Bilateral relationship between level of mandatory disclosure and market-based performance in the firms listed on the Tehran Stock Exchange

Subject Areas :

Akram Taftiyan ^{1 *}

1 - Associate Professor, Department of Accounting, Yazd Branch, Islamic Azad University, Yazd Iran.

Received: 2024-11-04 Accepted : 2024-12-20 Published : 2024-12-20

Keywords: Mandatory disclosure, market-based performance, simultaneous equations system.,

Abstract :

Purpose: A good disclosure improves the accuracy of analysts' forecasts of future years' profits. Companies disclose information either compulsorily or voluntarily. The Securities and Exchange Organization, as the operator of the capital market, has prepared rules and regulations, and all companies listed on the stock exchange are required to comply with mandatory disclosure requirements fully.

Methodology: This research reports the results of the experimental investigation of the relationship between the mandatory disclosure level and the market-based performance of the companies listed on the Tehran Stock Exchange in the period after the development of standards and regulations. It also compares market-based performance evaluation criteria before and after the development of standards and regulations. The main purpose of the current research is to investigate the correlation between the level of mandatory disclosure and the market-based performance of 64 companies listed on the Tehran Stock Exchange from 1998 to 2022. For this purpose, the system of simultaneous equations was estimated using the two-stage regression method. Tobin’s Q ratio, price-to-profit ratio and added market value are considered as market-based performance criteria and an unweighted index with 293 components is used to measure mandatory disclosure in annual reports.

Findings: The estimation results show that there is a two-way relationship between the level of mandatory disclosure and market-based performance in companies listed on the Tehran Stock Exchange, and all the performance evaluation criteria, except Tobin’s Q, have a significant difference in the period before and after the development of standards and regulations.

Originality: Mandatory disclosure of information leads to change and improvement of returns and stock prices of companies.

References:

بشیری منش، نازنین، و مشایخی، حسین. (1399). ارتباط بین در دسترس بودن اطلاعات مالی با عملکرد و تغییر مدیرعامل بعد از اصلاحیه افشای اجباری اطلاعات شرکت‌های بورسی، نشریه حسابداری و منافع اجتماعی، 10(1)، 135-157. doi: 10.22051/ijar.2019.24492.1487
پور حیدری، امید، و حسین پور، حمزه. (1391). بررسی رابطه بین افشای اجباری و اختیاری با ارزش سهام شرکت‌ها، نشریه چشم‌انداز مدیریت مالی، 2(5)، 9. https://jfmp.sbu.ac.ir/article_94513.html
تفتیان، اکرم، ایزدی نیا، ناصر، دستگیر، محسن، و امیری، هادی. (1395). اثر تدوین استاندارد و مقررات‌گذاری بر سطح افشا و عملکرد در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از سیستم معادلات همزمان (ارائه مدلی جامع جهت اندازه گیری سطح افشا)، نشریه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 5(17)، 25-43. https://www.jmaak.ir/article_8433.html?lang=fa
تفتیان، اکرم، و بذرافشان پور، رقیه. (1402). ریسک مالی شرکت و احساس ریسک در گزارش های سالانه: شواهدی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از رویکرد ایستا و پویا، مجله مدیریت دارایی و تامین مالی، 11(1)، 131-154. doi: 10.22108/amf.2023.135989.1776
تفتیان، اکرم، و سالاری ابرقویی، محمد. (1402). شناسایی ابعاد و مولفه های افشای مدل کسب وکار در گزارشات سالانه، فصلنامه دانش حسابداری مالی، 10(2)، 119-148. doi: 10.30479/jfak.2023.18671.3082
تفتیان، اکرم، منصوری محمدآبادی، فاطمه، و عبدالهی اسدآبادی، اکرم. (1402). پیامد اقتصادی احساس ریسک در گزارش های سالانه با استفاده از مدل پویا، فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی، 19(76)، 161-187. doi: 10.22054/qjma.2023.71752.2434
تفتیان، اکرم، میرباقری، سیده زهرا، و حسنی صدرآبادی، مهدیه. (1397). بررسی رابطه تنوع بخشی کل، مربوط و نامربوط با اقلام تعهدی اختیاری در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مجله حسابداری مدیریت، 11(39)، 15-28. https://sanad.iau.ir/Journal/jma/Article/765312
تفتیان، اکرم، نور محمدی، فریده، و منصوری محمدآبادی، فاطمه. (1401). اثر آیین نامه گزارش تفسیری مدیریت بر رابطه احساس ریسک در گزارش های سالانه و ارزش بازار شرکت با استفاده از سیستم معادلات همزمان، مجله پژوهش های کاربردی در گزارشگری مالی، 11(21)، 33-65. https://www.arfr.ir/article_168394.html?lang=fa
خسروی لاریجانی، محمدتقی، یحیی زاده فر، محمود، نبوی چاشمی، سید علی، و یداله زاده طبری، ناصر علی. (1403). بررسی ارتباط میان افشای عملکرد زیست محیطی، عملکرد مالی و ارزش شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، نشریه اقتصاد مالی، 18(67)، 161-182. doi: 10.30495/fed.2024.1960552.2726
ستوده، رضا، و خوشرو معینی، عارف. (1403). تبیین الگوی چالش های گزارشگری مالی بخش عمومی کشور، نشریه حسابداری و شفافیت مالی، 2(2)، 1-26. doi: 10.71965/AFT.2024.1121112
سرلک، نرگس، و محمدی، آمنه. (1394). بررسی رابطه بین ویژگی‌های مالی و غیرمالی شرکت با کیفیت افشای اجباری و اختیاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 7(28)، 18-35. doi: 10.22034/iaar.2015.103773
فضل زاده، علیرضا، پاکراد، معصومه، و سلمانی بی شک، محمدرضا. (1397). تاثیرکیفیت افشاء و گزارشگری مالی بر همزمانی قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه بورس اوراق بهادار، 11(44)، 114-140. doi: 10.22034/jse.2019.11144
فلاح زاده ابرقویی، احمد، تفتیان، اکرم، و حیرانی، فروغ. (1398). بررسی رابطه ی افشای اطلاعات با همزمانی قیمت سهام و ریسک سقوط آن با استفاده از سیستم معادلات همزمان. دانش حسابداری، 10(36)، 169-194. doi: 10.22103/jak.2019.11485.2580
کفاش پور یزدی، مهسا، تفتیان، اکرم، و معین الدین، محمود. (1400). تاثیر تقارن اطلاعاتی بر رابطه کیفیت اطلاعات داخلی و ریسک سیستماتیک با استفاده از مدل های ایستا و پویا، مجله راهبرد مدیریت مالی، 9(3)، 141-160. doi: 10.22051/jfm.2020.28848.2243
کفاش پوریزدی، مهسا، تفتیان، اکرم، و معین الدین، محمود. (1398). بررسی اثر محیط اطلاعاتی بر رابطه بین خطای پیش بینی مدیریت و ریسک غیرسیستماتیک در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مدیریت، 12(41)، 151-169. https://sanad.iau.ir/fa/Article/816784
کیامهر، محمد، کرمانی، احسان، و نوروزی، علی. (1402). افشای آینده نگرانه و شهرت شرکت به عنوان مکانیزم هایی برای کاهش نوسانات بازده سهام، نشریه حسابداری و شفافیت مالی، 1(2)، 109-132. doi: 10.71965/AFT.2024.1104658
کیان، محمد، رهنمای رودپشتی، فریدون، پور زمانی، زهرا، و ترابی، تقی. (1402). ارتباط رفتار مالیاتی شرکت‌ها و افشای اطلاعات زیست‌محیطی اجباری، نشریه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 12(48)، 17-28. https://www.jmaak.ir/article_21934.html
فخاری، حسین، و محمدی، جواد. (1397). تأثیر تمرکز سازمانی بر افشای اجباری و اختیاری اطلاعات، مجله پژوهش‌های کاربردی در گزارشگری مالی، 7(12)، 91-110. https://www.arfr.ir/article_68838.html?lang=fa
مشایخ، شهناز، حقیقت، طوبی، و حکمت، هانیه. (1403). بررسی رابطه بین افشای مسئولیت اجتماعی و کارایی بازار سهام در سطح نیمه قوی، فصلنامه مطالعات حسابداری و حسابرسی، 13(49)، 5-22. doi: 10.22034/iaas.2024.197480
مقدم، جواد، فرجی، امید، حیدرزاده هنزائی، علیرضا، و ملکی اسکوئی، ملک تاج. (1403). حساسیت بازده حقوق صاحبان سهام به احساسات سرمایه‌گذاران با وجود کیفیت افشای اطلاعات مالی و فساد، فصلنامه دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 17(62)، 221-238. https://sanad.iau.ir/journal/jfksa/Article/801994
منصوری محمد آبادی، فاطمه، تفتیان، اکرم، و معین الدین، محمود. (1403). تدوین الگوی افشای ریسک آینده نگر در گزارش های سالانه شرکت با روش پدیدارشناسی و تحلیل مضمون، نشریه دانش حسابداری مالی، 11(2)، 89-113. doi: 10.30479/jfak.2024.19599.3138
Afeltra, G., Korca, B., Costa, E., & Tettamanzi, P. (2023). The quality of voluntary and mandatory disclosures in company reports: a systematic literature network analysis. Accounting Forum, 48(1), 1–34. doi: 10.1080/01559982.2023.2176731
Arena, C., Bozzolan, S., & Imperatore, C. (2023). The trade-off between mandatory and voluntary disclosure: evidence from oil companies’ risk reporting. Journal of Accounting, Auditing & Finance, 38(4), 986-1008. doi: 10.1177/0148558x211025250
Bashiri Manesh, N., & Mashayikhi, H. (2019). The relationship between the availability of financial information with performance and CEO change after the mandatory disclosure amendment of listed companies. Journal of Accounting and Social Interest, 10(1), 135-157. doi: 10.22051/ijar.2019.24492.1487 [In Persian]
Bertomeu, J., Vaysman, I., & Xue, W. (2021). Voluntary versus mandatory disclosure. Review of Accounting Studies, 26, 658-692. doi: 10.1007/s11142-020-09579-0
Campbell, J. L., Khan, U., & Pierce, S. (2021). The effect of mandatory disclosure on market inefficiencies: evidence from FASB Statement No. 161. The Accounting Review, 96(2), 153-176. doi: 10.2308/tar-2018-0418
Cao, H., Guan, X., Fan, T., & Zhou, L. (2020). The acquisition of quality information in a supply chain with voluntary vs. mandatory disclosure. Production and Operations Management, 29(3), 595-616. doi: 10.1111/poms.13130
Cupertino, S., Vitale, G., & Ruggiero, P. (2022). Performance and (non) mandatory disclosure: the moderating role of the Directive 2014/95/EU. Journal of Applied Accounting Research, 23(1), 163-183. doi: 10.1108/jaar-04-2021-0115
Dye, R. A. (1986). Proprietary and nonproprietary disclosures. The Journal of Business, 331-366. doi: 10.1086/296331
Fakhari, H., & Mohammadi, J. (2018). The impact of organizational centralization on mandatory and voluntary disclosure of information. Applied Research in Financial Reporting, 7(1), 91-110. https://www.arfr.ir/article_68838.html?lang=en [In Persian]
Fallahzadeh, A. A., Taftiyan, A., & Heirany, F. (2019). Relationship between information disclosure with the stock price synchronicity and crash risk of falling stock prices within simultaneous equations system. Journal of Accounting Knowledge,10(36), 169- 194. doi: 10.22103/jak.2019.11485.2580 [In Persian]
Fazlzadeh, A., Pakrad, M., & Salmani, B. M. R. (2019). The impact of disclosure and financial reporting quality on stock price synchronicity in Tehran Stock Exchange. Journal of Securities Exchange, 11(44), 114-140. 10.22034/jse.2019.11144 [In Persian]
Galani, D., Alexandridis, A., & Stavropoulos, A. (2011). The association between the firm characteristics and corporate mandatory disclosure the case of Greece. International Journal of Economics and Management Engineering, 5(5), 411-417.
He, J., Plumlee, M. A., & Wen, H. (2019). Voluntary disclosure, mandatory disclosure and the cost of capital. Journal of Business Finance & Accounting, 46(3-4), 307-335. doi: 10.1111/jbfa.12368
Istiningrum, A. A., & Za'im Muhtadi, M. Z. (2018). The determinants and impact of mandatory disclosure in Indonesian manufacturing companies. Journal of Economics, Business & Accountancy Ventura, 21(1), 25-39. doi: 10.14414/jebav.v21i1.1052
Kaffashpour Yazdi, M., Taftiyan, A., & Moeinadin, M. (2021). The effects of information symmetry on the relationship between internal information quality and systematic risk using static and dynamic approaches. Financial Management Strategy, 9(3), 141-160. doi: 10.22051/jfm.2020.28848.2243 [In Persian]
Kaffashpour Yazdi, M., Taftiyan, A., & Moeinaddin, M. (2019). Investigating the effect of information environment on the relationship between management forecast error and idiosyncratic risk in Companies Accepted in Tehran Stock Exchange. Management Accounting, 12(41), 151-169. https://sanad.iau.ir/fa/Article/816784 [In Persian]
Khosravi Larijani, M., Yahyazadeh Far, M., Nabovi Chashmi, S., Yadalezadeh Tabari, N. (2024). Investigating the relationship between disclosure of environmental performance, financial performance and the value of companies admitted to the Tehran Stock Exchange. Journal of Financial Economics, 18(67), 161-182. doi: 10.30495/fed.2024.1960552.2726 [In Persian]
Kiamhar, M., Kermani, E., & Nowrozi, A. (2024). Prospective disclosure and corporate reputation as mechanisms to reduce stock return volatility. Journal of Accounting and Financial Transparency, 1(2), 109-132. doi: 10.71965/AFT.2024.1104658 [In Persian]
Kian, M., Rahnamay Roodposhty, F., Pourzamani, Z., & Torabi, T. (2023). The relationship between corporate tax behavior and the disclosure of mandatory environmental information. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 12(48), 17-28. https://www.jmaak.ir/article_21934.html [In Persian]
Kong, D., Ji, M., & Liu, S. (2022). Does the mandatory disclosure of audit information affect analysts' information acquisition?. International review of financial analysis, 83, 102281. doi: 10.1016/j.irfa.2022.102281
Mansuri Mohammad Abadi, F., Taftiyan, A., & Moeinadin, M. (2024). Developing pattern of forward-looking risk disclosure in annual reports with the phenomenological approach and attride-stirling theme analysis. Financial Accounting Knowledge, 11(2), 89-113. doi: 10.30479/jfak.2024.19599.3138 [In Persian]
Mashayekh, S., Haghighat, T., & Hekmat, H. (2024). An investigating of the relationship between disclosure of corporate social responsibility and semi-strong stock market efficiency. Accounting and Auditing Studies, 13(49), 5-22. doi: 10.22034/iaas.2024.197480 [In Persian]
Mion, G., & Loza Adaui, C. R. (2019). Mandatory nonfinancial disclosure and its consequences on the sustainability reporting quality of Italian and German companies. Sustainability, 11(17), 4612. doi: 10.3390/su11174612
Misirlioglu, I. U., Tucker, J., & Boshnak, H. A. (2022). Drivers of mandatory disclosure in GCC region firms. Accounting Research Journal, 35(3), 382-407. doi: 10.1108/arj-12-2020-0366
Moghaddam, J., Faraji, O., Heidarzadeh Hanzaee, A., & Maleki Oskouei, Malektaj. (2024). The sensitivity of equity returns to investors' sentiments despite the quality of financial disclosures and corruption. Financial Knowledge of Securities Analysis, 17(62), 221-238. https://sanad.iau.ir/journal/jfksa/Article/801994 [In Persian]
Pinto, J. (2023). Mandatory disclosure and learning from external market participants: evidence from the JOBS act. Journal of Accounting and Economics, 75(1), 101528. doi: 10.1016/j.jacceco.2022.101528
Pour Heydari, O., & Hosseinpour, H. (2011). Investigating the relationship between mandatory and optional disclosure with the value of companies' shares. Journal of Financial Management Perspectives, 2(5), 9. https://jfmp.sbu.ac.ir/article_94513.html [In Persian]
Sarlak, N., & Mohammadi, A. (2015). The relationship between quality of aggregate disclosure (mandatory and voluntary) and financial and nonfinancial characteristics of companies listed in Tehran Stock Exchange. Accounting and Auditing Research, 7(28), 18-35. doi: 10.22034/iaar.2015.103773 [In Persian]
Schneider, G. T., & Scholze, A. (2015). Mandatory disclosure, generation of decision‐relevant information, and market entry. Contemporary Accounting Research, 32(4), 1353-1372. doi: 10.1111/1911-3846.12142
Song, S., Cheung, A., Jun, A., & Ma, S. (2024). Mandatory CSR disclosure and CEO pay performance sensitivity in China: evidence from a quasi-natural experiment. International Journal of Managerial Finance, 20(1), 168-191. doi: 10.1108/ijmf-04-2022-0181
Sotoudeh, R., & Khoshro Moini, A. (2023). Explaining the pattern of financial reporting challenges in the country's public sector. Journal of Accounting and Financial Transparency, 2(2), 1-26. doi: 10.71965/AFT.2024.1121112 [In Persian]
Taftiyan, A., Mir Bagheri, S. Z., & Hosni Sadrabadi, M. (2017). Investigating the relationship between total, related and unrelated diversification with discretionary accruals in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Management Accounting Journal, 11(39), 15-28. https://sanad.iau.ir/Journal/jma/Article/765312 [In Persian]
Taftiyan, A., Izadiniya, N., Dastgir, M. and Amiri, H. (2015). The effect of developing standards and regulations on the level of disclosure and performance in companies listed on the Tehran Stock Exchange using the system of simultaneous equations (providing a comprehensive model to measure the level of disclosure). Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 5(17), 25-43. https://www.jmaak.ir/article_8433.html [In Persian]
Taftiyan, A., & Bazrafshan Poor, R. (2023). Firm's Financial Risk and Risk Sentiment in Annual Reports: Evidence from Companies Listed in the Tehran Stock Exchange Using a Static-and-Dynamic Approach. Journal of Asset Management and Financing, 11(1), 131-154. doi: 10.22108/amf.2023.135989.1776 [In Persian]
Taftiyan, A., & Salari Abarghuoi, M. (2023). Identifying Dimensions and Components of Business Model Disclosure in Annual Reports. Financial Accounting Knowledge, 10(2), 119-148. doi: 10.30479/jfak.2023.18671.3082 [In Persian]
Taftiyan, A., Mansuri Mohammad Abadi, F., & Abdollahi Asad Abaadi, A. (2023). The economic consequence of Risk Sentiment in annual reports using dynamic models. Empirical Studies in Financial Accounting, 19(76), 161-187. doi: 10.22054/qjma.2023.71752.2434 [In Persian]
Taftiyan, A., Noor Mohammadi, F., & Mansuri Mohammad Abadi, F. (2023). The effect of management interpretative report regulations on the simultaneous relationship between the company's market value and risk sentiment in annual reports using the system of simultaneous equations. Applied Research in Financial Reporting, 11(2), 33-65. https://www.arfr.ir/article_168394.html?lang=en [In Persian]
Vitale, G., Cupertino, S., & Riccaboni, A. (2023). The effects of mandatory non-financial reporting on financial performance. A multidimensional investigation on global agri-food companies. British Food Journal, 125(13), 99-124. doi: 10.1108/bfj-06-2022-0545
Xu, R., Cui, Y., Ban, Q., Xie, Y., & Fan, X. (2024). Can mandatory disclosure of CSR information drive the transformation of firms towards high-quality development?. Sustainability, 16(10), 4042. doi: 10.3390/su16104042

Full-Text:



Journal of Accounting & Financial Transparency Volume 2, Issue 3, Autum 2024 pp. 1-25.

 

 

 

Bilateral relationship between level of mandatory disclosure and market-based performance in the firms listed on the Tehran Stock Exchange 

 

Akram Taftiyan¹

 

 

 

Received: November 4, 2024                              Accepted: December 20, 2024

 

Received: 00/00/0000                              Accepted: 00/00/0000

 

Abstract

Purpose: A good disclosure improves the accuracy of analysts' forecasts of future years' profits. Companies disclose information either compulsorily or voluntarily. The Securities and Exchange Organization, as the operator of the capital market, has prepared rules and regulations, and all companies listed on the stock exchange are required to comply with mandatory disclosure requirements fully.

Methodology: This research reports the results of the experimental investigation of the relationship between the mandatory disclosure level and the market-based performance of the companies listed on the Tehran Stock Exchange in the period after the development of standards and regulations. It also compares market-based performance evaluation criteria before and after the development of standards and regulations. The main purpose of the current research is to investigate the correlation between the level of mandatory disclosure and the market-based performance of 64 companies listed on the Tehran Stock Exchange from 1998 to 2022. For this purpose, the system of simultaneous equations was estimated using the two-stage regression method. Tobin’s Q ratio, price-to-profit ratio and added market value are considered as market-based performance criteria and an unweighted index with 293 components is used to measure mandatory disclosure in annual reports.

Findings: The estimation results show that there is a two-way relationship between the level of mandatory disclosure and market-based performance in companies listed on the Tehran Stock Exchange, and all the performance evaluation criteria, except Tobin’s Q, have a significant difference in the period before and after the development of standards and regulations.

Originality: Mandatory disclosure of information leads to change and improvement of returns and stock prices of companies.

Keywords: Mandatory disclosure, market-based performance, simultaneous equations system.

 

JEL Classification: M49, M41, M40.

 

 

---

[1] . Associate Professor, Department of Accounting, Yazd Branch, Islamic Azad University, Yazd, Iran. (Corresponding Author). ([e-mail])

 

Cite this paper: Taftiyan, A. (2024). Bilateral relationship between level of mandatory disclosure and market-based performance in the firms listed on the Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting & Financial Transparency, 2(3), 1–25. [In Persian]

  https://doi.org/10.71965/aft.2024.1185828                                                                                                                                                            

حسابداری و شفافیت مالی

سال دوم، پاییز 1403، شماره ۳، صفحه ۲۵-۱

 

بررسي رابطه متقابل سطح افشاي اجباري اطلاعات و عملكرد مبتني بر بازار در شرکت‌های پذیرفته‌ شده در بورس اوراق بهادار تهران

اکرم تفتیان¹

        

تاریخ دریافت: ۱۴/0۸/۱۴۰۳                                         تاریخ پذیرش: ۳۰/0۹/۱۴۰۳

                       تاریخ پذیرش: 00/00/0000

چکیده

هدف: یک افشای خوب، دقت پیش‌بینی تحلیل گران از سودهای سال‌های بعدی را بهبود می‌بخشد. شرکت‌ها اطلاعات را یا به‌صورت اجباری یا اختیاری افشا می‌کنند. سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان متصدی بازار سرمایه، قوانین و مقررات را تهیه نموده و همه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس ملزم به رعایت کامل الزامات افشای اجباری هستند.

روش‌شناسی: اين پژوهش نتايج بررسي تجربي رابطه سطح افشاي اجباري با عملكرد مبتني بر بازار شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را در دوره بعد از تدوين استاندارد و مقررات‌گذاري گزارش می‌کند. همچنين به مقايسه معيارهاي ارزيابي عملكرد مبتني بر بازار در دوره قبل و بعد از تدوين استاندارد و مقررات‌گذاري می‌پردازد. در واقع، هدف اصلي از انجام پژوهش حاضر، بررسي ارتباط متقابل بين سطح افشاي اجباري با عملكرد مبتني بر بازار 64 شركت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زماني 1377-1401 است. به اين منظور سيستم معادلات همزمان با استفاده از روش رگرسيون دو مرحله‌ای برآورد شد. نسبت كيوتوبين، نسبت قيمت به سود و ارزش‌افزوده بازار به‌عنوان معيار عملكرد مبتني بر بازار در نظر گرفته‌شده و براي اندازه‌گیری افشاي اجباري در گزارش‌های سالانه يك شاخص بدون وزن با 293 مؤلفه استفاده شده است.

یافته‌ها: نتايج برآورد حاكي از وجود رابطه دوطرفه بين سطح افشاي اجباري و عملكرد مبتني بر بازار در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است و كليه معيارهاي ارزيابي عملكرد به جز كيوتوبين در دوره قبل و بعد از تدوين استاندارد و مقررات‌گذاري تفاوت معنی‌دار دارند.

دانش افزایی: افشای اجباری اطلاعات، منجر به تغيير و بهبود بازده و قيمت سهام شرکت‌ها می‌گردد.

کلیدواژه‌ها: افشاي اجباري، سيستم معادلات همزمان ،عملكرد مبتني بر بازار.

طبقه‌بندی موضوعی: .M49, M41, M40

 

---

[1] ۱. دانشیار، گروه حسابداری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران. (نویسنده مسئول). ([e-mail])

 

استناد: تفتیان، اکرم. (1403). بررسي رابطه متقابل سطح افشاي اجباري اطلاعات و عملكرد مبتني بر بازار در شرکت‌های پذیرفته‌ شده در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری و شفافیت مالی، 2(۳)، ۲۵-۱.

  https://doi.org/10.71965/aft.2024.1185828                                                                                                                                                             

مقدمه

رکن اصلی تصمیم گیری های اقتصادی درست و آگاهانه وجود اطلاعات است. کیفیت گزارش دهی مالی در شرکت‌ها یک جنبه حیاتی از چشم‌انداز اقتصادی کشور است که پیامدهایی برای شفافیت، مسئولیت‌پذیری و رشد اقتصادی دارد (ستوده و خوشرو معینی، 1403). سیستم حسابداری و گزارشگری مالی نقش حیاتی و عمده‌ای را در جهت ارائه اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم گیری مناسب سرمایه‌گذاران و متعاقب آن عملکرد صحیح بازار سرمایه ای ایفا می‌کنند (فضل زاده و همکاران، 1397). اصلاح افشاء در گسترده‌ترین مفهوم خود به معنای ارائه اطلاعات است. حسابداران از این عبارات به‌صورت محدودتری استفاده می‌کنند و منظور آنان انتشار اطلاعات مالی مربوط به یک شرکت در گزارش‌های مالی (معمولاً در قالب گزارش‌های سالانه) است (سانگ¹ و همکاران، 2024). اطلاعات مالي و غيرمالي در مقاطع زماني مختلف توسط شرکت‌ها منتشر می‌شود. مديران، اعتباردهندگان، سرمایه‌گذاران و ساير استفاده‌کنندگان از اطلاعات افشا شده از طريق گزارش‌های مالي براي قضاوت درخصوص عملكرد و وضعيت مالي شركت استفاده می‌کنند. شرکت‌ها اين اطلاعات را يا به‌صورت اجباري يا به‌صورت اختياري افشا می‌کنند (کوپرتینو² و همکاران، 2022). افشای اجباری، متشکل از همه اطلاعاتی است که نیاز است بر طبق قوانین شرکت‌ها، قوانین بورس اوراق بهادار و استانداردهای قابل‌اجرا افشا شوند. اهمیت افشای اجباری در اهداف گزارشگری مالی بنیادی است (برتومئو³ و همکاران، 2021). سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان متصدي بازار سرمايه، قوانين و مقررات را تهيه نموده و همه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس ملزم به رعايت كامل الزامات افشاي اجباري هستند. به‌طور كلي در سال‌های گذشته ايران شاهد سه تغيير اساسي در محيط قانوني مربوط به گزارش‌های مالي ساليانه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران طي سال هاي 1380 تا 1386 بود. اولين تغيير ايجاد شده لازم‌الاجرا شدن 22 استاندارد حسابداري از سال 1380 كه طي سال‌های بعد از آن تا سال 1402 اين تعداد به 43 استاندارد رسيد كه در انتهاي هر استاندارد موارد ضروري براي افشا ذكر شده است. دومين تغيير، تصويب قانون جديد بازار اوراق بهادار بجاي قانون قديمي سال 1345، توسط مجلس شوراي اسلامي در يكم آذر 1384 بود. در اين قانون، قانون‌گذار به مباحث شفافيت و اطلاع‌رسانی توجه بسياري نموده است. به گونه‌ای كه فصل پنجم اين قانون مشتمل بر 6 ماده و 2 تبصره به اطلاع‌رسانی در بازارهاي اوليه و ثانويه اختصاص‌یافته است و در نهايت دستورالعمل اجرايي افشاي اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان در تاريخ 03/05/1386 به‌عنوان سومين تغيير مهم توسط هیئت ‌مدیره سازمان بورس اوراق بهادار تصويب و ابلاغ شد. بيشتر تحقيقات قبلي به بررسي سطوح افشاي اختياري تمركز كرده‌اند. اين درحاليست كه شواهد كمي از بررسي رابطه متقابل سطح افشاي اجباري اطلاعات و عملكرد مبتني بر بازار در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد. ادبيات پيامدهاي اقتصادي افشاي اجباري محدود است و اين تاحدي در نتيجه دو پهلو بودن آن است. اثرات الزامات افشاي اجباري بطور بالقوهاي پيچيده است، از اين رو شركت ها مي توانند به هزينه هاي تحميلي به روش هاي مختلف پاسخ دهند. بنابراين با توجه به فرآيند استانداردگذاری و قانون‌گذاري در سال‌های مورد مطالعه يكي از ضرورت‌های اين پژوهش، بررسي تأثیر قوانين جديد مطرح‌شده بر سطح عملكرد می‌باشد. هدف نهایی پژوهش حاضر، با توجه به دوگانگی ارتباط بين افشاي اجباري اطلاعات و عملكرد مبتني بر بازار و پیش‌بینی رابطه یک‌طرفه ميان این متغيرها در مطالعات داخلی و خارجی انجام‌گرفته تاکنون و همچنين دوگانگی مبانی نظري و نظریه‌های مربوطه، بررسی ارتباط همزمانی بين این متغيرهاست. به عبارتی نوآوري پژوهش حاضر محاسبه سطح افشای اجباری اطلاعات با استفاده از چک لیستی جامع نسبت به تحقيقات مشابه داخلی و خارجی، بررسی تفاوت بین عملکردهای مبتنی بر بازار در دوره قبل تدوین استاندارد و قانون‌گذاری (1377-1379) و دوره بعد تدوین استاندارد و قانون‌گذاری (1387-1401) و همچنين بررسی رابطه دوطرفه عملكرد مبتني بر بازار و افشاي اجباري اطلاعات است. در پژوهش حاضر پس از بيان مبانی نظري و پيشينه پژوهش، فرضیه‌ها و روش‌شناسی پژوهش ارائه می‌شود. در ادامه یافته‌های تجربی، تشریح شده و بخش آخر مقاله نيز به بيان نتیجه‌گیری و پيشنهادها اختصاص دارد.

 

مبانی نظری و پیشینه پژوهش

از نقطه نظر تئوری، افزایش سطوح افشا، احتمال عدم تقارن اطلاعاتی را کاهش می‌دهد که از طریق شکاف قیمت پیشنهادی خریدوفروش، نقد شوندگی سهام و نوسانات بازده سهام اندازه‌گیری می‌شود (کیامهر و همکاران، 1402). شفافيت اطلاعاتي و دسترسي فعالان بازار سرمايه به اخبار و اطلاعات صحيح و به هنگام به عنوان يكي از مهم ترين الزامات بازار سرمايه اي كارآمد است و مكانيزم هاي بهينه و نظارت مؤثر مسئولان و دست اندركارآن بازار سرمايه را مي طلبد (تفتیان و سالاری ابرقویی، 1402). افشای اجباری توسط آژانس‌های نظارتی در تمام کشورهای جهان اداره می‌شود (افلترا⁴ و همکاران، 2024). قانون‌گذاران شرکت‌ها را مجبور می‌کنند اطلاعاتی را که شرکت‌ها ممکن است بخواهند پنهان کنند را افشا کنند (کمپبل⁵ و همکاران ،2021). یکی از توضیحات مربوط به مقررات افشا، نگرانی نهادهای نظارتی برای محافظت از رفاه سرمایه‌گذاران عادی است. هدف قانون‌گذاران توزیع مجدد ثروت بین سرمایه‌گذاران آگاه و متحدالشکل با الزام به حداقل سطح افشا است، زیرا انتظار می‌رود شکاف اطلاعاتی بین آن‌ها کاهش یابد (کائو⁶ و همکاران، 2020). علاوه بر این، اعتبار اطلاعات در بازارهای سرمایه به طور مثبت تحت تأثیر وجود مقررات افشا است که همچنین انطباق شرکت‌ها با الزامات نظارتی را تضمین می‌کند؛ اما گاهی اوقات ممکن است افشای اجباری برای پاسخگویی به انتظارات سرمایه‌گذاران کافی نباشد؛ بنابراین، افشای اختیاری توسط مدیران برای انتقال بهترین اطلاعات خود از عملکرد شرکت به سرمایه‌گذاران استفاده می‌شود (بینتو⁷، 2023). کنگ⁸ و همکاران (2022) تأثیر الزامات اجباری بر افشای اختیاری را از نظر هزینه‌های اختصاصی بررسی کردند و دریافتند که این تأثیر به این بستگی دارد که آیا این دو نوع افشا جایگزین یا مکمل هستند. در صورت جایگزینی، افزایش الزامات افشای اجباری منجر به افشای داوطلبانه کمتر خواهد شد، در حالی که برعکس زمانی که آن‌ها مکمل باشند، رخ خواهد داد (اشنایدر و شولزه⁹، 2015). تئوري‌هاي پشتوانه فرضيات تحقيق در زير ارائه می‌شود:

 تئوري استاندارد گذاری: این تئوري بیان می‌کند که حسابرسان و تهيه كنندگان افشای اطلاعات، سطح بهینه‌ای از افشای اطلاعات را برای برآوردن نیازهای استفاده کنندگان، فراهم می‌آورند که بعداً توسط گروه‌های استاندارد گذار به عنوان الزامات افشای اجباری، وضع می‌شوند. (آرنا¹⁰ و همکاران، 2023). تئوري دي (1986): دي¹¹ (1986) اظهار کرد که افزایش افشای اجباری به افزایش انگیزه مدیریت به افشای اختیاری اطلاعات می‌انجامد تا ارزش که به ‌صورت قیمت سهام شرکت بیان می‌شود، بیشینه شود و این موضوع باعث جذب سرمایه‌گذاران می‌شود؛ به عبارت دیگر، رابطه مثبتی بین افزایش الزامات افشای اجباری و افزایش متعاقب انگیزه مدیریت برای افشای اختیاری، وجود دارد. بر اساس تئوري دي می توان گفت وجود الزامات افشای اجباری جدید، انگیزه مدیریت را برای افشای اختیاری اطلاعات بیشتر برای متمایز کردن شرکت در بازار و افزایش ارزش بازار آن و در نتیجه افزایش ثروت، افزايش مي‌دهد. تئوري‌های انگیزه مدیریت: تئوري‌های انگیزه مدیریت شامل تئوري نمایندگی، تئوري هزينه سیاسی، تئوري نیازهای سرمایه، تئوري علامت‌دهي هستند. تئوري نمایندگی: بر اساس تئوري نمايندگي، افشاي مناسب اطلاعات مالي موجب بهبود تصميم گيري استفاده کنندگان از گزارش هاي حسابداري می‌شود. تئوري نیازهای سرمایه بیان می‌کند که شرکت‌ها با گستره گوناگونی از فرصت‌های رشد در بازار، براي افزايش سرمايه به دنبال جذب سرمایه خارجی از طریق واگذاری سهام جدید یا گرفتن وام های جدید، برای حمایت از عملیات خود هستند. در این شرایط، افشای اجباری برای جذب ارزان تر سرمایه، کفایت نمی‌کند (میون و لوزاآدویی¹²، 2019). در نتیجه، این گونه سرمایه‌گذاری به نوعی رقابت بین این شرکت‌ها نیاز دارد تا سرمایه شرکت به‌صورت مقرون به صرفه و تحت شرایط عدم اطمینان با افشای اطلاعات بیشتر به سرمایه‌گذاران، تأمین شود. افشای اطلاعات به سرمایه‌گذاران به این دلیل انجام می‌شود که در مورد جایگاه شرکت، اطلاع رسانی شود و قطعیت جریان نقدی آینده آن‌ها، افرایش یابد. تئوري علامت‌دهي، تئوري توصیفی‌تری از عدم تقارن اطلاعاتی است. تئوري اطلاع‌رسانی در پژوهش‌های تجربی پیشین برای توجیه دلایل اینکه چرا مدیران شرکت‌ها، انگیزه بیشتری برای افشای اطلاعات بیشتر در گزارش سالیانه دارند، استفاده شده است. مطابق با تئوري علامت‌دهي، ممکن است شرکت‌ها با عملکرد بهتر متمايل باشند، براي اينکه نسبت به ديگر شرکت‌ها (شرکت‌ها با عملکرد بدتر) متمايز شوند، افشاي بهتري داشته باشند. بنابراين انتظار مي‌رود عملکرد با کيفيت افشا رابطه معنادار داشته باشد، يعني با افزايش عملکرد، سطح افشا افزايش مي‌يابد (ایستینینگرام و زعیم مهتدی¹³، 2018).

بنابراين با توجه به تئوري‌هاي مطرح‌شده در بالا و از آنجايي که تمامي تئوري‌ها به نوبه خود مي‌توانند درست باشند، ارتباط همزمان عملکرد و افشاي اجباري اطلاعات پيش بيني مي‌شود.

مشایخ و همکاران (1403) در پژوهشی تحت عنوان «بررسی رابطه بین افشای مسئولیت اجتماعی و کارایی بازار سهام در سطح نیمه قوی» به بررسی رابطه بین افشای مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و کارایی بازار سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته‌اند. نتایج آزمون‌ها نشان داد که همه اطلاعات در قیمت سهام منعکس نمی‌شود که شاید بتوان دلیل این امر را در ناکارآمدی بازار سرمایه ایران جست و جو کرد. لذا، افشای مسئولیت اجتماعی به طور قابل توجهی بر کارایی بازار سهام تاثیر معناداری ندارد و فرضیه کارایی بازار سهام در ایران را نمی‌توان تایید کرد.

خسروی لاریجانی و همکاران (1403) در پژوهشی تحت عنوان «بررسی ارتباط میان افشای عملکرد زیست محیطی، عملکرد مالی و ارزش شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران»، به بررسی ارتباط بین افشای عملکرد زیست محیطی، عملکرد مالی و ارزش شرکت پرداخته اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که با توجه به فرضیه اول و دوم عملکرد مالی با افشای زیست محیطی رابطه ندارد اما عملکرد مالی دوره قبل با افشای زیست محیطی مرتبط می باشد، درمورد فرضیه سوم افشای زیست محیطی با ارزش شرکت رابطه ندارد و نتایج بدست آمده از فرضیه چهارم و پنجم پژوهش اثر افشای زیست محیطی بررابطه بین عملکرد مالی با ارزش شرکت و عملکرد زیست محیطی با ارزش شرکت را رد می‌کند.

مقدم و همکاران (1403) در پژوهشی تحت عنوان «حساسیت بازده حقوق صاحبان سهام به احساسات سرمایه‌گذاران با وجود کیفیت افشای اطلاعات مالی و فساد» به بررسی حساسیت بازده حقوق صاحبان سهام به احساسات سرمایه‌گذاران با وجود کیفیت افشای اطلاعات مالی و فساد در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته‌اند. نتایج آزمون فرضیه‌های پژوهش نشان داد، احساسات سرمایه‌گذاران بر حساسیت بازده حقوق صاحبان سهام تاثیر منفی و معنادار دارد. همچنین احساسات خوشبین منجر به کاهش حساسیت بازده حقوق صاحبان سهام می‌شود در حالی که احساسات بدبینانه تاثیر معناداری ندارد. به علاوه، افشای گزارشگری مالی نقش تعدیلگر در رابطه احساسات سرمایه‌گذاران و حساسیت بازده حقوق صاحبان دارد و افشای اطلاعات با کیفیت بر کاهش تاثیر احساسات بدبینانه بر حساسیت بازده حقوق صاحبان سهام تاثیر معنادار دارد اما در حساسیت به احساسات خوشبینانه تاثیری ندارد. در نهایت، فساد نقش تعدیلگر در رابطه احساسات سرمایه‌گذاران و حساسیت بازده حقوق صاحبان ندارد تنها منجر به تضعیف تاثیر منفی احساسات خوشبینانه بر حساسیت بازده حقوق صاحبان سهام شده است.

منصوری محمد آبادی و همکاران (1403) در پژوهشی تحت عنوان «تدوین الگوی افشای ریسک آینده نگر در گزارش های سالانه شرکت با روش پدیدارشناسی و تحلیل مضمون» به به تدوین الگوی افشای ریسک آینده نگر در گزارش های سالانه شرکت پرداخته اند. یافته ها حاکی از آن است که 94 گزاره در قالب 29 مضمون پایه، 5 مضمون سازمان دهنده و 2 مضمون فراگیر شامل افشای ریسک نرم آینده نگر و افشای ریسک سخت آینده نگر استخراج شده است که اجزای الگوی پیشنهادی افشای ریسک آینده نگر را تشکیل داده‌اند.

کیان و همکاران (1402) در پژوهشی تحت عنوان «ارتباط رفتار مالیاتی شرکت‌ها و افشای اطلاعات زیست‌محیطی اجباری» به تبیین رابطه رفتار مالیاتی شرکت‌ها و افشای زیست‌محیطی با رویکرد و ادراک عدالت و تعهد سازمانی 373 شرکت طی سال‌های 1390 لغایت 1397 پرداخته‌اند. تهاجم مالیاتی به‌عنوان متغیر وابسته و افشای اطلاعات زیست‌محیطی شامل افشای اجباری به‌عنوان متغیر مستقل استفاده‌شده است. جهت آزمون فرضیه‌های تحقیق از رگرسیون خطی چندگانه استفاده و نتایج پژوهش نشان داد که بین میزان افشای اجباری اطلاعات زیست‌محیطی و رفتار مالیاتی تهاجمی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه وجود دارد.

بشیری منش و مشایخی (1399) در پژوهشی تحت عنوان «ارتباط بین در دسترس بودن اطلاعات مالی با عملکرد و تغییر مدیرعامل بعد از اصلاحیه افشای اجباری اطلاعات شرکت‌های بورسی» به بررسی ارتباط بین در دسترس بودن اطلاعات مالی با عملکرد و تغییر مدیرعامل پس از تصویب این دستورالعمل پرداخته‌اند. یافته‌های پژوهش نشان داد که پس از تصویب دستورالعمل افشاء، ارتباط بین عملکرد شرکت و در دسترس بودن اطلاعات کاهش‌یافته است، اما ارتباط بین نوسانات عملکرد شرکت و در دسترس بودن اطلاعات افزایش‌یافته است. یافته‌های پژوهش نشان داد که پس از تصویب دستورالعمل افشاء، ارتباط بین نوسانات عملکرد شرکت و تغییر مدیرعامل افزایش‌یافته است، اما هیچ رابطه معنی‌داری بین عملکرد شرکت و تغییر مدیرعامل مشاهده نشد.

 فخاری و محمدی (1397) در پژوهشی تحت عنوان «تأثیر تمرکز سازمانی بر افشای اجباری و اختیاری اطلاعات» به بررسی تأثیر تمرکز سازمانی بر هر دو شکل افشای اطلاعات (اجباری و اختیاری) پرداخته‌اند. در همین راستا با جمع‌آوری اطلاعات مربوط به میزان تمرکز سازمانی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران از طریق پرسشنامه تمرکز سازمانی رابینز در سال 1393، تأثیرگذاری تمرکز سازمانی بر میزان افشای اطلاعات مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان داد که تمرکز سازمانی بر افشای اجباری و اختیاری اطلاعات تأثیر معناداری داشته و با متمرکزتر شدن سازمان‌ها سطح افشای اطلاعات کاهش می‌یابد.

سرلک و محمدی (1394) در پژوهشی تحت عنوان «بررسی رابطه بین ویژگی‌های مالی و غیرمالی شرکت با کیفیت افشای اجباری و اختیاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران» به بررسی رابطه بین ویژگی‌های مالی و غیرمالی شرکت با کیفیت افشای اجباری و اختیاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته‌اند. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که بین کارایی مدیریت، نقدینگی شرکت، سودآوری، اهرم مالی و میزان دارایی ثابت با کیفیت افشای اجباری رابطه مثبت و بین رقابت در بازار محصول و کیفیت افشای اجباری رابطه منفی وجود دارد. همچنین بین ساختار هیئت‌مدیره، نقدینگی شرکت، اندازه، سودآوری، اهرم مالی و میزان دارایی ثابت با کیفیت افشای اختیاری رابطه مثبت و بین مالکیت اعضای هیئت‌مدیره و کیفیت افشای اختیاری رابطه منفی وجود دارد و در باقی موارد هیچ‌گونه رابطه‌ای مشاهده نگردید.

پور حیدری و حسین پور (1391) در پژوهشی تحت عنوان «بررسی رابطه بین افشای اجباری و اختیاری باارزش سهام شرکت‌ها» به بررسی تأثیر افشای اجباری و اختیاری بر ارزش بازار سهام شرکت‌ها پرداخته‌اند. در این پژوهش برای محاسبه افشای اجباری، از شاخص کیفیت افشا و اطلاع‌رسانی بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است و به منظور محاسبه شاخص افشای اختیاری از چک لیسیتی شامل 60 مورد افشا که شرکت‌ها می‌توانستند به‌صورت داوطلبانه به افشای آن‌ها بپردازند استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که بین افشای اجباری و ارزش بازار سهام شرکت‌ها، رابطه معناداری وجود دارد و با افزایش شاخص کیفیت افشا، ارزش بازار سهام شرکت‌ها نیز افزایش می‌یابد. یافته‌های تحقیق همچنین نشان داد که رابطه معناداری بین افشای اختیاری و ارزش بازار سهام وجود ندارد.

یو¹⁴ و همکاران (2024) در پژوهشی تحت عنوان «آیا افشای اجباری اطلاعات مسئولیت اجتماعی می‌تواند باعث تحول شرکت‌ها به سمت توسعه با کیفیت بالا شود؟» یک آزمایش شبه طبیعی مبتنی بر شوک بیرونی ناشی از اجرای سیاست افشای اطلاعات مسئولیت اجتماعی اجباری را ایجاد کرده‌اند. پیامدهای این سیاست اجباری افشای اطلاعات مسئولیت اجتماعی را بر بهره‌وری کل عوامل شرکت‌ها بررسی کرده‌اند. یافته های پژوهش نشان داد که افشای اجباری اطلاعات مسئولیت اجتماعی به طور قابل‌توجهی بهره‌وری کل عوامل شرکت را با کاهش تعارضات آژانس و محدودیت‌های مالی افزایش می‌دهد. تجزیه و تحلیل بیشتر، کارایی سرمایه‌گذاری و افزایش نوآوری را به عنوان مجراهای محوری که از طریق آن سیاست افشای اطلاعات اجباری مسئولیت اجتماعی، عوامل شرکت‌ها را تقویت و روشن می‌کند.

سانگ¹⁵ و همکاران (2024) در پژوهشی به بررسی تأثیر افشای اجباری بر حساسیت عملکرد پرداخت مدیرعامل پرداخته‌اند. یافته های پژوهش نشان داد که افشای اجباری حساسیت عملکرد پرداخت مدیرعامل را افزایش می‌دهد. نتایج همچنین نشان می دهد که نظارت بر قدرت مدیر عامل مجرای است که از طریق آن افشای اجباری بر حساسیت عملکرد پرداخت مدیر عامل تأثیر می گذارد. تأثیر مثبت در شرکت‌هایی که مدیر عامل قدرتمندی دارند، یعنی فردی که از لحاظ سیاسی دارای ارتباط خوبی است، نقش‌های دوگانه‌ای به عنوان مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره دارد، عمیق‌تر است.

ویتال¹⁶ و همکاران (2023) در پژوهشی تحت عنوان «اثرات گزارشگری غیرمالی اجباری بر عملکرد مالی. بررسی چند بعدی در مورد شرکت‌های جهانی کشاورزی و مواد غذایی» تأثیر مستقیم افشای غیرمالی اجباری در سراسر جهان را بر چندین بعد مالی و همچنین اثرات تعدیل‌کننده آن بر رابطه بین پایداری و عملکرد مالی را بررسی کرده‌اند. پژوهشگران رگرسیون اثر ثابت را بر روی نمونه‌ای از 180 شرکت جهانی با در نظر گرفتن یک دوره هشت‌ساله انجام دادند و اثرات تعدیل‌کننده مقررات افشای غیرمالی را بر رابطه بین پایداری و عملکرد مالی آزمایش کرده‌اند. یافته‌های پژوهش تأثیر مستقیم مثبت افشای غیرمالی اجباری را بر بازده عملیاتی دارایی، بازده حقوق صاحبان سهام و بازده فروش نشان داد.

مصرلی اوغلو¹⁷ و همکاران (2022) در پژوهشی تحت عنوان «محرک‌های افشای اجباری در شرکت‌های منطقه شورای همکاری خلیج‌فارس» به بررسی تغییرات سطح شرکت در میزان افشای اجباری و پرداختن به محرک‌های افشای اجباری با استفاده از داده‌های منطقه شورای همکاری خلیج‌فارس پرداخته‌اند. یافته‌های پژوهش نشان داد که میزان استقلال هیئت‌مدیره ارتباط مثبتی با سطح افشای اجباری در شرکت‌هایی دارد که مالکیت دولتی ندارند. سودآوری به‌طور مثبت بر سطح افشای اجباری به میزان بیشتری شرکت‌ها نقدشونده‌تر تأثیر می‌گذارد. نتایج تایید می‌کند که حساسیت افشای اجباری به زیان بیشتر از سود است. زیان افزایش می‌یابد، در حالی که سود کاهش می‌یابد.

هی¹⁸ و همکاران (2019) در پژوهشی تحت عنوان «افشای داوطلبانه، افشای اجباری و هزینه سرمایه» ارتباط بین هزینه سرمایه شرکت و افشاهای داوطلبانه و اجباری آن را بررسی کرده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان داد که افشای داوطلبانه و هر دو نوع افشای اجباری با هم مرتبط هستند، اگرچه تنها افشاهای اجباری رویداد محور در مدل‌هایی که افشای داوطلبانه را توضیح می‌دهند، مهم هستند. همچنین یافته‌ها نشان داد که هزینه سرمایه عموماً تحت تأثیر هر یک از این انواع افشا است و کنترل افشای اجباری دوره‌ای بر رابطه بین افشای داوطلبانه و هزینه سرمایه تأثیر نمی‌گذارد، در حالی که کنترل افشای اجباری مبتنی بر رویداد گاهی اوقات بسته به اقدامات مورد استفاده بر این رابطه تأثیر می‌گذارد.

ایستینینگرام و زعیم مهتدی (2018) در پژوهشی تحت عنوان «عوامل تعیین‌کننده و تأثیر افشای اجباری در شرکت‌های تولیدی اندونزی» به تعیین عواملی پرداخته‌اند که با افشای اجباری و بازده سهام ارتباط دارند. این پژوهش ارتباط مثبت و معناداری بین سن شرکت با افشای اجباری در مقایسه با اندازه شرکت و سودآوری شرکت را اثبات کرد. علاوه بر این، اندازه شرکت، سودآوری شرکت و افشای اجباری ارتباط مثبت و معناداری با بازده سهام دارند. با این حال، افشای اجباری به عنوان میانجی بین اندازه شرکت، سن شرکت، سودآوری شرکت و بازده سهام عمل نمی‌کند.

گالانی¹⁹ و همکاران (2011) در پژوهشی تحت عنوان «ارتباط بین ویژگی‌های شرکت و افشای اجباری اطلاعات در مورد یونان» به ارزیابی سطح افشا در گزارش‌های سالانه شرکت‌های یونانی غیرمالی و بررسی تجربی تأثیر فرضی چندین ویژگی شرکت بر میزان افشای اجباری پرداخته‌اند. ارتباط بین سطح افشا و برخی ویژگی‌های شرکت با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی چندگانه مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان داد که شرکت‌های یونانی عمومی به‌اندازه کافی به الزامات افشای اجباری نهادهای نظارتی پاسخ داده‌اند. همچنین یافته‌ها نشان داد که اندازه شرکت با سطح افشا رابطه مثبت معناداری دارد. متغیرهای باقی‌مانده مانند سن، سودآوری، نقدینگی و ترکیب هیئت‌مدیره در توضیح تنوع افشای اجباری ناچیز بودند.

 

فرضیه‌های پژوهش

بر اساس مباني نظري و پيشينه پژوهش‌های انجام‌شده، فرضیه‌های پژوهش به شرح زير مطرح و آزمون شده‌اند:

فرضیه 1: بین سطح افشاي اجباري اطلاعات و عملکرد مبتنی بر بازار رابطه معنی­دار وجود دارد.

فرضيه 1-1: بین سطح افشاي اجباري اطلاعات و نسبت كيوتوبین رابطه معنی­دار وجود دارد.

فرضيه 1-2: بین سطح افشاي اجباري اطلاعات و نسبت قیمت به سود رابطه معنی­دار وجود دارد.

فرضيه 1-3: بین سطح افشاي اجباري اطلاعات و ارزش‌افزوده بازار رابطه معنی­دار وجود دارد.

فرضیه 2: بین سطح عملکرد مبتنی بر بازار در دوره قبل و بعد از تدوين استانداردهای حسابداری و مقررات‌گذاری تفاوت معنی­داری وجود دارد.

فرضيه 2-1: بین نسبت كيوتوبین در دوره قبل و بعد از تدوين استانداردهای حسابداری و مقررات‌گذاری تفاوت معنی­داری وجود دارد.

فرضيه 2-2: بین نسبت قیمت به سود در دوره قبل و بعد از تدوين استانداردهای حسابداری و مقررات‌گذاری تفاوت معنی­داری وجود دارد.

فرضيه 2-3: بین ارزش‌افزوده بازار در دوره قبل و بعد از تدوين استانداردهای حسابداری و مقررات‌گذاری تفاوت معنی­داری وجود دارد.

 

روش‌شناسی پژوهش

پژوهش حاضر، شبه تجربی و از انواع پژوهش‌های اثباتی، کاربردی، پس رویدادی و توصیفی تحلیلی است. برای جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات پژوهش به روش اسناد کاوی از روش میدانی و پایگاه‌های اطلاعاتی بورس اوراق بهادار تهران و نرم‌افزار ره‌آورد نوین استفاده‌شده است. برای آزمون فرضیه ‌ها اگر از روش حداقل مربعات معمولی در سیستم معادلات هم‌زمان استفاده شود، می‌تواند منجر به تخمین‌های ناسازگار و تورش دار شده و صحت نتایج به‌دست‌آمده را موردتردید قرار دهد. همچنین آزمون‌های معناداری نیز تحت تأثیر این تورش و ناسازگاری قرار می‌گیرند و باعث بروز خطا در تحلیل‌های مبتنی بر این نتایج شود (فلاح زاده ابرقویی و همکاران، 1396)؛ بنابراین در پژوهش حاضر با توجه به وجود رابطه هم‌زمان و دوسویه بین افشاي اجباري اطلاعات و عملكرد مبتني بر بازار، سیستم معادلات هم‌زمان مورداستفاده قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر از نظر زمانی برای دوره 1377 تا 1401 و از نظر مکانی، شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است. با توجه به اينکه در سال 1380 استانداردهاي حسابداري لازم‌الاجرا و در سال 1384 نيز قانون بازار اوراق بهادار به تصويب رسيد، همچنين دستورالعمل افشا در سال 1386 لازم‌الاجرا شد، در اين تحقيق سال‌های 1387 لغايت 1401 يعني دوره بعد از تصويب مقررات و تدوين استانداردهاي حسابداري برای آزمون رابطه افشای اجباری و عملکرد در نظر گرفته شد و براي بررسي آثار تصويب مقررات افشاء، عملكرد حسابداري و بازار در دو مقطع زماني سال‌های 1377 لغايت 1379، دوره پيش از مقررات‌گذاري و تدوين استانداردهاي حسابداري و سال‌های 1387 لغايت 1401 دوره بعد از تصويب مقررات و تدوين استانداردهاي حسابداري مورد مقايسه قرار گرفت. نمونه آماری پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری حذفی سیستماتیک انتخاب شد و شرکت‌هایی که ویژگی‌های (1. شرکت‌هایی که اطلاعات آن‌ها برای به دست آوردن برخی متغیرهای پژوهش کافی نبوده است 2. شرکت‌هایی که سال مالی آن‌ها به 29 اسفند ختم نشده اند و یا تغییر سال مالی داده‌اند، 3. شرکت‌هایی از نوع تأمین‌کننده مالی و سرمایه‌گذاری بوده اند 4. شرکت‌هایی از نوع بیمه‌ای و بانکی بوده اند 5. شرکت‌هایی از نوع لیزینگ و هلدینگ بوده اند) را داشته اند، از نمونه آماری حذف شدند و در نهایت با اعمال این محدودیت‌ها، 64 شرکت، به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. پس از طبقه‌بندی اطلاعات شرکت‌های نمونه در نرم‌افزار Excel، همچنين به منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و استخراج نتايج پژوهش از نرم‌افزار EViews و SPSS استفاده شده است. نحوه ارجاع منابع در متن (سایکتی، 2015).

مدل‌های پژوهش

مروري بر ادبيات موضوع و توجه به نتايج به دست آمده، نشان می‌دهد كه رابطه دو طرفه‌ای ميان متغيرهاي عملكرد و افشاي اجباري اطلاعات وجود دارد. در بررسي چگونگي تأثیر اين دو متغير بر يكديگر، از سيستم معادلات همزمان استفاده می‌شود. دليل اهميت استفاده از سيستم معادلات همزمان در پژوهش حاضر اين است كه اگر به جاي برآورد سيستم معادلات همزمان، پارامترهاي هر معادله به‌صورت جداگانه برآورد شود، به دليل نقض يكي از مفروضات روش حداقل مربعات معمولي، ضرايب برآورد شده، تورش دار (اريب) و ناسازگار بوده و قابل‌اطمینان نخواهد بود. با توجه به مطالعات انجام گرفته قبلي، مدل اقتصادسنجی پژوهش، هر فرضيه دو معادله دارد: اولي عملكرد را متغير وابسته و دومي افشاي اجباري را به عنوان متغير وابسته در نظر می‌گیرد. با توجه به فرضیه‌های تحقيق براي آزمون فرضيه اصلي یک از دو معادله اول و دوم، فرضيه اصلي دو از معادله‌های سوم و چهارم و برای فرضیه های سوم و چهارم از آزمون t زوجی و ویلکاکسون استفاده شده است. جدول 1 مدل‌های پژوهش را نشان می‌دهد.

جدول 1. مدل‌های پژوهش
فرضیه	رویکرد	مدل
فرضیه 1-1	معادله اول	Tobin’s Q it = α + β1 Mandatory Disclosure it + β2 Size it+ β3 Beta it +β4 sales growth it+ e
	معادله دوم	Mandatory Disclosuret it = α + β1Tobin’s Q it + β2 Size it+β3 Leverage it+β4 Quick Ratio it+ β5Age it+e
فرضیه 1-2	معادله اول	P/E it = α + β1 Mandatory Disclosure it + β2 Size it+ β3 Beta it +β4 sales growth it+ e
	معادله دوم	Mandatory Disclosuret it = α + β1 P/E it + β2 Size it+β3 Leverage it+β4 Quick Ratio it+ β5Age it+e
فرضیه 1-3	معادله اول	MVAit = α + β1 MandatoryDisclosure it + β2 Size it+ β3 Beta it +β4 sales growth it+ e
	معادله دوم	Mandatory Disclosuret it = α + β1 MVAit + β2 Size it+β3 Leverage it+β4 Quick Ratio it+ β5Age it+e

 

تعریف عملیاتی متغیرها

افشای اجباری (Mandatory Disclosure): در پژوهش حاضر براي اندازه‌گیری افشاي اجباري طبق پژوهش انجام شده (تفتيان و همکاران، 1395) از چک‌لیست جامعي حاوي 293 مؤلفه، استفاده شده است. براي تهيه چک‌لیست مورد نظر با توجه به مباني نظري افشاي اطلاعات و مطالعات صورت گرفته از سال 1997 ميلادي و همچنين استانداردهاي حسابداري ايران، قانون بازار اوراق بهادار مصوب سال 1384 و دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت‌شده نزد سازمان بورس، سیستم امتیازدهی جامعی حاوي 600 مؤلفه برای افشا طراحی‌شده است. سپس مؤلفه‌هایی که افشا آن‌ها با مقررات مانند استانداردهاي حسابداري، قانون بازار و دستورالعمل افشا التزام داشتند (293 مؤلفه)، به عنوان افشاي اجباري و ساير مؤلفه‌ها به‌عنوان افشاي اختياري در نظر گرفته‌شده اند. در ادامه با بررسي و تحليل گزارش‌های مالي سالانه شرکت‌های نمونه (صورت‌های مالي حسابرسي شده، گزارش حسابرسي و بازرس قانوني، گزارش فعاليت هیئت‌مدیره) ميزان رعايت افشاي مواردي كه در چک‌لیست آمده بود، مشخص‌شده و امتياز افشاي هر شركت براي هر سال، از نسبت موارد افشاء شده به مواردي كه بايد افشاء شوند (بدون وزن دادن به مؤلفه‌ها) محاسبه شده است. کیوتوبین (Tobin’s Q): از حاصل تقسيم ارزش بازار دارائی‌ها (ارزش دفتري بدهي بعلاوه ارزش بازار حقوق صاحبان سهام) به ارزش دفتري دارائی‌های شرکت به‌دست‌آمده است (نورمحمدی و همکاران، 1401). نسبت قیمت به درآمد (P/E): از حاصل تقسيم قيمت سهام شرکت به سود هر سهم شرکت به‌دست‌آمده است (فلاح زاده ابرقویی و همکاران، 1398). ارزش‌افزوده بازار (MVA): برابر با ارزش بازار شرکت منهاي سرمايه به کارگرفته‌شده است که سرمايه به کارگرفته‌شده برابر است با مجموع ارزش دفتري دارایی‌های ثابت و دارایی‌های جاري منهاي بدهی‌های جاري است (عبداللهی اسدآبادی و همکاران، 1402). اهرم مالي (Leverage): از نسبت بدهي به حقوق صاحبان سهام به دست آمده است (تفتیان و بذرافشان پور، 1402). نسبت رشد (sales growth): از حاصل تقسیم مجموع فروش‌های شرکت در سال t منهاي مجموع میزان فروش شرکت در سال t-1، بر مجموع فروش‌های شرکت در سال t-1، نرخ رشد فروش شرکت براي سال t به دست آمده است (کفاش پور یزدی و همکاران، 1400). اندازه شرکت (Size): اندازه شركت از لگاريتم مجموع دارایی‌ها به دست آمده است (تفتیان و منصوری محمد آبادی، 2023). ریسک سیستماتیک (Beta): از ضريب بتا به عنوان شاخص ريسك سيستماتيك استفاده می‌شود و ريسك سيستماتيك بر معيارهاي عملکرد بازار مؤثر است (کفاش پور یزدی و همکاران، 1398). سابقه شركت در بورس (Age): سابقه شركت بيانگر سال‌هایي است كه از زمان درج نام شركت در بورس اوراق بهادار تهران گذشته است (میرباقری و همکاران، 1397). نسبت سریع (Quick Ratio): این نسبت از تقسیم نقدترین اقلام دارایی جاری (وجوه نقد، موجودی بانک و اسناد دریافتنی) به بدهی های جاری به دست می آید (تفتيان و همکاران، 1395).

 

یافته‌های پژوهش

نتایج آزمون درونزایی متغيرها

برای برآورد سیستم معادلات همزمان ابتدا درون زایی افشاي اجباري اطلاعات و عملكرد را مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور از آزمون‌هاسمن استفاده شده است برای آزمون درون زایی افشاي اجباري اطلاعات در معادله عملكرد، ابتدا افشاي اطلاعات را با استفاده از همه متغیرهای برون زای سیستم برآورد نموده و مقادیر باقی‌مانده ناشی از تخمین را به‌صورت یک متغیر جداگانه در نظر گرفته‌شده اند. حال معادله عملكرد را نوشته و آن را با استفاده از همه متغیرهای سابق به علاوه متغیر RES (به عنوان یک متغیر توضیحی جدید) برآورد شده است. حال اگر ضریب متغیر جدید (RES) معنی‌دار باشد، به معنی این است که افشاي اطلاعات در معادله عملكرد درون‌زا می‌باشد. با انجام عملیات فوق با توجه به جدول 2، درون‌زایی افشاي اجباري اطلاعات در تمام معادلات عملكرد مورد تأیید قرار گرفته است.

جدول 2. درون‌زایی افشای اجباری اطلاعات در معادله‌های عملکرد
شرح	متغیر	ضریب	انحراف معیار	آماره t	مقدار احتمال
درون‌زایی افشای اجباری در معادله کیوتوبین	R	000/1	002/0	960/421	000/0
درون‌زایی افشای اجباری در معادله نسبت قیمت به سود		001/1	002/0	958/629	000/0
درون‌زایی افشای اجباری در معادله ارزش‌افزوده بازار		000/1	009/0	296/107	000/0

 

نتایج آزمون درونزایی برای الگوهای دوم به‌صورت جدول 3 می‌باشد. همان‌طور که مشاهده می‌شود درون‌زایی شاخص‌های عملکرد در معادله‌های افشای اجباری اطلاعات مورد تأیید قرار می‌گیرد.

 

جدول 3. درون‌زایی شاخص‌های عملکرد در معادله‌های افشای اجباری اطلاعات
شرح	متغیر	ضریب	انحراف معیار	آماره t	مقدار احتمال
درون‌زایی کیوتوبین در معادله افشای اجباری	R	999/0	016/0	159/64	000/0
درون‌زایی نسبت قیمت به سود در معادله افشای اجباری		001/1	015/0	726/67	000/0
درون‌زایی ارزش‌افزوده بازار در معادله افشای اجباری		980/0	004/0	650/250	000/0

 

 

نتایج آزمون فرضیه‌ها

فرضیه اول: بین سطح افشاي اجباري اطلاعات و عملکرد مبتنی بر بازار رابطه معنی‌دار وجود دارد.

براي آزمون فرضيه اصلي 1، سه فرضيه فرعي مطرح‌شده كه یافته‌های حاصل از آزمون فرضیه‌ها با استفاده از سيستم معادلات همزمان به تفكيك ارائه می‌شود:

فرضيه فرعي 1-1: بین سطح افشاي اجباري اطلاعات و نسبت كيوتوبین رابطه معنی‌دار وجود دارد.

نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعي 1-1 در جدول 4 ارائه شده است. نتايج معادله اول، نشان می‌دهد كه ضريب افشای اجباری اطلاعات مثبت و معنادار است يعني با افزايش سطح افشای اجباری اطلاعات، كيوتوبين به عنوان معياري براي سنجش عملكرد افزايش می‌یابد. نتایج به‌دست‌آمده با یافته‌های مركل- هی و همکاران (2019) منطبق می‌باشد. در مجموع متغيرهاي استفاده شده در مدل توانسته‌اند حدود 3 درصد از تغييرات متغير وابسته يعني كيوتوبين را توضيح دهند و مقدار دوربين واتسون ۰۹۶/2 بيانگر عدم همبستگي بين خطاهاست. در نتیجه افشای اجباری اطلاعات بر نسبت کیوتوبین تأثیر معنادار دارد.

 

جدول 4. نتایج آزمون فرضیه فرعی 1-1
Tobin’s Q it = α + β1 Mandatory Disclosure it + β2 Size it+ β3 Beta it +β4 sales growth it+ e
متغیر	ضريب	انحراف استاندارد	آماره t	احتمال
افشای اجباری اطلاعات	194/7	928/0	755/7	000/0
اندازه شرکت	935/3-	422/2	625/1-	105/0
ضریب بتا	009/0	11/0	825/0	410/0
نسبت رشد	011/0	016/0	656/0	512/0
مقدار ثابت	965/3-	542/0	313/7-	000/0
ضریب تعیین	024/0	ضریب تعیین تعدیل‌شده	040/0
آماره دوربین واتسون	096/2
Mandatory Disclosuret it = α + β1Tobin’s Q, it +β2 Size it+β3 Leverage it+β4 Quick Ratio it+ β5Age it+e
متغیر	ضريب	انحراف استاندارد	آماره t	احتمال
کیوتوبین	091/0	035/0	625/2	009/0
اندازه شرکت	692/0	287/0	411/2	016/0
اهرم مالی	023/0-	025/0	950/0-	342/0
نسبت سریع	026/0	015/0	752/1	080/0
سابقه شرکت در بورس	000/0	001/0	924/0-	356/0
مقدار ثابت	555/0	014/0	357/39	000/0
ضریب تعیین	149/0	ضریب تعیین تعدیل‌شده	163/0
آماره دوربین واتسون	933/1

همچنین با توجه به مثبت بودن ضریب این متغیر، نتیجه می‌شود بین افشای اجباری اطلاعات و نسبت کیوتوبین رابطه مثبت وجود دارد. نتايج معادله دوم، بيانگر ارتباط مثبت و معنی‌دار كيوتوبين و سطح افشای اجباری اطلاعات است. همچنين، از بين متغيرهاي كنترل ضريب اندازه شركت و نسبت سريع در سطح اطمينان 90 درصد مثبت و معنی‌دار است. در اين مدل نيز متغيرهاي استفاده شده توانسته‌اند حدود 15 درصد از تغييرات متغير وابسته يعني سطح افشای اجباری اطلاعات را توضيح دهند و مقدار دوربين واتسون ۹۳۳/۱ بيانگر عدم همبستگي بين خطاهاست. نتيجه حاصل، یافته‌های کیان و همکاران (1402) را تأیید و همچنين مطابق با (برتومئو و همکاران، 2021) می‌باشد. در نتیجه نسبت كيوتوبين بر سطح افشای اجباری اطلاعات نیز تأثیر معنادار دارد. همچنین با توجه به مثبت بودن ضریب این متغیر، نتیجه می‌شود بین نسبت كيوتوبين و سطح افشای اجباری اطلاعات رابطه مثبت وجود دارد.

 

فرضيه فرعي 1-2: بین سطح افشاي اجباري اطلاعات و نسبت قیمت به سود رابطه معنی‌دار وجود دارد.

نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعي 1-2 در جدول 5 ارائه شده است. نتايج معادله اول، نشان می‌دهد كه ضريب افشای اجباری اطلاعات مثبت و معنادار است يعني با افزايش سطح افشای اجباری اطلاعات، نسبت قیمت به سود به عنوان معياري براي سنجش عملكرد افزايش می‌یابد و ضرايب اندازه شركت و ضريب بتا، منفي و معنی‌دار است. نتايج حاصل منطبق با یافته‌های کنگ²⁰ و همکاران (2022) می‌باشد.

در مجموع متغيرهاي استفاده شده در مدل توانسته‌اند حدود 18 درصد از تغييرات متغير وابسته يعني نسبت قیمت به سود را توضيح دهند و مقدار دوربين واتسون 82۷/1 بيانگر عدم همبستگي بين خطاهاست. در نتیجه افشای اجباری اطلاعات بر نسبت قیمت به سود تأثیر معنادار دارد. همچنین با توجه به مثبت بودن ضریب این متغیر، نتیجه می‌شود بین افشای اجباری اطلاعات و نسبت قیمت به سود رابطه مثبت وجود دارد. نتايج معادله دوم، بيانگر ارتباط مثبت و معنی‌دار نسبت قیمت به سود و سطح افشای اجباری اطلاعات در سطح اطمينان 90 درصد است.

همچنين، از بين متغيرهاي كنترل ضريب اهرم مالي، منفي و معنی‌دار و ضريب اندازه شركت مثبت و معنی‌دار است. در اين مدل نيز متغيرهاي استفاده شده توانسته‌اند حدود 41 درصد از تغييرات متغير وابسته يعني سطح افشای اجباری اطلاعات را توضيح دهند و مقدار دوربين واتسون ۶۰۸/۱ بيانگر عدم همبستگي بين خطاهاست. نتيجه حاصل، یافته‌های فخاری و محمدی (1397) را تأیید و همچنين مطابق با (برتومئو²¹ و همکاران، 2021) می‌باشد.

در نتیجه نسبت قیمت به سود بر سطح افشای اجباری اطلاعات نیز تأثیر معنادار دارد. همچنین با توجه به مثبت بودن ضریب این متغیر، نتیجه می‌شود بین نسبت قیمت به سود و سطح افشای اجباری اطلاعات رابطه مثبت وجود دارد.

 

 

 

 

جدول ۵. نتایج آزمون فرضیه فرعی 1-2
P/E it = α + β1 Mandatory Disclosure it + β2 Size it+ β3 Beta it +β4 sales growth it+ e
متغیر	ضريب	انحراف استاندارد	آماره t	احتمال
افشای اجباری اطلاعات	656/13	308/1	444/10	000/0
اندازه شرکت	303/7-	404/3	145/2-	032/0
ضریب بتا	043/0-	016/0	736/2-	006/0
نسبت رشد	015/0	023/0	683/0	495/0
مقدار ثابت	373/7-	764/0	646/9-	000/0
ضریب تعیین	181/0	ضریب تعیین تعدیل‌شده	173/0
آماره دوربین واتسون	827/1
Mandatory Disclosuret it = α + P/E it +β2 Size it+β3 Leverage it+β4 Quick Ratio it+ β5Age it+e
متغیر	ضريب	انحراف استاندارد	آماره t	احتمال
نسبت قیمت به سود	032/0	018/0	752/1	080/0
اندازه شرکت	867/0	221/0	915/3	000/0
اهرم مالی	049/0-	020/0	425/2-	016/0
نسبت سریع	026/0	017/0	579/1	115/0
سابقه شرکت در بورس	006/0	007/0	797/0	426/0
مقدار ثابت	531/0	023/0	962/22	000/0
ضریب تعیین	406/0	ضریب تعیین تعدیل‌شده	398/0
آماره دوربین واتسون	608/1

 

فرضيه فرعي 1-3: بین سطح افشاي اجباري اطلاعات و ارزش‌افزوده بازار رابطه معنی دار وجود دارد.

نتایج حاصل از آزمون فرضیه فرعي 1-3 در جدول 6 ارائه شده است. با توجه به نتايج معادله اول، ضرايب افشای اجباری اطلاعات، اندازه شركت و نسبت رشد، مثبت و معنادار و ضريب بتا منفي و معنی‌دار است. يعني با افزايش سطح افشای اجباری اطلاعات، اندازه شركت و نسبت رشد و كاهش ضريب بتا، ارزش‌افزوده بازار به عنوان معياري براي سنجش عملكرد افزايش می‌یابد. در مجموع متغيرهاي استفاده شده در مدل توانسته‌اند حدود 31 درصد از تغييرات متغير وابسته يعني ارزش‌افزوده بازار را توضيح دهند و مقدار دوربين واتسون 935/1 بيانگر عدم همبستگي بين خطاهاست. در نتیجه افشای اجباری اطلاعات بر ارزش‌افزوده بازار تأثیر معنادار دارد. همچنین با توجه به مثبت بودن ضریب این متغیر، نتیجه می‌شود بین افشای اجباری اطلاعات و ارزش‌افزوده بازار رابطه مثبت وجود دارد. نتايج معادله دوم، بيانگر ارتباط مثبت و معنی‌دار ارزش‌افزوده بازار و سطح افشای اجباری اطلاعات در سطح اطمينان 90 درصد است. از بين متغيرهاي كنترل ضريب اهرم مالي، منفي و معنی‌دار و نسبت سريع مثبت و معنی‌دار است. در اين مدل نيز متغيرهاي استفاده شده توانسته‌اند حدود 39 درصد از تغييرات متغير وابسته يعني سطح افشای اجباری اطلاعات را توضيح دهند و مقدار دوربين واتسون 425/1 بيانگر عدم همبستگي بين خطاهاست. نتيجه حاصل، یافته‌های سرلک و محمدی (1394) را تأیید و همچنين مطابق با (کائو²² و همکاران، 2020) می‌باشد. در نتیجه ارزش‌افزوده بازار بر سطح افشای اجباری اطلاعات نیز تأثیر معنادار دارد. همچنین با توجه به مثبت بودن ضریب این متغیر، نتیجه می‌شود بین ارزش‌افزوده بازار و سطح افشای اجباری اطلاعات رابطه مثبت وجود دارد.

 

جدول 6. نتایج آزمون فرضیه فرعی 1-3
MVA it = α + β1 Mandatory Disclosure it + β2 Size it+ β3 Beta it +β4 sales growth it+ e
متغیر	ضريب	انحراف استاندارد	آماره t	احتمال
افشای اجباری اطلاعات	777/10	225/1	799/8	000/0
اندازه شرکت	284/0	073/0	876/3	000/0
ضریب بتا	056/0-	014/0	886/3-	000/0
نسبت رشد	085/0	022/0	795/3	000/0
مقدار ثابت	166/7-	886/0	089/8-	000/0
ضریب تعیین	309/0	ضریب تعیین تعدیل‌شده	301/0
آماره دوربین واتسون	935/1
Mandatory Disclosuret it = α + MVA it +β2 Size it+β3 Leverage it+β4 Quick Ratio it+ β5Age it+e
متغیر	ضريب	انحراف استاندارد	آماره t	احتمال
ارزش‌افزوده بازار	017/0	009/0	901/1	058/0
اندازه شرکت	004/0-	006/0	637/0-	524/0
اهرم مالی	068/0-	009/0	418/7-	000/0
نسبت سریع	042/0	012/0	415/3	001/0
سابقه شرکت در بورس	004/0	007/0	508/0	612/0
مقدار ثابت	563/0	043/0	083/13	000/0
ضریب تعیین	393/0	ضریب تعیین تعدیل‌شده	385/0
آماره دوربین واتسون	425/1

 

یافته‌های منتج از فرضيه اصلي 2: براي آزمون فرضيه اصلي دوم، سه فرضيه فرعي مطرح‌شده كه براي آزمون فرضیه‌های فرعي، از آزمون t زوجي و همچنين آزمون ويلكاكسون استفاده شده است. يافته‌هاي حاصل از آزمون فرضیه‌ها به تفكيك ارائه می‌شود:

فرضيه فرعي 2-1: بین نسبت كيوتوبین در دوره قبل و بعد از تدوين استانداردهای حسابداری و مقررات‌گذاری تفاوت معنی‌داری وجود دارد.

نتایج حاصل از آزمون‌ فرضيه فرعي 2-1 در جدول ۷ ارائه شده است. در این فرضیه نسبت كيوتوبین برای 2 دوره قبل از تدوین استاندارد و قانون‌گذاری (1377-1379) و دوره بعد از تدوین استاندارد و قانون‌گذاری (1387-1401) مقایسه شده‌اند. مطابق با هر دو آزمون در سطح اطمينان 95 درصد، نسبت كيوتوبین در دوره قبل و بعد از لازم‌الاجرا شدن استانداردهاي حسابداري و مقررات‌گذاري بورس اوراق بهادار تفاوت معنی‌داری دارد.

 

جدول ۷. نتایج آزمون فرضیه فرعی 2-1
آزمون t وابسته				آزمون ویلکاکسون
میانگین	انحراف معیار	آماره t	مقدار احتمال	آماره z	مقدار احتمال
092/0-	701/0	855/1-	065/0	080/1-	280/0

 

فرضيه فرعي 2-2: بین نسبت قیمت به سود در دوره قبل و بعد از تدوين استانداردهای حسابداری و مقررات‌گذاری تفاوت معنی‌داری وجود دارد.

نتایج حاصل از آزمون‌ فرضيه فرعي 2-2 در جدول ۸ ارائه شده است. در این فرضیه نسبت قیمت به سود برای 2 دوره قبل از تدوین استاندارد و قانون‌گذاری (1377-1379) و دوره بعد از تدوین استاندارد و قانون‌گذاری (1387-1401) مقایسه شده اند. مطابق با هر دو آزمون در سطح اطمينان 99 درصد، نسبت قیمت به سود در دوره قبل و بعد از لازم‌الاجرا شدن استانداردهاي حسابداري و مقررات‌گذاري بورس اوراق بهادار تفاوت معنی‌داری دارد.

 

جدول ۸. نتایج آزمون فرضیه فرعی 2-2
آزمون t وابسته				آزمون ویلکاکسون
میانگین	انحراف معیار	آماره t	مقدار احتمال	آماره z	مقدار احتمال
193/3-	1۸۰/15	9۶۰/2-	003/0	59۸/6-	000/0

 

فرضيه فرعي 2-3: بین ارزش‌افزوده بازار در دوره قبل و بعد از تدوين استانداردهای حسابداری و مقررات‌گذاری تفاوت معنی‌داری وجود دارد.

نتایج حاصل از آزمون‌ فرضيه فرعي 2-3 در جدول 9 ارائه شده است. در این فرضیه ارزش‌افزوده بازار برای 2 دوره قبل از تدوین استاندارد و قانون‌گذاری (1377-1379) و دوره بعد از تدوین استاندارد و قانون‌گذاری (1387-1401) مقایسه شده اند. مطابق با هر دو آزمون در سطح اطمينان 99 درصد، ارزش‌افزوده بازار در دوره قبل و بعد از لازم‌الاجرا شدن استانداردهاي حسابداري و مقررات‌گذاري بورس اوراق بهادار تفاوت معنی‌داری دارد.

 

جدول 9. نتایج آزمون فرضیه فرعی 2-3
آزمون t وابسته				آزمون ویلکاکسون
میانگین	انحراف معیار	آماره t	مقدار احتمال	آماره z	مقدار احتمال
64۹/0-	13۲/1	06۵/8-	000/0	09۵/7-	000/0

بحث و نتیجه‌گیری

در پژوهش حاضر به بررسي رابطه متقابل سطح افشاي اجباري اطلاعات و عملكرد مبتني بر بازار در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته و تفاوت بین عملکردهای مبتنی بر بازار در دوره قبل تدوین استاندارد و قانون‌گذاری (1377-1379) و دوره بعد تدوین استاندارد و قانون‌گذاری (1387-1401) بررسی شده است. براي اندازه‌گیری افشای اجباری اطلاعات مطالعه گستردە ای از ادبيات افشای اجباری در متون داخلی و خارجی انجام‌شده است و از چک‌لیست جامعي حاوي 293 مؤلفه، استفاده شده است که براي تهيه چک‌لیست موردن ظر با توجه به مباني نظري افشاي اطلاعات و مطالعات صورت گرفته از سال 1997 ميلادي و همچنين استانداردهاي حسابداري ايران، قانون بازار اوراق بهادار مصوب سال 1384 و دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان بورس، سیستم امتیازدهی جامعی حاوي 600 مؤلفه برای افشا طراحی‌شده است. سپس مؤلفه‌هایی که افشا آن‌ها با مقررات مانند استانداردهاي حسابداري، قانون بازار و دستورالعمل افشا التزام داشتند (293 مؤلفه)، به عنوان افشاي اجباري و ساير مؤلفه‌ها به‌عنوان افشاي اختياري در نظر گرفته‌شده‌اند. در ادامه با بررسي و تحليل گزارش‌های مالي سالانه شرکت‌های نمونه (صورت‌های مالي حسابرسي شده، گزارش حسابرسي و بازرس قانوني، گزارش فعاليت هیئت‌مدیره) ميزان رعايت افشاي مواردي كه در چک‌لیست آمده بود، مشخص‌شده و امتياز افشاي هر شركت براي هر سال، از نسبت موارد افشاء شده به مواردي كه بايد افشاء شوند (بدون وزن دادن به مؤلفه‌ها) محاسبه شده است. در پژوهش حاضر با استفاده از سيستم معادلات همزمان و انجام آزمون‌های آماري مربوط، رابطه همزمانی سطح افشاي اجباري اطلاعات و عملکردهای مبتني بر بازار تأیيد شد. در سه فرضیه‌ در معادله اول عملکردهای مبتني بر بازار (نسبت کیوتوبین، نسبت قیمت به سود و ارزش‌افزوده بازار) به ‌عنوان متغير وابسته و سطح افشاي اجباري اطلاعات متغير مستقل و در معادله دوم سطح افشاي اجباري اطلاعات به‌عنوان متغير وابسته و عملكرد های مبتني بر بازار (نسبت کیوتوبین، نسبت قیمت به سود و ارزش‌افزوده بازار) متغير مستقل بوده است؛ و تأیيد رابطه هم‌زمانی مؤید تطابق با نظریه‌های نیازهای سرمایه، علامت‌دهی و نمایندگی است. نتیجه فرضیه اول نشان داد که نسبت كيوتوبين بر سطح افشای اجباری اطلاعات نیز تأثیر معنادار دارد. همچنین با توجه به مثبت بودن ضریب این متغیر، نتیجه می‌شود بین نسبت كيوتوبين و سطح افشای اجباری اطلاعات رابطه مثبت وجود دارد که نتيجه حاصل، یافته‌های کیان و همکاران (1402) را تأیید و همچنين مطابق با (برتومئو و همکاران،2021) می‌باشد. نتیجه فرضیه دوم نشان داد که نسبت قیمت به سود بر سطح افشای اجباری اطلاعات نیز تأثیر معنادار دارد. همچنین با توجه به مثبت بودن ضریب این متغیر، نتیجه می‌شود بین نسبت قیمت به سود و سطح افشای اجباری اطلاعات رابطه مثبت وجود دارد که نتيجه حاصل، یافته‌های فخاری و محمدی (1397) را تأیید و همچنين مطابق با (برتومئو و همکاران،2021) می‌باشد و همچنین نتایج فرضیه سوم نشان داد که ارزش‌افزوده بازار بر سطح افشای اجباری اطلاعات نیز تأثیر معنادار دارد. همچنین با توجه به مثبت بودن ضریب این متغیر، نتیجه می‌شود بین ارزش‌افزوده بازار و سطح افشای اجباری اطلاعات رابطه مثبت وجود دارد که نتيجه حاصل، یافته‌های سرلک و محمدی (1394) را تأیید و همچنين مطابق با (کائو و همکاران،2020) می‌باشد. نظریه نیازهای سرمایه بیان می‌کند حسابرسان و تهیه‌کنندگان افشای اطلاعات، سطح بهینه‌ای از افشای اطلاعات را برای برآوردن نیازهای استفاده‌کنندگان، فراهم می‌آورند که بعدا توسط گروه‌های استاندارد گذار به عنوان الزامات افشای اجباری، وضع می‌شوند. وجود این الزامات بستگی دارد به رويه عمل‌های افشای اختیاری شرکت‌ها که توسط قانونی کردن رويه عمل‌های فعلی افشای اختیاری، به تغییر در فعالیت‌های افشای اجباری می‌انجامد، بنابراین انتظار می‌رود شرکت‌هایی با افشای اجباری بالا، عملکرد بیشتری داشته باشند و مطابق با نمایندگی و علامت‌دهی با افزایش عملكرد های مبتني بر بازار، سطح افشای اجباری افزایش می‌یابد. درنهایت در پژوهش حاضر تفاوت بین عملکردهای مبتنی بر بازار در دوره قبل تدوین استاندارد و قانون‌گذاری (1377-1379) و دوره بعد تدوین استاندارد و قانون‌گذاری (1387-1401) بررسی شد و نتایج نشان داد مطابق با هر دو آزمون در سطح اطمينان 95 درصد، نسبت كيوتوبين در دوره قبل و بعد از لازم‌الاجرا شدن استانداردهاي حسابداري و مقررات‌گذاري بورس اوراق بهادار تفاوت معنی‌داری وجود ندارد اما نسبت قیمت به سود و ارزش‌افزوده بازار در دوره قبل و بعد از لازم‌الاجرا شدن استانداردهاي حسابداري و مقررات‌گذاري بورس اوراق بهادار تفاوت معنی‌داری دارد. با توجه به اهمیت سطح افشای اجباری در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران، به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌گردد تا برای مشاهده اطلاعات افشاشده شرکت‌ها، گزارش‌های مالی را با دقت بیشتری مطالعه کنند و از نتایج پژوهش حاضر برای شناسایی عملكرد های مبتني بر بازار (نسبت کیوتوبین، نسبت قیمت به سود و ارزش‌افزوده بازار) موجود در این گزارش‌ها و تشخیص درجه اهمیت آن‌ها استفاده نمایند تا با درک بهتر و واقعی‌تر از نسبت کیوتوبین، نسبت قیمت به سود و ارزش‌افزوده بازار، در نهایت تصمیم منطقی اتخاذ نمایند. همچنين پيشنهاد مي‌گردد که سهامداران و ساير استفاده کنندگان علاوه بر در نظرگرفتن شاخص افشا و کيفيت اطلاع رساني بورس اوراق بهادار و اطلاعاتی که به صورت الزامي توسط شرکت‌ها ارانه شده است، به ساير اطلاعات اضافي افشاشده توسط شرکت‌ها نيز در تحليل ها و ارزيابي خود توجه نمايند. به سازمان بورس اوراق بهادار پيشنهاد می‌شود برای مشخص شدن ارزش واقعی شرکت‌ها، شفاف‌سازی اطلاعاتشان و درک بهتر عملکردشان، قوانين و مقرراتی را اتخاذ کنند که تا حد امکان شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس در طول سال‌های متمادی به‌صورت شفاف‌تری اطلاعات مربوط به‌صورت های مالی شرکت را فاش کنند. به علاوه یکی از تدابير لازم و ضروری، تأکيد و کنترل بيشتر سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان مرجع تدوین‌کننده استانداردهای حسابداری بر پدیده کيفيت اطلاعات حسابداری و نيز کيفيت افشای آن اطلاعات می‌باشد و لازم است نقاط ضعف و کمبودهای مقرراتی لازم شناسایی و از طریق وضع قوانين و مقررات یا استانداردهای حسابداری تدابير لازم در خصوص افزایش کيفيت افشا اندیشيده شود. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر، افشای اجباری اطلاعات، منجر به تغيير و بهبود بازده و قيمت سهام شرکت‌ها می‌گردد، بنابراین پيشنهاد می‌شود مسئولين قانون‌گذار و نهادهای نظارتی، قوانين و چارچوب‌های لازم را بیش‌ازپیش نهادینه نمایند و زیرساخت‌های مؤثر در این خصوص فراهم گردد تا تقارن اطلاعاتی در بازارهای مالی در اولویت قرار گيرد و بازارها هرچه بيشتر و سریع‌تر به سمت کارایی روانه شوند. به پژوهشگران آتی نیز پیشنهاد می‌گردد با در نظر گرفتن رویکرد جدید پژوهش حاضر در مورد محرک‌های افشای اجباری به بررسی پیامد‌های افشای اجباری در بازار سرمایه بپردازند. به پژوهشگران آتی نیز پیشنهاد می‌گردد پژوهش حاضر را با نگاه مقایسه‌ای بین کیفیت افشای اجباری و کیفیت افشای اختیاری انجام و تعامل بین این دو سطح افشا را بررسی نمایند. پژوهشگران می‌توانند تأثیر ویژگی‌های صنعت، تأثیر متغیرهای اقتصادی و تأثیر ویژگی‌های حاکمیتی شرکتی را بر میزان افشای اجباری اطلاعات مورد بررسی قرار دهند.

این پژوهش با محدودیت‌هایی به این شرح مواجه بود: جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اورا بهادار تهران طی سال های 1377 تا 1401 می‌باشد. روش نمونه‌گیری حذفی (داده‌های در دسترس) است، بنابراین به دلیل محدودیت در دسترسی به داده‌های تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اورا بهادار تهران و همچنین فقدان دسترسی به داده‌های کامل شرکت‌های پذیرفته شده در بازار پایه فرابورس، تعداد 64 شرکت به عنوان نمونه آماری انتخاب شده‌اند که داده‌های آن‌ها طی سال های مورد نظرموجود و در دسترس بوده است. همچنین متغیرهای کنترلی متعددی که بر رابطه متقابل سطح افشاي اجباري اطلاعات و عملكرد مبتني بر بازار اثرگذار بودند، در نظر گرفته شده و در برآورد مدل لحاظ گردیدند. با این حال، همچنان امکان وجود متغیرهای مرتبط حذف شده وجود دارد که می تواند در تعمیم نتایج تحقیق اثرگذار باشد.

 

فهرست منابع

بشیری منش، نازنین، و مشایخی، حسین. (1399). ارتباط بین در دسترس بودن اطلاعات مالی با عملکرد و تغییر مدیرعامل بعد از اصلاحیه افشای اجباری اطلاعات شرکت‌های بورسی، نشریه حسابداری و منافع اجتماعی، 10(1)، 135-157. doi: 10.22051/ijar.2019.24492.1487

پور حیدری، امید، و حسین پور، حمزه. (1391). بررسی رابطه بین افشای اجباری و اختیاری با ارزش سهام شرکت‌ها، نشریه چشم‌انداز مدیریت مالی، 2(5)، 9. https://jfmp.sbu.ac.ir/article_94513.html

تفتیان، اکرم، ایزدی نیا، ناصر، دستگیر، محسن، و امیری، هادی. (1395). اثر تدوین استاندارد و مقررات‌گذاری بر سطح افشا و عملکرد در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از سیستم معادلات همزمان (ارائه مدلی جامع جهت اندازه گیری سطح افشا)، نشریه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 5(17)، 25-43. https://www.jmaak.ir/article_8433.html?lang=fa

تفتیان، اکرم، و بذرافشان پور، رقیه. (1402). ریسک مالی شرکت و احساس ریسک در گزارش های سالانه: شواهدی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از رویکرد ایستا و پویا، مجله مدیریت دارایی و تامین مالی، 11(1)، 131-154. doi: 10.22108/amf.2023.135989.1776

تفتیان، اکرم، و سالاری ابرقویی، محمد. (1402). شناسایی ابعاد و مولفه های افشای مدل کسب وکار در گزارشات سالانه، فصلنامه دانش حسابداری مالی، 10(2)، 119-148. doi: 10.30479/jfak.2023.18671.3082

تفتیان، اکرم، منصوری محمدآبادی، فاطمه، و عبدالهی اسدآبادی، اکرم. (1402). پیامد اقتصادی احساس ریسک در گزارش های سالانه با استفاده از مدل پویا، فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی، 19(76)، 161-187. doi: 10.22054/qjma.2023.71752.2434

تفتیان، اکرم، میرباقری، سیده زهرا، و حسنی صدرآبادی، مهدیه. (1397). بررسی رابطه تنوع بخشی کل، مربوط و نامربوط با اقلام تعهدی اختیاری در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مجله حسابداری مدیریت، 11(39)، 15-28. https://sanad.iau.ir/Journal/jma/Article/765312

تفتیان، اکرم، نور محمدی، فریده، و منصوری محمدآبادی، فاطمه. (1401). اثر آیین نامه گزارش تفسیری مدیریت بر رابطه احساس ریسک در گزارش های سالانه و ارزش بازار شرکت با استفاده از سیستم معادلات همزمان، مجله پژوهش های کاربردی در گزارشگری مالی، 11(21)، 33-65. https://www.arfr.ir/article_168394.html?lang=fa

خسروی لاریجانی، محمدتقی، یحیی زاده فر، محمود، نبوی چاشمی، سید علی، و یداله زاده طبری، ناصر علی. (1403). بررسی ارتباط میان افشای عملکرد زیست محیطی، عملکرد مالی و ارزش شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، نشریه اقتصاد مالی، 18(67)، 161-182. doi: 10.30495/fed.2024.1960552.2726

ستوده، رضا، و خوشرو معینی، عارف. (1403). تبیین الگوی چالش های گزارشگری مالی بخش عمومی کشور، نشریه حسابداری و شفافیت مالی، 2(2)، 1-26. doi: 10.71965/AFT.2024.1121112

سرلک، نرگس، و محمدی، آمنه. (1394). بررسی رابطه بین ویژگی‌های مالی و غیرمالی شرکت با کیفیت افشای اجباری و اختیاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 7(28)، 18-35. doi: 10.22034/iaar.2015.103773

فضل زاده، علیرضا، پاکراد، معصومه، و سلمانی بی شک، محمدرضا. (1397). تاثیرکیفیت افشاء و گزارشگری مالی بر همزمانی قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه بورس اوراق بهادار، 11(44)، 114-140. doi: 10.22034/jse.2019.11144

فلاح زاده ابرقویی، احمد، تفتیان، اکرم، و حیرانی، فروغ. (1398). بررسی رابطه ی افشای اطلاعات با همزمانی قیمت سهام و ریسک سقوط آن با استفاده از سیستم معادلات همزمان. دانش حسابداری، 10(36)، 169-194. doi: 10.22103/jak.2019.11485.2580

کفاش پور یزدی، مهسا، تفتیان، اکرم، و معین الدین، محمود. (1400). تاثیر تقارن اطلاعاتی بر رابطه کیفیت اطلاعات داخلی و ریسک سیستماتیک با استفاده از مدل های ایستا و پویا، مجله راهبرد مدیریت مالی، 9(3)، 141-160. doi: 10.22051/jfm.2020.28848.2243

کفاش پوریزدی، مهسا، تفتیان، اکرم، و معین الدین، محمود. (1398). بررسی اثر محیط اطلاعاتی بر رابطه بین خطای پیش بینی مدیریت و ریسک غیرسیستماتیک در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مدیریت، 12(41)، 151-169. https://sanad.iau.ir/fa/Article/816784

کیامهر، محمد، کرمانی، احسان، و نوروزی، علی. (1402). افشای آینده نگرانه و شهرت شرکت به عنوان مکانیزم هایی برای کاهش نوسانات بازده سهام، نشریه حسابداری و شفافیت مالی، 1(2)، 109-132. doi: 10.71965/AFT.2024.1104658

کیان، محمد، رهنمای رودپشتی، فریدون، پور زمانی، زهرا، و ترابی، تقی. (1402). ارتباط رفتار مالیاتی شرکت‌ها و افشای اطلاعات زیست‌محیطی اجباری، نشریه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 12(48)، 17-28. https://www.jmaak.ir/article_21934.html

فخاری، حسین، و محمدی، جواد. (1397). تأثیر تمرکز سازمانی بر افشای اجباری و اختیاری اطلاعات، مجله پژوهش‌های کاربردی در گزارشگری مالی، 7(12)، 91-110. https://www.arfr.ir/article_68838.html?lang=fa

مشایخ، شهناز، حقیقت، طوبی، و حکمت، هانیه. (1403). بررسی رابطه بین افشای مسئولیت اجتماعی و کارایی بازار سهام در سطح نیمه قوی، فصلنامه مطالعات حسابداری و حسابرسی، 13(49)، 5-22. doi: 10.22034/iaas.2024.197480

مقدم، جواد، فرجی، امید، حیدرزاده هنزائی، علیرضا، و ملکی اسکوئی، ملک تاج. (1403). حساسیت بازده حقوق صاحبان سهام به احساسات سرمایه‌گذاران با وجود کیفیت افشای اطلاعات مالی و فساد، فصلنامه دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 17(62)، 221-238. https://sanad.iau.ir/journal/jfksa/Article/801994

منصوری محمد آبادی، فاطمه، تفتیان، اکرم، و معین الدین، محمود. (1403). تدوین الگوی افشای ریسک آینده نگر در گزارش های سالانه شرکت با روش پدیدارشناسی و تحلیل مضمون، نشریه دانش حسابداری مالی، 11(2)، 89-113. doi: 10.30479/jfak.2024.19599.3138

Afeltra, G., Korca, B., Costa, E., & Tettamanzi, P. (2023). The quality of voluntary and mandatory disclosures in company reports: a systematic literature network analysis. Accounting Forum, 48(1), 1–34. doi: 10.1080/01559982.2023.2176731

Arena, C., Bozzolan, S., & Imperatore, C. (2023). The trade-off between mandatory and voluntary disclosure: evidence from oil companies’ risk reporting. Journal of Accounting, Auditing & Finance, 38(4), 986-1008. doi: 10.1177/0148558x211025250

Bashiri Manesh, N., & Mashayikhi, H. (2019). The relationship between the availability of financial information with performance and CEO change after the mandatory disclosure amendment of listed companies. Journal of Accounting and Social Interest, 10(1), 135-157. doi: 10.22051/ijar.2019.24492.1487 [In Persian]

Bertomeu, J., Vaysman, I., & Xue, W. (2021). Voluntary versus mandatory disclosure. Review of Accounting Studies, 26, 658-692. doi: 10.1007/s11142-020-09579-0

Campbell, J. L., Khan, U., & Pierce, S. (2021). The effect of mandatory disclosure on market inefficiencies: evidence from FASB Statement No. 161. The Accounting Review, 96(2), 153-176. doi: 10.2308/tar-2018-0418

Cao, H., Guan, X., Fan, T., & Zhou, L. (2020). The acquisition of quality information in a supply chain with voluntary vs. mandatory disclosure. Production and Operations Management, 29(3), 595-616. doi: 10.1111/poms.13130

Cupertino, S., Vitale, G., & Ruggiero, P. (2022). Performance and (non) mandatory disclosure: the moderating role of the Directive 2014/95/EU. Journal of Applied Accounting Research, 23(1), 163-183. doi: 10.1108/jaar-04-2021-0115

Dye, R. A. (1986). Proprietary and nonproprietary disclosures. The Journal of Business, 331-366. doi: 10.1086/296331

Fakhari, H., & Mohammadi, J. (2018). The impact of organizational centralization on mandatory and voluntary disclosure of information. Applied Research in Financial Reporting, 7(1), 91-110. https://www.arfr.ir/article_68838.html?lang=en [In Persian]

Fallahzadeh, A. A., Taftiyan, A., & Heirany, F. (2019). Relationship between information disclosure with the stock price synchronicity and crash risk of falling stock prices within simultaneous equations system. Journal of Accounting Knowledge,10(36), 169- 194. doi: 10.22103/jak.2019.11485.2580 [In Persian]

Fazlzadeh, A., Pakrad, M., & Salmani, B. M. R. (2019). The impact of disclosure and financial reporting quality on stock price synchronicity in Tehran Stock Exchange. Journal of Securities Exchange, 11(44), 114-140. 10.22034/jse.2019.11144 [In Persian]

Galani, D., Alexandridis, A., & Stavropoulos, A. (2011). The association between the firm characteristics and corporate mandatory disclosure the case of Greece. International Journal of Economics and Management Engineering, 5(5), 411-417.

He, J., Plumlee, M. A., & Wen, H. (2019). Voluntary disclosure, mandatory disclosure and the cost of capital. Journal of Business Finance & Accounting, 46(3-4), 307-335. doi: 10.1111/jbfa.12368

Istiningrum, A. A., & Za'im Muhtadi, M. Z. (2018). The determinants and impact of mandatory disclosure in Indonesian manufacturing companies. Journal of Economics, Business & Accountancy Ventura, 21(1), 25-39. doi: 10.14414/jebav.v21i1.1052

Kaffashpour Yazdi, M., Taftiyan, A., & Moeinadin, M. (2021). The effects of information symmetry on the relationship between internal information quality and systematic risk using static and dynamic approaches. Financial Management Strategy, 9(3), 141-160. doi: 10.22051/jfm.2020.28848.2243 [In Persian]

Kaffashpour Yazdi, M., Taftiyan, A., & Moeinaddin, M. (2019). Investigating the effect of information environment on the relationship between management forecast error and idiosyncratic risk in Companies Accepted in Tehran Stock Exchange. Management Accounting, 12(41), 151-169. https://sanad.iau.ir/fa/Article/816784 [In Persian]

Khosravi Larijani, M., Yahyazadeh Far, M., Nabovi Chashmi, S., Yadalezadeh Tabari, N. (2024). Investigating the relationship between disclosure of environmental performance, financial performance and the value of companies admitted to the Tehran Stock Exchange. Journal of Financial Economics, 18(67), 161-182. doi: 10.30495/fed.2024.1960552.2726 [In Persian]

Kiamhar, M., Kermani, E., & Nowrozi, A. (2024). Prospective disclosure and corporate reputation as mechanisms to reduce stock return volatility. Journal of Accounting and Financial Transparency, 1(2), 109-132. doi: 10.71965/AFT.2024.1104658 [In Persian]

Kian, M., Rahnamay Roodposhty, F., Pourzamani, Z., & Torabi, T. (2023). The relationship between corporate tax behavior and the disclosure of mandatory environmental information. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 12(48), 17-28. https://www.jmaak.ir/article_21934.html [In Persian]

Kong, D., Ji, M., & Liu, S. (2022). Does the mandatory disclosure of audit information affect analysts' information acquisition?. International review of financial analysis, 83, 102281. doi: 10.1016/j.irfa.2022.102281

Mansuri Mohammad Abadi, F., Taftiyan, A., & Moeinadin, M. (2024). Developing pattern of forward-looking risk disclosure in annual reports with the phenomenological approach and attride-stirling theme analysis. Financial Accounting Knowledge, 11(2), 89-113. doi: 10.30479/jfak.2024.19599.3138 [In Persian]

Mashayekh, S., Haghighat, T., & Hekmat, H. (2024). An investigating of the relationship between disclosure of corporate social responsibility and semi-strong stock market efficiency. Accounting and Auditing Studies, 13(49), 5-22. doi: 10.22034/iaas.2024.197480 [In Persian]

Mion, G., & Loza Adaui, C. R. (2019). Mandatory nonfinancial disclosure and its consequences on the sustainability reporting quality of Italian and German companies. Sustainability, 11(17), 4612. doi: 10.3390/su11174612

Misirlioglu, I. U., Tucker, J., & Boshnak, H. A. (2022). Drivers of mandatory disclosure in GCC region firms. Accounting Research Journal, 35(3), 382-407. doi: 10.1108/arj-12-2020-0366

Moghaddam, J., Faraji, O., Heidarzadeh Hanzaee, A., & Maleki Oskouei, Malektaj. (2024). The sensitivity of equity returns to investors' sentiments despite the quality of financial disclosures and corruption. Financial Knowledge of Securities Analysis, 17(62), 221-238. https://sanad.iau.ir/journal/jfksa/Article/801994 [In Persian]

Pinto, J. (2023). Mandatory disclosure and learning from external market participants: evidence from the JOBS act. Journal of Accounting and Economics, 75(1), 101528. doi: 10.1016/j.jacceco.2022.101528

Pour Heydari, O., & Hosseinpour, H. (2011). Investigating the relationship between mandatory and optional disclosure with the value of companies' shares. Journal of Financial Management Perspectives, 2(5), 9. https://jfmp.sbu.ac.ir/article_94513.html [In Persian]

Sarlak, N., & Mohammadi, A. (2015). The relationship between quality of aggregate disclosure (mandatory and voluntary) and financial and nonfinancial characteristics of companies listed in Tehran Stock Exchange. Accounting and Auditing Research, 7(28), 18-35. doi: 10.22034/iaar.2015.103773 [In Persian]

Schneider, G. T., & Scholze, A. (2015). Mandatory disclosure, generation of decision‐relevant information, and market entry. Contemporary Accounting Research, 32(4), 1353-1372. doi: 10.1111/1911-3846.12142

Song, S., Cheung, A., Jun, A., & Ma, S. (2024). Mandatory CSR disclosure and CEO pay performance sensitivity in China: evidence from a quasi-natural experiment. International Journal of Managerial Finance, 20(1), 168-191. doi: 10.1108/ijmf-04-2022-0181

Sotoudeh, R., & Khoshro Moini, A. (2023). Explaining the pattern of financial reporting challenges in the country's public sector. Journal of Accounting and Financial Transparency, 2(2), 1-26. doi: 10.71965/AFT.2024.1121112 [In Persian]

Taftiyan, A., Mir Bagheri, S. Z., & Hosni Sadrabadi, M. (2017). Investigating the relationship between total, related and unrelated diversification with discretionary accruals in companies listed on the Tehran Stock Exchange. Management Accounting Journal, 11(39), 15-28. https://sanad.iau.ir/Journal/jma/Article/765312 [In Persian]

Taftiyan, A., Izadiniya, N., Dastgir, M. and Amiri, H. (2015). The effect of developing standards and regulations on the level of disclosure and performance in companies listed on the Tehran Stock Exchange using the system of simultaneous equations (providing a comprehensive model to measure the level of disclosure). Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 5(17), 25-43. https://www.jmaak.ir/article_8433.html [In Persian]

Taftiyan, A., & Bazrafshan Poor, R. (2023). Firm's Financial Risk and Risk Sentiment in Annual Reports: Evidence from Companies Listed in the Tehran Stock Exchange Using a Static-and-Dynamic Approach. Journal of Asset Management and Financing, 11(1), 131-154. doi: 10.22108/amf.2023.135989.1776 [In Persian]

Taftiyan, A., & Salari Abarghuoi, M. (2023). Identifying Dimensions and Components of Business Model Disclosure in Annual Reports. Financial Accounting Knowledge, 10(2), 119-148. doi: 10.30479/jfak.2023.18671.3082 [In Persian]

Taftiyan, A., Mansuri Mohammad Abadi, F., & Abdollahi Asad Abaadi, A. (2023). The economic consequence of Risk Sentiment in annual reports using dynamic models. Empirical Studies in Financial Accounting, 19(76), 161-187. doi: 10.22054/qjma.2023.71752.2434 [In Persian]

Taftiyan, A., Noor Mohammadi, F., & Mansuri Mohammad Abadi, F. (2023). The effect of management interpretative report regulations on the simultaneous relationship between the company's market value and risk sentiment in annual reports using the system of simultaneous equations. Applied Research in Financial Reporting, 11(2), 33-65. https://www.arfr.ir/article_168394.html?lang=en [In Persian]

Vitale, G., Cupertino, S., & Riccaboni, A. (2023). The effects of mandatory non-financial reporting on financial performance. A multidimensional investigation on global agri-food companies. British Food Journal, 125(13), 99-124. doi: 10.1108/bfj-06-2022-0545

Xu, R., Cui, Y., Ban, Q., Xie, Y., & Fan, X. (2024). Can mandatory disclosure of CSR information drive the transformation of firms towards high-quality development?. Sustainability, 16(10), 4042. doi: 10.3390/su16104042

 

 

 

---

[1] . Song

[2] . Cupertino

[3] . Bertomeu

[4] . Afeltra

[5] . Campbell

[6] . Cao 

[7] . Pinto

[8] . Kong

[9] . Schneider & Scholze 

[10] . Arena

[11] . Dye 

[12] . Mion & Loza Adaui 

[13] . Istiningrum & Za’im Muhtadi

[14] . Xu

[15] . Song

[16] . Vitale

[17] . Misirlioglu 

[18] . He 

[19] . Galani

[20] . Kong

[21] . Bertomeu

[22] . Cao

---