پهنه ‌بندی کیفی رودخانه‌های کارون، دز و کرخه با استفاده از شاخص‌های کیفی آب

Subject Areas : Irrigation and Drainage

مرجان سالاری ¹ , حیدر زارعی ² , فریدون وفایی ³ , مجتبی زارع صفت ⁴

1 - دانشگاه شهید چمران اهواز، گروه محیط زیست، اهواز، ایران
2 - دانشگاه شهید چمران اهواز،گروه مهندسی علوم آب، اهواز، ایران
3 - دانشگاه خواجه نصیر الدین طوسی، دانشکده مهندسی عمران، تهران،ایران
4 - دانشگاه شهید چمران اهواز ،گروه زمین شناسی- هیدروژئولوژی، اهواز، ایران

Received: 2012-04-12 Accepted : 2012-06-25 Published : 2012-09-21

Keywords:

Abstract :

رودخانه‌ها به عنوان یکی از منابع اساسی تأمین آب برای مصارف گوناگون از جمله کشاورزی، شرب و صنعت مطرح می‌باشند. از این‌رو پایش کیفیت این منابع با توجه به خشکسالی‌های اخیر و توسعه شهری و روستایی یکی از وظایف مهم در حیطه مدیریت محیط زیست محسوب‌ می‌گردد. در این مطالعه نمونه‌گیری به صورت فصلی از نه ایستگاه رودخانه‌های کارون، دز و کرخه در یک بازه زمانی یکساله از مهر ماه 1389 تا شهریور ماه1390مصادف با فصول گرم و سرد انجام گردید. پارامترهائی نظیر درجه حرارت، هدایت الکتریکی، اکسیژن محلول، pH، کدورت، BOD و COD به همراه غلظت آنیون‌ها و کاتیون‌ها اصلی و پارامترهای میکروبی اندازه‌گیری گردید. داده‌های حاصل از مطالعه با استفاده از شاخص ملی کیفیت NSFWQI، کمیسیون کنترل آلودگی هند، نسبت یونی و شاخص ویلکاکس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. آنالیز پارامترهای اندازه گیری شده با توجه به شاخص NSFWQI حاکی از آن است که در هر سه رودخانه شاخص کیفیت کل در شش ماهه اول کمتر از 50 و بیانگر کیفیت بد می‌باشد. همچنین در شش ماهه دوم بیشتر از 50 و بیانگر کیفیت متوسط می‌باشد. طبقه بندی و تعیین کیفیت آب رودخانه با توجه به استاندارد کمیسیون مرکزی کنترل آلودگی هند نیز تقریباً با نتایج حاصل از روش NSFWQI همخوانی دارد. همچنین نتایج نسبت یونی نشان داد حداکثر غلظت مربوط به یون‌های کاتیون سدیم- منیزیم و حداقل غلظت مربوط به یون آنیون کلر می‌باشد. با توجه به رده‌بندی صورت گرفته بر‌اساس شاخص ویلکاکس، نتیجه حاصله، مطلوب بودن آب مذکور جهت آبیاری در صورت مدیریت کنترل شوری و استفاده از زهکشی مناسب زمین می‌باشد.

References:

اسداللهی فرد، غ.، افشار، الف. و سبحانی، ن. (1382). مروری بر شاخص‌های کیفیت آب و کاربرد آن در پهنه قسمتی از رودخانه کارون. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده عمران. دانشگاه علم و صنعت تهران، ص 154.

افخمی، م. (1378). بررسی کیفیت فاضلاب رودخانه کارون. سومین کنفرانس ملی انرژی، دانشگاه تهران، ص 165-172.

بصیر، م. و نبوی، م. (1388). مطالعه کیفیت آب رودخانه کارون از بند قیر تا اهواز با استفاده از WQI و بکارگیری نرم افزار GIS. اولین کنفرانس بین المللی بحران آب، دانشگاه زابل.

سعادتی، ن. ، زارع، ح. و گندمکار، ب. (1385). بررسی کیفیت آب رودخانه مارون – جراحی با شاخص ملی کیفیت آب (WQI). هفتمین کنفرانس بین المللی مهندسی رودخانه. دانشگاه اهواز، بهمن، ص291-299.

داداللهی، ع. و ارجمند، ف. (1389). شاخص کیفیت (WQI) آب رودخانه کارون به عنوان نشان دهنده اثرات پساب صابون سازی خرمشهر. مجله اقیانوس شناسی، سال اول، شماره4، زمستان، ص 27-21.

حسینیان، س. زارع، ح. و آخوندزاده، ح. (1385). طبقه بندی کیفیت آب رودخانه کارون با  استفاده شاخص ملی کیفیت آب (WQI) از گتوند تا خرمشهر و از دزفول تا بامدژ. هفتمین کنفرانس بین المللی مهندسی رودخانه، دانشگاه اهواز، بهمن،ص 325-334.

جمشیدیان، ز. و علوی مقدم، م. (1385). بررسی ارزیابی کیفیت آب با شاخص (WQI). اولین کنفرانس بین الملی مهندسی بهداشت. تهران، ص 81 تا 88.

گلجان، ف. ،کرباسی، ع.، حاجی‎‌زاده‌ ذاکر، ن. و نبی بید‌هندی، غ. (1388). تعیین کلاسه کیفی آب رودخانه های شهرستان نور. فصلنامه تحقیقات علوم آب. سال اول، شماره اول، ص 48-35.

مفتاح هلقی، م. (1390). پهنه بندی کیفی آب با استفاده از شاخص های متفاوت کیفی (مطالعه موردی: رودخانه اترک). مجله پژوهش های حفاظت آب و خاک، جلد هجدهم، شماره دوم، ص 211-220.

 نصیر احمدی، ک.، ذبیح اله، ی. و ترسلی، الف. (1391). پهنه بندی کیفیت آب رودخانه هراز بر اساس شاخص NSFWQI)). مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 22، شماره 92، شهریور. ص 72-63.

نیکو نهاد، ع. و معاضد، ه. (1386). بررسی توان سد مخزنی کرخه در تغییر کیفیت آب رودخانه ی کرخه. مجله آب و محیط زیست، شماره 66. ص 8-3.

Dasilva, A., and Maria, M. (2001).Using chemical and physical parameters to define quality of  Parado river water (botucatu- sp- brazil). Journal Water Resarch, Elsivier sience, 35(6), pp.1609-1616.

Eduardo, C., Alejandro, CM. and Ernesto, VF. (2010). probabilistic index and a general quality index. The case of the Confederación Hidrográfica del Júcar (Spain). Ecological Indicators, 10(5), pp.1049-1054.

Enrique, S., Manuel, F., Colmenarejo, JA., Angel, RG., Garcl, LT. and Borja, R. (2007). Use of the water qualityindex and dissolved oxygen deficit as simple indicators of watersheds pollution. Ecological Indicators, (7), pp.315–328.

Hernandez-Romero, AH.,Tovilla-Hernandez, C., Malo, EA. and Bello-Mendoza, R. (2004).Water quality and presence of pesticides in a tropical coastal wetland in southern Mexico. Marine pollution Bull, (48), pp.1130–1141.

Jonnalagadda, SB. and Mhere, G. (2001). Water quality of the Odzi river in the eastern highlands of Zimbabwe. Journal Water Res, (35), pp. 2371–2376.

Karimian, A., Jafarzadeh, N., Nabizaheh, R. and Afkhami, M. (2007). Zoning of water quality bases on WQI index Zohreh river case study. Int J Water Eng, (18), pp.56-62.

Liou, SM. and Losl, H. (2003). Application of twostage fuzzy set theory to river quality evaluation in Taiwan. Journal Water Res, (37), pp.1406–1416.

Lermonto, A., Yokoyam, L., Lermontov, M., Augusta, M. and Machado, S. (2009).  River  quality analysis using fuzzy water quality index: Ribeira do Iguape river watershed, Brazil. Ecological Indicators, (6), pp.1188-1197.

Meftah Halaghi, M., and Golalipor, A. (2007). Classification of Water Quality of Atrak River. Technical Report of Golestan Environmental Office,8,pp. 177.

Miller, W., Guitjens, J.,and Mahannah, C.n. (1984). Water quality of irrigation and surface teturn flows from flood-irrigated pasture and alfalfa hay. Journal Environ, Qual, 13, pp.543-548.

Marina, C., Paolo, A., and Alfredo, S. (2002). Water quality control in the river Arno. Journal Water Research, 6, pp. 2673-2680.

Norozi, J., Jahani, A., Moradi, M. and Jolokhani, H. (2010). An investigation of zoning water quality on Diojin river with GIS. National seminar of water with approach on clean water. Power and Water University of Technology (shahid abbaspour).

Mirzaei, M., Nazari, A. and Bagheri, A.(2005). Jadjrood River Qualification. Journal Environ Sci, 37, pp.17-26.

National Sanitation Foundation (NSF). (2003). http://www.Nsfconsumer.rg/environment/wqi.asp.

Ramirez, NF. and Solano, F. (2004). Physic-chemical water quality indices-A comparative review. RevistaBifua. J . (27), pp.437-441.

Simoes, F., Moreira, AB., Bisinoti, MC., Gimenez, S. and Santos, M. (2008).Water quality index as a simple indicatorof aquaculture effects on aquatic bodies. Ecological Indicators, Vol(38), pp. 476-480.

Simeonov, V., Stratis, JA., Samara, C., Zachariadis, G., Voutsa, D., and Anthemidis, A.(2008). Assessment of the surface water quality in Northern Greece. Journal Water Res, No(37), pp.4119–4124.

Teraoka, H. and Ogava, M. (1984). Behavior of elemet in the Takahashi, Japan river basin. Journal Environ, Qual. (13), pp.453-459.

Said, A. (2003). Water quality evalution using water quality index for streams. http//emrc.usu. edu / tmd1 /ineel /papers /said-awa.pdf.