الگوی تعاملی عوامل مؤثر بر توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش
Subject Areas : OthersZahra Javaheri ghasempor 1 , Hamid Ghasemi 2 , Nazanin Rasekh 3
1 - PhD Student in Sports Management, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamadan, Iran
2 - Associate Professor of Sport Management, Tehran Branch, Payame Noor University, Tehran, Iran
3 - Asistant Professor of Sport Management,Institute of Physical Education , Tehran, Iran
Keywords: communication literacy, communication, social interactions, social environment, teacher.,
Abstract :
The current research was designed and implemented with the aim of designing an interactive model of factors affecting the development of communication literacy of physical education teachers of the Ministry of Education. The current research method was mixed (qualitative-quantitative). The statistical population of the research included elites in the field of research, for this purpose, 13 people were identified as the research sample according to the purposeful sampling method. The research collection tool included a researcher-made questionnaire and a semi-structured interview. In the qualitative part of the research, believability, transferability, and verifiability were used to check validity. The validity of the questionnaire was examined according to the opinion of experts. Also, the reliability of this questionnaire was checked using Cronbach's alpha method (α = 0.85). In the quantitative analysis part of the research, Glaser's grounded theory method and open, axial and theoretical coding were used. In the quantitative analysis part of the research, Dimtel method was used. All research data analysis process was done in EXCEL. results of the research showed that a total of 6 general factors such as individual, environmental, nature, technology, educational and managerial factors were identified as effective factors on the development of communication literacy of physical education teachers of the Ministry of Education. According to the model, it was determined that the role of managerial and educational factors in the emergence and formation of other factors in the development of communication literacy of physical education teachers of the Ministry of Education is important and clear.
الگوی تعاملی عوامل مؤثر بر توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش
زهرا جواهری قاسم پور 1، حمید قاسمی *2، نازنین راسخ 3
1. دانشجوی دکتری گروه مدیریت ورزشی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
2. دانشیار گروه مدیریت ورزشی، واحد تهران، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3. استادیار گروه مدیریت ورزشی، واحد تهران، پژوهشگاه تربیت بدنی، تهران، ایران
تاریخ ارسال: 26/05/1402 تاریخ پذیرش: 15/02/1403 تاریخ چاپ: 25/04/1403
چکیده
تحقیق حاضر با هدف طراحی الگوی تعاملی عوامل مؤثر بر توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش طراحی و اجرا گردید. روش تحقیق حاضر آمیخته (کیفی-کمی) بود. جامعه آماری تحقیق شامل نخبگان در حوزه تحقیق بودند که بدین منظور تعداد 13 نفر برحسب روش نمونهگیری هدفمند بهعنوان نمونه تحقیق مشخص گردیدند. ابزار گردآوری تحقیق شامل پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه نیمهساختاریافته بود. در در بخش کیفی تحقیق جهت بررسی روایی از قابلیت باور پذیری (اعتبار)، انتقال پذیری و تایید پذیری استفاده گردید. روایی پرسشنامه با توجه به نظر خبرگان موردبررسی قرار گرفت. همچنین پایایی این پرسشنامه با استفاده از روش محاسبه آلفایکرونباخ موردبررسی قرار گرفت (85/0= α). در قسمت تجزیهوتحلیل کمی تحقیق، از روش گراندد تئوری از نوع گلیزر و کدگذاری باز، محوری و نظری استفاده گردید. در قسمت تجزیهوتحلیل کمی تحقیق، از روش دیمتل استفاده شد. کلیه فرایند تجزیهوتحلیل دادههای تحقیق در نرمافزار EXCEL انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که درمجموع 6 عامل کلی بهعنوان عوامل فردی، محیطی، ماهیتی، تکنولوژی، آموزشی و مدیریتی بهعنوان عوامل مؤثر بر توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش شناسایی گردید. مطابق الگو مشخص گردید که نقش عوامل مدیریتی و آموزشی در بروز و شکلگیری سایر عوامل در جهت توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش مهم و مشخص میباشد.
واژههای کلیدی: سواد ارتباطی، ارتباطات، تعاملات اجتماعی، محیط اجتماعی، معلم
مقدمه
ارتباطات بهعنوان یکی از ارکان مهم زندگی امروزی میباشد (Isidora, 2020). ایجاد ارتباطات مطلوب یکی از عوامل مهم در موفقیت افراد و سازمانها میباشد (Pasandeh, 2020). مهارتهای ارتباطی تواناییای هستند که قابل توسعه بوده و خود را در عملکرد نشان میدهد و بهندرت بهصورت بالقوه است (Katz, 2019). هماکنون انقلاب اطلاعات و ارتباطات مرزهاي ملی را در نوردیده و تحولات شگرفی را در عرصه جهانیشدن خلق کرده است. ازاینرو حجم بالاي اطلاعات و دانشهای تازه بهراحتی از طریق شبکههای اطلاعاتی در دسترس همگان قرارگرفته و دیگر جاي هیچگونه تردیدي در شکلگیری دهکده جهانی وجود ندارد (amrai, 2021). یکی از مباحث مهم در حوزه ارتباطات؛ مقوله "سواد" میباشد (Gibson, 2021). از طرفی تعاریف زیادی در مورد سواد ارائهشده است که از آن جمله میتوانیم به این موارد اشارهکنیم که؛ توانایی خواندن و نوشتن، اولین تعریفی که از سواد در اوایل قرن بیستم ارائه شد، صرفاً به توانایی خواندن و نوشتن زبان مادری معطوف بود. طبق این تعریف، فردی باسواد محسوب میشد که توانایی خواندن و نوشتن زبان مادری خود را داشته باشد. در اواخر قرن بیستم، سازمان ملل تعریف دومی از سواد را ارائه کرد. در این تعریف جدید، علاوه بر توانایی خواندن و نوشتن زبان مادری، توانایی استفاده از رایانه و یاد داشتن یکزبان خارجی هم اضافه شد. بدین ترتیب به افرادی که توان خواندن و نوشتن، استفاده از رایانه و صحبت و درک مطلب به یکزبان خارجی را داشتند، باسواد گفته شد (Marefat & et al, 2018). ارتباط یعنی انتقال پیام از یک فردبهفرد دیگر، یا از یک فرد به عدهای از افراد بهصورت کلامی (صحبت کردن باحالتهای مختلف، نوشته) و یا غیرکلامی (حرکات دست، حالت چهره، تصاویر، استفاده از لباسهای خاص) باهدف تأثیرگذاری بر افکار، احساسات و رفتار دیگران (Majedi & et al, 2018).
یکی از انواع سوادها؛ سواد ارتباطی میباشد که نقش مهمی درروند بهبود و گسترش تعاملات اجتماعی دارد (Lio & et al. 2018). سواد ارتباطی بهعنوان یکی از سوادهای ضروری در تعریف یونسکو بهعنوان توانایی برقراری ارتباط مناسب با دیگران و دانستن آداب اجتماعی مطرحشده است. با مروری بر انواع سوادهای مطرحشده در سطح جهان میتوان دریافت که محور کلیدی در همه آنها بهینهسازی درک و کاربرد ارتباط در حوزهای خاص است (Marefat & et al, 2018). سواد ارتباطی نقش مهم و تعیینکنندهای در عملکرد اجتماعی افراد و گروهها دارد. بهصورتی که بهرهگیری از سواد ارتباطی میتواند نقش تعیینکنندهای در پیشبرد اهداف اجتماعی افراد داشته باشد (Rumata & Sakinah, 2020). مطالعه در زمینه ی ارتباطات بین فردی، بهمنظور برقراری هرچه بهتر ارتباطات، امروزه در مرکز توجه سازمانها قرار دارد، بهطوریکه ارتباطات اثربخش، کلید موفقیت آنها درصحنهی رقابت با یکدیگر است. پیشرفت تکنولوژی برای موفقیت سازمان لازم است اما کافی نیست. اهمیت مدیریت منابع انسانی از دیرباز موردتوجه ویژهای قرارگرفته است. رهبران، مدیران و اعضای سازمانها در شغل خود، همواره با تصمیمگیری روبرو هستند و برای آنکه بتوانند تصمیمات مناسب را در زمان مناسب بگیرند، نیاز به اطلاعات دقیق و بهموقع دارند که از طریق برقراری ارتباط با دیگر اعضای سازمان به آنها دست پیدا میکنند (Majedi & et al, 2018). در فرآیند ارتباطات، هرچه مفهوم درک شده توسط گیرنده به مقصود اصلی فرستنده نزدیکتر باشد، ارتباط اثربخشتر است. بهمنظور جلوگیری از بروز اختلال در ارتباطات بین فردی و در راستای پیشرفت سازمان، لازم است تا مدیران از عوامل تأثیرگذار بر ارتباطات بین فردی آگاه باشند و بهخوبی آنها را مدیریت کنند (Zarei & et al, 2020).
پژوهشگران زیادی در مورد سواد ارتباطی تحقیق کردهاند. زارعی بیدسرخی و همکاران (1400) در پژوهشی به این نتایج دست یافتند که سواد ارتباطی در توسعه متناسب ورزش بسکتبال در شهر کرمانشاه تأثیر داشته است بدین معنی که هر چه میزان توانمندی افراد در ایجاد رابطه با دیگران و میزان بهرهگیری از شیوههای متناسب بیشتر باشد، این امر میتواند در پیشرفت حرفه ورزشی اثرگذار باشد (Zarei & et al, 2020). قشمی و همکاران (1399) در پژوهشی تحت عنوان بررسی نقش میانجی سواد ارتباطی در رابطه بین مهارتهای اطلاعاتی و خودکارآمدی کارآفرینانه به این نتایج دست یافتند که کلیه روابط بین متغیرها معنیدار بوده و مدل نظری پژوهش تأیید و بهعنوان مدل نهایی پذیرفته میشود. نقش میانجیگری سواد ارتباطی نیز آشکار شد و رابطه بین مهارتهای اطلاعاتی باسواد ارتباطی و مؤلفههای آن مثبت و معنیدار بوده و مهارتهای اطلاعاتی و مؤلفههای آن پیشبینی کننده سواد ارتباطی بودند (Gheshmi & et al, 2019). قاسمی و همکاران (1398) در پژوهشی به این نتایج دست یافتند که تمهای اصلی سواد ارتباطی شامل ارتباط مبتنی بر حواس، ارتباط تخصصی و ارتباط در سطوح مختلف بود. تم اصلی ارتباط مبتنی بر حواس مشتمل بر تمهای فرعی سوادهای بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و چشایی بود. تم اصلی ارتباط تخصصی مشتمل بر تمهای فرعی سوادهای سخن گفتن، نوشتن، خواندن، دیدن، زبان بدن، فناوریهای ارتباطی، ارتباط بین فرهنگی، تبلیغاتی، ارتباط سازمانی، روابط عمومی، روابط بینالملل، حقوق شهروندی، مالی، تجاری، هیجانی و پژوهش ارتباطی بود. تم اصلی ارتباط در سطوح مختلف نیز مشتمل بر سوادهای درون فردی، میان فردی، گروهی، جمعی و فرا فردی بود؛ بنابراین باید به این نکته توجه داشت که سرعت تحولات ارتباطی در دنیای امروز، به همان اندازه که ضرورت توجه و تأکید بر سواد ارتباطی را افزایش میدهد، به همان اندازه بازنگری و بهروزرسانی آن را متناسب با تحولات ارتباطی روز افزایش میدهد (Ghasemi & et al, 2019). ایسیدورا (2020) پژوهشی با عنوان مدیریت عملکرد مؤثر از طریق ارتباطات درونسازمانی بهمنظور ایجاد هویت مشترک به انجام رساند. یافتههای پژوهش نشان داد که هر دو هویت مشترک و غیرمشترک میتواند به ارتباطات سازمانی بهتر منجر شود. همچنین شکلگیری همکاری درونسازمانی و کار مشارکتی میتواند عملکرد و کارایی سازمان را ارتقاء دهد (Isidoura, 2020). پوکزواردوسکی (2020) تحقیقی در ارتباط با مربیان و قهرمانان پرداختند و اشاره بر این داشتند که شناخت مهارتهای ارتباطی افراد و اعمال نفوذ برآنان بهمنظور تحقق اهداف سازمانی موضوعی اساسی در مطالعه رفتار انسانی است. بر همین اساس ایجاد ارتباط، احساس اجتماعی بودن را در انسان برمیانگیزد و در برقراري این ارتباط فرد به مهارتهای تازه و طرز فکرهاي جدید دست مییابد تا جائی که هرچه سازمانها گستردهتر میشوند، ارتباطات انسانی شکل پیچیدهتری به خود میگیرند (Poczwardowski, 2020). امروزه مهارتهای ارتباطی مدیران رو به تعالی میباشد، ازاینرو مدیران سازمانهاي ورزشی به دانش برقراري ارتباط نیاز دارند. یک مدیر ورزشی لایق با هر دو عامل محیطی مثبت و منفی ارتباط برقرار خواهد کرد تا سازمان بتواند راههایی را براي تحقیق و بحث روي سرمایههای مثبت و منفی نشان دهد. ارتباط مؤثر میتواند به یکی از مهمترین اهداف سازمانها تبدیل گردد. مدیران باید دیدگاه ارتباطی داشته باشند (Ghasemi & et al, 2019). یکی از گروههای منابع انسانی در سیستم آموزشی هر کشوری، معلمان میباشند. درواقع، معلمان از اصلیترین منابع انسانی در آموزشوپرورش میباشند که معلمان تربیتبدنی نیز از آن دسته میباشند. معلمان تربیتبدنی از جایگاه ویژهای در بین دانشآموزان برخوردارند. دانشآموزان اصولاً به دلیل ماهیت متفاوت درسی تربیتبدنی، ارتباط صمیمانهتری با معلم تربیتبدنی خود برقرار میکنند. همین امر باعث میشود که این معلمان بهعنوان الگوهای موردنظر در همه حیطههای سلامتی، جسمی، رفتاری و اخلاقی برای دانشآموزان، انتخاب شوند. از اینرو آمادگی کامل این معلمان در تمامی جنبههای زندگی بسیار حائز اهمیت میباشد. درواقع با استفاده از تکنیکهای بهسازی منابع انسانی میتواند شاهد عملکرد بهتر این دسته از معلمان بود. در پژوهشهای بسیاری به بررسی عملکرد معلمان تربیتبدنی پرداختهشده است و بدین منظور شاخصهایی برای ارزیابی آنها تدوینشده است. ازاینرو با توجه به نقش مثبت فعالیتهای معلمان تربیتبدنی و نقش پررنگ بهسازی منابع انسانی بر عملکرد کارکنان و همچنین نبود منابع تحقیقاتی مرتبط باسواد ارتباطی و استراتژیهای توسعه آن، انجام پژوهش حاضر باهدف طراحی مدل توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش مهم و ضروری میباشد. با یادگیری سواد ارتباطی رابطهی ما حتی باکسانی که نظرشان بسیار با نظر ما متفاوت است نیز پیشرفت خواهد کرد و زاویهی دید جدیدی نسبت به آن پیداکرده و موفق خواهیم شد در عین حفظ نظرات خودمان ارتباط عمیقتری با آنها نیز برقرار کنیم. اهمیت موضوع فوق بسیار زیادتر ازآنچه در نگاه اول به نظر میرسد است، چون اگر ما بتوانیم باکسانی که اختلاف داریم ارتباط برقرار کرده و ارتباطمان را تا حدی هم که شده گسترش دهیم، از هر نظر دنیای بهتری را برای خود و آنها خواهیم آفرید. با توجه به اهمیت سواد ارتباطی؛ نبود مطالعات جدی در مسیر توسعه سواد ارتباطی معلمان تربیت بدنی می تواند منجر به کاهش سیستم عملکردی ورزش مدارس گردد. به عبارتی پایین بودن سطح سواد ارتباطی معلمان تربیت بدنی می تواند نظام استعدادیابی در ورزش مدارس را به صورت جدی دچار مشکل نماید. از طرفی با توجه به وجود مشکلات عمده در ورزش مدارس؛ نمی توان انتظار داشت که عواملی که منجر به توسعه سواد ارتباطی معلمان تربیت بدنی می گردد را به صورت یکپارچه اجرایی نمود. این مساله باعث شده است تا لزوم برنامه ریزی بهینه جهت اجرایی سازی عوامل موثر کلیدی در مسیر توسعه سواد ارتباطی معلمان تربیت بدنی را فراهم نمود. به عبارتی عدم توجه نظامند به مساله سواد ارتباطی در میان معلمان تربیت بدنی و همچنین وجود مشکلات عمده در این خصوص باعث شده است تا معلمان تربیت بدنی از سطح یکسانی از سواد ارتباطی برقرار نباشند و تفاوت های عمده ای در خصوص میزان سواد ارتباطی آنان وجود داشته باشد. این مسئله سبب گردیده است تا ابهامات اساسی در خصوص روند توسعة سواد ارتباطی و عوامل مؤثر بر آن وجود داشته باشد؛ بنابراین تحقیق حاضر باهدف الگوی روابطی عوامل مؤثر بر توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش در پی پاسخ به این سؤالات است که عوامل مؤثر بر توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش چه میباشد؟ و الگوی روایطی این عوامل چه میباشد؟
روششناسی
تحقیق حاضر ازجمله تحقیقات آمیخته میباشد که بهصورت روشهای کیفی و کمی انجام گردید و با توجه به کاربرد آن در محیط وزارت آموزشوپرورش ازجمله تحقیقات کاربردی میباشد. روش گردآوری داده ها در تحقیق حاضر بهصورت میدانی بود. جامعة آماری پژوهش حاضر شامل تمامی نخبگان آگاه به موضوع پژوهش بودند که این افراد، بهصورت هدفمند انتخاب شدند. بهمنظور شناسایی این نمونهها، از روش نمونهگیری هدفمند استفاده گردید. این نمونهگیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و درنهایت تعداد 13 نفر بهعنوان نمونه مشخص گردیدند. به عبارتی با توجه به ماهیت روش کمی پژوهش (رویکرد دیمتل) که نیاز به خبرگان و افراد آگاه به موضوع پژوهش دارند؛ لذا جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی و کمی یکسان بود. ویژگی های خبرگی نمونه های تحقیق در سه حوزه تحصیلات (دارا بودن مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر مرتبط با موضوع پژوهش)، پژوهش (دارا بودن حداقل 3 مقاله علمی در حوزه پژوهش) و تجربه (دارا بودن حداقل 7 سال سابقه شغلی در حوزه ورزش آموزش و پرورش) بود.
ابزار گردآوری تحقیق حاضر در بخش کیفی، مصاحبه نیمه ساختاریافته میباشد. در بخش کیفی تحقیق جهت بررسی روایی از قابلیت باور پذیری (اعتبار)، انتقال پذیری و تایید پذیری استفاده گردید. بدین منظور محقق جهت بررسی قابلیت باورپذیری از تایید فرایند پژوهش توسط هشت متخصص و همچنین استفاده از دو کدگذار جهت کدگزاری چند نمونه مصاحبه جهت کسب اطمینان از یکسانی دیدگاه کدگذاران استفاده گردید. همچنین جهت بررسی انتقال پذیری از نظرات سه متخصص که در پژوهش مشارکت نداشتند در مورد یافته های پژوهش مورد مشورت قرار گرفتند. همچنین جهت بررسی قابلیت تایید پذیری از ثبت و ضبط تمامی مصاحبه ها و بررسی آنان در زمان های مورد نیاز استفاده گردید. در بخش کیفی تحقیق جهت بررسی پایایی، از کمیته های تخصصی استفاده گردید. بدین صورت که از اعضای این کمیته تخصصی جهت کدگذاری موازی برخی مصاحبه ها و همچنین ارزیابی و برنامه های مربوط به مصاحبه ها استفاده شد. همچنین با توجه به مصاحبههای انجامشده، عواملی شناسایی گردید که این عوامل بهعنوان ابزار گردآوری تحقیق در بخش کمی استفاده گردید. این پرسشنامه به دو بخش کلی ویژگیهای جمعیت شناختی و سؤالهای آنکه با توجه روش دیمتل طراحیشده بود. روایی این پرسشنامه با توجه به بررسی نظرات خبرگان مورد تأیید قرار گرفت. میزان پایایی کلی این پرسشنامه نیز پس از محاسبه آلفای کرونباخ، میزان 85/0 مشخص گردید. همچنین در قسمت تجزیهوتحلیل کمی تحقیق، از روش دیمتل استفاده شد. به علت اینکه روش دیمتل روابط میان عوامل را موردبررسی قرار میدهد و مشخص مینماید که تأثیر بر یک عامل سبب تأثیرگذاری بر سایر عوامل میگردد از روش فوق جهت مطالعه و تحلیل روابط میان عوامل مؤثر بر توسعه سواد ارتباطی در میان معلمان تربیتبدنی استفاده گردید. کلیه فرایند تجزیهوتحلیل دادههای تحقیق در نرمافزار EXEL انجام شد.
یافتههای پژوهش
یافتههای توصیفی مربوط به نمونههای آماری تحقیق حاضر در جدول 1 به نمایش گذاشتهشده است.
جدول 1: یافتههای توصیفی تحقیق
Table 1: Descriptive findings of the research
ویژگیهای جمعیت شناختی | گروهها | فراوانی | درصد |
جنسیت | مرد | 8 | 5/61 |
زن | 5 | 5/38 | |
سطح تحصیلات | دکتری | 10 | 9/76 |
کارشناسی ارشد | 3 | 1/23 | |
رده سنی | زیر 35 سال | 3 | 1/23 |
35-50 سال | 6 | 1/46 | |
بالای 50 سال | 4 | 8/30 |
نتایج توصیفی پژوهش نشان داد که نمونههای پژوهش شامل 5/61% مرد و 5/38% زن بودند. همچنین از این میان نمونههای پژوهش افراد دارای مدرک تحصیلی دکتری با 9/76% بیشترین تعداد را دارا میباشند. نتایج توصیفی نشان داد که افراد با رده سنی 50-35 سال با 1/46 درصد بیشترین فراوانی را دارا بودند. جدول شماره 2، مقولههای حاصل از کدگذاری باز را به نمایش گذاشته است.
جدول 2: کدگذاری باز
Table 2: Open coding
مقولهها | فراوانی |
بهبود تواناییهای اجتماعی معلمان تربیتبدنی | 11 |
خودآگاهی در میان معلمان تربیتبدنی در خصوص وضعیت سواد ارتباطی آنان | 10 |
شناسایی شخصیتهای درونگرا در میان معلمان تربیتبدنی | 8 |
بهبود رفتارهای شهروندی سازمانی در معلمان تربیتبدنی | 9 |
بهبود روحیه تعاملات اجتماعی معلمان تربیتبدنی | 9 |
بهبود اعتمادبهنفس معلمان تربیتبدنی | 9 |
بهبود نگرش مطلوب معلمان تربیتبدنی در خصوص سواد ارتباطی | 10 |
پویاسازی محیط مدارس در مسیر تعامل اجتماعی | 11 |
شفافسازی وضعیت پتانسیل موجود در مسیر رشد سواد ارتباطی | 9 |
ایجاد محرکهای محیطی در مسیر توسعه سواد ارتباطی | 9 |
ایجاد فرهنگ تعاملات اجتماعی در آموزشوپرورش | 9 |
اطلاعرسانی در خصوص اهمیت سواد ارتباطی | 7 |
ایجاد دغدغه در جهت بهبود سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی | 9 |
ایجاد الگوهای مناسب در مسیر رشد سواد ارتباطی | 9 |
ایجاد استانداردهای ارزیابی در جهت سنجش سواد ارتباطی | 9 |
قانونگذاری در حوزه سواد ارتباطی | 10 |
تطابق استانداردهای شغلی موجود در سازمانها با اهداف سواد ارتباطی | 8 |
بازنگری و اصلاح شرح شغلهای کارکنان با تأکید بر سواد ارتباطی | 8 |
توجه به سواد ارتباطی درروند جذب معلمان تربیتبدنی | 8 |
بهبود زیرساختهای فنی در مسیر تعامل اجتماعی | 8 |
ایجاد فضای مجازی در جهت بهبود تعاملات اجتماعی معلمان تربیتبدنی | 7 |
ایجاد بانکهای اطلاعاتی در خصوص روند توسعه سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی | 8 |
استفاده از ابزارهای دیجیتال جهت شکلگیری و بهبود سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی | 9 |
آموزش تعاملات اجتماعی در میان معلمان تربیتبدنی | 9 |
ایجاد سرفصلهای آموزشی در خصوص بهبود سواد ارتباطی | 10 |
بهروزرسانی استانداردهای عملی در حوزه سواد ارتباطی | 11 |
بهبود محتوا در حوزه سواد ارتباطی | 8 |
وجود کرسیهای مشورتی جهت توسعه سواد ارتباطی | 9 |
دانش مدیران وزارت ورزش و جوانان نسبت به سواد ارتباطی | 9 |
حمایت مدیران ارشد از سواد ارتباطی در میان معلمان تربیتبدنی | 9 |
ارزیابی میزان سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی | 8 |
ایجاد کارگروههای فنی در جهت بهبود سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی در وزارت آموزشوپرورش | 8 |
ایجاد منابع مالی مناسب جهت بهبود سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی | 8 |
پایش معلمان تربیتبدنی از منظر توان ارتباطی | 10 |
توجه به سواد ارتباطی در وضع مقررات جدید سازمانی | 11 |
مشوقهای شغلی جهت ارتقا عملکرد در خصوص سواد ارتباطی | 8 |
مطابق با نتایج جدول 2 مشخص گردید که تعداد 36 مقوله پس از انجام مصاحبههای پژوهش و کدگذاری باز استخراج گردید. جدول 3، کدگذاری محوری انجامشده در پژوهش حاضر را نشان میدهد.
جدول 3: کدگذاری محوری
Table 3: Axial coding
مقولات | |
عوامل فردی | بهبود تواناییهای اجتماعی معلمان تربیتبدنی |
خودآگاهی در میان معلمان تربیتبدنی در خصوص وضعیت سواد ارتباطی آنان | |
شناسایی شخصیتهای درونگرا در میان معلمان تربیتبدنی | |
بهبود رفتارهای شهروندی سازمانی در معلمان تربیتبدنی | |
بهبود روحیه تعاملات اجتماعی معلمان تربیتبدنی | |
بهبود اعتمادبهنفس معلمان تربیتبدنی | |
بهبود نگرش مطلوب معلمان تربیتبدنی در خصوص سواد ارتباطی | |
عوامل محیطی | پویاسازی محیط مدارس در مسیر تعامل اجتماعی |
شفافسازی وضعیت پتانسیل موجود در مسیر رشد سواد ارتباطی | |
ایجاد محرکهای محیطی در مسیر توسعه سواد ارتباطی | |
ایجاد فرهنگ تعاملات اجتماعی در آموزشوپرورش | |
عوامل ماهیتی | اطلاعرسانی در خصوص اهمیت سواد ارتباطی |
ایجاد دغدغه در جهت بهبود سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی | |
ایجاد الگوهای مناسب در مسیر رشد سواد ارتباطی | |
ایجاد استانداردهای ارزیابی در جهت سنجش سواد ارتباطی | |
قانونگذاری در حوزه سواد ارتباطی | |
تطابق استانداردهای شغلی موجود در سازمانها با اهداف سواد ارتباطی | |
بازنگری و اصلاح شرح شغلهای کارکنان با تأکید بر سواد ارتباطی | |
توجه به سواد ارتباطی درروند جذب معلمان تربیتبدنی | |
عوامل تکنولوژی | بهبود زیرساختهای فنی در مسیر تعامل اجتماعی |
ایجاد فضای مجازی در جهت بهبود تعاملات اجتماعی معلمان تربیتبدنی | |
ایجاد بانکهای اطلاعاتی در خصوص روند توسعه سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی | |
استفاده از ابزارهای دیجیتال جهت شکلگیری و بهبود سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی | |
عوامل آموزشی | آموزش تعاملات اجتماعی در میان معلمان تربیتبدنی |
ایجاد سرفصلهای آموزشی در خصوص بهبود سواد ارتباطی | |
بهروزرسانی استانداردهای عملی در حوزه سواد ارتباطی | |
بهبود محتوا در حوزه سواد ارتباطی | |
وجود کرسیهای مشورتی جهت توسعه سواد ارتباطی | |
دانش مدیران وزارت ورزش و جوانان نسبت به سواد ارتباطی | |
عوامل مدیریتی | حمایت مدیران ارشد از سواد ارتباطی در میان معلمان تربیتبدنی |
ارزیابی میزان سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی | |
ایجاد کارگروههای فنی در جهت بهبود سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی در وزارت آموزشوپرورش | |
ایجاد منابع مالی مناسب جهت بهبود سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی | |
پایش معلمان تربیتبدنی از منظر توان ارتباطی | |
توجه به سواد ارتباطی در وضع مقررات جدید سازمانی | |
مشوقهای شغلی جهت ارتقا عملکرد در خصوص سواد ارتباطی |
نتایج تحقیق نشان داد که درمجموع 6 عامل کلی بهعنوان عوامل فردی، محیطی، ماهیتی، تکنولوژی، آموزشی و مدیریتی بهعنوان عوامل مؤثر بر توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش شناسایی گردید. جهت شناسایی روابط فیمابین عوامل شناساییشده از روش دیمتل استفاده شد. خروجی روش دیمتل در جدول 4 به نمایش گذاشتهشده است.
جدول 4: نتایج روش دیمتل
Table 4: Dimtel method results
عوامل | میزان اثرگذاری | میزان اثرپذیری | وضعیت کلی | اثر شبکه | نوع عامل |
فردی | 958/5 | 638/4 | 623/10 | 346/1 | علی |
محیطی | 109/5 | 019/5 | 129/10 | 0901/0 | علی |
ماهیتی | 971/4 | 603/5 | 575/10 | 631/0- | معلولی |
تکنولوژی | 761/4 | 084/5 | 845/9 | 323/0- | معلولی |
آموزشی | 685/4 | 788/4 | 473/9 | 103/0- | معلولی |
مدیریتی | 629/4 | 008/5 | 637/9 | 379/0- | معلولی |
با توجه به نتایج جدول بالا مشخص گردید که جنبههای حمایتی و عوامل فرهنگی بهعنوان عوامل علی و عوامل توانمندی مدیران و کارکنان، زیرساختهای فنی، قوانین و مقررات، انگیزش و جنبههای سازمانی بهعنوان عوامل معلولی مشخص گردید. شکل 1، نقشه شبکه روابط عوامل مؤثر بر توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش را نشان میدهد.
شکل 1: نقشه شبکه روابط
Figure 1: Relationship network map
مطابق با این الگو مشخص گردید که نقش عوامل مدیریتی و آموزشی در بروز و شکلگیری سایر عوامل در جهت توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش مهم و مشخص میباشد.
بحث و نتیجهگیری
سواد ارتباطی بهعنوان یکی از مسائل مهم در جوامع امروزی مشخص میباشد. آموزش سواد ارتباطی به شهروندان در دنیای کنونی، کی از ضروریات زندگی مدرن است که بهتمامی جوانب اساسی جامعه مرتبط میگردد ازجمله اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... و به دست آوردن اطلاعاتی جامع دربارهی سواد ارتباطی میتواند شرایط بهتر زندگی را برای جهانیان فراهم آورد. حال جای بسی تأمل است که آموزش سواد سواد رسانه ای" ارتباطی از چه زمانی باید شروع شود مسلماً هرچه آموزش از سنین ابتدایی انجام شود بازدهی بیشتری خواهد داشت به همین دلیل مهمترین ارگان برای شروع این آمادهسازی آموزشوپرورش است و تعلیم این مهم به آموزگاران و دانش آموزان لازمهی کار است. دانش آموزان و به دنبال آن خانوادههای آنان با دریافت مفاهیم مربوط به سواد سواد رسانه ای" ارتباطی توانایی مقابله با تحریفها و تهاجمات فرهنگی را خواهند داشت سواد ارتباطی برای ما فرصتهای پیشرفت بیشتری را به وجود میآورند. افرادی که این مهارتها را بهخوبی در خود تقویت کردهاند قدرت جذب بیشتری دارند، سایر افراد به آنها اعتماد میکنند و با آنها همکاری میکنند. افرادی که با چند برخورد کوتاه اثر خوبی در شما میگذارند و شما دوست دارید که بازهم با آنها ارتباط برقرار کنید. قطعاً این افراد برای تقویت مهارتهای ارتباطی خودشون تمرین کردند. این مسئله سبب گردیده است تا تحقیق حاضر باهدف الگوی روابطی عوامل مؤثر بر توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش طراحی و اجرا گردد. نتایج تحقیق نشان داد که درمجموع 6 عامل کلی بهعنوان عوامل فردی، محیطی، ماهیتی، تکنولوژی، آموزشی و مدیریتی بهعنوان عوامل مؤثر بر توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش شناسایی گردید.
در تحقیقات مختلفی به این مسئله اشارهشده است. قاسمی و راسخ (2020) مشخص نمودند که در مسیر توسعه سواد ارتباطی نیاز است تا جنبههای مختلفی را مدنظر قرار داد. پوتری1 و همکاران (2021)، هولادی2 (2018)، ویمان3 (1978) و لارسون4 (1978) نیز اشاره داشت که سواد ارتباطی حاصل مسائل فردی و محیطی میباشد که این مسئله روند شکلگیری و بهبود آن را بیشازپیش مهم تلقی مینماید. زارعی بیدسرخی و همکاران (1400) سواد ارتباطی در توسعه متناسب ورزش بسکتبال در شهر کرمانشاه تأثیر داشته است بدین معنی که هر چه میزان توانمندی افراد در ایجاد رابطه با دیگران و میزان بهرهگیری از شیوههای متناسب بیشتر باشد، این امر میتواند در پیشرفت حرفه ورزشی اثرگذار باشد. قاسمی و راسخ (1398) در پژوهشی تحت عنوان شناسایی ابعاد سواد ارتباطی: با رویکرد تحلیل مضمون به این نتایج دست یافتند که تمهای اصلی سواد ارتباطی شامل ارتباط مبتنی بر حواس، ارتباط تخصصی و ارتباط در سطوح مختلف بود. تم اصلی ارتباط مبتنی بر حواس مشتمل بر تمهای فرعی سوادهای بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و چشایی بود. تم اصلی ارتباط تخصصی مشتمل بر تمهای فرعی سوادهای سخن گفتن، نوشتن، خواندن، دیدن، زبان بدن، فناوریهای ارتباطی، ارتباط بین فرهنگی، تبلیغاتی، ارتباط سازمانی، روابط عمومی، روابط بینالملل، حقوق شهروندی، مالی، تجاری، هیجانی و پژوهش ارتباطی بود. تم اصلی ارتباط در سطوح مختلف نیز مشتمل بر سوادهای درون فردی، میان فردی، گروهی، جمعی و فرا فردی بود؛ بنابراین باید به این نکته توجه داشت که سرعت تحولات ارتباطی در دنیای امروز، به همان اندازه که ضرورت توجه و تأکید بر سواد ارتباطی را افزایش میدهد، به همان اندازه بازنگری و بهروزرسانی آن را متناسب با تحولات ارتباطی روز افزایش میدهد. به نظر میرسد درگیر بودن سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی به مجموعهای از عوامل فردی و محیطی سبب گردیده است تا عوامل مختلفی ازجمله عوامل فردی، محیطی، ماهیتی، تکنولوژی، آموزشی و مدیریتی بهعنوان عوامل مؤثر بر توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش مشخص گردد. بدون شک توجه به عوامل فردی، محیطی، ماهیتی، تکنولوژی، آموزشی و مدیریتی می تواند تمامی جوانب ایجاد و توسعه سواد ارتباطی را فراهم نماید و این مساله منجر به شکل گیری زیرساخت های مورد نیاز در مسیر توسعه سواد ارتباطی معلمان تربیت بدنی می گردد. به صورتی که توجه به عوامل فردی، محیطی، ماهیتی، تکنولوژی، آموزشی و مدیریتی می تواند زمینه ساز یک جنبش کلیدی در آموزش و پرورش جهت شناخت از وضعیت سواد ارتباطی معلمان تربیت بدنی و ایجاد راهکارهایی در مسیر توسعه سواد ارتباطی در میان آنان باشد.
مطابق الگو تحقیق مشخص گردید که نقش عوامل مدیریتی و آموزشی در بروز و شکلگیری سایر عوامل در جهت توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش مهم و مشخص میباشد. به عبارتی توجه به عوامل مدیریتی و آموزشی میتواند زمینه جدی در جهت بهبود سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش را فراهم نماید. لویت5 (2001)، کوندو6 (2013) و گیبسون و همکاران (2021) اشاره داشتند که آموزش یکی از مسائل مهمی میباشد که میتواند سواد ارتباطی را بهصورت مطلوبی ارتقا دهد. سایناین7 و همکاران (2020) نیز مشخص نمودند که جنبههای مدیریتی ازجمله ایجاد شرح شغلهای مشخص و مدون میتواند نقش مهمی در بهبود سواد ارتباطی در میان کارکنان داشته باشد. با این توجه میتوان چنین اعلام داشت که نتایج تحقیق حاضر در این خصوص با نتایج تحقیقات لویت (2001)، کوندو (2013)، گیبسون و همکاران (2021) و سایناین و همکاران (2020) همسو میباشد. به نظر می رسد عوامل آموزشی و مدیریتی بهواسطه ایجاد بسترهای فردی و محیطی و ایجاد رویههای عملیاتی در جهت ارتقا سیستمهای فنی و همچنین بسترسازی در جهت بهبود سواد رسانهای میتواند زمینه جدی جهت توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش فراهم نماید. توجه به عوامل مدیریتی و آموزشی می تواند بستر دانشی در مسیر توسعه سواد ارتباطی را فراهم نماید و شرایطی جهت ارتقا سطح آگاهی معلمان تربیت بدنی از وضعیت سواد ارتباطی خود گردد. به عبارتی یکی از کارکردهای الگو طراحی شده در تحقیق حاضر توجه به دانش و آگاهی به عنوان یک ابزار کلیدی و پایه در مسیر توسعه سواد ارتباطی معلمان تربیت بدنی است.
در مسیر توسعه سواد ارتباطی معلمان تربیت بدنی پیشنهاد می گردد ضمن توجه به برخی عوامل مهم از جمله مدیریتی و آموزشی بستری در جهت پیاده سازی این عوامل فراهم نمود. بدین صورت که پیشنهاد می گردد تا نظام ارزیابی در جهت کشف وضعیت سواد ارتباطی معلمان تربیت بدنی فراهم گردد. به صورتی که در این نظام سطح بندی معلمان تربیت بدنی با توجه به وضعیت سواد ارتباطی آنان شکل گیرد. با توجه به نتایج تحقیق حاضر پیشنهاد میگردد تا با ایجاد بانکهای اطلاعاتی در خصوص روند توسعه سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی و ارزیابی مدون معلمان تربیتبدنی در خصوص وضعیت این مسئله؛ شرایطی جهت اشراف محیطی بر سواد ارتباطی در میان معلمان تربیتبدنی را فراهم نمود. همچنین با توجه به نتایج تحقیق حاضر پیشنهاد میگردد تا با پویاسازی محیط مدارس در جهت بهبود تعاملات اجتماعی و ایجاد محرکهای محیطی در مسیر توسعه سواد ارتباطی؛ شرایطی جهت توسعة سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش را فراهم نمود. با توجه به نتایج تحقیق حاضر پیشنهاد میگردد تا تطابق استانداردهای شغلی موجود در سازمانها با اهداف سواد ارتباطی و همچنین بازنگری و اصلاح شرح شغلهای کارکنان با تأکید بر سواد ارتباطی شرایطی جهت بهبود دغدغه در میان معلمان تربیتبدنی در جهت بهبود سواد ارتباطی معلمان تربیتبدنی وزارت آموزشوپرورش را فراهم نمود. در جهت انجام تحقیق حاضر محدودیت های شامل عدم وجود ابزار عینی جهت سنجش سطح واقعی سواد ارتباطی و همچنین گستردگی جامعه آماری از منظر سطح تحصیلات، جنسیت، سابقه شغلی و تاثیر این متغیرها بر میزان سواد ارتباطی وجود داشت.
Reference
Relationship model of factors affecting the development of communication literacy of physical education teachers in the Ministry of Education
Zahra Javaheri Ghasem Pour 1, Hamid Ghasemi 2*, Nazanin Rasekh3
1. PhD Student of Sports Management, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
2. Associate Professor, Department of Sport Management, Tehran Branch, Payam- Nour University, Tehran, Iran
3. Assistant Professor, Department of Sport Management, Institute of Physical Education, Tehran, Iran
*Ghasemi_H@yahoo.com
Received: 2023/08/17 Accepted: 2024/04/05 Published:2024/07/15
Abstract
The current research was designed and implemented with the aim of designing an interactive model of factors affecting the development of communication literacy of physical education teachers of the Ministry of Education. The current research method was mixed (qualitative-quantitative). The statistical population of the research included elites in the field of research, for this purpose, 13 people were identified as the research sample according to the purposeful sampling method. The research collection tool included a researcher-made questionnaire and a semi-structured interview. In the qualitative part of the research, believability, transferability, and verifiability were used to check validity. The validity of the questionnaire was examined according to the opinion of experts. Also, the reliability of this questionnaire was checked using Cronbach's alpha method (α = 0.85). In the quantitative analysis part of the research, Glaser's grounded theory method and open, axial and theoretical coding were used. In the quantitative analysis part of the research, Dimtel method was used. All research data analysis process was done in EXCEL software. The results of the research showed that a total of 6 general factors such as individual, environmental, nature, technology, educational and managerial factors were identified as effective factors on the development of communication literacy of physical education teachers of the Ministry of Education. According to the model, it was determined that the role of managerial and educational factors in the emergence and formation of other factors in the development of communication literacy of physical education teachers of the Ministry of Education is important and clear.
Keywords: communication literacy, communication, social interactions, social environment, teacher.
[1] Putri
[2] Holladay
[3] Wiemann
[4] Larson
[5] Levitt
[6] Kundu
[7] Sainain