journal of Audit Science 17(69) 59-80. [In Persian]
Salehi M, Zimon G, Tarighi H, Gholamzadeh J. (2022). The Effect of Mandatory Audit Firm Rotation on Earnings Management and Audit Fees: Evidence from Iran. Journal of Risk and Financial Management. 15(3):102.
Sarhangi, H. (2001). Factors affecting the timeliness of annual financial reporting. Tarbiat Modares University, master's thesis. [In Persian]
Securities and Exchange Commission (SEC). (2003). Strengthening the Commission’s Requirements Regarding Auditor Independence. Final Rule 68, File No. S7-49-02.
Sharma, D, S., P, N, Tanyi, and B, A, Litt. (2017). Costs of Mandatory Periodic Audit Partner Rotation: Evidence from Audit Fees and Audit Timeliness. Auditing: A Journal of Practice & Theory 36 (1): 129–149.
Simunic, D. A. (1980). The pricing of audit services: Theory and evidence. Journal of Accounting Research 18 (1): 161–190.
Solomon, I., M. D. Shields, and O. R. Whittington. (1999). What do industry-specialist auditors know? Journal of Accounting Research 37(1): 191–208.
Soleimany Amiri, G., Khoeini, M., & Javani Ghalandari, M. (2019). Earning Autocorrelation, earning Volatility, and Audit Fees. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 8(32), 111-126. . [In Persian]
Stewart, J., P. Kent, and J. Routledge. (2016). The association between audit partner rotation and audit fees: Empirical evidence from the Australian market. Auditing: A Journal of Practice & Theory 35 (1): 181–197.
Tatkhabi, Fatemeh; Talibnia, Ghodratollah and Royaei, Ramzan Ali (2020). Investigating the non-use of independent audit fee patterns in estimation and forecasting. Financial Accounting and Auditing Research, 12(46), 163-202. [In Persian]
Tan, H. (1995). Effects of expectations, prior involvement, and review awareness on memory for audit evidence and judgment. Journal of Accounting Research 33 (1): 113–135.
Tanyi, P., K. Raghunandan, and A. Barua. (2010). Audit report lags after voluntary and involuntary auditor changes. Accounting Horizons 24 (4): 671–688.
U.S. House of Representatives. (2002). The Sarbanes-Oxley Act of 2002. Public Law 107-204 [H.R. 3763]. Washington, DC: Government Printing Office.
Venkataraman, R., J. Weber, and M. Willenborg. (2008). Litigation risk, audit quality, and audit fees: Evidence from initial public offerings. The Accounting Review 83 (5): 1315–1345.
Vermeer, T. E., D. V. Rama, and K. Raghunandan. (2008). Partner familiarity and audit fees: Evidence from former Andersen clients. Auditing: A Journal of Practice & Theory 27 (2): 217–229.

Full-Text:

Costs of Mandatory Audit firm Rotation: Evidence from Audit Fees and Audit Timeliness

پیامدهای چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی: شواهدی از حق‌الزحمه و به‌موقع بودن حسابرسی

چکیده

نگرانی‌ها از آثار مخرب روابط بلندمدت حسابرسان و صاحب‌کاران بر استقلال و کیفیت حسابرسی موجب تدوین قوانینی مبنی بر محدودکردن این روابط شده است؛ بنابراین سیاسـت چرخـش اجباری، به‌منظور بهبـود اسـتقلال حسـابرسان و درنتیجـه افزایـش کیفیت حسابرسـی، نظر قانون‌گذاران را به خود جلب کرده است. منتقدان این سیاست معتقدند کـه اجرای چنین سیاسـتی منجر به افزایش هزینـه‎های حسابرسـی و همچنین تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی می‌شود. درواقع منتقدان بر بهای چرخش اجباری تمرکز دارند. ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر بررسی بهای چرخش اجباری با درنظرگرفتن دو پیامد مستقیم شامل؛ حق‌الزحمه حسابرسی و به‌موقع بودن گزارش حسابرسی است. به این منظور نمونه‌‌ای متشکل از 720 سال - شرکت از شـرکت‌های پذیرفته شـده در بـورس و اوراق بهـادار تهـران در طی دوره زمانی 1395-1400 انتخاب شده‌ است. برای آزمون فرضیه‎های پژوهش نیز از مدل رگرسیون حداقل مربعات معمولی استفاده شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد؛ در دوره چرخش اجباری، هزینه‌های حسابرسی افزایش و تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی رخ‌داده است. نتایج این پژوهش از استدلال‌های حرفه حسابداری مبنی بر اینکه چرخش اجباری برای ذی‌نفعان مختلف از جمله مشتریان، حسابرسان و سرمایه‌گذاران بدون هزینه نیست، حمایت می‌کند.

واژه‌های کلیدی: چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی، حق‎الزحمه حسابرسی، به‌موقع بودن گزارش حسابرسی، کیفیت حسابرسی، تأخیر در گزارش حسابرسی

طبقه‌بندی موضوعی: M4،M42

1- مقدمه

مطابق با دستورالعمل مصوب جلسه 8/5/1386 اصلاحيه مورخ 17/11/1390 شوراي‌عالي بورس و اوراق بهادار؛ "مؤسسات حسابرسی و شرکای مسئول کار حسابرسی در هر یک از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار مجاز نیستند بعد از گذشت 4 سال متوالی، مجدداً سمت حسابرس مستقل و بازرس قانونی شرکت مذکور را بپذیرند. پذیرش مجدد حسابرسی اشخاص مذکور پس از سپری‌شدن حداقل 2 سال از پایان دوره ۴ساله مزبور مجاز است. ضمناً در صورت خروج شرکا از مؤسسه قبلی، شریک مسئول کار در دوره 4 سال قبل، نمی‌تواند تا 2 سال با حضور به‌عنوان شریک در مؤسسه حسابرسی دیگر سمت مزبور را قبول نماید". به نظر می‌رسد این سیاست ریشه در پیروی از کشورهای دیگر و با این استدلال که روابط بلندمدت میـان صاحب‌کاران و حسـابرسان می‌تواند اثر منفی بر کیفیت حسابرسـی داشـته باشـد، دارد. فقدان مکانیسم‌های قوی برای شناسایی به موقع علل شکست مؤسسات حسابرسی در برخی بازارها منجر به اتخاذ سیاست‌های دولتی نظیر چرخش اجباری مؤسسه حسابرسی شده است (نارایاناسوامی و راغوناندان 2019). کشورهایی مانند هند، سنگاپور، کره جنوبی، ایتالیا و برزیل، برای چرخش موسسات حسابرسی الزامات قانونی معین دارند (صالحی و همکاران، 2022).

موضوع چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی ازجمله موضوعات چالشی مهم در میان حسابرسان، محققان و قانون گذران بوده است. در سال‌هاي اخير و در پي پررنگ‌تر شـدن نقش حسابرسان در بازارهاي سرمايه، چرخش اجباري حسابرسان، به منظور بهبود كيفيت حسابرسي، توجه بيشتري به خـود جلـب كـرده اسـت (هـريس، 2012). دو دسته موافقان و مخالفان هر یک دیدگاه خود را بیان می‌کنند؛ برای مثال قانون‌گذاران از چرخش اجباری دفاع می‎کنند با این استدلال که؛ در نتیجه چرخش حسابرسان، حسابرس جایگزین دیدگاه‌های متفاوت و جدیدی را نسبت به فرایندهای صاحبکار ارائه می‌کند و ریسک خدشه دار شدن استقلال حسابرسی به دلیل عدم وابستگی بلندمدت به درآمد حاصل از صاحبکار خاص کاهش می‌یابد. (مجلس نمایندگان ایالات متحده، 2002; کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا، 2003; داگرتی و همکاران، 2012). در مقابل که بیشتر حرفه حسابداری قرار دارد معتقداست؛ این سیاست علاوه بر کاهش کیفیت حسابرسی، اثرات قابل توجهی بر هزینه‌ها و تلاش حسابرسی از جمله؛ هزینه‌های یادگیری و آموزش، از دست رفتن تخصص مشتری خاص، و ناکارآمدی‌ها خواهد داشت که بر مشتری و حسابرس اثر می‌گذارد (پرایس واترهاوس کوپرز، 2002; جورج، 2004; کمیته مشورتی در حرفه حسابرسی، 2008; داگرتی و همکاران، 2012). کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (2003) نیز ازعان دارد که هزینه‌های اضافی چرخش ممکن است در قالب هزینه‌های حسابرسی بیشتر به ناشران منتقل شود. هزینه‌های حسابرسی و به‌موقع بودن حسابرسی ممکن است تحت‌تاثیر چرخش اجباری قرار گیرد، زیرا مطابق با استدلال حرفه حسابداری و اذعان کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا، هزینه‌های چرخش نیازمند منابع مالی اضافی بوده و منجر به ناکارآمدی می‌شود (کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا، 2003; داگرتی و همکاران، 2012). علیرغم مزایا و بهای بحث برانگیز چرخش اجباری، مشخص نیست که آیا چرخش اجباری هزینه‌های اضافی را در قالب هزینه‌های حسابرسی بیشتر و یا تاخیر در ارائه گزارش حسابرسی ایجاد می‌کند یا خیر و آیا شرکت‌ها چنین هزینه‌هایی را به مشتریان خود منتقل می‌کنند یا خیر مطالعه حاضر می‌تواند به ادبیات مربوط به بهای چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی کمک کند.

همچنین، بررسی به‌موقع بودن حسابرسی از منظر پژوهشی مهم است. زیرا افزایش منحنی یادگیری، هزینه‌های آموزشی و سایر هزینه‌ها؛ مانند جابه‌جایی‌ها و چالش‌های زمان‌بندی، ممکن است تحت‌تأثیر حق‌الزحمه حسابرسی قرار نگیرند (بدارد و جانستون، 2010). از این رو در زمان چرخش حسابرسان، حسابرس ممکن است مدت زمان بیشتری صرف کند تا حسابرسی را انجام دهد. علاوه بر این، حق الزحمه حسابرسی و تاخیر در ارائه گزارش حسابرسی پیامدهای مستقیم‌تری برای چرخش هستند و نسبت به معیارهای مختلف کیفیت حسابرسی، معیارهای با خطای کمتری هستند. لنوکس (2014) استدلال می‌کند که معیارهای کیفیت حسابرسی مانند اقلام تعهدی اختیاری فاقد اعتبار ساختاری هستند و این ممکن است یافته‌های متناقض و غیرقطعی در مطالعات پیشین چرخش را توضیح دهد.

پـژوهش حاضر با درنظرگرفتن این موضوع که در حسابرسي نخستین (سال اول رسيدگي پس از چرخش اجباري) زمان بيشتری صرف حسابرسی می‌شود شارما، تانیا و لیت (2017)، انتظار دارد زمان بیشتر اثر خود را در حق‌الزحمه بیشتر و یا تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی نشان دهد. مطالعات پیشین، بیشتر به بررسی اثر چرخش حسابرسان بر کیفیت حسابرسی و حق‌الزحمه حسابرسی پرداخته‌اند. در این مطالعه هر دو متغیر حق‌الزحمه حسابرسی و به‌موقع بودن گزارش حسابرسی مورد بررسی قرار می‌گیرد تا شواهد دقیق‌تری در ارتباط با بهای چرخش اجباری به‌عنوان پیامدهایی برای چرخش حسابرسان ارائه شود. در واقع پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که آیا چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی منجر به افزایش هزینه‌های حسابرسی و تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی می‌شود.

یافته‌های این پژوهش پیامدهایی برای چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی در ایران ارائه می‌کند. اولاً، چرخش موسسه‌های حسابرسی بهایی دارد، زیرا هم هزینه حسابرسی و هم تأخیر در گزارش حسابرسی را افزایش می‌دهد. دوم، به نظر می‌رسد هزینه‌های چرخش حسابرس توسط موسسه‌های کوچک‌تر با مشتریان بزرگ‌تر بیشتر است.

ساختار مطالب پژوهش حاضر بدین شرح است؛ در بخش بعدی با عنوان مبانی نظری و پیشینه پژوهش، مقررات چرخش حسابرسی و ادبیات موجود موردبحث قرار می‌گیرد. در بخش سوم فرضیه‌های پژوهش بیان و توسعه داده شده است. در بخش چهارم روش‌شناسی، جامعه و نمونه پژوهش تشریح شده است. در بخش پنجم متغیرهای پژوهش و نحوه اندازه‌گیری آن‌ها بیان شده است. در بخش ششم نتایج تخمین فرضیه‌های پژوهش ارائه می‌شود. در نهایت، در بخش هفتم با بحث و نتیجه‌گیری مطالعه به پایان می‌رسد.

2- مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1- مقررات چرخش مؤسسه‌ها و شریک حسابرسی

سیاست چرخش اجباری مؤسسه‌ها و شریک حسابرسی پیامد مشکلات مالی در سطح جهان از جمله انرون ¹ و ورلدکام² در آمریکا و پرلمارت³ در اروپا بوده است. به دنبال وقوع این رویدادها، قانون‎گذاران و تدوین‎کنندگان استانداردهای حسابداری و حسابرسی سعی در تدوین قوانینی برای افزایش استقلال حسابرسان و بهبود کیفیت حسابرسی بودند. یکی از این قوانین، چرخش مؤسسه‌ها و شریک حسابرسی بوده است (لی، 2007). چرخش حسابرس را می توان با تغییر مؤسسه حسابرسی یا شریک حسابرسی انجام داد. چرخش اجباری مؤسسه حسابرسی توسط چند کشور (مانند اتریش، برزیل، ایتالیا، اسپانیا، کره جنوبی و غیره) پذیرفته شده است، اما چرخش شریک حسابرسی اجباری در ایالات متحده و سایر کشورها مانند استرالیا، چین، سنگاپور، ژاپن پذیرفته شده است (موهاپاترا و همکاران، 2021).

اگرچه چرخش موسسه‌های حسابرسی در بسیاری از کشورها رایج است، اما مقررات متفاوت است. در اتحادیه اروپا، مقررات چرخش اجباری به گونه‌ای است که شرکای حسابرسی هر هفت سال یکبار با یک دوره انتظار دو ساله چرخش می‌کنند (هیئت استانداردهای اخلاق بین المللی برای حسابداران، 2013). در بریتانیا، شرکا هر پنج سال یک بار با یک دوره انتظار پنج ساله چرخش می‌کنند (هیئت رویه‌های حسابرسی⁴ 2009). شرکای حسابرسی در استرالیا (استوارت و همکاران، 2016) و چین (لنوکس و همکاران، 2014) هر پنج سال یک بار با یک دوره انتظار دو ساله، چرخش می‌کنند. کره جنوبی هر 6 سـال، سـنگاپور و اسپانیا هر 9 سـال، برزیـل هـر 3 سـال چرخش موسسه‌های حسابرسـی را الزامی کرده‌اند. در ایالات متحده، قبل از تصویب ساربينز ـ آكسلي (ساکس)⁵، شرکای حسابرسی موظف بودند هر هفت سال یکبار با یک دوره انتظار 2ساله چرخش کنند (انجمن حسابداران رسمی آمریکا، 1978). با این حال، بخش ساکس 203 قوانین چرخش را سخت‌تر کرد، به گونه‌ای که هر پنج سال یک‌بار با یک دوره انتظار پنج ساله نیاز به چرخش شریک باشد (مجلس نمایندگان ایالات متحده، 2002). در ایران سیاست چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی در سال 1387 به دنبال اتخاذ این سیاست در کشورهایی از جمله کره جنوبی، برزیل واسـپانیا پیاده شده است. مطابق با این سیاست شـرکت‌های پذیرفته شـده در بـورس اوراق بهـادار تهـران هر 4 سال یکبار با یک دوره انتظار 2 ساله بایستی چرخش کنند (دستورالعمل سـازمان بـورس و اوراق بهـادارایران، 1386).

الزامات چرخش حسابرسان بحث‌های زیادی را در مورد پیامدهای آن برانگیخته است. قانونگذاران استدلال می‎کنند که چرخش اجباری "نگاهی تازه" به مشتریان توسط حسابرسان جدید فراهم می‌کند، در نتیجه استقلال حسابرسان و کیفیت حسابرسی افزایش می‌یابد. با این حال، آن‌ها اذعان دارند که این مزایای بالقوه ممکن است به بهای از دست رفتن دانش خاص مشتری که توسط حسابرس قبلی بدست آمده است شود (مجلس نمایندگان ایالات متحده، 2002). حرفه حسابداری استدلال می‌کند که از دست رفتن دانش قبلی، هزینه‌ها و ریسک‌هایی را بر کیفیت حسابرسی تحمیل می‌کند، که احتمالاً بیش از مزایای افزایش استقلال است. به طور خاص، آن‌ها ادعا می‌کنند، هزینه‌های یادگیری در زمان چرخش در مورد ریسک‌ها، عملیات و شیوه‌های گزارش‌دهی مالی، موجب می‌شود کارایی و کیفیت حسابرسی، کاهش یابد (پرایس واترهاوس کوپرز، 2002; جورج، 2004; کمیته مشورتی در حرفه حسابرسی، 2008). علاوه بر این آن‌ها استدلال می‌کنند که حسابرسان به آموزش مداوم در مورد صنایع، مشتریان و سیستم‌های جدید نیاز دارند، که منجر به کاهش زمان در دسترس برای حسابرسی می‌شود، که فشار بی مورد بر اثربخشی و کارایی حسابرسی وارد می‌کند. علاوه بر این، حسابرسان نیز استدلال می‌کنند که صنایع کوچکتر و تخصصی‌تر ممکن است در نتیجه چرخش شتابان به دلیل تعداد محدودی از شرکا با تخصص کافی، آسیب بیشتری ببینند، در نتیجه شکاف قابل توجهی در تجربه فنی ایجاد می‌شود، که به تلاش و زمان بیشتر برای پر کردن این شکاف نیاز است (کمیته مشورتی در حرفه حسابرسی، 2008). کمیته مشورتی در حرفه حسابرسی (2008) استدلال می‌کند که الزامات چرخش به طور بالقوه به توانایی مؤسسه‌های حسابرسی برای جذب و حفظ استعدادهای با کیفیت بالا آسیب می‌رساند. جامعه تجاری آمریکا⁶ هزینه‌های چرخش اجباری را برجسته کرد. در میزگرد تجاری (انجمن مدیران عامل شرکت‌های بزرگ⁷) استدلال می‌کنند که چرخش اجباری، کیفیت، هزینه و به موقع بودن حسابرسی را به ویژه برای مشتریان بزرگتر، با توجه به منحنی یادگیری بالاتر مرتبط با فرآیندها و کنترل‌های بسیار پیچیده آن‌ها، تهدید می‌کند (کمیته مشورتی در حرفه حسابرسی، 2008؛ کمیسـیون بورس اوراق بهادار، 2003).

2-2- مبانی نظری موجود در ارتباط با چرخش اجباری

در ارتباط با چرخش اجباری دو جریان تحقیقاتی وجود دارد؛ یکی مطالعاتی است که منطق چرخش اجباری را بررسی می‌کند و دیگری مطالعاتی است که به بررسی پیامدهای چرخش اجباری می‌پردازد. همراستا با جریان اول، در صورت تغییر اجباری، حسابرسان در موقعیتی قرار می‌گیرند که قادر خواهند بود در مقابل فشارها و خواسته های مدیران مقاومت کنند و قضاوت‌های بیطرفانه‌ای را اجرا کنند. درواقع حضور طولانی‌مدت حسابرسان در کنار یک صاحب کار موجب ایجاد تمایلاتی برای حفظ و رعایت نقطه نظرهای صاحبکار می‌شود؛ وضعیتی که استقلال و بیطرفی او را مخدوش میکند (دارابی، چناری و محمودی، 1395). اما مطالعات مقابل به پیامدهای چرخش اجباری حسابرسان می‌پردازد. از آنجاکه در پژوهش حاضر پیامدهای چرخش اجباری بررسی می‌شود، بر این جریان ادبیاتی تمرکز شده است. مخالفان سیاست چرخش اجباری معتقدند، حسابرس جدید ممکن است به دلیل عدم شناخت کافی از صاحبکار و سیستم گزارشگری آن، قادر به کشف موارد ایراد در صورت‌های مالی صاحبکار نباشد. افزایش شناخت حسابرس از محیط واحد تجاری با افزایش طول دوره تصدی باعث ایجاد یک مزیت رقابتی برای حسابرس در کشف موارد تحریف با اهمیت مندرج در صورت‌های مالی شده که می‌تواند موجب افزایش کیفیت حسابرس گردد (تلخابی، طالب نیا و رویایی، 1399). در واقع چرخش مؤسسه حسابرسی منجر به از دست دادن دانش شرکت حسابرسی شده و صنعت مربوطه می شود. این موضوع به این دلیل است که حسابرس قبلی دانش خاص شرکت را بواسطه چرخش اجباری از دست می‌دهد. برخی شواهد تجربی وجود دارد که نشان می‌دهد به دلیل کمبود دانش خاص شرکت، خطر شکست حسابرسی بالاتری وجود دارد (جانگ، هیجینگ و ولد، 2020). به طور خلاصه، مطالعات در مورد منطق چرخش اجباری بررسی می‌کند که چگونه تصدی حسابرسان با کیفیت حسابرسی مرتبط است، که نتایج این پژوهش‌ها متفاوت است (برای مثال، لنوکس، 2014; لیت و همکاران، 2014; استوارت و همکاران، 2016; سجادی و همکاران، 1396; پورحیدری و همکاران، 1392; حساس‎یگانه و جعفري، 1389). مطالعات در مورد پیامدهای چرخش اجباری بررسی می‌کند که اثرات و پیامدهای چرخش اجباری بر مولفه‌های مختلف چگونه است در واقع به بررسی بهای چرخش اجباری می‌پردازند. برای مثال؛ شارما و همکاران (2017) در ایالات متحده ارتباط مثبت و معنادار بین چرخش شریک با حق الزحمه حسابرسی و تأخیر درگزارش حسابرسی را نشان می‌دهند. در ایران نیز حساس يگانه و همکاران (1395) نشـان می‌دهند که ارتبـاط معناداری میان سیاسـت چرخش اجباری حسابرسـان و حق الزحمه حسابرسـی وجود دارد. مطالعات پیشین در ایران از اثرات چرخش اجباری از جمله به موقع بودن صحبت نمی‌کنند و تمرکز آن‎ها بر بهای چرخش اجباری نیست.

واژه تأخیر متضاد کلمه به‌موقع بودن است. به‌موقع بودن یکی از مشخصه‎های مهم اطلاعات مالی از دیدگاه قانون‎گذاران، نهادهای حرفه‎ای و استفاده‎کنندگان اطلاعات مالی است. یکی از عواملی که بر به‌موقع بودن اطلاعات مالی تأثیر دارد عوامل مربوط به حسابرسی است که احتمالاً در اجرای وظایف حسابرسی دخالت داشته و مانع از صدور گزارش به‌موقع می‎گردد و دیگری، عوامل مربوط به شرکت است که از سوی واحد مورد رسیدگی بر حسابرسان تحمیل می‎شود و مانع از صدور گزارش به‌موقع حسابرسی می‎شود (سرهنگی، 1380).

مطالعات صورت‌گرفته در ایران از جمله؛ حساس یگانه و همکاران (1395) که به بررسی تأثیر چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی بر حق‌الزحمه حسابرسی و رقابت در بازار حسابرسی می‌پردازند. نتایج نشان می‌دهد حق‌الزحمه حسابرسی، به‌موجب چرخش اجباری افزایش می‌یابد و این افزایش بیش از افزایش معمولی در چرخش اختیاری است که موجب تحمیل هزینه‌های اضافی به شرکت‌ها می‌شود. در ارتباط با رقابت حسابرسی نیز تفاوت شایان توجهی در سهم از بازار موسسه‌های حسابرسی باکیفیت بالا و پایین مشاهده نشده است.

اباذری و نصیرزاده (1397) در مطالعه‌اي به بررسی مقایسه‌ای دیدگاه استفاده‌کنندگان در مورد رابطه بین چرخش اجباری مؤسسات حسابرسی و محدودیت در ارائه سایر خدمات حسابرسی باکیفیت حسابرسی پرداختند. نتایج پژوهش آنان حاکی از آن بوده است که چرخش اجباری موجب بهبود کیفیت حسابرسی و اعتماد استفاده‌کنندگان شده است؛ اما بر حق‌الزحمه حسابرسی اثری نداشته است.

عزيزخاني و آقـابيگي (1392) در مطالعه‌اي بـا عنـوان "بررسـي ارتبـاط بـين حـق الزحمـة حسابرسي، حسابرسي نخستين و سنوات آتي دورة تصدي حسابرسي"، نشان دادنـد حـق الزحمـة حسابرسي نخستين، بالاتر از حق الزحمة حسابرسي سال‌هاي بعد دورة تصدي حسابرسي است، اما بين سنوات آتي دورة تصدي و حق الزحمة حسابرسي رابطة معناداري وجود ندارد. آن‌ها باتوجه‌به يافته‌هاي خود، پديدة نرخ‌شکنی را در حسابرسي نخستين مشاهده نكردند.

عزیزخانی و همکاران (1395) نتایج ناسازگاری با دو مطالعه بالا ارائه می‌دهند در مطالعه آن‌ها با موضوع "تأثیر سیاست چرخش اجباری حسابرس بر حق‌الزحمه حسابرسی" برای دوره 1385 تا 1392 اظهار می‌کنند که شواهد، این ادعا که سیاست چرخش اجباری موجب افزایش هزینه‌های حسابرسی می‌شود را تأیید نمی‌کند.

مرادی و همکاران (1394) در پژوهشی نشان دادند كه عوامل مؤثر بر به‌موقع بودن گزارش حسابرسي در شركت‎هاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران عبارت‌اند از نسبت مالکیت سهام‌داران نهادی، تعداد سهام‌داران عمده، صنعت، حسابرسان بزرگ، اظهارنظر مقبول، نسبت اعضای غیرموظف هیئت‌مدیره، گزارش تلفیقی و بازده ارزش ویژه. این عوامل بیشترین اثر را بر به‌موقع بودن دارند.

كرمي و بذرافشان (1388) تحقيقي در مورد رابطه بين طول دوره تصدي حسابرسان و مديريت سود انجام داده‎اند. تحقیق آن‎ها نشان می‎دهد که با افزايش طول دوره تصدي حسابرس، احتمال مدیریت سود افزايش مي‎يابد. اين يافته‎ها نشان می‎دهد، روابط طولاني‎مدت حسابرسان با صاحب‌کاران، به‌احتمال زیاد دست صاحب‌کاران را در استفاده از اقلام تعهدي اختياري به‌منظور مديريت سود بازتر می‌کند. اين نتايج با نظر كميته‎هاي نظارتي بورس اوراق بهادار مبنی بر کاهش استقلال حسابرس در روابط بلندمدت با صاحب‌کار خود یکی است.

مطالعات صورت گرفته در استرالیا از جمله؛ همیلتون و همکاران (2005) چرخش اجباری شریک حسابرسی را در دوره بین سال‌های 1998 و 2003 به طور مثبت با کیفیت سود ارائه کردند. فارگر و همکاران (2008) دریافتند که کیفیت سود با چرخش شریک ارتباط مثبت دارد، اما با چرخش مؤسسه حسابرسی ارتباط منفی دارد. سومین مطالعه چرخشی استرالیا توسط کارسون و همکاران (2014) شواهدی از ارتباط مثبت چرخش شریک حسابرسی با کیفیت سود را گزارش می‌دهد. آن‌ها همچنین دریافتند که تغییر مؤسسه حسابرسی تأثیر مثبت قوی تری بر کیفیت حسابرسی نسبت به تغییر شریک دارد. بنابراین، نتایج چرخش شریک در مقابل موسسه در مطالعه فارگر و همکاران (2008) و کارسون و همکاران (2014) ناسازگار هستند. در نهایت، استوارت و همکاران (2016) اثرات چرخش اختیاری و اجباری شریک بر حق الزحمه حسابرسی را بررسی کردند. آن‌ها رویدادهای چرخش اجباری شریک را به طور مثبت با هزینه‌های حسابرسی می‌دانند.

چی و همکاران (2009) گزارش‌های میان‌دوره‌ای 2004 شرکت تایوانی مشمول چرخش اجباری را مطالعه کردند و هیچ تفاوتی در کیفیت حسابرسی بین شرکت‌های دارای چرخشی اجباری شریک و سایر شرکت‌ها پیدا نکردند. بااین‌حال، آن‌ها شواهدی از کیفیت پایین‌تر حسابرسی در سال پس از چرخش را ارائه دادند؛ بنابراین، آن‌ها نتیجه گرفتند که چرخش اجباری از بهبود کیفیت حسابرسی حمایت نمی‌کند.

اخیراً، چین محیطی را برای مطالعات چرخش شرکای حسابرسی فراهم کرده است. همانند ایالات متحده، چین یک دوره پنج‌ساله چرخش شرکا را اجباری کرده است، اما برخلاف ایالات متحده، نام شرکا به طور عمومی افشا می‌شود. لنوکس و همکاران (2014) از داده‌های اختصاصی برای بررسی تأثیر چرخش بر بروز تعدیلات حسابرسی استفاده می‌کند. برای نمونه‌ای از شرکت‌های چینی از سال 2006 تا 2010، آن‌ها میزان بیشتری از تعدیل‌های حسابرسی را در سال آخر قبل از چرخش شریک پیدا می‌کنند. آن‌ها همچنین تعدیل حسابرسی بیشتری را در سال اول تحت حسابرسی شریک جدید نسبت به سال‌های بعدی تصدی این شریک پیدا می‌کنند؛ بنابراین، مطالعه آن‌ها شواهدی از افزایش کیفیت حسابرسی در دوره قبل و پس از چرخش حسابرسی ارائه می‌کند و از چرخش اجباری شریک حمایت می‌کند.

داگرتی و همکاران (2012) مجموعه‌ای از نظرسنجی‌ها و مصاحبه‌های شریک حسابرسی ایالات متحده را از سال 2008 تا 2009 انجام دادند. یافته‌های آن‌ها نشان می‌دهد که درحالی‌که شرکا اذعان دارند که استقلال حسابرسان ممکن است در نتیجه الزامات چرخشی افزایش یابد، ولی یک مورد مهم دیگری نیز وجود دارد. شرکا بر این باورند که کیفیت حسابرسی آسیب می‌بیند و هزینه‌های حسابرسی افزایش می‌یابد (به‌عنوان‌مثال، هزینه‌های اجتماعی، هزینه‌های جابه‌جایی، و هزینه‌های مستقیم حسابرسی مانند راه‌اندازی، بازآموزی، ایجاد ارتباط با مشتری، و هزینه‌های آشنایی). یافته‌های آن‌ها نشان می‌دهد که چرخش اجباری مقدار زیادی از کار حسابرسی اضافی و استرس را برای شریک جدید ایجاد می‌کند. یکی دیگر از یافته‌های کلیدی نشان می‌دهد که شرکا در نتیجه چرخش در یک صنعت کاملاً جدید، ناچار به آموزش مجدد هستند. این امر نه‌تنها نگرانی‌های قابل‌توجهی را در مورد کمبود دانش شریک در صنعت خاص را نشان می‌دهد، بلکه هزینه‌های حسابرسی و آموزش بالقوه را افزایش می‌دهد. این ممکن است خود را در استفاده بیشتر از منابع حسابرسی یا افزایش زمان برای تکمیل کار حسابرسی نشان دهد.

دومین مطالعه در ایالات متحده توسط لیت و همکاران (2014) یک رویکرد مثلثی را برای تعیین وقوع چرخش شرکا در ایالات متحده ایجاد کرده و اثرات چرخش را بر کیفیت گزارشگری مالی بررسی می‌کند. نویسندگان با تجزیه‌وتحلیل نمونه‌هایی از شرکت‌های سهامی عام بین سال‌های 2000 تا 2010، شواهدی از کیفیت پایین‌تر گزارشگری مالی در دو سال اول پس از چرخش نسبت به دو سال قبل از چرخش ارائه کردند. آن‌ها دریافتند که کیفیت گزارشگری مالی پس از چرخش برای مشتریان بزرگ‌تر، بیشترین آسیب را وارد می‌کند.

کشورهایی ازجمله؛ ایران، چین و تایوان نهادی؛ مانند هیئت نظارت بر حسابداری شرکت‌های سهامی عام (PCAOB)⁸ ندارند، و حمایت قانونی آن‌ها از سرمایه‌گذاران به‌اندازه ایالات متحده قوی نیست. در محیط استرالیا مسئولیت حسابرس محدود شده است. در مخالفت با قوانین چرخش اجباری، مدیران اجرایی و حسابرسان در ایالات متحده استدلال کردند که چرخش اجباری، حداقل 20 درصد هزینه‌ها را افزایش می‌دهد (هیئت نظارت بر حسابداری شرکت‌های سهامی عام، 2011). اما پژوهش‌های قابل اتکایی دررابطه‌با اینکه آیا چرخش اجباری هزینه‌ها را افزایش می‌دهد یا خیر و در صورت افزایش مقدار آن چقدر بوده و اینکه هزینه‌های اضافی به مشتریان مؤسسات حسابرسی منتقل می‌شود یا خیر، انجام نشده است.

3- فرضیه‌های پژوهش

با چرخش موسسه‌های حسابرسی علاوه بر از دست رفتن دانش و تجربه خاص موسسه قبلی، موسسه جدید باید مقدار قابل توجهی از تلاش حسابرسی را برای آشنایی کافی با مشتری برای انجام یک حسابرسی مؤثر و کارآمد به کار گیرد (پ رایس‌واترهاوس‌کوپرز، 2002; کمیته مشورتی در حرفه حسابرسی، 2008; بیدارد و جانستون، 2010; داگرتی و همکاران، 2012). بنابراین، هزینه‌های چرخش ممکن است خود را در کاهش کیفیت حسابرسی، افزایش هزینه‌های حسابرسی و یا کاهش به موقع بودن حسابرسی نشان دهد.

چندین محرک برای شناسایی اثر چرخش حسابرس بر ساعات کار و هزینه‌ها پیشنهاد شده است. اول، در دوره حسابرسی نخستین برای دستیابی به دیدگاهی عمیق در مورد مشتری نیاز به کار بیشتر است (داگرتی و همکاران، 2012). حسابرسان جدید برای کاهش عدم تقارن اطلاعاتی نسبت به حسابرسان قبلی، تلاش حسابرسی بیشتری انجام می‌دهند، که ممکن است بر هزینه‌های تعهد و زمان بندی اثر بگذارد (بیدارد و جانستون، 2010). این تلاش اضافی نه تنها در مورد کار حسابرسی، بلکه در ایجاد ارتباط با صاحبکار نیز وجود دارد (داگرتی و همکاران، 2012). دوم، چرخش مکرر حسابرسان، تقاضا برای منابع سرمایه انسانی، از جمله هزینه‌های آموزش و جابجایی پرسنل را افزایش می‌دهد (داگرتی و همکاران، 2012). علاوه بر این، احتمال دارد تغییرات به جابجایی بیشتر پرسنل منجر شود، زیرا حجم کار اضافی ممکن است برای کارکنان مطلوب نباشد (کمیته مشورتی در حرفه حسابرسی، 2008). ثالثاً، در سال‌های نخستین حسابرسی، کار حسابرسی بیشتری انجام می‌شود. به ویژه، مشاهده شده است که در حسابرسی نخستین بیشتر به حقایقی توجه می‌شود که با مفروضات سال قبل ناسازگار است و احتمال بیشتری وجود دارد که قضاوت‌های سال جاری با قضاوت‌های سال قبل متفاوت باشد، در نتیجه ممکن است منجر به افزایش کار حسابرسی شود (تان، 1995). علاوه بر این، حسابرسان جدید نسبت به همتایان قبلی خود احتمال بیشتری را برای شناسایی تقلب و خطرات تجاری می‌دهند، در نتیجه میزان برنامه‌ریزی برای آزمون‌های حسابرسی را افزایش می‌دهند (بیدارد و جانستون، 2010). با توجه به اینکه حق الزحمه حسابرسی به عنوان نماینده‌ای برای تلاش حسابرسی پیشنهاد می‌شود (سیمونیک، 1980; هی و همکاران، 2006). ممکن است دریابیم که حق الزحمه حسابرسی در سال‌های نخستین پس از چرخش بیشتر است.

محرک‌های ذکر شده برای تلاش حسابرسی ممکن است منجر به کاهش بهنگام بودن گزارش حسابرسی شود که با تأخیر گزارش حسابرسی (تعداد روزهای پایان سال مالی تا تاریخ‌گزارش حسابرسی) اندازه‌گیری می‌شود. به این معنا که در حسابرسی نخستین، ممکن است زمان بیشتری برای آشنایی و میزان آزمون‌های اضافی صرف شود. داگرتی و همکاران (2012) خاطرنشان می‌شوند که حسابرسان تمایل دارند که هزینه‌های حسابرسی بیشتری را برای کاهش ریسک ازدست‌دادن مشتری، به‌ویژه در زمان چرخش اجباری، جذب کنند؛ بنابراین، ممکن است، تأخیر در گزارش حسابرسی تأثیرات مرتبط با تلاش بیشتر ناشی از چرخش حسابرسان را در خود ثبت کند. در مجموع، باتوجه‌به دیدگاه‌های جایگزین فرضیه‌های زیر پیشنهاد می‌شود:

فرضیه اول: چرخش مؤسسه حسابرسی بر حق‌الزحمه حسابرسی تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد.

فرضیه دوم: چرخش مؤسسه حسابرسی بر تأخیر در گزارش حسابرسی تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد.

4- روش‌شناسی پژوهش

روش تحقیق در اصطلاح به مجموعه‌ای از تدابیر، فنون و ابزارهایی اطلاق می‌گردد که برای نیل به هدف هر تحقیق، مورداستفاده قرار می‌گیرد. به طور کاملاً خلاصه ابعاد مختلف روش تحقیق در این پژوهش بدین شرح است؛ از بعد هدف از نوع تحقیق کاربردی، و از بعد ماهیت از نوع تحقیقات اصیل، از بعد ماهیت داده‌ها کمی، از بعد روش شناخت از نوع تحقیق توصیفی - علّی (پس رویدادی)، از بعد نوع استدلال از نوع تحقیقات قیاسی - استقرایی، از بعد روش‌ تحقیق بر حسب زمان گذشته‎نگر و از بعد طول زمان از نوع روش مقطعی - سری زمانی و برای جمع‎آوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است.

4-1- جامعه و نمونه آماری پژوهش

جامعه آماری تحقیق حاضر، کلیه شرکت‎های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. جمع‌آوری داده‌هـای موردنیاز ایـن پژوهش، پس از حذف سیستماتیک شـرکت‌های فعـال در صنایع مالی، بانکـی و بیمـه بـه دلیل سـاختار مالی و گزارشـگری متفاوت آن‌ها صورت‌گرفته است. نمونه‌های این پژوهش شـامل کلیه شـرکت‌هایی اسـت کـه در فاصلـه زمانی 1395 تا 1400 در بـورس و اوراق بهادار تهران فعالیت داشـته و اطلاعات موردنیاز بـرای بـرآورد مدل پژوهش از صورت‌های مالی آن‌ها در دسـترس و نیز قابل‌استخراج بوده اسـت. در نهایت نمونه‌های استخراج شده شـامل 720 سـال - شـرکت است.

5- متغیرهای پژوهش و نحوه اندازه‌گیری آن‌ها

5-1- الگوی عملیاتی برآورد حق‌الزحمه حسابرسی

از مدل رگرسیون حداقل مربعات معمولی (OLS) در معادله (1) بر اساس پیروی از تحقیقات پیشین حق‌الزحمه حسابرسی استفاده شده است (های و همکاران، 2006; ونکاتارامان و همکاران، 2008; ورمیر و همکاران، 2008; قوش و پاولویچ، 2009; هی و کنچل، 2010).

مدل (1)

متغیر وابسته

: با پیروی از ادبیات قبلی از حق الزحمه حسابرسی (هی و همکاران، 2006؛ ونکاتارامان و همکاران، 2008؛ ورمیر و همکاران، 2008؛ قوش و پاولویچ، 2009؛ هی و کنچل، 2010)، متغیر وابسته به صورت لگاریتم طبیعی حق الزحمه حسابرسی اندازه گیری می‌شود.

متغیر مستقل

: چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی؛ برای سال اول پس از چرخش موسسه حسابرسی 1 و برای بقیه سال‎ها 0 در نظر گرفته شده است شارما و همکاران (2017).

متغیرهای کنترل

برای کنترل دیگر عوامل تعیین‌کننده، تعدادی متغیر کنترل را به شرح زیر از مبانی نظری پژوهش می‌پذیریم.

: لگاریتم طبیعی کل دارایی‌ها در پایان دوره مالی.

: اهرم مالی،که از تقسیم کل بدهی‎ها بر کل دارایی‏ها در انتهای سال مالی بدست می‎آید. این نسبت نشان دهنده ریسک مالی شرکت است.

: جمع حساب‌های دریافتنی و موجودی کالا، تقسیم بر کل دارایی‌ها.

: در صورتی که شرکت زیان گزارش کرده باشد1، در غیر اینصورت0.

: کل جریان‌های نقدی عملیاتی تقسیم بر کل دارایی‎ها.

: نسبت سود خالص به کل دارایی‌ها.

: در صورتی‎که سازمان حسابرسی طرف قرارداد شرکت باشد1، و در غیر اینصورت 0.

: ارزش دفتری هر سهم تقسیم بر قیمت بازار هر سهم.

: اگر شرکت صورت‎های مالی خود را تجدید ارزیابی کند عدد1 و درغیر اینصورت 0.

: سال و صنعت، متغیرهای دامی (دو ارزشی) برای کنترل سال‌ها و صنایع مختلف.

5-2- الگوی عملیاتی برآورد تأخیر گزارش حسابرسی

برای مدل تأخیر گزارش حسابرسی از رگرسیون حداقل مربعات معمولی (OLS) در معادله (2) به پیروی از تحقیق‌های پیشین استفاده شده است.

مدل (2)

متغیر وابسته

: مطابق با مطالعات قبلی تاخیر در گزارش حسابرسی (مانند اشتون و همکاران، 1989؛ ای. بامبر و همکاران، 1993؛ کنچل و پین، 2001 ؛ اتتریج و همکاران، 2006؛ کریشنان و یانگ، 2009؛ تانی و همکاران، 2010؛ کنچل و شارما، 2012)، به عنوان مدت زمان بین تاریخ پایان سال مالی و تاریخ امضای گزارش حسابرسی تعریف می‌شود. با پیروی از کریشنان و یانگ (2009) و تانی و همکاران (2010)، برای تسهیل برآورد رگرسیون، تاخیر محاسبه شده را به ریشه دوم تبدیل می‌کنیم. در واقع شاخص اندازه‎گیری تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی، ریشه دوم تعداد روزها از پایان سال مالی تا تاریخ امضا گزارش حسابرسی در نظر گرفته شده است.

متغیر مستقل

: چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی؛ برای سال اول چرخش موسسه حسابرسی 1 و درغیر اینصورت0 شارما و همکاران (2017).

متغیرهای کنترل

برای کنترل دیگر عوامل تعیین‌کننده، تعدادی متغیر کنترل را به شرح زیر از مبانی نظری پژوهش می‌پذیریم.

: مقدار 1 به موسسه‌های حسابرسی با گزارش حسابرسی تعدیل شده و در غیر اینصورت 0.

باقی متغیر‌ها مطابق مدل (1) تعریف می‌شوند.

6- نتایج پژوهش

6-1- آمار توصیفی

در جدول (1) آماره‌های توصیفی مرتبط با مدل‌ها درج شده است. مطابق با نتایج به دست آمده، میانگین لگاریتم حق الزحمه حسابرسی برابر با 509/7 واحد بوده است که در راستای تحقیق سلیمانی و همکاران (1398) و کردستانی و همکاران (1397) می‌باشد. همچنین، میانگین لگاریتم تأخیر در گزارش حسابرسی برابر با 489/8 می‌باشد که در راستای تحقیق حاجی‌ها و قادری (1395) و حیدری و جودکی (1401) می‌باشد.

همچنین، جدول آمار توصیفی نشان می‌دهد که اندازه شرکت برابر با 859/14 واحد است و تقریباً 49 درصد از دارایی شرکت‌ها ناشی از بدهی است بعلاوه، به طور میانگین 53 درصد از دارایی‌های شرکت را موجودی‌ها و حساب دریافتنی تشکیل داده است. همچنین شرکت‌های مورد بررسی، میزان 13 درصد از سود، جریان وجه نقد عملیاتی داشته‌اند. این شرکت‌ها، 17 درصد دارایی‌های خود، سوددهی داشته است و ارز دفتری سهم نسبت به ارزش بازاری آن برابر با 34 درصد است.

تابلوی متغیرهای گسسته نیز نشان می‌دهد، 5/16 درصد شرکت‌ها از سازمان حسابرسی برای بررسی صورت‌های مالی خود استفاده نموده‌اند که 28 درصد از شرکت‌ها در طول دوره مورد به چرخش اجباری آنان پرداخته‌اند. همچنین، 51 درصد با تجدید ارائه صورت‌های مالی و 37 درصد با اظهارنظر تعدیل شده روبه‌رو شده‌اند. به‌علاوه، 180/8 درصد شرکت‌ها نیز عملکرد منفی یعنی زیان دهی بودند.

جدول 1: آمار توصیفی متغیرهای پژوهش

تابلوی متغیر پیوسته

متغیر

نماد

میانگین

میانه

بیشینه

کمینه

انحراف معیار

لگاریتم حق‌الزحمه حسابرسی

Audfee

7/509

7/473

8/997

6/096

0/798

لگاریتم تأخیر در گزارش حسابرسی

Replag

8/489

8/602

10/536

5/831

1/519

اندازه شرکت

Size

14/859

14/771

17/167

12/714

1/191

اهرم مالی

Lev

0/495

0/505

0/823

0/138

0/198

جمع حساب دریافتنی و موجودی کالا

arec_invt

0/531

0/524

0/850

0/212

0/190

نسبت جریان نقدی عملیاتی

Cfo

0/131

0/101

0/429

-0/044

0/128

بازده دارایی‌ها

Roa

0/175

0/145

0/493

-0/031

0/148

نسبت ارزش دفتری به بازاری

0/341

0/263

0/924

0/037

0/254

تابلوی متغیر گسسته

متغیر

نماد

درصد صفر

درصد یک

تعداد صفر

یک

چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی

Rotate

71/150

28/850

513

208

زیان‌ده بودن

Loss

91/820

8/180

662

نوع حسابرس

Atype

83/500

16/500

602

119

تجدید ارائه صورت‌های مالی

Misstate

48/780

51/220

300

315

اظهارنظر حسابرس

Unqualified

62/830

37/170

453

268

منبع: یافته‎های پژوهشگر

لازم به ذکر است که برای کاهش‌دادن اثر مشاهدات پرت بر روی نتایج پژوهش، یک درصد کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین داده‌های مربوط به متغیرهای پیوسته را با اعداد نزدیک‌ترین مشاهدات به آن داده‌ها جایگزین کردیم. نتایج آزمون همبستگی که گزارش نشده است نشان می‌دهد که همبستگی بالائی بین متغیرهای مستقل وجود ندارد. یعنی مشکل هم خطی بین متغیرهای مستقل وجود ندارد.

6-2- نتایج تخمین فرضیه اول پژوهش

فرضیه اول: چرخش مؤسسه حسابرسی بر حق‌الزحمه حسابرسی تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد.

جدول 2: نتایج فرضیه اول پژوهش

منبع: یافته‎های پژوهشگر

براي رفع مشكلاتي از قبيل ناهمساني واريانس و خودهمبستگي خطاها، رگرسيون به روش خطاي استاندارد مقاوم انجـام شده است (پترسن، 2009). در بررسی معنا‌دار بودن کل مدل باتوجه‌به این که مقدار احتمال آماره F از 05/0 کوچک‌تر است (000/0) با اطمینان 95% معنا‌دار بودن کل مدل تأیید می‌شود. ضریب تعیین تعدیل شده مدل نیز گویای آن است که 36/0 درصد از تغییرات حق‌الزحمه حسابرسی توسط متغیرهای وارد شده در مدل تبیین می‌گردد. در بررسی معنا‌داری ضرایب با توجه نتایج ارائه ‌شده در جدول بالا، از آنجایی احتمال آماره برای ضریب متغیر چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی کوچک‌تر از 1/0 است (000/0)، در نتیجه وجود رابطه مثبت و معنا‌دار میان حق‌الزحمه حسابرسی و چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی در سطح اطمینان 90 درصد تأیید می‌شود. باتوجه‌به تجزیه‌وتحلیل‌های صورت‌گرفته در ارتباط با تأیید فرضیه اول پژوهش می‌توان نتیجه گرفت، با افزایش چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی، میزان حق‌الزحمه حسابرسی افزایش پیدا می‌کند؛ بنابراین فرضیه اول پژوهش مبنی بر اینکه چرخش موسسه حسابرسی بر حق‌الزحمه حسابرسی تأثیر معناداری دارد، تائید می‌شود. بدین ترتیب می‌توان بیان کرد که موسسه‌های حسابرسی در سال ابتدایی حضور در شرکت نیاز به بررسی عمیق وضعیت شرکت دارند، بنابراین میزان بررسی، آزمون‎ها، زمان و نیروی آموزش دیده‌ای که استفاده می‌کنند، بیشتر است. لذا بابت تلاش بیشتری که می‌نمایند، حق‌الزحمه بیشتری درخواست می‌کنند. در این راستا، بیدارد و جانستون (2010) بیان می نماید، موسسه‌های جدید برای کاهش عدم تقارن اطلاعاتی مشتری خود نسبت به موسسه قبلی، تلاش حسابرسی قابل توجهی انجام می‌دهند، که ممکن است بر هزینه‌های تعهد و زمان بندی اثر بگذارد. سیمونیک (1980) و هی و همکاران (2006) نیز مطرح می نمایند، حق الزحمه حسابرسی به عنوان نماینده‌ای برای تلاش حسابرسی است. پس مطابق با نتایج حق الزحمه حسابرسی در سال‌های حسابرسی اولیه پس از چرخش بیشتر است. در راستای متغیرهای کنترلی نیز می‌توان بیان کرد که ‌شرکت‌های زیان‌ده که دارای اندازه بیشتر هستند و همچنین شرکت‌هایی که نسبت ارزش دفتری به بازار بیشتری دارند، حق‌الزحمه حسابرسی بیشتری به حسابرسان پرداخت می‌کنند. به‌علاوه نوع حسابرس با حق‌الزحمه حسابرسی رابطه مثبت و معنی‌داری دارد که نشان می‌دهد، انتخاب سازمان حسابرسی به‌عنوان حسابرس با پرداخت حق‌الزحمه حسابرسی بیشتری نسبت به سایر موسسه‌ها همراه است.

6-3- نتایج تخمین فرضیه دوم پژوهش

فرضیه دوم: چرخش مؤسسه حسابرسی بر تأخیر در گزارش حسابرسی تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد.

جدول 3: نتایج فرضیه دوم پژوهش


متغیر	ضریب	خطا	آماره t	احتمال آماره t	هم‌خطی
مقدار ثابت	2/818	0/438	6/430	0/000	----
چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی	0/107	0/060	1/770	0/077	1/080
اندازه شرکت	0/274	0/028	9/710	0/000	1/690
اهرم مالی	0/222	0/227	0/980	0/329	2/530
جمع حساب دریافتنی و موجودی کالا	-0/162	0/196	-0/830	0/408	1/850
زیان	0/301	0/119	2/530	0/012	1/260
نسبت جریان نقدی عملیاتی	-0/154	0/277	-0/560	0/577	1/710
بازده دارایی‌ها	0/120	0/354	0/340	0/735	3/440
نوع حسابرس	0/626	0/074	8/500	0/000	1/290
نسبت ارزش دفتری به بازار	0/339	0/158	2/150	0/032	2/420
تجدید ارائه صورت مالی	0/024	0/055	0/430	0/666	1/220
سال و صنعت	کنترل شد.
ضریب تعیین تعدیل شده	ضریب تعیین	آماره f		احتمال آماره f
0/362	0/396	26/450		0/000


متغیر	ضریب	خطا	آماره t	احتمال آماره t	هم‌خطی
مقدار ثابت	11/275	0/857	13/150	0/000	---
چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی	0/228	0/117	1/940	0/053	1/090
اندازه شرکت	-0/107	0/058	-1/850	0/064	1/700
اهرم مالی	-1/321	0/403	-3/280	0/001	2/560
جمع حساب دریافتنی و موجودی کالا	-0/549	0/375	-1/460	0/144	1/850
زیان	0/615	0/208	2/960	0/003	1/270
نسبت جریان نقدی عملیاتی	-0/345	0/548	-0/630	0/530	1/720
بازده دارایی‌ها	-1/687	0/672	-2/510	0/012	3/480
نوع حسابرس	0/402	0/153	2/620	0/009	1/320
نسبت ارزش دفتری به بازاری	0/419	0/323	1/300	0/195	2/420
تجدید ارائه صورت مالی	-0/138	0/123	-1/120	0/262	1/260
نوع اظهارنظر حسابرس	0/607	0/127	4/760	0/000	1/290
سال و صنعت		کنترل شد.
ضریب تعیین تعدیل شده	ضریب تعیین	آماره f		احتمال آماره f
0/251	0/270	13/990		0/000

منبع: یافته‎های پژوهشگر

در بررسی معنا‌دار بودن کل مدل باتوجه‌به این که مقدار احتمال آماره F از 05/0 کوچک‌تر است (000/0) با اطمینان 95% معنا‌دار بودن کل مدل تأیید می‌شود. ضریب تعیین تعدیل شده مدل نیز گویای آن است که 25/0 درصد از تغییرات تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی توسط متغیرهای وارد شده در مدل تبیین می‌گردد. در بررسی معنا‌داری ضرایب با توجه نتایج ارائه ‌شده در جدول بالا، از آنجایی احتمال آماره برای ضریب متغیر چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی کوچک‌تر از 1/0 است (000/0)، در نتیجه وجود رابطه مثبت و معنا‌دار میان تأخیر در گزارش حسابرسی و چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی در سطح اطمینان 90 درصد تأیید می‌شود. باتوجه‌به تجزیه‌وتحلیل‌های صورت‌گرفته در ارتباط با تأیید فرضیه دوم پژوهش می‌توان نتیجه گرفت، با افزایش چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی، میزان تأخیر در گزارش حسابرسی افزایش پیدا می‌کند؛ بنابراین فرضیه دوم پژوهش مبنی بر اینکه چرخش مؤسسه حسابرسی بر تأخیر در گزارش حسابرسی تأثیر معنی‌داری دارد، تأیید می‌شود. بدین ترتیب می‌توان بیان کرد که موسسه‌های حسابرسی در سال‌های اول برای آشنایی، میزان آزمون‌های اضافی حسابرسی بیشتری را انجام می‌دهند، پس تلاش اضافی نیاز به‌صرف زمان بیشتری است؛ لذا حسابرسان گزارش‌های خود را با تأخیر بیشتری ارائه می‌دهند. در راستای متغیرهای کنترلی نیز می‌توان بیان کرد که ‌شرکت‌هایی که میزان بدهی کمتری دارند و همچنین شرکت‌هایی که بازده دارایی‌‌های آن‌ها کمتر است، گزارش‌های حسابرسی خود را با تأخیر بیشتری ارائه می‌دهند. به‌علاوه، شرکت‌های زیان‌ده و شرکت‌هایی که گزارش‌های تعدیل شده از حسابرس دریافت کرده‌اند تأخیر بیشتری در ارائه گزارش‌های خود داشته‌اند. همچنین نوع حسابرس یعنی سازمان حسابرسی با تأخیر در ارائه گزارش‌‌ حسابرسی رابطه مثبتی دارد.

7- بحث و نتیجه‌گیری

در ارتباط با مزایا و بهای چرخش اجباری حسابرسان بحث‌های زیادی وجود دارد. هر دو موافقان و مخالفان این سیاست استدلال‌های خود را دارند با این حال شواهد تجربی کافی در زمینه چرخش حسابرسان وجود ندارد. می‌توان دو مؤلفه حق‌الزحمه حسابرسی و تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی را به‌عنوان پیامدهای مستقیم چرخش اجباری در نظر گرفت. در واقع می‌توان انتظار داشت بهای چرخش اجباری به طور مستقیم خود را در افزایش حق‌الزحمه حسابرسی و یا از طریق تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی، نشان دهد. در همین راستا این پژوهش بر پیامدهای چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی از نظر هزینه‌های حسابرسی و به‌موقع بودن گزارش حسابرسی تمرکز دارد و در تلاش است به مطالعات پیشین در ارتباط با مزایا و بهای چرخش حسابرسان بیافزاید. یافته‌های پژوهش حاضر حاکی از تأیید فرضیه اول پژوهش است به عبارت دیگر می‌توان گفت که چرخش موسسه‌های حسابرسی با هزینه‌های حسابرسی بالاتر مرتبط است. علاوه بر این به نظر می‌رسد شرکت‌های بزرگ‌تر و شرکت‌های زیان‌ده، هزینه بیشتری بابت دریافت خدمات حسابرسی در نتیجه چرخش موسسه‌های حسابرسی به حسابرسان پرداخت می‌کنند. این موضوع با یافته‌های شارما و همکاران (2017)، حساس يگانه و همکاران (1395)، عزيزخاني و آقـابيگي (1392) و استوارت و همکاران (2016) منطبق است.

نتایج فرضیه دوم پژوهش در ارتباط با تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی نشان می‌دهد که چرخش موسسه‌های حسابرسی با تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی مرتبط است. علاوه بر این به نظر می‌رسد شرکت‌های زیان‌ده و شرکت‌هایی که گزارش‌های تعدیل شده از حسابرس دریافت می‌کنند تأخیر بیشتری در ارائه گزارش‌های حسابرسی دارند. این موضوع با یافته‌های شارما و همکاران (2017) منطبق است. در مجموع، این یافته‌ها نشان می‌دهد که مؤسسه‌های حسابرسی بهای چرخش را از طریق تأخیر در ارائه گزارش و یا افزایش حق‌الزحمه حسابرسی به مشتریان خود منتقل می‌کنند. در همین راستا این برداشت را می‌توان داشت که حسابرسان در زمان چرخش اجباری با یکی و یا ترکیبی از پیامدهای چرخش مواجه می‌شوند. برخی در مواجه با چرخش حق‌الزحمه خود را افزایش می‌دهند و برخی دیگر بجای حق‌الزحمه تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی دارند و برخی دیگر با ترکیبی از این دو پیامد مواجه‌اند. این نتایج نشان می‌دهد که چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی هزینه دارد. به‌طورکلی، می‌توان نتیجه گرفت که کارایی و اثربخشی حسابرسی ممکن است تحت‌تأثیر چرخش حسابرسی در حسابرسی‌های نخستین قرار گیرد.

برخی از احتیاط‌ها باید هنگام تعمیم نتایج در نظر گرفته شود. اول، در اندازه‌گیری‌ها، ممکن است خطای اندازه‎گیری رخ‌داده باشد. دوم، به دلیل وجود محدودیت در داده‌ها اثرات بلند‌مدت چرخش حسابرسی قابل‌بررسی نیست. شواهد این پژوهش بیانگر بهای سیاست چرخش اجباری موسسه‌های حسابرسی است، تحقیقات آتی می‌تواند چرخش شرکا و کارکنان مسئول حسابرسی را بررسی کند و همچنین بررسی کند که میزان این بها (هزینه‌های حسابرسی و به‌موقع بودن حسابرسی) در چرخش‌های مختلف چگونه است. علاوه بر این پژوهش‌های آتی می‌تواند در ارتباط با شناسایی پیامدهای دیگر چرخش اجباری تلاش کند. به این منظور، برای غنی‌تر شدن پژوهش‌های آتی در زمینه حسابرسی از حرفه حسابداری انتظار می‌رود، به روشی پنهان برای حفظ محرمانه بودن اطلاعات، از عملیات و پروندهای حسابرسی پایگاه‌داده‌هایی تشکیل داده و آن‌ها را به اشتراک بگذارد، تا پژوهش‌های سازنده‌ای که به موضوعات مهم برای وضع مقررات و عملکرد حسابرسی می‌پردازد، صورت گیرد.

8- فهرست منابع

1) اباذری، زهره و نصیرزاده، فرزانه، 1397. چرخش اجباری مؤسسات حسابرسی و محدودیت در ارائه سایر خدمات حسابرسی: هزینه‌ها و منافع. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 10(39)، صص. 107-138.

2) تلخابی، فاطمه، طالب نیا، قدرت اله، و رویایی، رمضانعلی، 1399. بررسی عدم کاربرد الگوهای حق‌الزحمه حسابرسی مستقل در برآورد و پیش‌بینی. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 12(46)، صص. 163-202.

3) پورحیدری، امید و بدری خیره مسجدی، احد، 1392. بررسی ارتباط بین چرخش مؤسسات و شریک حسابرس باکیفیت حسابرسی و تعدیلات سنواتی. پیشرفت‌های حسابداری، 5(2)، صص. 1-24.

4) حاجی‌ها، زهره و قادری، صلاح‌الدین، 1395. بررسی تأثیر فرصت‌های سرمایه‌گذاری بر تأخیر در گزارش حسابرسی. دانش حسابداری مالی، 3 (2)، صص. 91-107.

5) حساس یگانه، یحیی و جعفری، ولی اله، 1389. بررسی تأثیر چرخش موسسه‌های حسابرسی بر کیفیت گزارش حسابرسی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه بورس اوراق بهادار، 3(9)، صص. 25-42.

6) حساس یگانه، یحیی، برزیده، فرخ، تقوی‌فرد، محمدتقی، و فرهمند سیدآبادی، محمد، 1395. بررسی تأثیر گردش اجباری مؤسسه‎های حسابرسی بر حق‎الزحمۀ حسابرسی و رقابت در بازار حسابرسی. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 23(3)، صص. 333-352.

7) دارابی، رویا، چناری بوکت، حسن، و محمودی خاتمی، مرجان، 1395. تأثیر تخصص در صنعت، دوره تصدی حسابرسی و استقلال حسابرس بر ریزش قیمت سهام. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 8(32)، صص. 119-138.

8) حیدری سورشجانی، زهرا، و جودکی چگنی، زهرا، 1401. تأخیر در گزارش حسابرسی: مشغله کاری حسابرس و رتبه مؤسسات حسابرسی. دانش حسابداری مالی، 9(1)، صص. 113-132.

9) سازمان بورس و اوراق بهادار، 1390. دستورالعمل موسسه‌های حسابرسي معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار. مصوب جلسه 8/5/1386 و اصلاحيه‌هاي مورخ 17/11/1390 و 31/04/1392 شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار.

10) سجادی، سید حسین، کاویانی، مریم، رشیدی باغی، محسن، و صبرجو جلال، 1396. تأثیر چرخش حسابرس در سطح شریک و مؤسسه حسابرسی بر کیفیت حسابرسی. دانش حسابرسی، ۱۷ (۶۹)، صص. ۸۰-۵۹.

11) سرهنگی، حجت، 1380. عوامل مؤثر بر به‌موقع بودن گزارشگری مالی سالیانه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت‌مدرس.

12) سلیمانی امیری، غلامرضا، خوئینی، مهین، و جوانی قلندری، موسی، 1398. خودهمبستگی سود، نوسان سود و حق‌الزحمه حسابرسی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 8(32)، صص. 111-126.

13) عزيزخاني، مسعود، و قابيگي، زینب، 1392. بررسی حق‌الزحمة حسابرسی در حسابرسی نخستین و سنوات آینده دورة تصدی حسابرسی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار. مجله دانش حسابداری، 4(15)، صص. 105-127.

14) عزیزخانی، مسعود، داغانی، رضا، و احمدیان، مژگان، 1395. تأثیر سیاست چرخش اجباری حسابرس بر حق‌الزحمه حسابرسی، شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه دانش حسابرسی، 16(3)، صص. 43-62.

15) کردستانی، غلامرضا، رضازاده، جواد، کاظمی علوم، مهدی، و عبدی، مصطفی، 1397. بررسی تأثیر تمرکز بازار حسابرسی بر حق‌الزحمه و کیفیت حسابرسی. پژوهش‌های حسابداری مالی، 10(2)، صص. 65-84.

16) کرمی، غلامرضا، و بذرافشان، آمنه، 1388. بررسی رابطه دوره تصدی حسابرس و گزارشگری سودهای محافظه‌کارانه در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه بورس اوراق بهادار، 2 (7).

17) مرادی، مهدی، سلیمانی مارشک، مجتبی، و باقری، مصطفی، (1394). بررسی عوامل مؤثر بر به هنگامی گزارشگری مالی با استفاده از تکنیک‌های شبکه‌های عصبی مصنوعی و درخت تصمیم. پژوهش‎های تجربی حسابداری، 5(17)، صص. 137-119.

References

18) Abazari, Zohra. and Nasirzadeh, Farzaneh., 2018. Mandatory rotation of audit firms and restrictions on the provision of other audit services: costs and benefits. Financial Accounting and Auditing Research, 10(39), pp. 107-138. [In Persian]

19) Advisory Committee on the Auditing Profession (ACAP)., 2008. U.S. Department of the Treasury Meeting Minutes. (February 4). Available at: http://www.treasury.gov/about/organizational-structure/offices/Documents/minutes-2-4-08.pdf

20) American Institute of Certified Public Accountants (AICPA)., 1978. Division for CPA Firms SEC Practice Section Peer Review Manual. New York, NY: AICPA.

21) Ashton, R. H., Graul, P. R. and Newton, J. D., 1989. Audit delay and the timeliness of corporate reporting. Contemporary Accounting Research 5 (2), pp. 657–673.

22) Auditing Practices Board (APB)., 2009. Long Association with the Audit Engagement. Ethical Standard 3. London, U.K.: Financial Reporting Council.

23) Azizkhani, M., Aghabegi, Z,. 2014. Audit Fees for Initial and Subsequent Engagements: Evidence from Firms Listed in Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting Knowledge, 4(15), pp. 105-127. doi: 10.22103/jak.2014.641

24) Bamber, E. M. and Bamber, L. S., 2009. Discussion of ‘‘Mandatory audit partner rotation, audit quality, and market perception: Evidence from Taiwan.’’ Contemporary Accounting Research 26 (2), pp. 393–402.

25) Bamber, E. M., Bamber, L. S. and Schoderbek, M. P., 1993. Audit structure and other determinants of audit report lag: An empirical analysis. Auditing: A Journal of Practice & Theory 12 (1), pp. 1–23.

26) Bedard, J. C. and Johnstone, K. M., 2010. Audit partner tenure and audit planning and pricing. Auditing. A Journal of Practice & Theory (2)29, pp. 45-70

27) Carson, E., Luc, A. and Wong, L., 2014. The Relative Effects of Audit Partner Tenure and Audit Firm Tenure on Audit Quality. Working paper, UNSW Australia.

28) Chi, W., Huang, H., Liao, Y. and Xie, H., 2009. Mandatory audit partner rotation, audit quality, and market perception: Evidence from Taiwan. Contemporary Accounting Research 26 (2), pp. 359–391.

29) Darabi, Roya., Chenari Buket, Hassan. and Mahmoudi Khatami, Marjan., 2017. The effect of industry expertise, audit tenure and auditor independence on stock price decline. Financial Accounting and Auditing Research, 8(32), pp. 119-138. [In Persian]

30) Daugherty, B., Dickins, D., Hatfield, R. and Higgs J., 2012. An examination of partner perceptions of partner rotation: Direct and indirect consequences to audit quality. Auditing: A Journal of Practice & Theory 31 (1), pp. 97–114.

31) Ettredge, M. L., Li, C. and Sun, L., 2006. The impact of SOX Section 404 internal control quality assessment on audit delay in the SOX era. Auditing: A Journal of Practice & Theory 25 (2), pp 1–23.

32) European Parliament., 2014. Council Regulation 537/2014 on Specific Requirements Regarding Statutory Audit of Public-Interest Entities and Repealing Commission Decision 2005/909/EC. Available at: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri¼celex:32014R0537

33) Fargher, N., Lee, H. Y. and Mande, V., 2008. The effect of audit partner tenure on client managers’ accounting discretion. Managerial Auditing Journal 23 (2), pp. 161–186.

34) Ferguson, A., Francis, J. and Stokes D., 2003. The effects of firm-wide and office-level industry expertise on audit pricing. The Accounting Review 78 (2), pp 429–448.

35) Francis, J. R., Reichelt, K. and Wang D., 2005. The pricing of national and city-specific reputations for industry expertise in the U.S. audit market. The Accounting Review 80 (1), pp 113–136.

36) George, N., 2004. Auditor rotation and the quality of audits. CPA Journal 74 (12), pp 22–26.

37) Ghosh, A. and Pawlewicz, R., 2009. The impact of regulation on auditor fees: Evidence from the Sarbanes-Oxley Act. Auditing: A Journal of Practice & Theory 28 (2), pp. 171–197.

38) HasasYeganeh, Y., Jafary, V., 2010. Study The Effect of Audit Firm Rotation upon The Audit Report Quality of Listed Companies in Tehran Stock Exchange. Journal of Securities Exchange, 3(9). magiran.com/p920232 [In Persian]

39) Hassas Yeganeh, Y., Barzideh, F., Taghavifard, M. T. and Farahmand Seyed Abadi, M., 2016. Investigating the impact of Mandatory Audit Firm Rotation on Audit Fee and Audit Market Competition. Accounting and Auditing Review, 23(3), pp. 333-352. doi: 10.22059/acctgrev.2016.59779

40) Hajiha, Z., 2016. The Investigation effect of Investment Opportunities on Audit Report Lags. Financial Accounting Knowledge, 3(2), pp. 91-107. [In Persian]

41) Hariss, K., 2012. Mandatory Audit Rotation: An International Investigation. Phd Dissertation, C.T. Bauer College of Businees, University of Houston.

42) Hamilton, J., Ruddock, C., Stokes, D. and Taylor S., 2005. Audit Partner Rotation, Earnings Quality, and Earnings Conservatism.Working paper, UNSW Australia.

43) Hay, D. C. and Knechel, W. R., (2010). The effects of advertising and solicitation on audit fees. Journal of Accounting and Public Policy 29 (1). pp 60-81

44) Hay, D. C., Knechel, W. R. and Wong N., 2006. Audit fees: A meta-analysis of the effect of supply and demand attributes. Contemporary Accounting Research 23 (1), pp. 141–191.

45) Heidary Sureshjani, Z. and Joudaki Chegeni, Z., 2022. Delays in the Audit Report: Ranking of Audit Firms and Auditor Workload. Financial Accounting Knowledge, 9(1), pp. 113-132. doi: 10.30479/jfak.2022.16312.2929. [In Persian]

46) Hogan, C. and Jeter D., 1999. Industry specialization by auditors. Auditing: A Journal of Practice & Theory 18 (1), pp 1–17.

47) Huang, H. W., Raghunandan, K., Huang, T. C. and Chiou, J. R., 2015. Fee discounting and audit quality following audit firm and audit partner changes: Chinese evidence. The Accounting Review 90 (4), pp. 1517–1546.

48) International Ethics Standards Board for Accountants (IESBA)., 2013. Handbook of the Code of Ethics for Professional Accountants. New York, NY: IFAC. Available at: http://www.ifac.org/sites/default/files/publications/files/2013-IESBA-Handbook.pdf

49) Jong, B., Hijink, S. and in ’t Veld, L., 2020. Mandatory Audit Firm Rotation for Listed Companies: The Effects in the Netherlands. Eur Bus Org Law Rev 21, pp. 937–966.

50) Karami, GH., Bazr-Afshan, A. and Mohammadi, A., 2009. Investigating the relationship between auditor tenure and conservative profit reporting in Tehran Stock Exchange. Journal of Securities Exchange, 4, pp. 65-89. [In Persian]

51) Kennedy, P., 2008. A Guide to Econometrics. Malden, MA: Blackwell Publishing

52) Knechel, W. R. and Payne, J. L., 2001. Additional evidence on audit report lag. Auditing: A Journal of Practice & Theory 20 (1), pp. 137–146.

53) Knechel, W. R. and Sharma, D. S., 2012. Auditor-provided nonaudit services and audit effectiveness and efficiency: Evidence from preand post-SOX audit report lags. Auditing: A Journal of Practice & Theory 31 (4), pp. 85–114.

54) Kordestani, G., Rezazadeh, J., Kazemi Olum, M. and Abdi, M., 2018. The Investigation of Audit Market Concentration Impact on Audit Fees and Audit Quality. Journal of Financial Accounting Research, 10(2), pp. 65-84. doi: 10.22108/far.2018.110488.1251. [In Persian]

55) Krishnan, J. and Yang J. S., 2009. Recent trends in audit report and earnings announcement lags. Accounting Horizons 23 (3), pp. 265–288.

56) Lennox, C. S., 2014. Auditor tenure and rotation. In Routledge Companion to Auditing, edited by Hay, D., W. R. Knechel, and M.Willekens, pp. 89–106. Abingdon, U.K.: Routledge.

57) Lennox, C. S., Wu, X. and Zhang, T., 2014. Does mandatory rotation of audit partners improve audit quality? The Accounting Review 89(5), pp. 1775-1803.

58) Li, D., 2007. Auditor tenure and accounting conservatism. Georgia Institute of Technology.

59) Litt, B., Sharma, D. S., Simpson, T. and Tanyi, P. N., 2014. Audit partner rotation and financial reporting quality. Auditing: A Journal of Practice & Theory 33 (3), pp. 59–86.

60) Moroney, R., 2007. Does industry expertise improve the efficiency of audit judgment? Auditing: A Journal of Practice & Theory 26(2), pp. 69–94.

61) Moradi, M., SoleymaniMareshk, M. and Bagheri, M., 2015. Factors affecting the timeliness of financial reports: using artificial neural networks and decision tree techniques. Journal of "Empirical Research in Accounting", 5(17), pp. 119-137. [In Persian]

62) Narayanaswamy, R. and Raghunandan, K., 2019. The effect of mandatory audit firm rotation on audit quality, audit fees and audit market concentration: Evidence from India. IIM Bangalore Research Paper.

63) Mohapatra, P,. Dayanandan, A,. Kuntluru, S. and Athira, A., 2021. Audit partner rotation, and its impact on audit quality: Evidence from India, Cogent Economics & Finance.

64) Petersen, M.A., 2009. Estimating standard errors in finance panel data sets: comparing approaches. The Review of Financial Studies, 22(1), pp. 435-480.

65) Pourheidari, O. and Badri Khireh Masjedi, A., 2014. Studying the Effects of Rotation of Audit Firms and Audit Partner on Annual Adjustments and Audit Quality. Journal of Accounting Advances, 5(2), pp. 1-24. doi: 10.22099/jaa.2014.1875. [In Persian]

66) PricewaterhouseCoopers (PwC)., 2002. Mandatory Rotation of Audit Firms: Will It Improve Audit Quality? New York, NY:PricewaterhouseCoopers LLP.

67) Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB)., 2011. Concept Release on Auditor Independence and Audit Firm Rotation. PCAOB Release No. 2011-006. (August 16). PCAOB Rulemaking Docket Matter No. 37. Available at: https://pcaobus.org/Rulemaking/Docket037/Release_2011-006.pdf

68) Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB)., 2015. PCAOB Solicits Public Comment on Disclosure of the Engagement Partner and Other Participants in the Audit on a New PCAOB Form. (June 30).

69) Sajadi, S, H., Kaviani, M., RashidiBaghi, M. and Sabrjo, J., 2017. The effect of auditor rotation at the level of partner and audit firm on audit quality. Journal of Audit Science 17(69), pp. 59-80. [In Persian]

70) Salehi, M., Zimon, G., Tarighi, H. and Gholamzadeh, J., 2022. The Effect of Mandatory Audit Firm Rotation on Earnings Management and Audit Fees: Evidence from Iran. Journal of Risk and Financial Management. 15(3). p102.

71) Sarhangi, H., 2001. Factors affecting the timeliness of annual financial reporting. Tarbiat Modares University, master's thesis. [In Persian]

72) Securities and Exchange Commission (SEC)., 2003. Strengthening the Commission’s Requirements Regarding Auditor Independence. Final Rule 68, File No. S7-49-02.

73) Sharma, D, S., Tanyi, P. N. and Litt, B. A., 2017. Costs of Mandatory Periodic Audit Partner Rotation: Evidence from Audit Fees and Audit Timeliness. Auditing: A Journal of Practice & Theory 36 (1), pp. 129–149.

74) Simunic, D. A., 1980. The pricing of audit services: Theory and evidence. Journal of Accounting Research 18 (1), pp. 161–190.

75) Solomon, I., Shields, M. D. and Whittington, O. R., 1999. What do industry-specialist auditors know? Journal of Accounting Research 37(1), pp. 191-208.

76) Soleimany Amiri, G., Khoeini, M. and Javani Ghalandari, M., 2019. Earning Autocorrelation, earning Volatility, and Audit Fees. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 8(32), pp. 111-126. [In Persian]

77) Stewart, J., Kent, P. and Routledge, J., (2016). The association between audit partner rotation and audit fees: Empirical evidence from the Australian market. Auditing: A Journal of Practice & Theory 35 (1), pp. 181–197.

78) Tatkhabi, Fatemeh., Talibnia, Ghodratollah. and Royaei, Ramzan Ali., 2020. Investigating the non-use of independent audit fee patterns in estimation and forecasting. Financial Accounting and Auditing Research, 12(46), pp. 163-202. [In Persian]