زمینه و هدف: امروزه آلودگی هوا یکی از مهم ترین مشکلات زیست محیطی کلان‌شهرها محسوب می‌شود و در این میان، آلودگی هوای تهران به یکی از معضلات جدی شهری تبدیل شده است. بنابراین چگونگی توزیع آلاینده ها و روند تغییرات زمانی مکانی آن‌ها حایز اهمیت است. هدف از این تحقیق تعیین الگوی توزیع مکانی زمانی آلاینده های هوا در شهر تهران طی فصل سرد سال‌های 2013-2011 و دوره های حاد آلودگی هوا بوده و عوامل ایجاد کننده چنین الگوهایی مورد بحث قرار می‌گیرد. روش بررسی: در این تحقیق از داده‌های آلودگی هوای 16 ایستگاه موجود در شهر تهران وابسته به شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهران طی سال های 2011 تا 2013 استفاده شده است.نقشه های توزیع آلاینده های هوا به روش درون‌یابی کرجینگ در نرم افزار Surfer تهیه و تحلیل می‌شود. نتایج: نتایج بررسی توزیع مکانی زمانی میانگین آلاینده ها طی ماه دسامبر(که اغلب دوره های حاد آلودگی هوا در تهران را در بر دارد) 2012 نشان می‌دهد کهغلظت آلاینده‌های گازی از جنوب به شمال و غلظت آلاینده های ذرات معلق از شمال به جنوب و از شرق به غرب افزایش می‌یابد. مقایسه نقشه‌های توزیع آلاینده CO به‌هنگام ظهر و شب نشان می‌دهد که به‌هنگام ظهرگرادیان شدیدی (شمال جنوبی) بر هم مقدارهای آلاینده CO حاکم است و در شب این گرادیان کاهش یافته و توزیع یکنواخت‌تر می شود. این نشان از انتقال آلاینده های گازی توسط باد آناباتیک (دشت به کوه) به سوی شمال در روز هنگام و بر عکس آن در شب با باد کاتاباتیک (کوه به دشت) کوهستان است که اغلب بر این منطقه، به‌ویژه در فصل سرد، حاکم است. عمق لایه مرزی (افزایشی به سوی جنوب) نیز روی این توزیع ها موثر است. نزدیکی مناطق جنوبی به کویرهای خشک و فعالیت های صنعتی از نوع ساختمانی شرایط افزایشی ذرات معلق را فراهم می‌کند و سپس گردش‌های محلی توزیع آن‌ها را تعیین می‌کند. نتیجه گیری: بررسی‌ها نشان می‌دهد که در دوره های حاد آلودگی هوا الگوهای توزیع آلودگی میانگین ماهانه دسامبر حفظ می‌شود. مقایسه آنومالی های دوره های حاد آلودگی نسبت به قبل از دوره نشان می‌دهد که در این روزها معمولا بیش‌ترین آنومالی‌ها در میان آلاینده های مختلف مربوط به ذرات معلق می‌باشد. در اکثر مناطق تهران از نظر آلاینده CO آلودگی شب بیش‌تر از روز است. بادهای محلی در جابجایی آلودگی هوا بسیا مؤثرند. Manuscript profile