Investigation and Analysis of the CharTaghi of Molab in Ilam Province
Fariba Saghari
1
(
Department of Archaeology, CT.C., Islamic Azad University, Tehran, Iran.
)
Bita Sodaei
2
(
Department of Archaeology, Varamin- Pishva Branch, Islamic Azad University, Varamin, Iran.
)
Leila Khosravi
3
(
Institute of Archeology, Institute for Cultural Heritage and Tourism, Tehran.Iran.
)
Maryam Kolbadinezhad
4
(
Department of Archaeology, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
)
Keywords: CharTaghi , Molab, Abdanan, Sasanian, Tomb,
Abstract :
The most important archaeological remains from the Sassanid era are the fire temples and buildings known as char taghi, which are related to religious beliefs and were formed based on the respect and sanctity of fire in ancient Iran. In the village of Molab in Abdanan City, four square buildings with dome covers were found near each other. These four arches are located next to the old cemetery from the Islamic period. The aim is to introduce the four buildings known as the Char taught of Molab as an example of lesser-known landmark buildings in the western part of the country. This is descriptive and analytical research that was done with the citation method with a comparative approach. The results of the research show that the buildings of Molab are similar in terms of materials and construction techniques compared to the four arches and fire temples of Fars province, but they are different from each other in plan. Therefore, this complex cannot be considered a fire temple. On the other hand, in the written sources of early Islam, four arches with the function of tombs are mentioned, and later Islamic cemeteries were formed next to them. In this way, by comparing the four arches of Molab with the four arches with a tomb function in Fars province, it can be said that probably the four arches of Molab were also used as tombs in the late Sassanid period, which became the core of the cemetery of the Islamic period.
ابن‌حوقل. (1366). سفرنامه ابن‌حوقل (ترجمه جعفر شعار، چاپ دوم). تهران: امیرکبیر.
ابودلف، مسعر بن مهلهل. (1342). سفرنامه ابودلف در ایران (تصحیح ولادیمیر مینورسکی، ترجمه ابوالفضل طباطبایی). تهران: ایران‌زمین.
احمدی، علی‌اکبر. (1387). گزارش بررسی و شناسایی منطقه آبدانان. آرشیو سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام. [گزارش منتشرنشده].
اعتمادالسلطنه، محمدحسن. (1367). مراه البلدان (تصحیح میرهاشم محدث و عبدالحسین توایی). تهران: دانشگاه تهران.
اصطخری، ابواسحاق ابراهیم. (1340). مسالک و ممالک (به کوشش ایرج افشار). تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
آزاد، میترا. (1384). بررسی تحول بناهای مذهبی دوره ساسانی به بناهای مذهبی قرون اولیه اسلامی (رساله دکتری پژوهش هنر، دانشگاه تربیت مدرس).
آزاد، میترا. (1396). فرهنگ‌نامه بناهای دینی پیش از اسلام ایران (چاپ اول). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
بویس، م. (1386). دیانت زرتشتی در دوران متأخر (ترجمه فریدون وهمن). تهران: جامی.
بویس، م. (1398). زردشتیان: باورها و آداب دینی آنها (ترجمه عسکر بهرامی، چاپ پانزدهم). تهران: ققنوس.
پیرنیا، محمدکریم. (1387). آشنایی با معماری اسلامی ایران (تدوین غلامحسین معماریان). تهران: دانشگاه علم و صنعت.
تاج‌بخش، رویا، و وندایی، میلاد. (1392). آتشکده نقاره‌خانه، جایگاه مغان مگ. پیام باستان‌شناس، 10(20)، 83-94.
تفضلی، احمد. (1379). مینوی خرد. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
دوستخواه، جلیل. (1389). اوستا: کهن‌ترین سرودها و متن‌های ایرانی (2 جلدی). تهران: مروارید.
دولتشاه سمرقندی. (1382). تذکره‌الشعرا (تصحیح ادوارد براون). تهران: اساطیر.
رضایی‌نیا، عباسعلی. (1397). ملاحظاتی درباره ساختار معماری و کاربری چهارطاقی نیاسر. پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، 8(17)، 141-160.
رضی، هاشم. (1376). وندیداد. تهران: انتشارات فکر روز.
روتر، اسکار. (1387). معماری ساسانی؛ سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز (جلد دوم: دوره ساسانی، ترجمه نجف دریابندری و دیگران). تهران: علمی و فرهنگی.
ساریخانی، مجید، شریفی‌نیا، اکبر، و قنبری، ندا. (1391). چهارطاقی سرخ‌آباد: عبادتگاهی ساسانی-اسلامی. جلوه هنر، 8، 21-28.
سجادی، سیدمحمدتقی. (1383). تاریخ و جغرافیای رامسر. تهران: معین.
سلاورزی زاده، محمد. (1381). امکان‌سنجی توسعه شهر آبدانان به‌عنوان یک شهر کوچک در استان ایلام (پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران). [پایان‌نامه منتشرنشده].
شاه محمدپور، علیرضا. (1392). گونه‌شناسی شکل و چیدمان سنگ در بناهای ساسانی. اثر، 63، 35-52.
شهمردان، رشید. (1360). تاریخ زرتشتیان پس از ساسانیان. تهران: چاپ راستی.
طبری، محمد بن جریر. (1375). تاریخ طبری (ترجمه ابوالقاسم پاینده، جلد دوم، چاپ پنجم). تهران: اساطیر.
فرهی، راضیه، ابراهیم، علیرضا، گشتاسب، فرزانه، و حسینی، حمید، زهرا. (1400). تحول در مناسک زرتشتی مربوط به مرگ با گذر به دوره اسلامی. پژوهشنامه ادیان، 15(30)، 143-166.
قادری، تیمور. (1378). مغان و مستشرقان. در با دانایان ایران باستان (صص 347-359). تهران: مهتاب.
کریستین سن، آرتور. (1380). ایران در زمان ساسانیان (ترجمه رشید یاسمی). تهران: صدای معاصر.
کاظمی، یاغش. (1393). چهارطاقی و آتشخانه‌های ایران. دانش مرمت و میراث فرهنگی، 2(43)، 43-102.
گدار، آندره. (1371). هنر ایران (ترجمه ابوالحسن سروقدمقدم). مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
گشتاسب، فرزانه. (1394). دخمه‌گذاری و آیین‌های آن در سنت متأخر زرتشتیان ایران: تجربه دیروز و چشم‌انداز فردا. در ص. حیدری‌نیا و ز. باصری (ویراستاران)، مجموعه مقالات کنفرانس ایران‌شناسی در فرانسه (صص 751-762). تهران: نگارستان اندیشه.
لباف خانیکی، میثم. (1393). تأملی در ماهیت و کارکرد چهارطاقی بازهور بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی. تهران: فرهنگستان هنر، مرکز هنرپژوهی نقش جهان.
لارنس، براوت. (1345). اوستا و زرتشت (ترجمه فرهاد آبادانی). بررسی‌های تاریخی، 1(5-6)، 263-722.
مرادی، ابراهیم. (1384). گزارش بررسی و شناسایی منطقه آبدانان (بخش مورموری). آرشیو سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام. [گزارش منتشرنشده].
مرادی، یوسف. (1388). چهارطاقی میل میلگه؛ آتشکده‌ای از دوره ساسانی. مطالعات باستان‌شناسی، 1، 155-183.
مترجم، عباس. (1379). گزارش بررسی و شناسایی منطقه آبدانان (بخش مرکزی و سراب باغ). آرشیو سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام. [گزارش منتشرنشده].
محمدی‌فر، یعقوب. (1380). گزارش بررسی و شناسایی منطقه آبدانان (بخش مرکزی و سراب باغ). آرشیو سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام. [گزارش منتشرنشده].
محمدی‌فر، یعقوب، و مترجم، عباس. (1390). جولیان: آتشکده نویافته ساسانی در آبدانان ایلام. باغ نظر، 8(19)، 7.
مصطفوی، سید محمدتقی. (1343)، اقلیم پارس؛ آثار تاریخی و اماکن باستانی فارس. تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
موسوی‌کوهپر، سیدمهدی، زبان‌آور، علیرضا، و احمدزاده‌خسروشاهی، سولماز. (1401). ملاحظاتی در رابطه با آتشکده‌های منتسب به مهرنرسه در جنوب‌غربی فارس: شاخصی به منظور شناخت نیایشگاه‌های آتش‌دادگاه. مطالعات باستان‌شناسی پارسه، 6(21)، 91-114. https://dx.doi.org/10.30699/PJAS.6.21.91
منهاج سراج، عثمان بن محمد. (1363). طبقات ناصری (تصحیح عبدالحی حبیبی قندهاری). تهران: دنیای کتاب.
میرزایی، علی‌اصغر. (1388). کارکرد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آتشکده‌ها در عصر ساسانی. پژوهش‌های علوم تاریخی، 2، 190-210.
نامجو، عباس. (1392). بناهای چهارطاقی ایران با تأکید بر متون اسلامی سده‌های سوم تا نهم هجری قمری و مطالعات میدانی (چاپ اول). تهران: جهاد دانشگاهی.
ناومان، رودلف. (1382). ویرانه‌های تخت سلیمان و زندان سلیمان (ترجمه فرامرز نجد سمیعی). تهران: میراث فرهنگی.
نفیسی، سعید. (1384). تاریخ تمدن ایران ساسانی. تهران: اساطیر.
نیستانی، جواد، نامجو، عباس، و موسوی‌کوهپر، سیدمهدی. (1390). مکان‌یابی آتشکده‌های چهارگانه مهرنرسی: بررسی آتشکده‌های مسیر بیشابور-اردشیرخوره. مطالعات باستان‌شناسی، 3، 163-182.
هژبری، علی. (1391). تحول در ساختار مذهبی دوره ساسانی: مطالعه موردی بنای یازه‌هور. کندوکاو، 6(4)، 77-124.
هیلن‌براند، روبرت. (1393). معماری اسلامی: شکل، کارکرد و معنی (ترجمه باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی). تهران: روزنه.
یاقوت حموی. (1995-1996). معجم‌البلدان (تحقیق فرید عبدالعزیز الجندی، الطبعة الاولی). بیروت: دار صادر.
Boyce, M. (1975). On the Zoroastrian temple cult of fire. Journal of the American Oriental Society, 95, 464–465.
Boucharlat, R., & Lecomte, O. (1987). Fouilles de Tureng Tepe sous la direction Deshayes: Les périodes sassanides et islamiques. Paris, France: Editions Recherche sur les Civilisations.
Henning, W. B. (1945). The inscription of Firuzabad. Asia Major, New Series, 4, 98–102.
Herzfeld, E. (1935). Archaeological history of Iran. London, UK: Oxford University Press.
Huff, D. (1975). Sasanian Čahar Taqs in Fars. In F. Bagherzadeh (Ed.), Proceedings of the 3rd Annual Symposium on Archaeological Research in Iran 1974 (pp. xx–xx). Tehran, Iran: Iranian Center of Archaeological Research.
Huff, D. (2003). Gypsum. In E. Yarshater (Ed.), Encyclopaedia Iranica (Vol. XL, Fascicle 4, pp. 411–412). New York, NY: Bibliotheca Persica Press.
Kaim, B. (2004). Ancient fire temples in the light of the discovery at Mele-Hairam. Iranica Antiqua, 39, 323–337.
Ouseley, W. (1821–1823). Travels in various countries of the East; more particularly Persia (Vols. 2–3). London, UK: Rodwell and Martin.
Schippmann, K. (1971). Die iranischen Feuerheiligtümer. Berlin/New York: Walter de Gruyter.
Stein, A. (1940). Old routes of western Iran: Narrative of an archaeological journey carried out and recorded. London, UK: Macmillan and Co.
Tafazzoli, A. (2000). Sasanian society: Warriors, scribes, dehqans. New York, NY: Bibliotheca Persica Press.
Vanden Berghe, L. (1961). Récentes découvertes de monuments sassanides dans le Fars. Iranica Antiqua, 1, 163–200.
Vanden Berghe, L. (1977). Les Chahartaqs du Pusht Kuh. Iranica Antiqua, 12, 175–177.