تبیین عوامل موثر بر سکونتگاههای انسانی غیررسمی از منظر کیفیت های عینی و ذهنی

Subject Areas :

shirin shahideh ¹ , Mohammad Hadi Kaboli ² , Fariborz Dolat Abadi ³ , Vahid Shali Amini ⁴

1 - Master of Architecture-PhD Candidate of Architecture, Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 - Assistant Professor, Department of Architecture, Faculty of Engineering, Damavand Branch, Islamic Azad University, Damavand, Iran
3 - Assistant Professor, Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
4 - Assistant Professor, Department of Urbanism, Faculty of Architecture and Urbanism, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

Received: 2020-12-29 Accepted : 2021-02-18 Published : 2021-04-21

Keywords: کیفیت ذهنی, سکونتگاههای انسانی غیر رسمی, معرفی عوامل کیفی, کیفیت عینی,

Abstract :

توسعه سکونتگاههای غیررسمی در شهرها و بویژه کلانشهرها، مفهومی از کیفیت را زندگی شهری مطرح می‌کند که باید مورد توجه و تجدید نظر قرارگیرد. در این راستا، مطالعه حاضر بر روی جوامع غیررسمی تمرکز کرده و به معرفی مولفه‌های کیفیت مربوط به محیط مصنوع از منظر کیفیتهای عینی و کیفیتهای ذهنی در ارتباط با رضایت ساکنین از سکونتگاه در قالب ویژگیهای کالبدی–فضایی بستر این سکونتگاهها، با نقشی بی ‌بدیل در شکل دهی به نوع زندگی ساکنین، می‌پردازد. در این پژوهش با تمرکز بر محور اصلی از روش تحقیق کیفی و از راهبرد پیمایشی استفاده شده ‌است که با بهره‌گیری از اسناد کتابخانه‌ ای، روشهای تحلیل نظرسنجی و مشاهدات مستقیم از فضا به جمع‌‌آوری و تحلیل داده‌ها پرداخته ‌است. همچنین روش تحلیل سلسله‌‌مراتبی دلفی فازی به منظور ارزیابی نظر متخصصان و نیز تکنیک انتروپی شانون در جهت وزن‌‌دهی و اولویت‌بندی نهایی شاخصهای کیفیت بدست آمده از پرسشنامه دلفی استفاده شده‌ است. در بخش مطالعه اسنادی، 33 مولفه کیفی بدست آمده و از منظر "ارتقا کیفیت سکونتگاههای غیررسمی" با روش دلفی ارزیابی شدند. در غربالگری اولیه، 9 مولفه و در ادامه بنا به نظر متخصصین 3 مولفه دیگر از لیست حذف شدند. در نتیجه این مطالعه به 21 مولفه نهایی کیفیت دست یافت که زیر مجموعه دو بعد اصلی کیفیت‌های عینی و ذهنی قرارگرفته و سپس در 7 دسته موضوعی طبقه‌بندی شدند. یافته‌های حاصل از تحلیل مولفه‌ها با استفاده از تکنیک شانون نشان می‌دهد که مولفه‌ها در بعد "رضایت ساکنین" و نیز در دسته موضوعی "امنیت و ایمنی" بیشترین تاثیر را در بالابردن کیفیت سکونتگاههای غیررسمی دارا هستند. همچنین در میان تک شاخصها، "جلوگیری از جرم و جنایت"، "دسترسی و نفوذپذیری" و نیز "تسهیلات و زیرساختها" موثرترین مولفه های لیست بدست آمده در بافتهای غیر رسمی هستند و در نهایت تحلیلها به این نتیجه رسیدند که مولفه‌های دسته "عملکرد"، کم اثرترین در میان دسته‌های موضوعی تعریف شده می‌باشند.

References:

Abbot, J. (2002). A method-based planning framework for informal settlement upgrading. Habitat International, 26(3), 317-333.

Azar, A. (2001). Developing of Shannon entropy method in content analysis. Al-Zahra University, Journal of Humanities, 11(37, 38), 1-18.

Azar, A. (2002). Statistics and its application in management, 12th Edition. Tehran. SAMT publication.

Chen, H and Li, Z. (2014). Construction and evaluation of affordable housing in Guangzhou city. Trop. Geogr,34, 823–830.

Cohen, B. (2006). Urbanization in developing countries: Current trends, future projections, and key challenges for sustainability. Technology in Society, 28,63-80.

Devi, P.P., Lowry, J.H and Weber, E. (2017). Global environmental impact of informal settlements and perceptions of local environmental threats: An empirical case study in Suva, Fiji. Habitat International Journal, 69, 58-67.

Gholamalizadeh, H., Jafari, E and Modiri, M. (2019). Identification of factors affecting sociability in architecture training space and analyzing interaction between them, with the approach of fuzzy multi criteria decision makin,. Journal of Iranian Architecture and Urbanism., 18, 5-18.

Hosseini, S. H and Chinichian, M. (2011). Analyzing characteristics of informal settlement in Arak (BaghKhalaj settlement and Ali ibn Abi Taleb town). Journal of Urban Planning and Research, 2(5), 57-82.

Irandoost, K. (2009). Informal settlements and myth of marginalization. Tehran: Nashr press.

Jones, P. (2019). The Shaping of Form and Structure in Informal Settlements: A Case Study of Order and Rules in Lebak Siliwangi, Bandung, Indonesia. J. Reg. City Plan,30, 43–61.

Jorgenson, A., Rice, J., and Clark, B. (2010). Cities, slums, and energy consumption in less developed countries, 1990 to 2005, Organization & Environment, 23(2),189-204.

Kamalipour, H. (2020). Improving Places: The fluidity of space in informal settlements, Journal of Sustainability, 12 (2293), 1-14.

Khalil, A., El-Aal, A.A., Quintero, N., Aayesh, H., El-Wahab, M.A., Ibrahim, M and Marei, K. (2016). Improvingliving condition in informal settlements, the case of El-Arab Hurghada. Journal of Procedia Environmental Sciences,34, 13-24.

Linstone, H. A and Murray, T. (2002). The Delphi method: techniques and applications. Melbourne: Addison Wesley Publishing Company.

Liu, X and Zhang, L. (2018). Determinants of human settlement satisfaction and settlement intention of residents with public housing in china: An empirical study in Xi’an. Ecol. Environ,7, 114–123.

Lombard, M. (2014). Constructing ordinary places: Place-making in urban informal settlements in Mexico. Progress in Planning, 94,1-53.

McCrea, R., Shyy, T. K. and Stimson, R. (2006). What is the strength of the link between objective and subjective indicators of urban quality of life, Journal of Applied Research in Quality of Life, 1(1), 79–96

Naghdi, A. (2010). Iranian forth world – "marginal bio appearance" and "urban issues" in Hamedan and some solutions. Journal of Study of Social Issues in Iran, 3, 145-166.

Najafi, S., Ahad Nejad, M and Daviran, E. (2015). Assessing the quality of life of informal settlements in cities: Eslam Abad area in Zanjan city. Journal of Geography and Urban –Regional Planning, 16, 75-90.

Oktay, D. (2012). Livable Public Urban Spaces as Essentials of Human Sustainable Urbanism. 26^th Annual Congress, Turkey.

Sarrafi, M. (2008). Organizing informal settlements in the light of good city governance in Iran. Journal of Haft Shahr, 23, 4-13.

Shamai, A and Pour Ahmad, A. (2005). Urban improvement and renovation from perspective of geography, Tehran: Tehran University Press.

Sung, H., Lee, S and Cheon, S. (2015). Operationalizing Jane Jacobs’s Urban Design Theory: Empirical Verification from the Great City of Seoul, Korea, Journal of Planning Education and research, 35(2), 117-130.

Tavallaei, R., Azami, M and Irandoost, K. (2014). Defining indicators of informal settlements in Iran. Journal of Urban - Regional Studies and Research, 6(21), 43-60.

UN-HABITAT. (2006). The State of the World’s Cities Report: The Millennium Development Goals and Urban Sustainability; Earth scan: London, UK. Available at: http://www.unhabitat.org. (last accessed in 02-07-2019)

UN-HABITAT. (2011). Key Findings and Messages. In The city reader; Le Gates, R.T., Stout, F., Eds.; Routledge: New York, NY, USA, 583–589.

Word bank group. (1999-2000). Cities alliance for cities without slums. Available at: http://www.worldbank.org. (last accessed in 05-10-2019)

Wu, F., Liu, Y., Zeng, Y., Yan, H., Zhang, Y and Li, L.H. (2020). Evaluation of the human settlements environments of public housing: A case study of Guanzhou, Journal of Sustainability, 12 (7361), 1-17.

Yu, J and Liu, Y. (2018). Evaluation on residential satisfaction of indemnificatory housing in different periods of Guangzhou: Based on the empirical research of two typical case areas. J. Guangzhou Univ. Nat. Sci. Ed,17, 67–73.

Zakerhaghighi, K., Khanian, M and Gheitarani, N. (2014). Subjective quality of life; assessment of residents of informal settelements in Iran (A case study of Hesar Imam Khomeini of Hamedan), Journal of Applied Research Quality of Life, 9(2), 1-16.

Ziyari, K., Abdali, Y and Allah gholipour, S. (2019). Analysis and evaluation of quality of life components in the crime center, case study: district 12 of Tehran. Journal of Urban Ecology Research.,10(19), 105-122.