نقش و کارکردهای سیاسی حج در عصر عباسی

Subject Areas : Epistemological and methodological researcher of historical research

esa samadi ¹ (phd student)
allahyar khalatbari ² (professor.....)
mehdi ansari ³ (assistant professor)

Received: 2019-06-17 Accepted : 2019-10-13 Published : 2019-05-22

Keywords: عباسیان, تاریخ اسلام, حج, کارکرد سیاسی,

Abstract :

حج از نخستین فرائض الهی است که قدمتی به درازای آفرینش دارد. از زمان شکل‌گیری جوامع مسلمان نیز، این فریضه، در مقام یکی از ارکان دین اسلام، حضور دائمی در حیات این جوامع داشته و در مواقعی، توانسته هدایتگر مسائل مختلف آنها باشد.؛ از طرفی نیز، خود این فریضه در سراسر تاریخ اسلام متقابلاً از اوضاع مختلف حاکم بر جوامع اسلامی، متأثر می‌باشد. یکی از این دوره‌های تاریخی که از حیث کمّ و کیف حضور حج، شایسته‌ی واکاوی به‌نظر می‌رسید، عصر عباسیان از 656- 132 ق بود که از جهات گوناگون از جمله به‌جهت بازه‌ی زمانی طولانی این عصر، مطالعه‌ی آن می‌توانست حاوی اطلاعات قابل توجهی در خصوص نقش و کارکردهای سیاسی این فریضه در بخشی از تاریخ اسلام باشد. بر این اساس مقاله حاضر به روش تبیینی، تحلیلی و تاریخی، به بررسی نقش‌ها و رسالت‌های مورد اشاره‌ی حج، در عصر عباسی پرداخته است. یافته‌های تحقیق نشان داد که این فریضه با فراز و فرودهایی در عرصه‌های مختلف سیاسی دوران عباسی، حضور داشته و مورد توجه اقشار مختلف آن عصر بوده است. از طرفی نیز یافته‌ها حاکی از وجود تحولات مختلف سرنوشت این فریضه در سراسر دوران عباسی می‌باشد؛ نتیجه‌ی دیگر پژوهش از تأثیر و تأثر متقابل بین حج و سیاست و مؤلفه‌های آن در عصر مورد مطالعه داشته است.