Investigating more social factors in the tendency to promote deviant behaviors (Case study: Sistan and Baluchestan University students)

Somayeh Miri ¹ (Doctor of Sociology, Kashan University, Iran)
mehran sohrabzadeh ² (Associate Professor in Social Sciences, University of Kashan, Iran. (Corresponding Author)E-mail: [e-mail])
Fatemeh Khosh bayani arani ³ (. Master of Sociology, Kashan University, Iran)

Submited date : 2020-10-24 accepted date : 2021-04-10

Keywords: tendency to commit deviant behaviors, observance of social norms, reference groups establishment of social control, Social legitimacy,

Abstract :

Deviant behaviors are considered as social harms, Which, contrary to social norms and forms, has intruded on the person and disrupted his function Consequently, it overshadows the functioning of the family and society. Deviant behaviors exist in every society and have different types, intensity and frequency. The present study is based on effective social factors To pay attention to the tendency to commit deviant behaviors among the students of Sistan and Baluchestan University. The research method in this research is a survey, which is a combination of documentary and field methods In the field method, the statistical population of all students of Sistan and Baluchestan University is Zahedan The sample size was calculated using Cochran's formula, 384 people, which was collected using a researcher-made questionnaire, the required information was collected and then the data were analyzed using SPSS statistical software. The study of the relationships between the variables shows that the incidence of deviant behaviors is higher among boys than girls..The findings also show that the variables used in this study include(The degree of friendly relations, reference groups, the level of life satisfaction, the degree of social cohesion, value conflict, observance of social norms, affirmation of social control and social legitimacy) It well explains the tendency to commit deviant behaviors among students The results of regression analysis showed that these factors simultaneously affect the tendency to commit deviant behaviors by 0.61.

References:

-         آزاد ارمکی، تقی. (۱۳۷۷).بررسی مسائل اجتماعی ایران.نشر جهاد

-          احمدی، حبیب. (۱۳۷۷). نظریه‌های انحرافات اجتماعی، شیراز، زر، چاپ اول.

-          اسماعیلی، ایرج و همکاران. (۱۳۷۹). بررسی وضعیت اعتیاد در میان زندانیان دارای تحصیلات دانشگاهی تهران، مجموعه مقالات سمینار اعتیاد و جوان.

-          رفیع پور، فرامرز.(1380).توسعه وتضاد، تهران:شرکت سهامی انتشار،چاپ دوم.

-          سراج­زاده، سید حسین؛ فیضی، ایرج. (۱۳۸۶). عوامل اجتماعی موثر بر مصرف تریاک و مشروبات الکلی در بین دانشجویان، فصلنامه­ی علوم اجتماعی، شماره­ی۳.

-          سیف، علی اکبر. ( ۱۳۷۹ )، روانشناسیپرورشی، تهران، انتشارات آگاه.

-          صدیق سروستانی، رحمت االله. ( .(1393آسیب شناسی اجتماعی، چاپ اول، تهران: انتشارات آن.

-          صفوی، امان اله.  ( ۱۳۶۷ ). تئوری­های انحرافات، تهران،مجله­یرشد، سال دوم، شماره­ی 4.

-          علیوردی نیا،اکبر؛علیمردانی،منا،(1396).کاربست تجربی نظریه­ی فعالیت­های روزمره در بررسی رفتارهای انحرافی دانشجویان، فصلنامه­ی جامعه­شناسی کاربردی، سال بیست و هشتم شماره­ی3.

-          علی­وردی­نیا، اکبر و معمار، رحمت الله. (۱۳۹۴). بررسی تجربی رابطه دینداری، خودکنترلی و رفتار انحرافی. فصلنامه­ی راهبرد اجتماعی فرهنگی. سال چهارم. پاییز ۹۴، شماره­ی۱۶.

-          علی­وردی­نیا، علی­اکبر؛ یونسی بروجنی، عرفان. (۱۳۹۲). تحلیل جامعه­شناختی رفتارهای انحرافی دانشجویان: آزمون تجربی دیدگاه نظری چندگانه. مجله­ی تحلیل اجتماعی، شماره­ی ۴.

-          علی­وردی­نیا، اکبر و قهرمانیان، داریوش. (۱۳۹۵). مطالعه جامعه­شناختی رفتارهای انحرافی دانشجویان: کاربست تجربی نظریه انتخاب عقلانی، جامعه­شناسی نهادهای اجتماعی، شماره­ی۳.

-          علی­وردی­نیا، اکبر و صالح صالح نژاد. (۱۳۹۰). خودکنترلی ـ جنسیت و تأثیر آن بر رفتارهای انحرافی، فصلنامه­ی زن در توسعه و سیاست، دوره­ی 9، شماره­ی ۵.

-          علیوردی­نیا، اکبر؛ شهریاری، نگار. (۱۳۹۶). بررسی رفتار انحرافی دانشجویان: ارزیابی توان تبیینی نظریه­های کلاسیک و فشار، جامعه پژوهی فرهنگی، سال هشتم، شماره­ی۲.

-          فتاحی، فرهاد؛ جهانگیرفرد، مجید؛ مهدی­زاده، علی. (۱۳۹۸). اثر عوامل زمینه ای بر بروز رفتارهای انحرافی کارکنان، فصلنامه­ی مدیریت نظامی، شماره­ی ۷۶.

-          قاسمی، وحید؛ فرداصفهانی، احسان؛ منوچهری فر، صبا؛ (۱۳۹۷). تحلیل محتوای مستند شوک با تأکید بر نظریه­های انحرافات اجتماعی، پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال هفتم، شماره­ی ۲۰.

-          کریمیان، حسین. (1387) ، نگاهی به بزهکاری نوجوانان وجوانان، پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی؛ شماره­ی۱۲۶ .

-          کواراسوس، ویلیام.(1345).بزهکاری نوجوانان کتاب، ترجمه ابراهیم رشیدپور، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.

-          کی­نیا، مهدی.  ( ۱۳۷۳ ). مبانیجرم­شناسی، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

-          کی­نیا، مهدی. (۱۳۷۰ )،  علومجنایی، جلد سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

-          گیدنز،آنتونی.(1382). جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری،تهران ،نشر نی.

-          لطفی، عزت الله، فیض پور، محمدعلی؛ یاری، محمدسعید؛ ستار  رستمی، همت؛ میرزایی، سرور. (1395). بررسی تاثیر متغیرهای اقتصادی- اجتماعی بر جرم بر کشور،رهیافت تکنیک داده های ترکیبی(مطالعه موردی سرقت و قتل)، فضلنامه­ی مطالعات مدیریت انتظامی، سال یازدهم، شماره سوم.

-          محسنی تبریزی، علیرضا. (۱۳۸۱). وندالیسم، تهران: انتشارات آن، چاپ اول.

-          محسنی تبریزی، علیرضا؛ صفری شالی، رضا. (۱۳۸۳). بررسی زمینه های بزهکاری و تخریب اموال عمومی توسط نوجوانان«مطالعه موردی نوجوانان استان قزوین. فصلنامه­ی جامعه شناسی، سال دوم، شماره­ی ۳.

-          محسنی تبریزی،علیرضا؛رحمتی؛محمدمهدی.(1390).سیری در مفاهیم و نظریه های خشونت ،پرخاش و پرخاشگری به منظور ساخت و ارایه یک مدل علی-توصسفی خشونت در ورزش ، فصلنامه­ی علوم اجتماعی. شماره 19.

-          مساواتی آذر، مجید. ( ۱۳۷۲ ). مبانیجامعه­شناسی،تبریز، انتشارات احرار.

-          مشکانی، محمدرضا، مشکانی، زهراسادات. (1381)، سنجش تاثیر عوامل درونی و بیرونی خانواده بر بزهکاری نوجوانان: آزمون تجربی نظریه ترکیبی کنترل اجتماعی و پیوند افتراقی، جامعه­شناسی ایران. شماره­ی2.

-          ممتاز، فریده. ( ۱۳۸۱ ). انحرافاتاجتماعی،نظریههاودیدگاه­ها، تهران، انتشارات شرکت سهامی انتشار.

-       Butler, J.C. (2009). “Authoritarianism and fear of Deviance. North American”, Journal of  Psychology, 11(1).

-       Ford, J. A., & Blumenstein, L. (2012). Self-control and substance use among college students. Journal of Drug Issues, 43(1).

-       Gottfredson, M.& T. Hirsch. (1990).AGenerai Theory of Crime.Stanford,CA:Stanford University Press.

-       Hirschi, T. (1969). Causes of Delinquency. Berkeley: Univ. of Ca Press.

-       Jones, S., and Quisenberry, N. (2004). The general theory of crime: How general is it? , Deviant Behavior, 25.

-       Landis, Judson. R. (2001), Sociology: concepts and Characteristics, 12 th ed, Wadsworth- T HOMSON Learning.

-       Merton, Robert. (1966), Social Structure, MC Milan Publishing Company.

-       Sattler, S., Graeff, P., & Willen, S. (2013). Explaining the decision to plagiarize: an empirical test of the interplay between rationality, norms, and opportunity. Deviant Behavior, 34(6), 444-463.

-       Siegel, Larry J. (2010), Criminology. London. Wadsworth Publishing Company.

-       Ahmadi, Habib. (1998). Theories of Social Deviations, Shiraz, Zar, First Edition.

-       Alivardinia, Akbar; Alimardani, Mena, (2017). Experimental application of everyday activity theory in the study of students' deviant behaviors, Quarterly Journal of Applied Sociology, 28th year, No. 3.

-        Aliverdinia, Akbar and Ghahramanian, Dariush. (2016). Sociological study of students' deviant behaviors: Experimental application of rational choice theory, Sociology of social institutions, No. 3.

-       Aliverdinia, Akbar and Memar, Rahmatullah. (2015). Experimental study of the relationship between religiosity, self-control and deviant behavior. Social Cultural Strategy Quarterly. Fourth Year Fall 94, No. 16.

-        Aliverdinia, Akbar and Saleh Salehnejad. (2011). Self-control - Gender and its effect on deviant behaviors, Women's Quarterly in Development and Politics, Volume 9, Number 5.

-       Aliverdinia, Akbar; Shahriari, Negar. (2017). Investigating the Deviant Behavior of Students: Assessing the Explanatory Power of Classical Theories and Pressures, Cultural Sociology, Year 8, No. 2.

-       Aliverdinia, Ali Akbar; Younesi Borujeni, Erfan. (2013). Sociological analysis of students' deviant behaviors: An experimental test of multiple theoretical perspectives. Journal of Social Analysis, No. 4.

-        Azad Armaki .Taqi. (1998). A Study of Social Issues in Iran. Jihad Publishing.

-       Butler, J.C. (2009). “Authoritarianism and fear of Deviance. North American”, Journal of  Psychology, 11(1).

-       Fattahi, Farhad; Jahangirfard, Majid; Mehdizadeh, Ali (2019). The effect of contextual factors on the occurrence of deviant behaviors of employees, Military Management Quarterly, No. 76.

-       Ford, J. A., & Blumenstein, L. (2012). Self-control and substance use among college students. Journal of Drug Issues, 43(1).

-       Ghasemi, Vahid; Fard Safahani, Ehsan; Manouchehri Far, Saba; (2018). Shock Documentary Content Analysis with Emphasis on Social Deviation Theories, Strategic Research in Security and Social Order, Volume 7, Number 20.

-       Giddens, Anthony (2003). Sociology, translated by Manouchehr Sabouri, Tehran, Ney Publishing.

-       Gottfredson, M.& T. Hirsch.(1990).AGenerai Theory of Crime.Stanford,CA:Stanford University Press.

-       Hirschi, T. (1969). Causes of Delinquency. Berkeley: Univ. of Ca Press.

-       Ismaili, Iraj et al. (2000). A Survey of Addiction Status among Prisoners with University Education in Tehran, Proceedings of the Addiction and Youth Seminar.

-       Jones, S., and Quisenberry, N. (2004). The general theory of crime: How general is it? , Deviant Behavior, 25.

-        Karimian, Hossein. (2008), A Look at Child Delinquency, Institute of Humanities and Cultural Studies. Issue 126.

-       Kenya, Mehdi. (1991), Criminal Science, Volume 3, Tehran: University of Tehran Press.

-        Kenya, Mehdi. (1994). Fundamentals of Criminology, Volume One, Tehran: University of Tehran Press.

-       Landis, Judson. R. (2001). Sociology: concepts and Characteristics, 12 th ed, Wadsworth- T HOMSON Learning.

-        Lotfi, Ezatullah, Faizpour, Mohammad Ali; Yari, Mohammad Saeed; Sattar Rostami, Hemmat; Mirzaei, server. (2016). Investigating the Impact of Socio-Economic Variables on Crime on the Country, Approach of Combined Data Methods (Case Study of Robbery and Murder), Discipline of Disciplinary Management Studies, Eleventh Year, No. 3.

-       Mashkani, Mohammad Reza, Mashkani, Zahrasadat. (2002). Evaluating the effect of internal and external family factors on juvenile delinquency: An experimental test of the combined theory of social control and differential bonding, Sociology of Iran. Number 2.

-       Merton, Robert. (1966). Social Structure, MC Milan Publishing Company.

-       Mohseni Tabrizi, Alireza; Rahmati; Mohammad Mahdi. (2011). A Look at the Concepts and Theories of Violence, Aggression and Aggression in order to construct and present a causal-descriptive model of violence in sport, Social Sciences Quarterly. Issue 19.

-       Mohseni Tabrizi, Alireza; Safari Shali, Reza (2004). Investigating the grounds of delinquency and destruction of public property by adolescents "Case study of adolescents in Qazvin province. Sociological Quarterly, second year, No. 3.

-       Mohseni Tabrizi, Alireza. (2002). Vandalism, Tehran: Its Publications, First Edition.

-       Mosawati Azar, Majid. (1993). Fundamentals of Sociology, Tabriz, Ahrar Publications.

-       Mumtaz, Farideh. (2002). Social Deviations, Theories and Perspectives, Tehran, Anteshar Co. Publications.

-       Quarasus, William. (1966). Adolescents' book, translated by Ebrahim Rashidpour, Tehran: M. Institute of Social Studies and Research.

-        Rafipour, Faramarz. (2001). Development and Contradiction, Tehran: Anteshar Co., Second Edition.

-       Safavi, Amanullah (1988). Theories of Deviations, Tehran, Roshd Magazine, Second Year, No. 4.

-       Sattler, S., Graeff, P., & Willen, S. (2013). Explaining the decision to plagiarize: an empirical test of the interplay between rationality, norms, and opportunity. Deviant Behavior, 34(6), 444-463.

-       Seif, Ali Akbar. (2000). Educational Psychology, Tehran, Agah Publications.

-       Siddiq Sarvestani, Rahmatullah.)2014).  Social Pathology. First Edition, Tehran: Its Publications.

-       Siegel, Larry J. (2010), Criminology. London. Wadsworth Publishing Company.

-        Sirajzadeh, Seyed Hossein; Faizi, Iraj. (2007). Social Factors Affecting Opium and Alcohol Consumption among Students, Social Science Quarterly, No. 3.

 

Full-Text:



بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی(مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه سیستان وبلوچستان)

 

چکیده

رفتارهاي انحرافي به مثابه­ی يكي از آسيب­هاي اجتماعي است، كه برخلاف هنجارها و فرم­هاي اجتماعي از فرد سرزده و كاركرد وي را مختل كرده و به تبع آن كاركرد خانواده و جامعه را نیز تحت الشعاع خود قرار مي­دهد. رفتارهای انحرافی در هر جامعه­ای وجود داشته و دارای انواع و شدت و فراوانی متفاوتی است. پژوهش حاضر بر آن است که با تکیه بر عوامل اجتماعی مؤثر، به تمایل ارتکاب رفتارهای انحرافی در میان دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان بپردازد. روش بررسي در اين پژوهش پیمایشی است که، تلفيقي از روش اسنادی و ميداني است؛ در روش ­ميداني جامعه­ی آماری کلیه­ی دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان در تمام مقاطع و رشته­های مختلف در شهر زاهدان می­باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر محاسبه شده که با استفاده از پرسشنامه­ی محقق­ ساخته، اطلاعات مورد نیاز جمع­آوری و سپس با استفاده ازنرم افزار آماری spss داده­ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بررسي روابط بين متغيرها بیان­گر این است که میزان وقوع رفتارهای انحرافی در بین پسران بیشتر از دختران می­باشد. یافته­ها همچنین نشان می­دهد که متغیرهای مورد استفاده در این تحقیق که شامل(میزان روابط دوستانه، گروه­های مرجع، میزان­ رضایت­مندی از زندگی، میزان پیوستگی اجتماعی، تضاد ارزشی، رعایت هنجارهای اجتماعی، تایید کنترل اجتماعی و مشروعیت اجتماعی) است به خوبی تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی در میان دانشجویان را تبیین می­کنند. نتایج حاصل از تحلیل­های رگرسیونی نشان داده که این عوامل به­ طور همزمان 61/0 بر تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی تاثیر گذار می­باشد.

واژگان­ کلیدی: تمایل رفتارهای ­انحرافی، رعایت هنجارهای ­اجتماعی، گروه­های مرجع، تأیید کنترل ­اجتماعی، مشروعیت اجتماعی.

Investigating the social factors affecting the tendency to commit deviant behaviors (Case Study: Sistan and Baluchestan University students)

Abstract

Deviant behaviors are considered as social harms, Which, contrary to social norms and forms, has intruded on the person and disrupted his function Consequently, it overshadows the functioning of the family and society. Deviant behaviors exist in every society and have different types, intensity and frequency. The present study is based on effective social factors To pay attention to the tendency to commit deviant behaviors among the students of Sistan and Baluchestan University. The research method in this research is a survey, which is a combination of documentary and field methods In the field method, the statistical population of all students of Sistan and Baluchestan University is Zahedan The sample size was calculated using the Cochran's formula, 384 people Which was made using a researcher questionnaire The required information was collected and then analyzed using statistical software .Examining the relationships between variables shows that the incidence of deviant behaviors is higher among boys than girls.

The findings also show that the variables used in this study include(The degree of friendly relations, reference groups, the level of life satisfaction, the degree of social cohesion, value conflict, observance of social norms, affirmation of social control and social legitimacy) It well explains the tendency to commit deviant behaviors among students The results of regression analysis showed that these factors simultaneously affect the tendency to commit deviant behaviors by 0.61.

Keywords: tendency to commit deviant behaviors, observance of social norms, reference groups establishment of social control, Social legitimacy.

 

 

مقدمه

کج­رفتاری از جمله رفتارهایی هستند که بدون شک، در هر اجتماعی وجود دارد و انواع و شدت و فراوانی آن­ها متفاوت است(قاسمی، ۱۳۹۷). جامعه­شناسان، رفتارهای انحرافی یا انحراف را به عنوان اعمال، باورها و خصیصه­هایی که هنجارهای اجتماعی مورد قبول را نقض می­کند و به احتمال زیاد با محکومیت، ننگ، انزوای اجتماعی، سرزنش و یا مجازات از طرف مخاطبان همراه است تعریف می­کنند(علی­وردی نیا و قهرمانیان، ۱۳۹۵)، که در مقابل هنجارها، ارزش­ها و عقاید اجتماعی قرار می­گیرد(سیگل¹،۲۰۱۰). عمده ترین مصادیق مشکل اجتماعی مسایل مربوط به مفاسد وآسیب­های اجتماعی جوانان می­باشد، رویکردی که در بحث مربوط به مسائل اجتماعی وجود دارد تا حدود بسیار زیادی حکایت از واقعیت­های جاری جامعه دارد زیرا جامعه ی ایران دارای جمعیت جوان می­باشد (آزاد ارمکی، 1377 : 64). رفتارهاي انحرافی به مثابه­ی یکی از آسیب­هاي اجتماعی است، که برخلاف هنجارهاي اجتماعی، از فرد سرزده و کارکردهاي وي را مختل کرده و به تبع آن، کارکرد خانواده و جامعه را تحت شعاع قرار می­دهد(علی­وردي­نیا و صالح­نژاد، ۱۳۹۰). عوامل متعددی منجر به ایجاد انحرافات اجتماعی و جرایم می­شود، که به طور کلی می­توان به سه دسته­ی«زیستی، تربیتی و اجتماعی» اشاره کرد، اما آنچه مسلم است، تأثیر عوامل اقتصادی ـ اجتماعی در این زمینه بسیار اساسی و حائز اهمیت است و توجه به آن بسیار ضروری می­نماید(محسنی تبریزی و صفری شالی، ۱۳۸۳). با توجه به مطالب گفته شده روشن است که بروز رفتارهاي انحرافی در میان جوانان بیشتر مشهود است؛ طبق گزارش ستاد مبارزه با مواد مخدر(۱۳۸۶) بالاترین میزان سوءمصرف مواد در دامنه­ی سنی27- 21  سال مشاهده می­شود. در این میان جوانان، دانشجویان از حیث موقعیت و پرستیژ فکري و اجتماعی فعلی و آینده، با بقیه­ی همگنان خود تفاوت دارند. پرستیژ بالاي اجتماعی و فکري دانشجویان باعث می­شود تا جامعه انتظار داشته باشد رفتارهاي انحرافی در میان آنان چندان دیده نشود. با وجود این، مواردي از گسترش انحرافات اجتماعی در بین این گروه دیده می­شود که نگرانی­هایی را در پی داشته است(سراج­زاده و فیضی، 1386). دوره­ی دانشجويی به علت گذار از دوره­ی نوجوانی و وارد شدن به جوانی، نقش مهمی در شکل­گیری شغلی و اجتماعی آتی ايفا می­کند. زندگی دانشجويی، از تجربه­های تحصیلی، فکری، علمی، ورزشی، صنفی، سیاسی، اجتماعی، هنری و خوابگاهی- اقامتی نشأت می­یابد و سپهری فرادرسی است که هر چند شامل فعالیت­های رسمی تحصیلی هم می­شود ولی محدود به آن نیست و فعالیت­هايی از قبیل: شرکت در کلوپ­ها، تیم­ها، کنش انواع رفتارهای سازنده و ويران­گرانه، مباحثات و تعاملات دانشجويی معطوف به درون يا بیرون دانشگاه را در برمی­گیرد. به عبارتی، زندگی دانشجويی بازتابی از حس­ هويت، الگوهای متمايز رفتاری، آرمان­ خواهی، کنجکاوی­ها، هم­کنشی­ها و خرده فرهنگ­های دانشجويان در تجربه­ی زيسته­ی تازه­ای است که با ورود به دانشگاه به هم می­رسانند. در مورد دانشجويان رفتارهای انحرافی می­تواند مصرف هرگونه ماده مخدر و اعتیادآور، وندالیسم، سرقت، پرخاشگری و انحراف ­جنسی و غیره باشد(علی­وردی­نیا و یونسی، ۱۳۹۴). این قشر از جمعیت کشور در واقع سرمایه­های اصلی جامعه در تولید علم و فناوری بوده و به لحاظ منابع انسانی از پایه­های بنیادین پیشرفت، ترقی و توانمندی هر جامعه­ای محسوب می­گردند(اسماعیلی و همکاران، ۱۳۷۹).

 این پژوهش نیز سعي دارد با دیدي جامع به بررسي عوامل اجتماعی مؤثر در بروز رفتارهاي انحرافي از ديدگاه دانشجويان دانشگاه سیستان و بلوچستان بپردازد، این استان مرزي و استراتژيک يکي از مناطق اصلی کشور است که ناامني اجتماعي هم به صورت عيني و هم به صورت ذهني در آن مطرح است. منشاء اصلی انحرافات و آسیب‌های اجتماعی در استان سیستان بلوچستان کمبود امکانات اجتماعی، فرهنگی و آموزشی است، از طرفی نبود مدیریت صحیح برای بهره­برداری درست و مناسب از ظرفیت­های این استان باعث محدودیت در ایجاد اشتغال و در نهایت پر رنگ شدن اسیب­های اجتماعی در بین جوانان شده است. بنابراین، هدف اصلي بحث، تحليل عوامل اجتماعی مؤثر در بروز رفتارهای انحرافی دانشجویان مي­باشد، تا بدين وسيله به شناخت عوامل زيربنايي انحرافات در جامعه­ی خود دست يافته و بتوان در راستاي پيشگيري از بروز رفتارهاي انحرافي يا شدت يافتن آن­ها حرکت کند. از طرفی، در ارتباط با انحرافات و آسیب­های اجتماعی مسأله­ای که ضرورت دارد، علت اصلی پیدایش و رشد انحرافات اجتماعی و ارائه­ی راهکارهای برای آن است فرهنگ به عنوان یک ابزار می­تواند در صورت به کارگیری درست به اصلاح و رفع این انحرافات کمک شایانی بکند.

 

پیشینه­ی­ تحقیق 

کج­روی و تخطی از هنجارها همواره در طول تاریخ بشر وجود داشته است، شکستن نظم اجتماعی و انحراف از هنجارها در جوامع بزرگ و کوچک همچنان یکی از معضلاتی اجتماعی است که جوامع مختلف با آن دست به گریبان می­باشند، بنابراین با توجه به اهمیت موضوع پژوهش­های داخلی و خارجی در این زمینه صورت گرفته است، که به تعدادی از آن­ها اشاره می­شود.

فتاحی و همکاران(۱۳۹۸)، تحقیقی با عنوان اثر عوامل زمینه­ای بر بروز رفتارهای انحرافی کارکنان بیان می­کنند، این تحقیق بر اساس هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت روش یک تحقیق توصیفی- پیمایشی می­باشد. نتایج نشان دادند که عوامل زمینه­ای بر بروز رفتارهای انحرافی کارکنان تاثیر معناداری دارند. همچنین وابستگی سیاسی (۸۲/۰)، پیچیدگی قوانین و مقررات (۷۹/۰)، فرهنگ کار ضعیف (۷۶/۰) و شرایط نامناسب بازار کار (۷۳/۰) نیز بر بروز رفتارهای انحرافی کارکنان تاثیر معناداری دارند.

علی­وردی­نیا و علیمردانی(۱۳۹۶)، تحقیقی با عنوان کاربست تجربی نظریه­ی فعالیت­های روزمره در بررسی رفتارهای انحرافی دانشجویان بیان می­کنند که برخلاف بیشتر پژوهش­هایی که نظریه­ی فعالیت­های روزمره را در مورد قربانیان جرائم و چگونگی قربانی شدن به کار می­برده­اند، در پژوهش حاضر، این تئوری به منظور تبیین رفتارهای انحرافی دانشجویان به کار گرفته شده است. روش تحقیق پیمایشی بوده است. نتایج تحقیق بیان­گر این است که بین پسران و دختران از لحاظ میزان وقوع رفتارهای انحرافی، تفاوت معناداری وجود دارد، به طوری­که وقوع رفتارهای انحرافی در بین دانشجویان پسر بیشتر از دانشجویان دختر می­باشد. در حالت کلی نتایج به دست آمده از تحقیق، گزاره­های تئوری فعالیت­های روزمره را مورد تایید قرار داده و بیان­گر این است که موقعیت­ها نقش بسزایی در وقوع رفتارهای انحرافی دارند و همان­طور که تئوری فعالیت­های روزمره مطرح می­کند، فعالیت­های ساخت نیافته با همآلان در غیاب چهره­های مقتدر منجر به وقوع رفتارهای انحرافی می­شوند.

علی­وردی­نیا و قهرمانیان(۱۳۹۵)، تحقیقی با عنوان مطالعه­ی جامعه­شناختي رفتارهاي انحرافي و دانشجويان: كاربست تجربي نظريه­ی انتخاب عقلاني انجام داده­اند، در نظريه­ی انتخاب عقلاني از يك طرف تأكيد بر منافع جرم و از طرف ديگر فرصت­هاي جرم است كه تركيب اين دو عامل با يكديگر زمينه­هاي وقوع جرم را مهيا مي­سازد. نتايج حاصل از تحقيق مبين اين است كه فرصت­ها و نياز منفعت­گرايانه عامل اصلي رفتارهاي انحرافي در ميان دانشجويان مي­باشد. اين دو عامل از طرف ديگر همان ويژگي­هاي ساختاربندي انتخاب است كه راهكاري براي پيشگيري از وقوع جرايم و رفتارهاي انحرافي عمل مي­كند. زيرا ويژگي­هاي ساختاربندي انتخاب نه تنها اطلاعاتي راجع به جرم را فراهم مي­كند، بلكه در مورد مجرم(نيازهايش، اولويت­هايش، ويژگي­هاي شخصيتي و ادراكاتش)، نيز اطلاعاتي در اختيار قرار مي­دهد.

علی­وردی­نیا و معمار(۱۳۹۴)، تحقیقی با عنوان بررسی رابطه­ی دینداری، خودکنترلی و رفتارهای انحرافی را در میان دانشجویان دانشگاه مازندران انجام داده است، تحلیل داده­ها نشان می­دهند: خودکنترلی و دینداری با رفتارهای انحرافی رابطه­ی معکوس و معناداری دارد، اما بین دینداری و خودکنترلی رابطه معناداری مشاهده نشده است. به عبارت دیگر، می­توان چنین استنباط کرد که خودکنترلی نقش واسطی در رابطه­ی دینداری و انحراف نداشته، بلکه به­طور مستقل بر رفتار انحرافی مؤثر است.

ساتلر و همكاران²)٢٠١٣(، در تحقيقشان نتيجه­گيري كرده­اند كه ادراك هزينه­ها و منافع ارتكاب جرم، فرصت­هاي در دسترس، ارزيابي­هاي اخلاقي و خودكنترلي افراد تاثير زيادي در گرايش افراد به ارتكاب رفتارهاي مجرمانه دارند.

فورد و بلومنستاين³ )٢٠١٢(، به بررسي تاثير خودكنترلي بر روي رفتارهاي انحرافي پرداخته بودند نتايج نشان داده كه تاثير خودكنترلي تنها زماني معنادار است كه دانشجويان از فرصتهاي بيشتري براي انجام رفتارهاي انحرافي برخوردار باشند.

جی وبستر⁴ وهمکاران(2011) با استفاده از نظریه­ی همنشینی افتراقی ساترلند و نظریه­ی تکنیک­های خنثی­سازی سایکز و ماتزا به بررسی و مقایسه رفتار قانون­شکنانه در بین افراد مجرم و غیرمجرم می­پردازند. اینان نتیجه می­گیرند که مجرمان به واسطه­ی فرایند تصویرسازی اجتماعی، جرم را هم برای خود و هم دیگران یک رفتار هنجارمند تصویر می­کنند و این اعتقاد پیدا می­کنند که دیگران مشابه ما رفتار و فکر می­کنند و به طور کلی تکنیک­های خنثی سازی نقش مهمی در پذیرش و عادی شدن رفتار قانون شکنانه و مجرمانه ایفا می­کند.

بوتلر⁵ (۲۰۰۹) در تحقیق خود نشان داد افرادی که اقتدارگرای بالایی دارند از موقعیت­هایی که در آنها احتمال انحراف اجتماعی می­رود ترس بیشتری دارند و از این موقعیت­ها فاصله می­گیرند، نمونه­ی مورد مطالعه او ۱۲۳ دانشجوی روانشناسی بود.

جونز و کیزن­بري⁶ (۲۰۰۴)در مطالعه در بین ۲۵۴ نفر دانشجو که برروي رفتارهاي خطر آفرین در رانندگی)رانندگی در حین مستی، عدم بستن کمربند ایمنی و یا سرعت غیرمجاز (انجام دادند، به تأیید تجربی بسیار بالایی براي نظریه­ی عمومی جرم دست یافتند. یافته­هاي این تحقیق نشان داد که با کاهش خودکنترلی، فراوانی رفتارهاي خطرناك مذکور افزایش می­یافت. همچنین محققان دریافتند که افراد با خودکنترلی بالا، کمتر در رفتارهاي جنسی پرخطر مشارکت می­کنند.

نتایج تحقیقات ارائه شده نشان می­دهد که اکثر پژوهش­های صورت گرفته شده در مورد تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی براساس نظریات جامعه شناسی بوده و کمتر به عوامل اجتماعی موثر بر آن پرداخته شده است، این تحقیق به بررسی عواملی نظیر(میزان روابط دوستانه، گروههای مرجع، میزان­رضایت­مندی از زندگی، میزان پیوستگی اجتماعی، تضاد ارزشی، رعایت هنجارهای اجتماعی، تایید کنترل اجتماعی و مشروعیت اجتماعی) بر تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی در میان دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان پرداخته است.

 

چارچوب نظری تحقیق

مجموعه صاحب­نظرانی را که تعریفی از کج­­رفتاری(انحراف) ارائه داده­اند می­توان به دوگروه بزرگ تقسیم کرد:

1. گروهی که کج­‌رفتاری را پدیده­ای واقعی و دارای صفتی می­دانند که از رفتارهای بهنجار قابل تشخیص و تفکیک است(هیرشی⁷، ۱۹۶۹). 2. دسته­ی دوم آنان­که مدعی­اند کج­رفتاری لزوماً واقعی نیست و برخی افراد به اشتباه یا از روی غرض برچسب می­خورند.

از سوی دیگر صرف ارتکاب نوعی خاص از رفتار چنانچه عده­ای متوجه نشوند یا قدرت انگ­زنی نداشته باشند باعث می­شود لزوماً فرد کج ‌رفتار تلقی نشود. بنابراین، از نظر این گروه اساساً این انگ است که کسی را کج­ رفتار می­کند و نه نفس رفتار(احمدی، ۱۳۷۷). نظریه­ی خودکنترلی یا نظریه­ی عمومی جرم نیز یکی از تاثیرگذارترین نظریه­های انحراف، بزهکاری و جرم بوده است. نظريه­ی خودكنترلي بيان مي­كند كه فقدان خودكنترلي نه شرط كافي و نه شرط ­لازم براي بروز جرم است، چرا كه ويژگي­هاي ديگر فرد و يا موقعيت، ممكن است با احتمال بروز رفتار انحراف­آميز در فرد مقابله كند(علی­وردی­نیا و یونسی،۱۳۹۴).

 نظريه­ی انتخاب عقلاني به عنوان يكي از شاخه­هاي مكتب نئوكلاسيك رويكردي در برابر جرم ارائه مي­دهد كه مطابق با آن جرم محصول تعامل محيط و ويژگي­هاي رواني و شخصيتي مجرمان است. اساس نظريه­ی انتخاب عقلانی⁸ رفتارهاي انحرافي را در تعامل بين ويژگي­هاي(جرم­محور بودن)، و ويژگي­هاي(مجرم­محور بودن)، مي­داند(علی­وردی­نیا و قهرمانیان، ۱۳۹۵).

دوركيم در زمينه­ی نابهنجارهاي اجتماعي، محيط اجتماعي را علت همه­ی رفتارهاي غيرعادي و مجرمانه به­شمار مي­آورد و معتقد است كه جرم يك پديده­ی طبيعي و اجتماعي است. بنابر نظر دوركيم بايد علت جرائم را در ميان كاركرد ساخت­­­هاي اجتماعي جستجو كرد(مساواتی آذر، ۱۳۷۲).

از نظر مرتن⁹ افراد در فرایند اجتماعی شدن و به عنوان نتيجه­ی آن مي­آموزند كه چگونه اهداف فرهنگي مهم را بشناسند و در همان حال، وسايلي را كه از نظر فرهنگي پذيرفته شده و مورد تاييد است براي رسيدن به آن اهداف برگزينند. هنگامي­كه امكان دستيابي به آن اهداف وجود نداشته باشد افراد به دنبال جانشيني مي­گردند. رفتار جانشين ممكن است نتيجه­اش رفتار انحرافي باشد(مرتون، ۱۹۹۶).

 براساس نظريه­ی ساترلند¹⁰ رفتار انحرافي از طريق معاشرت با اغيار¹¹، يعني داشتن روابط اجتماعي با انواع خاصي از مردم مانند : جنايتكاران، آموخته می­شود، به­عبارت ديگر، براساس نظريه­ی ساترلند، رفتار جنایي فرد ارثي نيست بلکه از طريق تماس با اشخاص ديگر در اثر فرايند ارتباط، ياد گرفته مي­شود(كي­نيا،۱۳۷۰).

گاتفردسون و هيرشي(۱۹۹۰) نظريه­­ی خودكنترلي را در كتاب معروف خود، تئوري عمومي جرم بيان كردند. آن­ها بيان مي­كنند كه ماهيت جرم از سرنخ­هاي مهم ماهيت اعمال مجرمانه قابل شناسايي است. همچنين مدعي بودند كه نظريه­ی عمومي جرم بايد تفاوت­هاي فردي را در گرايش به خودداري و به كارگيري همه­ی انواع جرم و كج­روي، در همه­ی سنين و تحت هر شرايطي توضيح دهد. بنابراين، آن­ها يك نظريه­ی جرم را مطرح مي­كنند كه همه­ی انواع جرم را تببين مي­كند. گاتفردسون و هيرشي جرم را به صورت»عملي از روي اجبار يا فريب براي ترغيب علائق شخصي«، تعريف مي­كنند. تصور آن­ها بر اين است كه پايين­بودن خودكنترلي مي­تواند توضيح­دهنده­ی آمادگي فرد به ارتكاب يا عدم ارتكاب جرائم باشد، كما اينكه بالا بودن خودكنترلي توضيح­دهنده احتمال انطباق با هنجارهاي اجتماعي و قوانين توسط فرد است(علیوردی­نیا و معمار، ۱۳۹۴).

همچنین هیرشی در کتاب پیوندهای اجتماعی نظریه­ی کنترل اجتماعی پیوندهای اجتماعی را مطرح کرده و آن­ها را مورد آزمون قرار داده است. وی ابتدا تعریف واژه­ی بزهکاری را آورده است. او فرد بزهکار را شخصی می­داند که از تقیدات اجتماعی آزاد است و در واقع به عقیده­ی وی بزه زمانی اتفاق می­افتد که فرد نسبت به قید و بندهای اجتماعی کم ­اعتنا و یا بی­اعتنا باشد. این تقیدات را در قالب چهار مفهوم مطرح می­کند(مشکانی و همکاران،1381). هیرشی(۱۹۶۹) درکتاب علل بزهکاري خود استدلال می­کند که بشر به طور طبیعی قابلیت ارتکاب جرم یا کنش­هاي انحرافی را داراست. در این نظریه او تلاش می­کند به این سؤال که چرا افراد همنوا هستند، پاسخ دهد و نشان می­دهد که علّت این همنوایی پیوند اجتماعی قوي با جامعه است. بالعکس، اگر پیوند اجتماعی فردي ضعیف باشد، احتمال بیشتري وجود دارد که این فرد مرتکب اعمال انحرافی شود(علی­وردی­نیا و شهریاری، ۱۳۹۶).

نظریه­ی عمومی جرم از دیگر نظریه­هایی است که در این زمینه از آن بهره برده شده است. این نظریه، مفاهیم نظریه­ی کنترل را با دیدگاه­هاي زیست اجتماعی، روانشناختی، فعالیت روزمره و نظریه­هاي انتخاب عقلانی ترکیب می­کند. بنابراین، در مقایسه با نظریه­ی پیوند هیرشی، دیدگاهی کامل­تر است. نظریه­ی عمومی جرم، مدعی است که افراد با هدف کسب لذت و احتراز از رنج، مرتکب جرم می­شوند. بنابراین جرم امري منطقی، عقلانی و پیش­بینی­پذیر است. افراد زمانی مرتکب جرم می­شوند که این امر پاداش­دهنده باشد. اگر هدف­هاي مورد نظر فرد مراقبت شوند، تهدید به مجازات جلوي جرم را می­گیرد و میزان جرم کاهش می­یابد. این نظریه­پردازان، این باور را مطرح کردند که خودکنترلی، که در سالهاي نخست زندگی، درونی می­شود، مشخص می­کند که چه افرادي مرتکب جرم خواهند شد(علی­وردی­نیا و یونسی،۱۳۹۲). در رویکرد روانشناسی در کنار برخی عوامل مانند: کم هوشی، اختلال مغزی و عصبی و رفتار غریزی، برای تبیین کجروی مورد استناد قرار گرفته است، می­توان به تئوری ناکانی پرخاشگری اشاره کرد. در این تئوری پرخاشگری برآیند فرایندی در نظر گرفته می­­شود که فرد در خلال آن افراد از دستیابی به هدف یا اهدف خویش باز می­مانند و احساس ناکامی در آن­ها شکل می­گیرد. ناکامی حاصل از چنین فرآیندی در نهایت سبب بروز حرکات و رفتارهای پرخاش­جویانه و خشونت­آمیز بین افراد می­گردد(محسنی تبریزی و رحمتی، ۱۳۸۱). از مجموعه مطالعات انجام شده چنين نتيجه­ گيري مي­شود که انحرافات اجتماعی اعمال مجرمانه و رفتارهاي آسيبي داراي چندين عامل متفاوت هستند و در واقع نمي­توان به عنوان پديده­هاي تک علتي به مطالعه­ی اين رفتارها پرداخت. چارچوب نظری مورد استفاده در این تحقیق نیز به صورت زیر می­باشد.

براساس نظريه­ی محروميت نسبي نظريه­ی انسان­ها عموماً به مقايسه­ی خود با ديگران مي­پردازند و در اين رابطه وقتي احساس فقر و بي­عدالتي مي­كنند واكنش­هاي شديد عاطفي(مانند: تعويض شغل، كارشكني و خودكشي و ...) انجام مي­دهند، وقتي اين احساس به بالاترين درجه خود برسد به احساس تضاد اجتماعي مي­انجامد و تعارضات شديدي را در پي دارد(رفيع پور، 1380 .(که با توجه به این نظریه، این فرضیه­ مطرح می­شود که آیا

- بین میزان ارضای نیازهای فردی(میزان­تفریح، رفع نیازهای­مالی) و تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی رابطه وجود دارد،

طبق نظريه­ی پيوند افتراقي ساترلند افراد احتمالاً زماني منحرف مي­شوند که با افرادي ارتباط داشته باشند كه عقايد انحرافي دارند تا افرادي كه نظريه­هاي ضد انحرافي را دارا مي­باشند. نظریه­ی ساترلند داراي دو عنصر اساسی است. اولین عنصر، محتواي انچه آموخته است می­باشد که شامل شگردهاي ویژه­ی ارتکاب به انحراف است و دومین عنصر فرآیندي است که فرد طی آن رفتارهاي انحرافی را یاد می­گیرد. به نظر ساترلند اکثر رفتارهاي انحرافی در درون گروه­هاي نخستین به ویژه همالان فرا گرفته می­شود و افراد از طریق ارتباط با دیگران که حاصل هنجارهاي منحرفانه هستند، منحرف می­شوند(گیدنز، 1376). که با توجه به این نظریه، این فرضیه­ها مطرح می­شود که آیا

- بین میزان روابط ­اجتماعی مستقیم و مجازی(بین خانواده، دوستان و افراد مجازی) و تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی رابطه وجود دارد،

- بین تایید کنترل اجتماعی(پدر، مادر، دانشگاه، جامعه) و تمایل به رفتارهای انحرافی رابطه وجود دارد،

طبق نظر ادوین ساترلند، رفتار انحرافی ازطریق معاشرت با اغیار، پیوند افتراقی یعنی داشتن روابط اجتماعی با انواع خاصی از مردم مانند جنایتکاران آموخته می­شود. او می­گوید، برای آن­که شخص جنایتکار شود، نخست باید بیاموزد که چگونه می­توان جنایت کرد. درواقع، فرایند یادگیری رفتار انحرافی به وسیله دوستان فرد مجرم، تعیین می­شود(صدق سروستانی؛ ۱۳۹۳). که با توجه به این نظریه، این فرضیه­ها مطرح می­شود که آیا

- بین گروه­های مرجع(تبعیت از مد، موسیقی، فیلم، مذهب) و تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی رابطه وجود دارد،

- بین رعایت هنجارهای اجتماعی و تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی رابطه وجود دارد،

- بین مشروعیت اجتماعی و تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی رابطه وجود دارد.

طبق نظریه­ی دیویس و نواتسورم¹²، رضایت از زندگی را مجموعه­اي از احساسات سازگار و ناسازگار می­دانند که زندگی او در احساس­ها به خود می­نگرند و نشانی از همسویی توقعات انسان با پاداش­هایی است که زندگی براي او فراهم می­آورد. به طور کلی می­توان گفت رضایت از زندگی نوعی احساس مثبت فرد به زندگی­اش می باشد که زاییده عواملی مانند: شرایط زندگی، روابط حاکم بر زندگی و ثأثیر عوامل فرهنگی است. هم چنین می­توان گفت، رضایت از زندگی احساسی روانی است که از عوامل اجتماعی نیز متأثر می­باشد. در نتیجه رضایت از زندگی، مفهومی ذهنی و برداشت کلی فرد از زندگی خود است(تبریزي، 1390).

- بین میزان رضایت­مندی از زندگی با(خانواده، تحصیل، اوقات فراغت، دوستان) و تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی رابطه وجود دارد،

- بین میزان پیوستگی اجتماعی(خانواده، دوستان، جامعه) و تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی رابطه وجود دارد،

در نظریه­ی تضاد ارزشی که ریشه­های آن در افکار برخی جامعه شناسان کلاسیک نظیر کارل مارکس و رالف دارندروف وجود دارد، به طور کلی بر پیامدهای شخصی و اجتماعی تمرکز ثروت و قدرت دردست عده­ای محدود تاکید می کند. نقطه­ی عطف این نظریه آن است که گروه­های ثروتمند و قدرتمند جامعه دارای علایق مشترک اقتصادی و سیاسی­اند و بیشتر برگزیدگان قدرت، از قدرت سیاسی خود برای تدوین و اجرای معیارهای قانونی حامی منافع خود استفاده نموده و یا در واقع سوء استفاده می کنند. این امر به نوعی ایجاد تضاد می­کند و شکاف طبقاتی را توسعه می­بخشد و زمینه­ افزایش جرایم اجتماعی رافراهم می سازد(لطفی و همکاران، ۱۳۹۵).

- بین تضاد ارزشی (اختلاف در عقايد و افكار، ارتباط با جنس مخالف، نوع موسيقي، اعتقادات، اوقات فراغت، در نوع رفتار و ...‌) و تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی رابطه وجود دارد،

 

روش تحقیق

پژوهش حاضر بر اساس هدف، كاربردي و به روش پيمايش انجام شده است. جامعه­­ی آماري کلیه­ی دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان به تعداد ۲۲۸۵۰ هزار نفر می­باشد، که با استفاده از فرمول کوکران و نمونه­گیری احتمالی تصادفی ساده، حجم نمونه­ ۳۸۴ نفر برآورد شده است. داده­ها نیز با استفاده از پرسشنامه­ی محقق ساخته جمع اوری شده است، که در ۹ بعد(میزان روابط اجتماعی، گروههای مرجع، میزان رضایت­مندی از زندگی، میزان پیوستگی اجتماعی، تضاد ارزشی، رعایت هنجارهای اجتماعی، تایید کنترل اجتماعی، مشروعیت اجتماعی) مورد بررسی قرار گرفته است. جهت بررسی روایی این پرسشنامه نیز، پس از تدوین پرسشنامه­ها، آن­ها را پیش از اجرا، به اساتید و متخصصان نشان داده و از نظرات آن­ها برای تصحیح پرسش­نامه کمک گرفته است. به‌منظور سنجش پايايي پرسشنامه­­ها قبل از انجام تحقیق پیش ازمون صورت گرفت به این صورت که پرسشنامه­های تدوین شده قبل از اجرای اصلی تحقیق در اختیار نمونه­ی کوچک­تری از همان جمعیت(۳۰ نفر) قرار گرفت و با استفاده از نظرات پاسخ­گویان در رابطه با سؤالات پرسشنامه، همبستگی درونی گویه­ها مورد بررسی قرار گرفت، گویه­هایی که همبستگی درونی پایین­تری با گویه­های دیگر پرسشنامه داشتند حذف شد و در نهایت پرسشنامه برای انجام پیمایش اصلی آماده شد. با توجه به نتایج به­دست آمده ازآلفای کرونباخ، ضریب به ­دست آمده برای تک­تک متغیرها، بالای 70% است، می­توان گفت که پایایی آزمون این پژوهش، در سطح قابل قبولی ست. ضريب آلفاي­کرونباخ براي کل پرسشنامه­ها نیز در این تحقیق برابر با ۷۹/0 تعيين گرديد، که نشان از پایایی خوب پرسشنامه می­باشد.

جدول۱: ضرایب آلفای کرونباخ برای متغیرهای تحقیق

ابعاد	تعدادسوال	ضریب آلفای کرونباخ
رفتار انحرافی	6	848/0
روابط اجتماعی	4	767/0
نیاز های فردی	7	789/0
گروههای مرجع	6	742/0
رضایت از زندگی	4	703/0
پیوستگی اجتماعی	5	752/0
تضاد ارزشی	4	794/0
هنجارهای اجتماعی	3	858/0
کنترل اجتماعی	5	731/0
مشروعیت اجتماعی	4	776/0

 

یافته­های تحقیق

الف) اطلاعات جمعیت­شناختی

با توجه به داده­های به­دست آمده، از این نمونه­ی آماری، ۳۴درصد از دانشجویان زن و ۶۶ درصد مرد می­باشد. ۴۷ درصد ازپاسخگویان بین ۲۰ تا ۳۰ سال، ۵۰.۶ درصد بین۳۰ تا ۴۰ و سایر پاسخگویان بین ۴۰ تا ۵۰ سال سن داشته­اند. از نظر میزان تحصیلات: ۱۹.۷ درصد دانشجوی فوق­دیپلم، 47.2 درصد دانشجوی لیسانس، 19.0 درصدد فوق لیسانس و ۱۰ درصد دانشجوی دکترا می باشد. از نظر تاَهل: 62.5 درصد مجرد، 32.5 درصد متاَهل می باشند. از نظر اشتغال: 21.2 درصد آزاد،21.2 درصد دولتی، 53.5 درصد بیکار می باشد.

 

ب) بررسی نتایج فرضیه­های تحقیق

بررسی نتایج فرضیه­های تحقیق به صورت زیر می­باشد: 

جدول ۲: آزمون t دو نمونه­ی مستقل بین جنسیت و تمایل به ارتکاب رفتار انحرافی

تمایل به ارتکاب رفتار انحرافی	جنسیت	فراوانی	میانگین	انحراف معیار	سطح معناداری	نتیجه­ی فرضیه
	زن	۱۳۱	۲۴۹/۵۴	۲۷/۳۴	۰/۰۰۰	تآیید فرضیه
	مرد	۲۵۳	۲۸۳/۱۹	۴۳/۶۷

 توجه به نتایج آزمون لوین، مشاهده می­شود که گروه­های مستقل آقایان و خانم­ها در سازه­ی تمایل به ارتکاب رفتار انحرافی با هم برابر نیستند. و بین ‌آن­ها تفاوت معناداری وجود دارد، به­گونه­ای که میزان تمایل به ارتکاب رفتار انحرافی در مردان در این پژوهش در جایگاه بالاتری از زنان قرار دارند.

 

جدول ۳: آزمون ضریب همبستگی پیرسون بین سن و تمایل به ارتکاب رفتار انحرافی

متغیر		تمایل به ارتکاب رفتار انحرافی
سن	سطح معناداری	ضریب همبستگی
	0/034	-0/201

با توجه به نتایج آزمون پیرسون ، نتیجه می­گیریم که بین سن و تمایل به ارتکاب رفتار انحرافی  رابطه­ی معناداری وجود دارد، اما ضريب همبستگي بدست آمده حاكي از همبستگي نسبتاَ ضعیف و معکوس بین دو متغیر است.

 

جدول ۴: آزمون اسپیرمن بین تحصیلات و تمایل به ارتکاب رفتار انحرافی

متغیر		تمایل به ارتکاب رفتار انحرافی
تحصیلات	سطح معناداری	ضریب همبستگی
	0/005	-0.7

با توجه به نتایج آزمون اسپیرمن، نتیجه می­گیریم که بین تحصیلات و تمایل به ارتکاب رفتار انحرافی  رابطه­ی معناداری وجود دارد، ضريب همبستگي بدست آمده نیز در این تحقیق حاكي از همبستگي نسبتاَ قوی و معکوس بین دو متغیر است.

همبستگی میان میزان روابط اجتماعی و تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی

جدول شماره­ی ۵ : آزمون همبستگی میان عوامل اجتماعی مؤثر و تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی

متغیر وابسته	ابعاد متغیر مستقل	همبستگی	معناداری	تعداد نمونه
تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی	میزان روابط اجتماعی	199/0-	000/0	384
	میزان ارضای نیازهای فردی	141/0-	006/0	384
	گروههای مرجع	277/0-	000/0	384
	میزان رضایت­مندی از زندگی	303/0-	000/0	384
	میزان پیوستگی اجتماعی	48/0-	000/0	384
	تضاد ارزشی	92/0	000/0	384
	رعایت هنجارهای اجتماعی	86/0-	000/0	384
	تایید کنترل اجتماعی	20/0-	000/0	384
	مشروعیت اجتماعی	253/0	000/0	384

داده هاي حاصل از تحقيق حاکی از وجود رابطه بین متغیرهاست است، همبستگی دو متغیر روابط اجتماعی با تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی 199/0 - است. جهت رابطه­ی معکوس و شدت آن ضعیف است. همبستگی دو متغیر ارضای نیازهای فردی با تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی 141/0 - است. جهت رابطه معکوس و شدت آن ضعیف است. همبستگی دو متغیر گروههای مرجع با تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی 277/0 - است. جهت رابطه معکوس و شدت آن ضعیف است. همبستگی دو متغیر رضایت­مندی از زندگی با تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی 303/0 - است. جهت رابطه معکوس و شدت آن ضعیف است. همبستگی دو متغیر پیوستگی اجتماعی با تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی 48/0 - است. جهت رابطه معکوس و شدت آن متوسط است. همبستگی دو متغیر تضاد ارزشی با تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی 92/0 است. جهت رابطه معکوس و شدت آن بسیار است. همبستگی دو متغیر رعایت هنجارهای اجتماعی با تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی 85/0 - است. جهت رابطه معکوس و شدت آن بسیار قوی است. همبستگی دو متغیر تایید کنترل اجتماعی با تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی 20/0 - است. جهت رابطه معکوس و شدت آن ضعیف است. همبستگی دو متغیر مشروعیت اجتماعی با تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی 253/0 است. جهت رابطه مثبت و شدت آن بسیار است.

 

تحليل رگرسيون چند گانه

جدول شماره­ی ۶: تحليل رگرسيون چند گانه براي تبيين متغير وابسته (تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی)

انحراف استاندارد	ضریب تعیین تعدیل شده	ضریب تعیین	همبستگی
54491/2	335/0	372/0	610/0

داده­هاي جدول نشان مي­دهد كه ضريب همبستگي معادل610/0 محاسبه شده است، كه بيان­گر اين مطلب است كه نه متغير(میزان روابط اجتماعی، ارضای نیازهای فردی، گروههای مرجع، میزان رضایت­مندی از زندگی، میزان پیوستگی اجتماعی، تضادارزشی، رعایت هنجارهای اجتماعی، تایید کنترل اجتماعی، مشروعیت اجتماعی) به طور همزمان تقريباً 61/0 با تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی همبستگي دارند. در اين بررسي ضریب تعیین تعدیل شده معادل 372/0 محاسبه شده است،‌ يعني حدود 37 درصد تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی توسط متغيرهاي نه­گانه مورد بررسي توضيح داده مي­شود،‌ و 63 درصد باقيمانده ناشي از عواملي خارج از مشاهدات مورد بررسي ما مي­باشند.

 

جدول شماره7: ضرايب تاثير مدل تبيين كننده تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی

متغير	B	Beta	T	Sig.
ثابت	982/16	-	838/8	000/0
ارضای نیازهای فردی	581/0	122/0	744/4	000/0
گروههای مرجع	241/0-	198/0-	803/2-	006/0
میزان رضایت مندی از زندگی	341/0-	271/0-	497/3-	001/0
میزان پیوستگی اجتماعی	0.359	0.293	3.187	0.002
تضادارزشی	-0.87	-0.88	-1.346	0.001
رعایت هنجارهای اجتماعی	0.88	0.205	1.430	0.000
تایید کنترل اجتماعی	0.44	0.68	1.650	0.000
مشروعیت اجتماعی	0.113	0.65	1.743	0.000
میزان روابط اجتماعی	-0.113	0.42	-2.690	0.008

ضرایب تأثیر استاندارد موجود در جدول بالا نشان می­دهد: تضادارزشی با ضريب تأثير رگرسيوني (88/0 -=(Beta ، تایید کنترل اجتماعی با ضريب تأثير رگرسيوني (68/0 =(Beta ، مشروعیت اجتماعی با ضريب تأثير رگرسيوني (65/0 =(Beta ، میزان روابط اجتماعی با ضريب تأثير رگرسيوني (42/0 =(Beta ، میزان پیوستگی اجتماعی با ضريب تأثير رگرسيوني (293/0 =(Beta، میزان رضایت­مندی از زندگی با ضريب تأثير رگرسيونی (271/0- =(Beta ، رعایت هنجارهای اجتماعی با ضريب تأثير رگرسيوني (205/0 =( Beta  و ارضای نیازهای فردی با ضريب تأثير رگرسيوني (122/0 =( Beta  و گروه­های مرجع با ضريب تأثير رگرسيوني (198/0- =( Beta  به ترتیب در رتبه های 1 تا 9 قرار گرفته است.

 

 

 

تحلیل رگرسیون ساده تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی

جدول شماره8: ضرايب تاثير مدل تبيين كننده تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی

متغير	B	Beta	T	Sig.
ثابت	131/16	-	414/9	000/0
عوامل موثر	160/0-	750/0	586/4	000/0

ضرایب تأثیر استاندارد موجود در جدول بالا شدت اثرگذاری متغیر عوامل موثر بر تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی را به میزان (750/0 =( Beta  نشان می­دهد.

نتیجه گیری

به طور کلی می توان گفت که مطالعه­ی حاضر مؤید چهاچوب مفهومی انتخابی آن است در این پژوهش نظریه­های ساترلند، دیویس و نواتسورم،کارل ماکس و... استفاده شده است.  هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی عوامل اجتماعی است که خلاء آن­ها باعث رفتارهای انحرافی است. از نتايج به دست آمده استنباط مي­شود که عوامل: میزان روابط ­اجتماعی مستقیم و مجازی، ميزان پیوستگی اجتماعی، میزان رضایت­مندی از زندگی، گروه­های مرجع، رعایت هنجارهای اجتماعی، تأییدکنترل اجتماعی رابطه­ی معکوسی با تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی دارد، که این یافته­ها با با مطالعات ساترلند(به نقل از لنديش¹³، ۲۰۰۱) همسو مي­باشد. برحسب نظريات ساترلند، رفتار انحرافي ارثي نيست و در اثر فرايند ارتباط، بويژه در داخل يک گروه محدود(مثل خانواده، گروه دوستان، باند و... ) آموخته مي­­شود. اهميت توجه به اين عامل از آنجا ناشي مي­شود که در اغلب مطالعات جامعه شناسان بزرگي نظير شاو و مک­كي¹⁴(به نقل از صفوي، ۱۳۶۷)، کواراسوس¹⁵ (به نقل از رشيدپور، 1345 ) و تحقيقات مرکز وکرسون(به نقل از کی­نيا، ۱۳۷۳) مطابقت دارد. تأملي در يافته اخير، لزوم برنامه­ريزي در راستاي ايجاد محيطي سالم در خانواده­ها از طريق آموزش و ارائه­ی خدمات فرهنگي را دو چندان مي­نمايد. اعمال کنترل شديد نیز تاثيرات مخربي را در بروز و تشديد جوانان به تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی دارد. يافته­ی پژوهش حاضرتناسب زيادي با نظريه­ی اسناد واینر دارد(واينر¹⁶ به نقل از سيف، ۱۳۷۹) دارد. طبق نظر واينر، تأثير کنترل بيروني بر رفتار افراد، مقطعي و زودگذر است و نمي­توان از آن به عنوان يک منبع تأثيرگذار حقيقي نام برد و با محو عامل بيروني، به احتمال بسيار زياد، آن دست از عملکردهاي افراد که دروني نبوده و صرفاً کنترل بيروني بر آ­ن­ها حکم­فرما بوده، در جهت عکس، سير خواهند نمود يا دست­کم در ادامه با ضعف و نقصان مواجه خواهند شد. از سوي ديگر برطبق نظر واينر هرگاه در هر امري منبع کنترل، دروني باشد فرد خود را مسئول اصلي رفتار مي­داند. از پيامدهاي مثبت اين تصور، ايجاد حس تاثيرگذار بودن فرد در فرايند زندگي مي­باشد. فردي که منبع کنتر­ل­پذيري او دروني است. احساس ارزش­مندي در او تقويت شده و احتمال انجام آن فعاليت (فعاليت­هاي مبتني بر کنترل­پذيري دروني) را در آينده افزايش مي­دهد. به همين منوال در مقوله انحرافات اجتماعي هرگاه فرد نقش خود را در روند اعمال و رفتار خود، فعال و اثرگذار بداند، در واقع خود را مسئول اصلي اداره­ی امور زندگي تصور مي­کند و مسئوليت و عواقب تصميم­ها و رفتارهاي خود را مي­پذيرد. حال اگر شرايط را به گونه­اي فراهم نماييم تا فرد ضمن ايجاد حس تاثيرگذاري در روند زندگي فردي و اجتماعي، به نقش خود ايمان آورد، مي­توان به تحقق اين مهم، يعني پاسخ­گويي و مسئوليت­پذيري افراد در قبال رفتار و کردار خود، اميد بست. اين رويه از مهمترين و کارآمدترين راهکارها در خودارزيابي، مشارکت­پذيري، و تعامل سازنده با اجتماع به شمار مي­رود. وضعيت اقتصادي نیز عامل دیگری بر تمایل به ارتکاب رفتارهای انحرافی است. وضعيت نامساعد اقتصادي مي­تواند يکي از زمينه­هاي بروز انواع انحرافات در جامعه باشد. از سوي ديگر اين يافته با مطالعات شاو و مک­کي (به نقل از صفوي، ۱۳۶۷)،کي­برگ¹⁷ (به نقل از کی­نيا، ۱۳۷۰)،کوييني (به نقل از ممتاز، ۱۳۸۱)، هم خواني دارد.  اين يافته، تاثير و اهميت عوامل اقتصادي بر انحرافات اجتماعي را دو چندان مي­نمايد و آن را از حالت ملي به فراملي تبديل مي­کند؛ همچنين نمايانگر آن است که در جوامع انساني هر کجا که شرايط اقتصادي نامطلوبي وجود داشته باشد احتمال بروز آسيب­هاي اجتماعي افزايش مي­يابد و اين امر توجه جدي مسئولين کشوري، در اهتمام به ارتقاء سطح رفاه اقتصادي جامعه را مضاعف مي­سازد. عامل دیگر« امور فرهنگي ـ آموزشي » می­باشد که بي­توجهي به آن مي­تواند لطمات سنگيني را بر پيکره­ی جامعه وارد سازد. يکي از ويژگي­هاي عمده­ی جوامع در قرن بيست و يکم، اهميت دم افزون و گستره­ی کاربرد فناوري­هاي ارتباطات و اطلاعات است. سرعت سريع رشد و اشاعه­ی اطلاعات در جامعه­ی جهاني، منجر به کمرنگ شدن مرزهاي فيزيکي شده است. هر ملتي که بخواهد در اين عصر تغييرات، پويا بماند و ضمن استقبال از تغييرات مطلوب، از آسيب­هاي تهديدکننده­ی همنوايي در جامعه دوري نمايد مي­بايست در زمینه­ی آموزش مفاهيم فرهنگي متناسب با نياز جامعه، با استفاده از انواع روش­هاي فراگير محور، نظامي را طرح­ريزي نمايد که در راستاي بهره­وري حرکت نموده و بتواند با حداقل امکانات، به حداکثر بازدهي متناسب با اهداف دست يابد. اين امر اهميت سرمايه­گذاري مالي، مادي، انساني، و اطلاعاتي را در اين زمينه دوچندان مي­نمايد، چرا که اگر ما به دنبال دستيابي به جامعه­اي پويا و با نشاط به همراه شهرونداني سالم هستيم بايد زمینه­ی دستيابي به آن را نيز فراهم کنيم. 

 

پیشنهادهای پژوهش

برای کاهش این مشکل، خانواده‌ها وظايفي در مقابل پيشگيري از جرم و بزهكاري فرزندان خود دارند كه به برخي از آن‌ها اشاره شود:

1. دوستي با فرزند و حذف فاصله والدين با فرزندان، به گونه اي كه آنان به راحتي مشكلات و نيازهاي خود را با والدين مطرح کنند؛

1. تقويت اعتقادات فرزند، به ويژه در كودكي و نوجواني، دركنار پاي‌بندي عملي والدين به آموزه هاي ديني؛

2. ايجاد محيط و بستر مناسب و سازگاري در محيط خانه؛

4. ايجاد بستر مناسب براي احساس امنيت، آرامش، صفا و صميميت و درك متقابل والدين و فرزندان؛

3. مراقبت والدين نسبت به اعمال و رفتار فرزندان خود؛

علاوه بر خانواده، ساير نهادها از جمله مجموعه حاكميت، آموزش و پرورش، قوه قضائيه، بهزيستي و... نيز در اين زمينه وظايفي دارند كه به برخي از آن ها اشاره مي شود:

1. اعمال مجازت هاي سنگين، علني و جدي (در ملأ عام) براي باندهاي فساد، اغفال و...؛

2. تقويت نظارت هاي اجتماعي رسمي و دولتي و نيز نظارت‌هاي مردمي و محلي از جمله امر به معروف و نهي از منكر براي پاك­سازي فضاي جامعه و تعديل آزادي هاي اجتماعي؛

3. برنامه ريزي اصولي و صحيح براي اشتغال درجامعه، رفع بي­عدالتي، و پي‌گيري منطقي نيازهاي جوانان، تأمين امنيت و نياز شهروندان؛

4. جلوگيري از مهاجرت­هاي بي­رويه به شهرهاي بزرگ و جلوگيري از پرداختن جوانان به شغل­های كاذب؛

5. ايجاد مراكز آموزشي، ورزشي، تفريحي، مشاوره اي براي گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان؛

6. ايجاد تسهيلات لازم براي جوانان و نوجوانان از قبيل وام ازدواج، وام مسكن، وام اشتغال، و... ؛

7. ايجاد بستر مناسب براي ايجاد بيمه­ی همگاني، بيمه­ی بيكاري، و برخورداري نوجوانان و جوانان از تسهيلات اجتماعي و...؛

8. از آن رو كه از جمله عوامل مؤثر در ارتكاب جرم، بيكاري و فقر مي­باشد، مي بايست با برنامه­ريزي دقيق، كه نياز به عزم ملي دارد، نسبت به اشتغال در جامعه و ريشه كني فقر و بي كاري اقدام لازم و بايسته صورت گيرد.

 

منابع و مآخذ

-       آزاد ارمکی .تقی. (۱۳۷۷).بررسی مسائل اجتماعی ایران.نشر جهاد

-       احمدی، حبیب. (۱۳۷۷). نظریه‌های انحرافات اجتماعی، شیراز، زر، چاپ اول.

-       اسماعیلی، ایرج و همکاران. (۱۳۷۹). بررسی وضعیت اعتیاد در میان زندانیان دارای تحصیلات دانشگاهی تهران، مجموعه مقالات سمینار اعتیاد و جوان.

-       رفیع پور، فرامرز.(1380).توسعه وتضاد، تهران:شرکت سهامی انتشار،چاپ دوم.

-       سراج­زاده، سید حسین؛ فیضی، ایرج. (۱۳۸۶). عوامل اجتماعی موثر بر مصرف تریاک و مشروبات الکلی در بین دانشجویان، فصلنامه­ی علوم اجتماعی، شماره­ی۳.

-       سيف، علی اکبر. ( ۱۳۷۹ )، روانشناسي پرورشي، تهران، انتشارات آگاه.

-       صديق سروستاني، رحمت االله. ( .(1393آسيب شناسي اجتماعي، چاپ اول، تهران: انتشارات آن.

-       صفوي، امان اله.  ( ۱۳۶۷ ). تئوري­هاي انحرافات، تهران، مجله­ی رشد، سال دوم، شماره­ی 4.

-       علیوردی نیا،اکبر؛علیمردانی،منا،(1396).کاربست تجربی نظریه­ی فعالیت­های روزمره در بررسی رفتارهای انحرافی دانشجویان، فصلنامه­ی جامعه­شناسی کاربردی، سال بیست و هشتم شماره­ی3.

-       علی­وردی­نیا، اکبر و معمار، رحمت الله. (۱۳۹۴). بررسی تجربی رابطه دینداری، خودکنترلی و رفتار انحرافی. فصلنامه­ی راهبرد اجتماعی فرهنگی. سال چهارم. پاییز ۹۴، شماره­ی۱۶.

-       علی­وردی­نیا، علی­اکبر؛ یونسی بروجنی، عرفان. (۱۳۹۲). تحلیل جامعه­شناختی رفتارهای انحرافی دانشجویان: آزمون تجربی دیدگاه نظری چندگانه. مجله­ی تحلیل اجتماعی، شماره­ی ۴.

-       علی­وردي­نيا، اكبر و قهرمانيان، داريوش. (۱۳۹۵). مطالعه جامعه­شناختي رفتارهاي انحرافي دانشجويان: كاربست تجربي نظريه انتخاب عقلاني، جامعه­شناسي نهادهاي اجتماعي، شماره­ی۳. 

-       علي­وردی­نيا، اكبر و صالح صالح نژاد. (۱۳۹۰). خودكنترلي ـ جنسيت و تأثير آن بر رفتارهاي انحرافي، فصلنامه­ی زن در توسعه و سياست، دوره­ی 9، شماره­ی ۵.

-       عليوردی­نيا، اكبر؛ شهریاری، نگار. (۱۳۹۶). بررسی رفتار انحرافی دانشجویان: ارزیابی توان تبیینی نظریه­های کلاسیک و فشار، جامعه پژوهی فرهنگی، سال هشتم، شماره­ی۲.

-       فتاحی، فرهاد؛ جهانگیرفرد، مجید؛ مهدی­زاده، علی. (۱۳۹۸). اثر عوامل زمینه ای بر بروز رفتارهای انحرافی کارکنان، فصلنامه­ی مدیریت نظامی، شماره­ی ۷۶.

-       قاسمی، وحید؛ فرداصفهانی، احسان؛ منوچهری فر، صبا؛ (۱۳۹۷). تحلیل محتوای مستند شوک با تأکید بر نظریه­های انحرافات اجتماعی، پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال هفتم، شماره­ی ۲۰.

-       کریمیان، حسین. (1387) ، نگاهی به بزهکاری نوجوانان وجوانان، پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی؛ شماره­ی۱۲۶ .

-       کواراسوس، ویلیام.(1345).بزهکاری نوجوانان کتاب، ترجمه ابراهیم رشیدپور، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.

-       کی­نيا، مهدی. ( ۱۳۷۳ ). مباني جرم­شناسي، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

-       کي­نيا، مهدي. (۱۳۷۰ )،  علوم جنايي، جلد سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

-       گیدنز،آنتونی.(1382). جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری،تهران ،نشر نی.

-       لطفی، عزت الله، فیض پور، محمدعلی؛ یاری، محمدسعید؛ ستار  رستمی، همت؛ میرزایی، سرور. (1395). بررسی تاثیر متغیرهای اقتصادی- اجتماعی بر جرم بر کشور،رهیافت تکنیک داده های ترکیبی(مطالعه موردی سرقت و قتل)، فضلنامه­ی مطالعات مدیریت انتظامی، سال یازدهم، شماره سوم.

-       محسنی تبریزی، علیرضا. (۱۳۸۱). وندالیسم، تهران: انتشارات آن، چاپ اول.

-       محسنی تبریزی، علیرضا؛ صفری شالی، رضا. (۱۳۸۳). بررسی زمینه های بزهکاری و تخریب اموال عمومی توسط نوجوانان«مطالعه موردی نوجوانان استان قزوین. فصلنامه­ی جامعه شناسی، سال دوم، شماره­ی ۳.

-       محسنی تبریزی،علیرضا؛رحمتی؛محمدمهدی.(1390).سیری در مفاهیم و نظریه های خشونت ،پرخاش و پرخاشگری به منظور ساخت و ارایه یک مدل علی-توصسفی خشونت در ورزش ، فصلنامه­ی علوم اجتماعی. شماره 19.

-       مساواتي آذر، مجيد. ( ۱۳۷۲ ). مباني جامعه­شناسي، تبريز، انتشارات احرار.

-       مشکانی، محمدرضا، مشکانی، زهراسادات. (1381)، سنجش تاثیر عوامل درونی و بیرونی خانواده بر بزهکاری نوجوانان: آزمون تجربی نظریه ترکیبی کنترل اجتماعی و پیوند افتراقی، جامعه­شناسی ایران. شماره­ی2.

-       ممتاز، فريده. ( ۱۳۸۱ ). انحرافات اجتماعي، نظريه ها و ديدگاه­ها، تهران، انتشارات شرکت سهامي انتشار.

-       Butler, J.C. (2009). “Authoritarianism and fear of Deviance. North American”, Journal of  Psychology, 11(1).

-       Ford, J. A., & Blumenstein, L. (2012). Self-control and substance use among college students. Journal of Drug Issues, 43(1).

-       Gottfredson, M.& T. Hirsch. (1990).AGenerai Theory of Crime.Stanford,CA:Stanford University Press.

-       Hirschi, T. (1969). Causes of Delinquency. Berkeley: Univ. of Ca Press.

-       Jones, S., and Quisenberry, N. (2004). The general theory of crime: How general is it? , Deviant Behavior, 25.

-       Landis, Judson. R. (2001), Sociology: concepts and Characteristics, 12 th ed, Wadsworth- T HOMSON Learning.

-       Merton, Robert. (1966), Social Structure, MC Milan Publishing Company.

-       Sattler, S., Graeff, P., & Willen, S. (2013). Explaining the decision to plagiarize: an empirical test of the interplay between rationality, norms, and opportunity. Deviant Behavior, 34(6), 444-463.

-       Siegel, Larry J. (2010), Criminology. London. Wadsworth Publishing Company

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

[1] .Siegel

[2] .Staller&et.al.

[3]  .Ford&Blumenstein.

[4]  .Webster

[5]  .Butler

[6]  .Jones&Quisenberry

[7] .Hirschi

[8] .Rational choice Theory

[9] .Merton 

[10] .Sutherland

[11] .Differential Association

[12]  . Davis& Newstrom

[13]  .Landish

[14]  .Clifordshaw & Henery Mc Kay

[15]  .Kevaraceus

[16]  .Vyner

[17]  . Kay Berg

---