A Meta-Analysis of the Researches Conducted on the Quality of Urban Life in Informal Settlements in Iran to Provide a Standard Questionnaire

Subject Areas :

Ali Oskouee Aras ¹ , Fereydoun Babaei Aghdam ² , Iraj Teimouri ³

1 - Department of Urban and Regional Planning, Faculty of Planning and Environmental Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran
2 - Associate Professor of Geography and Urban Planning, Tabriz University, Tabriz, Iran.
3 - Associate Professor of Geography and Urban Planning, Tabriz University, Tabriz, Iran.

Received: 2024-01-14 Accepted : 2024-01-29 Published : 2025-03-15

Keywords: quality of urban life, informal settlements, meta-analysis, urban planning, factor analysis,

Abstract :

Improving the quality of urban life in informal settlements is crucial for addressing the socio-economic and environmental challenges faced by their residents. This study conducts a meta-analysis of research on the quality of urban life in informal settlements in Iran, aiming to develop a standardized questionnaire for its assessment. Employing a mixed-methods approach (quantitative and qualitative), this research systematically reviews previous studies and researcher-designed questionnaires. Data analysis is performed using meta-analysis techniques and exploratory factor analysis. Surveys and structured interviews were the primary data collection methods in the reviewed studies. The findings identify four key dimensions essential for measuring urban quality of life in informal settlements: social (six factors, score = 74.983), physical (eight factors, score = 74.194), economic (four factors, score = 72.227), and health & environmental (two factors, score = 69.917). These results highlight the importance of a structured framework for assessing and improving urban life in these settlements. By utilizing standardized indicators, this study proposes a comprehensive tool to evaluate and enhance the quality of urban life in informal settlements in Iran.

References:


1- احدنژاد‏ روشتی، م؛ مرادی، ع. 1401. ارزیابی اثرات استقرار شهرک‏های صنعتی بر کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: شهر دندی). پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی، 3(9): 114-97.
2- احمدی، ز. 1393. ارزیابی شاخص‏های کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه‏های غیررسمی در کلانشهر اهواز (نمونة موردی: محلة ملاشیه)، پایان‏نامة کارشناسی‏ارشد جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، دانشکدة علوم زمین و GIS، دانشگاه شهید چمران اهواز.
3- اجزاء‏‏شکوهی، م؛ شیرازی، ع؛ حداد‏مقدم، ز. 1392. بررسی عوامل مؤثر بر ارتقاء کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه غیررسمی پنج تن آل عبا (التیمور مشهد)، جغرافیا و توسعة ناحیه‏ای، 11(21)، 79-59.
4- اسکوئی ارس، ع. 1400. سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی شهری و رضایت‏مندی از آن در سکونتگاه‏های غیررسمی شمال تبریز (مطالعة موردی: محلة احمدآباد)، پایان‏نامة کارشناسی‏ارشد رشتة برنامه‏ریزی شهری، دانشکدة برنامه‏ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز.
5- اسکوئی ارس، ع؛ حکیمی، ه. 1400. سنجش شاخص‏های سرزندگی شهری در سکونتگاه‏های غیررسمی (مطالعة موردی: سیلاب قوشخانة تبریز)، پژوهش‏های جغرافیای برنامه‏ریزی شهری، 9(1): 163-143.
6- اسکوئی ارس، ع؛ قربانی، ر؛ روستایی، ش. 1403. سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی شهری و رضایتمندی از آن در سکونتگاه‏های غیررسمی شمال تبریز (مطالعه موردی: محله احمدآباد). نگرش‏های نو در جغرافیای انسانی، 16(2): 126-153.
7- بابائی‏مراد، ب. 1401. ارزیابی عملکرد مدیریت شهری در چهارچوب حکمرانی خوب و ارتباط آن با کیفیت زندگی شهری و سرمایة اجتماعی، آرمانشهر، 15(39): 238-227.
8- پوراحمد، ا؛ زارعی، ج. 1394. سنجش کیفیت زندگی در قلمرو بافت فرسودة شهری مطالعة موردی: منطقة 9 شهر تهران، پژوهش و برنامه‏ریزی شهری، 6(21): 18-1.
9- پوراحمد، ا؛ عمو، ا؛ حاجیان، م؛ رئوفی، ا. 1396. سنجش کیفیت زندگی در سکونتگاه‏های غیررسمی (مطالعة موردی: محلة اسلام‏آباد تهران)، جغرافیای اجتماعی شهری، 4(2): 22-1.
10- حاتمی‏نژاد، ح؛ ابدالی، ی؛ علی‏ پوری، ا. 1395. سنجش کیفیت زندگی مهاجران افغان مقیم ایران با رویکرد ذهنی (مطالعة موردی: روستای فیروزآباد)، جغرافیایی سرزمین، 13(49): 92-77.
11- حاتمی‏نژاد، ح؛ حیدری، اصغر؛ نجفی، اسماعیل؛ عباسی فلاح، وحید. 1396. ابعاد کیفیت زندگی ساکنان سکونتگاه‏های خودروی شهری (مطالعة موردی: محلة اسلام‏آباد کلانشهر تهران)، 4(2): 45-23.
12- ‏ حسین‏آبادی، س؛ روستایی، ش؛ یاپنگ‏ غروی، م. 1393. سنجش کیفیت زندگی در سکونتگاه‏های غیررسمی (نمونة مطالعاتی: محدودة شرق کال عیدگاه سبزوار، نگرش‏های نو در جغرافیای انسانی، 6(3): 215-199.
13- حقی، ی؛ فکری علی بابالو، ل؛ انصاری‏گبلو، ا؛ کرمی‏‏نصب، ص. 1401. بررسی و تحلیل وضعیت شاخص‏های کیفیت زندگی شهری از دیدگاه شهروندان (مورد مطالعه: شهر گرمی)، جغرافیا و روابط انسانی، 4(4): 122-111.
14- حیدری‏سرای، ر. 1397. سنجش کیفیت ذهنی زندگی در ساکنان سکونتگاه‏های غیررسمی شمال تبریز (مطالعة موردی: یوسف‏آباد تبریز)، پایان‏نامة کارشناسی‏ارشد جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، دانشکدة برنامه‏ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز.
15- خدائی، ر. 1398. تحلیل کیفیت زندگی محلات اسکان غیررسمی شهری (مطالعة موردی: محلة مهدی‏آباد شهر یزد)، پایان‏نامة کارشناسی ‏ارشد جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، اردکان.
16- خراسانی‏مقدم، ص؛ یزدانفر، س.‏ع؛ حسینی، س.‏ب. 1394. بررسی شاخص‏های کیفیت زندگی مؤثر بر میزان رضایت‏مندی ساکنان سکونتگاه‏های غیررسمی (مطالعة موردی: محلة فرحزاد تهران – فرحزاد شمالی)، پژوهش‏های جغرافیای انسانی، 47(1): 97-117.
17- رجایی، س.ع؛ عباسی‎ فلاح، و؛ نجفی، ا. 1398. ارزیابی تطبیقی شاخص‏های عینی و ذهنی کیفیت زندگی در سکونتگاه‏های غیررسمی شهر ورامین، آمایش محیط، 12(46): 176-149.
18- رحمانی، آ؛ نظری، و.‏ا. 1395. ارزیابی نقش کاربری سبز شهری در ارتقای کیفیت زندگی شهری (مطالعة موردی: شهر تاکستان)، پژوهش اجتماعی، 8(30): 104-87.
19- زادولی‏خواجه، ش. 1397. بازاندیشی بوم‏محور در امکان‏سنجی ارتقاء کیفی – کالبدی مناطق اسکان غیررسمی براساس معیارهای مسکن حداقل (بررسی تطبیقی کلان‏شهرهای اهواز و تبریز)، رسالة دکتری جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
20- زنگنه‏شهرکی، س؛ گلین‏ شریف‏‏ادینی، ج؛ حسن‏زاده، د،؛ سالاری‏مقدم، ز. 1393. تحلیل فضایی کیفیت زندگی در سکونتگاه‏های غیررسمی منطقة کلانشهری تهران (مطالعة موردی: اسلام‏آباد، صالح‏آباد)، پژوهش‏های جغرافیای انسانی، 46(1): 177-196.
21- زیاری، ک.ا؛ ابدالی، ی؛ الله‏‏ قلی‏پور، س. 1398. تحلیل و ارزیابی مؤلفه‏های کیفیت زندگی در کانون‏های جرم‏خیز، مطالعة موردی: منطقة 12 شهر تهران، پژوهش‏های بوم‏شناسی شهری، 10(1): 122-105.
22- زیاری، ک.‏ا؛ رفیعی‏مهر، ح. 1396. ارزیابی کیفیت زندگی شهری بافت حاشیه‏نشین مورد‏شناسی: محلة حصار همدان، جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‏ای، 7(23): 214-199.
23- زینالی عظیم، ع؛ رضایی، ب؛ فرجی، س؛ رفیع‏زاده، م. 1402. سنجش شاخص‏های اجتماعی کیفیت زندگی شهری با مقیاس خرد در تبریز، اقتصاد و برنامه‏ریزی شهری، 4(2): 51-34.
24- شاکری‏مقدم، م؛ شهریاری، س.ک.ا. 1397. تعیین کیفیت‏های محیطی جهت ارتقاء کیفیت زندگی در خیابان شهری، کنفرانس عمران، معماری و شهرسازی کشورهای جهان اسلام، 20 اردیبهشت 1397، دانشگاه تبریز – دانشگاه شهید مدنی آذربایجان – دانشگاه علمی کاربردی شهرداری تبریز.
25- شاهینی‏فر، م. 1401. ارزیابی طرح‏های بهسازی و نوسازی در ارتقاء کیفیت زندگی شهری (مطالعة موردی: بافت فرسودة مرکزی شهر کرمانشاه)، مهندسی جغرافیایی سرزمین، 6(11): 127-113.
26- شهدادنژاد، م. 1397. بررسی راهکارهای ارتقاء شاخص‏های کیفیت زندگی در سکونتگاه‏های غیررسمی سیس‏آباد مشهد، پایان‏نامة کارشناسی‏ارشد جغرافیا و برنامه‏ریزی شهری، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد.
27- غفوری، ع؛ وبر، ک. 1399. فضاهای شهری چند‏عملکردی؛ راهکاری برای افزایش کیفیت زندگی شهری در شهرهای متراکم، منظر، 12(51): 47-36.
28- فرجی، ا. 1396. سنجش رضایت‏مندی از کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه‏های غیررسمی؛ مطالعة موردی: شهر بجنورد، پژوهش‏های بوم‏شناسی شهری، 8(2): 100-89.
29- فرجی‏ ملایی، ا؛ عظیمی، آ؛ زیاری، ک.‏ا. 1389. تحلیل ابعاد کیفیت زندگی در نواحی شهری ایران، پژوهش و برنامه‏ریزی شهری، 1(2): 16-1.
30- فرهنگی‏نجفی، ز. 1391. ارزیابی ارتقای کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه‏های غیررسمی با رویکرد توانمندسازی مورد‏مطالعه: قشلاق عمر‏آباد ورامین، پایان‏نامة کارشناسی‏ارشد مدیریت شهری، دانشکدة مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی.
31- قربانی، ر؛ اسکوئی‏ارس، ع؛ طهماسبی‏مقدم، ح. 1401. بررسی رضایتمندی از کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه‏های غیررسمی (مطالعة موردی: محلة یوسف‏آباد تبریز)، مهندسی جغرافیایی سرزمین، 6(4): 834-817.
32- کریمی، م. 1400. منظر شهری و کیفیت زندگی؛ نظام بصری فضاهای باز شهری در محلات ناکارآمد مناطق جنوبی شهر تهران، رسالة دکتری معماری – معماری منظر، دانشکدة هنر، دانشگاه تبریت مدرس.
33- لطفی، ص. 1388. مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه‏ریزی شهری، جغرافیای انسانی، 1(4): 65-80.
34- نجفی، س؛ احدنژاد، م؛ دویران، ا. 1394. ارزیابی کیفیت زندگی در سکونتگاه‏های غیررسمی شهرها مورد‏شناسی: محلة اسلام‏آباد شهر زنجان، جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‏ای، 5(16): 90-75.
35- Murgs, F., Klobucnik, M. 2018. Quality of Life in the City Urban Life or Well-Being in the City: Conceptualization and case study. Ekológia (Bratislava), 37(2): 183-200.
36- Peattie, L., Aldrete-Haas, J.A. 1981. Marginal Settlements in Developing Countries: Research, Advocacy of Policy, and Evolution of Programs. Annual Review of Sociology, 7(1): 157-175.
37- Petrikovicová, L., Kurilenko, V., Akimjak, A., Akimjaková, B., Majda, P., Datelinka, A., Biryukova, Y., Hlad, L., Kondrla, P., Maryanovich, D., Ippolitova, L., Roubalová, M., Petrikoviˇc, J. 2022. Is the Size of the City Important for the Quality of Urban Life? Comparison of a Small and a Large City, 14(15589): 1-17.