شبیه‌سازی یک بعدی آبشویی رسوب در مخازن سدها

Subject Areas : Irrigation and Drainage

روزبه آقامجیدی ¹

1 - گروه سازه‌های آبی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان.

Received: 2011-09-03 Accepted : 2011-11-08 Published : 2633-02-20

Keywords:

Abstract :

کنترل رسوبات در مخازن  سدها، یکی از موضوعات مهم در مدیریت مخازن سدها بوده و موجب افزایش تأثیر در جهت افزایش عمر مفیدآنها می‌کردد. مخازن سدها به عنوان یک مانع، باعث تله اندازی رسوب، با راندمان بالا شده واز انتقال رسوب به رودخانه پایین دست، جلو‌گیری می‌کند. افزایش مقدار رسوبات در مخزن، باعث کاهش عمر مفید سدها و نیز کاهش استفاده از آنها می‌گردد. برای تخلیه قسمتی از رسوبات مخزن، روش‌های مختلفی مورد مطالعه قرار می گیرد. آبشویی رسوب درمخزن سد، به علت استفاده از انرژی جریان آب و نیز عدم نیاز به منبع انرژی اضافی، (مانند لایروبی) در مخازن مختلف سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته است و از اولین کزینه‌ها در مدیریت و بهره برداری از سدها و مخازن می باشد. دراین مقاله یک مدل ریاضی یک‌ بعدی با جریان یکنواخت، در مورد آبشویی رسوب در مخزن سد، مورد مطالعه قرار کرفته است.  این مدل با فرض داشتن پروفیل اولیه رسوب و نیز حل معادله پیوستگی رسوب و بر اساس  روش تفاضل‌های محدود تهیه شده است و توانایی محاسبه پروفیل رسوب با زمان را دارد. هم چنین مقدار حجم رسوبات شسته ‌شده و نیز حجم آب مخزن با گام‌های زمانی متفاوت در این مدل، محاسبه می‌گردد. این مدل برای داده‌های آزمایشگاهی و داده‌های واقعی مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج حاصل در مقایسه با مقادیر واقعی، در حد رضایت بخشی بود. لازم به ذکر است که هم گرایی حاصل از تکرار در مدل پس از 40 بار تکرار با خطای کمتر 0.00001روی داد. مقایسه نتایج این مدل با نتایج  مدل HEC-6، مزیت این مدل وضعف مدل HEC-6، را در پیش‌بینی پروفیل بستر فرسایش یافته در اثر ابشویی هیدرولیکی نشان می‌دهد. مدل HEC-6، معمولا جهت بررسی حرکت یک بعدی جریان رسوبات در مخازن و رودخانه‌ها، استفاده می گردد.

References:

- جعفری، م .(1380).  بررسی آزمایشکاهی وعددی آبشویی رسوبات در مخازن سدها. پایانامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی ، دانشگاه شهیدباهنر کرمان ،146ص.

 - زاور، ع. (1381).  بررسی ریاضی تخلیه رسوبات از دریچه  تحتانی سد پایانامه کارشناسی ارشد. دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه شهید چمران اهواز،120ص.

- نقشینه، ا. (1382).  بررسی آزمایشگاهی تخلیه رسوبات درمخازن سدها و مقایسه آن با مدل های آزمایشگاهی. پایانامه کارشناسی ارشد. دانشکده مهندسی عمران ، دانشگاه شیراز ،187ص.

-Atkinson, E. (1996). Flushing sediment from Reservoir:  REFLUSH User Manual: HR walling ford, UK Report OD ITM 54, March.    

-Cheng, X.M. (1992). Reservoir sedimentation in Chinese Hydro scheme:. Int. water Power,  &Dam construction, pp. 44-47.

-Fan, J and  Jiang Rujin, N. (1980).  On methods of desolation of Reservoir. Int Seminar  of experts on Reservoir Desalting, Tunis.

-Guan, Y., Rong, F and Wang, H. (1991). A Numerical Model for Sedimentation in Fenhe Reservoir and adjoining Research. International Journal Research IRTECH, Vol.36, No.4, April.

- Hsieh, w and Shen, H. (1999) Flushing Sediment through Reservoirs. ًJournal  of Hydraulic Engineering.  Vol. 37.

- Ju, J.(1990). Computational methods of Head water erosion and its Application. Journal of sediments Research, Vol.1, pp.33-39.

- Kokobo, T., Ltakura, M and Harada, M. (1997). ً Predicting Methods and Actual Rasults on Flushing of Accumulate Deposits from Dashidaira Reservoirsً, 18th ICOLD, Q75, R, Florence, Conference, San Francisco, California, July26-30.

- Lai, D. and Hseh, W and Shen, H. (1996).ً Flushing Sediment through Reservoirsً.  Journal of Hydraulic Research, Vol 34 No. 2, PP. 243-256.

-Lai, J.s. (1994). Hydraulic Flushing for Reservoir Desolation., Dissertation Presented to the University of California at Berkeley, in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy.

-Olsen, n.r. b. (1991). A three dimensional numerical model for simulation of sediment Movement in the water intake. Dr.eng. Degree, The Norwegian Institute of Technology, Division of Hydraulic Engineering, University of Trondheim.

- Olsen, N.B. (1996). Two –Dimensional Numerical Modeling of Flushing.  Processes in Water Research., Vol 37 No.1.

- Olsen, N.B. (2003). Three –Dimentional  Numerical Modelling of Flushing.  Processes in Water Research., Vol 32 No.2.

- Peng, R and Niu, J. (1987).  Numerical Model for head ward Erosion on Bed Load ً. Journal of Sediment Research, Vol, 3, Proceeding Conference IAHR, in Grazz, Austria.

- Scherlin, H. (1987). Sediment Sluicing in the Mountain Reservoirs. Proc. IAHR of the Int.Work Shop on Fluvial Hydraulics of Mountain Regions, Trend, Italy, Oct.3-6, pp.B77-B88.

- Stoesser, T. (1999). On the Use of A3D CFD Model to Simulate Reservoir Sedimentation Process.  Proceeding Conference, IAHR. 14.

- Tetsuro Tsujimoto, Koichi Fujita. (2008). On Scenario-Driven Research and Development toward   the Integrated Management of the River-Basin-Scale Sediment Transport System, Kasen Gijutsu Ronbunshu, Vol.10, June.

- White, W.R and Betts, R. (1984). The feasibility of flushing sediment through Reservoir of the Harare Symposium. Challenges in Africa Hydrology and Water resource: July 1984.IAHR .Pubi.No144.

- Williams, G.P and Wolman, M.G.  (2007). Downstream effects of dams on Alluvial Rivers. US Geological Survey Professional Paper 1286.