The Role of Social Networks in the Development of Home Businesses(Telegram and Instagram Case Study)

Subject Areas : Media Management

masih behrad ¹ ( PhD Student of Media Management, Faculty of Communication Sciences and Media Studies, Islamic Azad University, Tehran Branch, Tehran, Iran )
mohammadreza rasouli ² ( Associate Professor, Faculty of Communication Sciences and Media Studies, Islamic Azad University, Tehran Branch, Tehran, Iran )
akbar nasrollahi ³ ( Assistant Professor, Head of Faculty of Communication Science and Media Studies, Islamic Azad University, Tehran Branch, Tehran, Iran )

Received: 2020-05-13 Accepted : 2022-03-12 Published : 2021-07-23

Keywords: "communications, "home-based business", "Telegram", "Instagram", technology",

Abstract :

In the modern age, businesses are growing and expanding intensely because of emerging new technologies and their availability. The purpose of this study was to identify the factors affecting the expansion of home-based business in telegram and Instagram. The research method is quantitative and based on a researcher-made questionnaire. The statistical population of this research includes home business activists, and the needed volume for the society was calculated 382 people based on Cochran formula. Next, members were selected and questioned using simple random sampling method. The reliability of the questionnaire was calculated using Cronbach's alpha method which is 0.772 which indicates acceptable validity of the items in measuring the research indices.The theoretical basis of this research is presented in two categories of media and economic theories of thinkers. Concepts and ideas of Walt Whitman Rowstow, David Reesman, Raymond Williams, Neil Esmelsrou Theories used include the Third Wave of Alvin Toffler, the Danish-based intercontinental society, the use and satisfaction of Manuel Castells.The results show that the set of economic, political, managerial and communication infrastructure factors, government oversight, government support and enhancement of ICT structure, tax and transaction costs, and the type of virtual network, have been instrumental in the growth and expansion of the home business.

References:

باقری، م. (1396‌). "مدل‌سازی رفتار کارآفرینانه در کسب‌وکارهای خانگی با تأکید بر نقش فناوری اطلاعات"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و هنر یزد در رشته مدیریت.

تافلر، الف. (1374). "خلاصه کاربردی موج سوم برای ورود به تجارت الکترونیک"، ترجمه: داوود بی‌نیاز. تهران: مهراوه عصر.

تراویده، آ. (1395‌). "بررسی عوامل مؤثر در کارآفرینی زنان در حوزه کسب‌وکارهای خانگی (مورد مطالعه: دست یافته‌های شهر کرمانشاه‌)"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

حریری، ی. (1387). "اصطلاحات اقتصادی"، تهران: انتشارات خزر.

حنفی‌‌زاده، پ. (1385‌). "تبلیغات اینترنتی"، تهران: انتشارات ترمه.

روستو، و. (1960). "مراحل رشد اقتصادی"، ترجمه: مهدی تقوی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.

فریار، الف. (1383). "اصول مبانی جامعه صنعتی"، مشهد: به نشر.

فریدون‌نژاد، ر. (1396‌). "کسب‌‌وکارهای‌‌خانگی"، تهران: کتاب سبز.

فیضی، ق. (1384‌). "فساد اداری و مالی در اداره‌‌ها"، نشریه حمایت، سی مهر، دوره سوم.

قربانی، م. (1395‌). "مهارت هفتم اطلاعات و ارتباطات"، تهران: سیمای دانش.

Christensen, S.H. & Delahousse, B. (2019). “Industry Versus Business: Thorstein Veblen’s Deconstruction of the Engineering-Business Nexus”, In The Engineering-Business Nexus, PP. 127-151. Springer, Cham.

Costa, C.M., Quintanilha, T.L. & Mendonça S. (2019). “Manuel Castells and Informationalism”, In Management, Organizations and Contemporary Social Theory (PP. 256-270). Routledge.

Fuchs, C. (2019). “Henri Lefebvre’s Theory of the Production of Space and the Critical Theory of Communication”, Communication Theory, Vol. 29(2), PP. 129-150.

Gewirtz, J. (2019). “The Futurists of Beijing: Alvin Toffler, Zhao Ziyang, and China's “New Technological Revolution,” 1979-1991”, The Journal of Asian Studies, Vol. 78(1), PP. 115-140.

Ishida, H. (2015). “The effect of ICT Development on Economic Growth and Energy Consumption in Japan”, Telematics and Informatics, Vol. 32(1), PP. 79-88.

Qu, L. & Chen, Y. (2018). “The Impact of e-Commerce on China's Economic Growth”, InWHICEB, 101, PP. 66-72.

Slavina, A. & Brym, R. (2020). “Demonstrating in the Internet age: a test of Castells’ theory”, Social Movement Studies, Vol. 19(2), PP. 201-221.

Ceccobelli, M., Gitto, S. & Mancuso, P. (2012). “ICT capital and labour Productivity Growth: A Non-Parametric Analysis of 14 OECD Countries”, Telecommunications Policy, Vol. 36(4), PP. 282-292.

 

Full-Text:



نقش شبکه های اجتماعی در توسعه کسب و کارهای خانگی (مطالعه موردی تلگرام و اینستاگرام)

 

 

چکیده

مطالعه حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه کسب و کارخانگي در شبکه های اجتماعی تلگرام و اینستاگرام انجام شده است. روش تحقیق حاضر کمی و مبتنی بر ابزار پرسشنامه محقق ساخته می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل فعالان عرصه کسب و کار خانگی می باشند که حجم نمونه لازم برای این جامعه با استفاده از فرمول حجم نمونه کوکران برابر با 382 نفر محاسبه شده است. در مرحله بعد اعضای با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و مورد پرسش قرار گرفته اند. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از روش آلفای کرونباخ محاسبه شده است که میزان آن برابر با 772/0 است که بیانگر اعتبار قابل قبول گویه ها در سنجش شاخص های تحقیق می باشد. نتایج بدست آمده از پژوهش حاضر نشان دهنده آن است که مجموعه عوامل اقتصادی، سیاسی، مدیریتی و زیر ساخت ارتباطی، نظارت‌‌های دولتی، حمایت دولت و افزایش ساختار فناوری ارتباطی، مالیات و هزینه مبادله کالا، نوع شبکه مجازی در رشد و توسعه  کسب وکار خانگی مؤثر می باشد. 

کلید واژه: تلگرام؛ اینستاگرام؛ کسب و کارخانگی؛ ارتباطات؛ فناوری.

 

مقدمه و طرح مسئله

در عصر مدرن، کسب وکارها به دليل ظهور فن آوري‌هاي پيشرفته و در دسترس بودن آنها به شدت در حال رشد و گسترش هستند. مهمترين استفاده از فناوري در عرصه بازاريابي رسانه‌هاي اجتماعي است. عصر ديجيتال به کسب وکارها اجازه داده تا تحقيقات بيشتر و فعالیت‌های دقيقتري داشته باشند و از اين طريق اطلاعات دقيق و واقعي در رابطه با مشتريان خودشان به دست آورده و تحقيقات مهم و قابل توجهي را در محصولات و خدمات و نحوه ارائه ايجاد کنند.

 علاوه بر اين، فعاليت‌هاي بازاريابي نيز با عصر جديد منطبق شد‌ه‌اند و شبکه‌هاي اجتماعي به عنوان کانال مهمي براي تبليغات و ترفيع و ترويج مورداستفاده قرار مي گيرند. با ورود کسب وکار و فعاليت‌هاي تجاري به اينترنت، فروش و خريد کالاهاي مختلف و حتي خدمات اينترنتي نيز پا به عرصه گذاشت. تا قبل از بوجودآمدن فناوري وب در فضاي مجازي مي توان گفت که اولين نمونه فروش کالاها با استفاده از پست الکترونيک بوده است. تبليغات در گذشته به روش سنتي انجام مي گرفت اما به مرور زمان بخصوص بعد از اضافه شدن فناوري وب به فضاي مجازي، خريد و فروش اينترنتي شاهد رشد فراواني طي ساليان اخير بوده است.

استفاده از فناوري‌هاي الکترونيکي در انجام امور بازرگاني پيشینه اي طولاني دارد. نياز به تجارت الکترونيکي از تقاضا‌هاي بخش‌هاي خصوصي و عمومي براي استفاده از تکنولوژي اطلاعات به منظور کسب رضايت مشتري و هماهنگي مؤثر است ‌(حنفي زاده، 1385: 55‌).

تجارت الکترونیک به عنوان مبنای تجارت خانگی چنین تعریف می شود: تجارت الکترونيک عبارت است از کامپيوترهاي يک يا چند شبکه اي براي ايجاد و انتقال اطلاعات تجاري که بيشتر با خريد و فروش اطلاعات کالا‌ها و خدمات از طريق اينترنت مرتبط مي باشد. بنابراین فضای مجازی نیز که مبتنی بر وب یا نت است از عوامل و زمینه‌های شکل گیری بحث تجارت و کسب و کارهای خانگی است. ‌(فيضي، 1384: 45‌)

تجارت‌ (کسب و کار‌) خانگي كه از سال‌‌ها پيش با فروش لباس‌‌هاي رنگارنگ و ارزان در خانه‌‌ها متولد شد، اكنون صاحب فرزنداني مثل خشكبار، بدليجات، مواد غذايي و... نيز شده است. در اين تجارت يك مرحله از تجارت عادي حذف مي شود. (فریدون نژاد، 1396: 4‌)

در این فضا تقویت زیرساخت‌های اینترنتی برای توسعه اقتصاد دیجیتال دارای اهمیت است چرا که خدمات ارتباطی باید آنقدر مطمئن و پایدار باشند که هیچ مشکل و اختلالی در حوزه تبادلات اقتصادی در فضای اینترنت به وجود نیاید. اما متاسفانه اتفاقات اخیر کشور موجب شد تا با تصمیم مقامات ارشد کشور برای آرام شدن فضا، دسترسی به برخی از شبکه‌های اجتماعی همچون ایستاگرام و تلگرام با محدودیت و فیلتر مواجه شود.

بسیاری از فعالان کسب و کارهای تلگرامی در عرصه فروش لباس و کالاهای مختلف گذاران زندگی ‌می‌کنند که فیلترینگ بر روی معیشت آنها تاثیر منفی خواهد گذاشت و از سویی دیگر موجب افزایش هزینه‌های تبلیغات آنها با استفاده از روش‌ها و ابزارهای مختلف خواهد شد. بنابراین حل مشکل بیکاری با فیلترینگ تلگرام در تناقض است. بنابراین در بین پژوهش‌های انجام شده نیاز است به محتوای موجود در تلگرام توجه کرده و کانال و گروه‌های دارای مسائل غیر اخلاقی و غیر قانونی را محدود کنند. از اینرو، پژوهش حاضر تلاش نموده است تا ضمن مطالعه ابعاد و زوایای بررسی این نوع کسب و کارها و نقش نظارتی دولت بر شبکه های اجتماعی، به شناسایی عوامل اثرگذار بر توسعه کسب و کار خانگی مبادرت نماید. یافته های حاصل از پژوهش حاضر می تواند مورد توجه فعالان عرصه کسب و کار خانگی و همچنین نهادها و سازمان های دولتی ذیربط قرار گیرد.

 

مبانی نظری پژوهش

تجارت به دادوستد کالا يا خدمت داراي ارزش ميان شخص حقيقي يا شخص حقوقي گفته مي شود. به طور کلي هرگونه عملي (قابل سنجش و اندازه گيري مادي‌) را که اشخاص در مقابل کالا يا خدمتي، کالا يا خدمتي را واگذار نموده و هر دو طرف به هنگام اين عمل راضي باشند تجارت گفته مي شود.

بازرگاني به دو قسمت بازرگاني داخلي و بازرگاني خارجي تقسيم مي شود. در عرف معمول به تبادل کالاها يا خدمات بازرگاني اطلاق مي شود و براي بهتر معامله کردن در زمان لازم ومحدود نياز به اطلاعات و مديريت کردن اطلاعات جهت رسيدن به هدف است. بازرگاني درواقع سازوکاري است که هسته سرمايه داري را تشکيل مي دهد. (قرباني، 1395: 56) 

از میان اندیشه‌های نظریه پردازان، ویلیامز¹، روستو²، تافلر³، بل⁴ و کاستلز⁵ اشاراتی هر چند ژرف به مسئله جامعه صنعتی و فرا صنعتی مبتنی بر توسعه و تکامل صنعت حتی در اقتصاد داشته‌اند که در ذیل مرور مختصری به هر یک از نظریات مذکور صورت گرفته است: 

 

نظریه ويليامز

از جمله نظريه پردازان در زمينه ارتباطات است که به جاي تاکيد بر تکنولوژي به عنوان علت تحولات بر علل ابداع و اختراع فني تاکيد مي­کند. همچنين اختراعات در ارتباطات جمعي نشان مي­دهد هر تکنولوژي قبل از ابداع با توجه به اهداف و برنامه­ريزي قبلي پيش بيني شده است. به اعتقاد او تکنولوژي از هر نوع و نه فقط تکنولوژي رسانه­اي، گسترش دهنده اهداف نظامي، تجاري و سياسي است. او معتقد است که توسعه ابزارهاي ارتباطي تجارت و حمل و نقل، معلول نيازها و فشارهاي اقتصادي بود و ظهور اشکال ارتباطات سرگرم کننده و خبر رساني نيز معلول الزام­هاي فرهنگي و اجتماعي است.(فوشس⁶، 2019: 135)

او نوآوري­هاي تکنولوژيک از جمله رسانه­ها را معلول الزام­ها و فشارهاي اقتصادي و وضعيت اجتماعي و فرهنگي مي­داند که به پيشبرد منافع و اهداف از پيش تعيين شده جامعه مدرن کمک مي­کند. بنابراين نوآوري­هاي تکنولوژيک از جمله فضاي مجازي در جامعه امروز بر مبناي وضعيت اجتماعي و فرهنگي است که به پيشبرد منافع و اهداف از پيش تعيين شده جامعه مدرن کمک مي­کنند.  بنابراين در جامعه صنعتي امروز ديده مي­شود که سرعت فعاليت ها بويژه در کسب و کارهاي خانگي از اهميت بسياري برخوردار است و ارائه خدمات مختلف از يک سو و دريافت سود از طرفي ديگر با حضور رسانه­هاي مجازي فضايي نو به اين کسب کارهاي خانگي بخشيده است. اگر اين کسب و کارها در جامعه منجر به بي­نظمي و آشفتگي­هاي اقتصادي شود، کژ کارکردی فضاي مجازي را نشان مي­دهد. (راسموسن⁷، 2019: 79)

 

نظریه روستو

توجه به نقش حساس سیاست در فرایند توسعه یکی از ویژگی­های بارز و گوهری آراء توسعه­ای روستو است. از نظر روستو توازن وتعادل نیروهای اجتماعی یکی از مهمترین شرط­های توسعه است. به عقیدۀ او پس ازآنکه جامعه­ای به سبک نوین استقرار یافت ، عواملی از جامعه در راه بسیج روحیه تازه ظفر یافتۀ ملی ـ سیاسی و هدایت آن در جهات مختلف تلاش می­کنند : نظامیان به فرارفتن از مرزها می­نگرند؛ بازرگان در راه پیشرفت اقتصاد می­کوشند و روشنفکران در مسیر اصلاحات اجتماعی ، سیاسی و حقوقی گام بر می­دارند. (روستو، 1960:27)

 بنابراین، خط مشی داخلی و خارجی در کشورهای جدید التأسیس و یا نوین­گرا و علمی کردن آن، بستگی تام به توازن قوا در داخل ائتلافی خواهد داشت که در حال شکل­گیری است و بستگی به توازنی خواهد داشت که در چارچوب آن، هدف­های مختلف ملی­گرایی دنبال می­شود. روستو همچنین به رابطه بین احساسات ملی­گرایی و فرایند توسعه بسیار حساس است، رشد احساسات ملی را، تحت شرایطی خاص، قابل هدایت در مسیر تسریع توسعه می­داند ولی در حالات عمومی و متعارف واکنش­های ملی­گرایانه را از زمره عوامل بازدارندۀ توسعه می­شمارد. (حریری، 1387: 45)

 

نظریه موج سوم تافلر

از دیدگاه تافلر، موج سوم با از هم گسستن خانواده­هايمان، متزلزل ساختن اقتصادمان، فلج کردن سيستم­هاي سياسي­مان و درهم شکستن ارزش­هايمان بر همه ما اثر خواهد گذاشت. اين موج همه روابط کهنه قدرت، مزايا و حقوق ويژه نخبگان در خطر گرفتار آمده امروز را مورد سؤال قرار مي­دهد. و در عين حال زمينه­هايي را براي جنگ قدرت فردا فراهم مي­آورد. بسياري از وجوه اين تمدن درحال تکوين با تمدن صنعتي در تعارض است. اين تمدن درعين حال که به مقدار زياد فني است، غير صنعتي نيز مي­باشد.(تافلر، 1374: 454)

 هرگاه سه موج با هم در يک جامعه پديدار شوند و هيچ کدام هم بر جامعه مسلط نباشند، برخورد امواج پيش خواهد آمد و فهم و درک اتفاقات آتي مشکل مي­گردد. درنتيجه مردم بي هدف به دنبال شناخت خود و آينده، به هر دين و مذهب و تفکر جادويي براي هويت بخشيدن به خود پناه مي­برند. تعارض بين گروه­هاي موج دوم و سوم در حقيقت براي کسب امتيازات باقيمانده نظام صنعتي رو به زوال مي­باشد. (گویرتز⁸، 2019: 122)

 

جامعه اطلاعاتي بل⁹

دانيل بل در زمره کساني است که از عقيده پديدار شدن نوع جديدي از جامعه پشتيباني مي‌کنند. وي همچنين شناخته شده­ترين توصيف از «جامعه اطلاعاتي» را از طريق نظريه فرا صنعت­گرايي ارائه داده است. البته اين اصطلاحات همواره به جاي يکديگر به کار رفته اند : عصر اطلاعات به عنوان مبين جامعه فرا صنعتي معرفي شده و فرا­صنعت­گرايي به طور گسترده‌اي به عنوان «جامعه اطلاعاتي» مورد توجه قرار گرفته است. بايد گفته شود گرچه پروفسور بل اصطلاح «فرا صنعت گرايي» را در سال­هاي دور يعني اواخر دهه 1950 ابداع کرد اما خود او حدوداً در سال 1980 هنگامي که موج احساسات براي پيش بيني آينده از طريق علاقه مندي به توسعه تکنولوژي­هاي رايانه‌اي و ارتباطات برخاسته بود ، واژه‌هاي « اطلاعات» و « آگاهي» را به عنوان پيشوند براي اصطلاح « فراصنعتي» به کار برد.(کریستنسن و دلاهوس¹⁰، 2019: 133)

با الگوي حاضر و آماده و قابل دسترس ظهور جامعه فرا صنعتي اثر وزين دانيل بل، شايد شگفت آور نبود که بسياري از مفسران، آن را بدون هيچ ترديدي به کار مي‌بردند. جامعه فرا صنعتي دقيقاً توصيفي درست از دنياي آينده به نظر مي­رسيد و در پيشگويي خود، نظمي خردمندانه را به دوره‌اي سرشار از دگرگوني عرضه مي­کرد. با توجه به شرايط ياد شده به نظر مي­رسيد اندکي از مردم آماده بودند تا توصيف بل را که «تصور جامعه فرا صنعتي تنها در سطحي انتزاعي امکان پذير است» در نظر بگيرند.(فریار، 1384: 435)

به نظر مي‌رسيد بل تغيير و تحول در حال به وجود آمدن توسط تکنولوژي‌هاي ارتباطات بويژه رايانه‌ها را پيش بيني کرده است. همچنين او زودتر از آن، از نياز به توسعه  عظيم اين تکنولوژي‌هاي اطلاعاتي خبر داده بود و دور اندیشی به وضوح در حال تحقق بود. او پس از آن به گونه اي قابل درک، اعتباري به دست آورد و به عنوان استادي با نفوذ مورد احترام قرار گرفت.

 

نظریه جامعه اطلاعاتي کاستلز

مانوئل کاستلز، شبکه را مجموعه­اي از نقاط اتصال يا گره­هاي به هم پيوسته تعريف مي­کند. نقطه­ي اتصال يا گره، نقطه­اي است که در آن يک منحني خود را قطع مي­کند. به عبارتي شبکه، مجموعه­اي از اتصالات ميان اجزاء يک واحد است. اين اجزاي شبکه­ها، روابط درون و بين سطوح يا واحدهاي واقعيت اجتماعي را سازمان مي­دهند. هر رويکرد شبکه­اي در قياسي با واحدهايي که به هم متصل شده­اند، بر اهميت روابط تاکيد مي­کنند. (اسلاوینا و بریم¹¹، 2020: 212)

کاستلز معتقد است، شبکه­ها ساختارهايي باز هستند و مي­توانند بدون هيچ محدوديتي توسعه  يابند و نقاط شاخص جديدي را در درون خود پذيرا شوند تا زماني که اين نقاط، توانايي ارتباط در شبکه را داشته باشند؛ يعني مادامي که از رمزهاي ارتباطي مشترک استفاده مي­کنند. يک ساختار اجتماعي مبتني بر شبکه، سيستم بسيار باز و پويايي است که بدون اين­که توازن آن با تهديدي روبرو شود، توانايي نوآوري دارد. اين شبکه­ها ابزار مناسبي براي فعاليت­هاي مختلف هستند، براي اقتصاد سرمايه‌داري که مبتني بر نوآوري، جهاني شدن و تراکم غيرمتمرکز است. (کاستا و همکاران¹²، 2019: 261)

 

پیشینه پژوهش 

-       پژوهشي  با عنوان عوامل مؤثر بر اعتماد مشتريان و تأثير آن بر قصد خريد اينترنتي با استفاده از مدل معادلات ساختاري توسط بهاره نواب‌‌پور در سال 1390 انجام شده است. نتايج اين پژوهش حاکي از آن است که اعتماد بر تمايل و قصد خريد اينترنتي مشتريان تأثير بسزائي دارد و از بين عوامل ذکر شده ادراک وجود امنيت بر اعتماد مشتريان اثرگذار است.

-        پژوهشي با عنوان بررسي عوامل موثر در کارآفريني زنان در حوزه کسب و کارهاي خانگي در سال 1395 به نگارش آزاده تراويده انجام شده است. نتايج بيانگر آن است که گويه‌‌هاي شاخص‌‌هاي اجتماعي تاثير يکساني در کارآفريني ندارند، گويه‌هاي شاخص‌هاي اقتصادي تاثير يکساني در کارآفريني ندارند، گويه‌هاي شاخص‌هاي فرهنگي تاثير يکساني در کارآفريني ندارند، گويه‌هاي شاخص تبعيض جنسيتي کارآفريني زنان تاثير يکساني در کارآفريني ندارند، گويه‌هاي شاخص وضعيت حقوق و قوانين کارآفريني تاثير يکساني در کارآفريني ندارند، گويه‌هاي شاخص فناورانه کارآفريني زنان تاثير يکساني در کارآفريني ندارند.

-       مدلسازي رفتار کارآفرينانه در کسب و کارهاي خانگي با تاکيدبر نقش فناوري اطلاعات در سال 1396 به نگارش مهدي باقري انجام شده است. تحقيـق‌هـا نـشان مي‌دهد که اينگونه فعاليت‌ها در سال‌هاي اخير نرخ رشد بالاتري نسبت به کسب وکارهاي کوچک داشته‌اند.

-       پژوهشي با عنوان کسب وکارهاي هوشمند و سيستماتيک در سال 2012 به نگارش وينسيزو  و همکاران¹³ انجام شده است که در اين پژوهش نگارنده معتقداست: ديجيتال سازي شبکه برق راه را براي جمع آوري خدمات ارزش افزوده به کالاي برق باز مي کند و احتمالا ارزش کسب و کار را به خدمات برق با توجه به مفاهيم بهره وري، حفاظت و پايداري تغيير مي دهد.

-       پژوهشی با عنوان یک حقیقت یا یک توهم: کاربرد موثر رسانه‌های اجتماعی برای کارآفرینان زن در سال 2015 به نگارش ایشیدا¹⁴ انجام شده است بر اساس نتایج به دست آمده، اگرچه هنوز فیسبوک کارکرد خود به عنوان منبع اولیه جامعه بازاریابی را حفظ کرده است، اما به نظر ‌می‌رسد که زمین بازی را به یک سایت شبکه اجتماعی جدیدتر، اینستاگرام، باخته است. همچنین، داده‌های به دست آمده، ادبیات موجود درباره مفید بودن رسانه‌های اجتماعی برای کسب و کار‌ها را تایید ‌می‌کند، که ناشی از ظرفیت آن برای ارائه کم هزینه اطلاعات، پیام فوری، و شبکه بندی گسترده است.

-       پژوهشی با عنوان عوامل موثر بر خرید اینترنتی بر مبنای الگوی تجارت مشتری به نگارش کیو و چن¹⁵)2018‌) انجام شده است. در مدل پژوهشی ارائه توسط کیو و چن از مدلسازی معادله ساختاری¹⁶ استفاده گردید، و به توسط کمترین مربعات جزئی¹⁷  آزمایش گردید. نتایج این موارد هستند: (1‌) حضور اجتماعی و اعتماد، بر قصد خرید مشتری تاثیر ‌می‌گذارند، (2‌) اعتماد ‌می‌تواند نقش واسطه میان حضور اجتماعی و قصد خرید، باشد.

آنچه تفاوت پژوهش حاضر را با مطالعات پیشین نشان ‌می‌دهد، تمرکز بر شبکه های مجازی تلگرام و اینستاگرام و چالش های موجود در حوزه فعالیت‌های کسب و کار خانگی در این فضا همزمان با مسئله فیلترینگ است که در مطالعات پیشین تمرکز فرآیند پژوهشی بر مسائل خرید و فروش اینترنتی و نیاز مشتریان در این زمینه است. بنابراین پژوهش حاضر با توجه به ارائه موضوع پژوهش همزمان با فیلترینگ و عوامل توسعه کسب و کار خانگی در فضای مجازی از جنبه نو و متفاوتی نسبت به سایر پژوهش‌ها برخوردار است.

 

روش پژوهش 

روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع پیمایشی است که در آن محقق به بررسی و شناسایی عوامل مختلف پرداخته است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه فعالان عرصه کسب و کار خانگی تشکیل می دهند که تعداد آنها برابر با 313 هزار و 500 نفر می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، یک پرسشنامه محقق ساخته است كه با مطالعه جانبي و استفاده از نظرات صاحبنظران طراحي شده و در دو بخش مشخصات فردي و سوالات مربوط به عنوان اصلي تحقيق تنظيم شده است. در پژوهش حاضر، حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده است که میزان آن برابر با 382 نفر می باشد که در این راستا اعضای نمونه آماری با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده مورد پرسش قرار گرفته اند. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از روش آلفای کرونباخ محاسبه شده است که میزان آن برابر با 772/0 است که بیانگر اعتبار قابل قبول گویه ها در سنجش شاخص های تحقیق می باشد

 

الگوی نظری پژوهش 

متغیرهای مستقل در این پژوهش بر دسته بندی متشکل از اقتصاد، فناوری، مدیریت و سیاست استوار است که هریک دارای متغیرهایی جزئی تر است که عبارت است از:

-       متغیرهای اقتصادی: مالیات بر ارزش افزوده، هزینه مبادله کالا، سهم کسب و کار خانگی در اقتصاد

-       متغیرهای فناوری ارتباطی: نوع شبکه مجازی، زیر ساخت‌های مخابراتی و استفاده از هرگونه فناوری ارتباطی و اطلاعاتی که از فعالات عرصه تجارت خانگی نیز پرسش خواهد شد.

-       متغیرهای مدیریتی: میزان نظارت دولت، میزان حمایت دولت، رضایت کاربران و اندازه گیری میزان رضایت و دریافت بازخوردها

-       متغیرهای سیاسی: تعاملات تجارتی بین المللی در فضای مجازی

متغیر وابسته در این پژوهش: میزان توسعه کسب و کار خانگی بر مبنای متغیرهای مستقل است.

  الگوی پیشنهادی در جهت توسعه  کسب وکار خانگی در فضای تلگرام و اینستاگرام بر اساس یافته‌ها به صورت زیر می باشد:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار1- الگوی پیشنهادی در جهت توسعه  کسب وکار خانگی در فضای تلگرام و اینستاگرام

 

یافته های پژوهش 

یافته های توصیفی

بر اساس یافته های تحقیق، میزان استفاده از فضای مجازی در بین پاسخگویان با 145 نفر معادل 38درصد تلگرام، 80 نفر معادل 9/20 درصد واتس‌‌آپ و 107 نفر معادل 28درصد اینستاگرام و 50 نفر معادل 1/13درصد شبکه‌‌های بومی است. بنابراین نوع شبکه‌‌های مجازی مورد استفاده در کسب و کارخانگی با مقدار 38درصد تلگرام و پس از آن 28 درصد به اینستاگرام اختصاص دارد. کاربردها و مزایای و سهولت در درسترسی‌‌ها نقش مهمی در زمینه استفاده از شبکه‌‌های اجتماعی دارد.

با توجه به نتایح توصیفی از مجموع پاسخگویان، 104 نفر برابر با 2/27 درصد مرد، 278 نفر معادل 8/72 زن هستند. بنابراین از بین پاسخگویان بیشتر آنها زنان هستند که این مقدار با توجه به موضوع کسب و کار در محیط خانه دور از انتظار نیست. از سوی دیگر، یافته ها بیانگر آن است که 145 نفر معادل 38درصد از شبکه سروش، 97 نفر معادل 4/25 درصد  از شبکه بومی ایتا، 90 نفر معادل 6/23 درصد از پیام رسان آی‌‌گپ و 50 نفر معادل 1/13 درصد نیز از شبکه بله استفاده می نمایند. بنابراین می توان گفت که شبکه های بومی سروش و بله به ترتیب بیشترین و کمترین میزان استفاده در کسب و کار خانگی را دارند.

یافته ها نشان دهنده آن است که نوع خرید و فروش محصولات در فضای مجازی با 71 فراوانی معادل 6/18 درصد به پوشاک، 118 فراوانی معادل 9/30 درصد به خوراک، 35 فراوانی معادل 1/9 درصد به املاک و 81 فراوانی معادل 2/21 درصد به کالاهای لوکس و 23 فراوانی معادل 6 درصد به صنایع دستی و فرهنگی و 19 نفر معادل 5 درصد به لوازم آشپرخانه خانگی و خانگی و 35 نفر معادل 1/9 درصد به لوازم سرگرمی و بازی اختصاص داشته است. بنابراین بیشترین محصولی که خرید و فروش آن در فضای مجازی مورد توجه افراد فعال است خوراک‌های مختلف از جمله شیرینی، ترشی‌‌جات، خوراک‌‌هایی مانند سوغاتی‌ها و در الویت بعدی پوشاک از جمله پوشاک زنانه و مردانه و کودک و کمترین محصولات نیز به لوازم آشپزخانه و خانگی اختصاص داشته است که اطمینان به سلامت آن از جمله دلایل کاهش در خرید و فروش‌‌های این لوازم به شمار می‌‌رود.  

یافته های توصیفی بیانگر آن است که میزان مراجعه به کانال‌‌های خرید و فروش تلگرامی بر اساس آمار بدست آمده با 38 فراوانی برابر با 9/9 درصد خیلی کم، 37 فراوانی و 7/9 درصد کم، 40 فراوانی برابر با 5/10درصد متوسط، 230 فراوانی برابر با 2/60 درصد زیاد، 37 فراوانی برابر با 9. 7درصد خیلی زیاد است. بنابراین میزان مراجعه مشتریان به خرید کالا و محصولات تلگرامی با 2/60 درصد زیاد است که این میزان نشان از فعالیت فروشندگان مجازی و از طرفی دیگر استقبال خریداران کالا است.  همچنین، میزان مراجعه به کانال‌‌های خرید و فروش اینستاگرامی با 38 فراوانی معادل 9/9 درصد خیلی کم، 37 فراوانی معادل 7/9 درصد کم، 40 فراوانی با 5/10 درصد متوسط و 230 متوسط 2/60 درصد زیاد و 37 فراوانی معادل 7/9 درصد خیلی زیاد است. بنابراین میزان مراجعه به کانال‌‌های خرید و فروش اینستاگرام از دیدگاه پاسخگویان که فروشندگان و به طور کلی فعالان عرصه کسب و کار خانگی هستند با مقدار 2/60 درصد زیاد است.

 

آزمون فرضیه ها

فرضیه اول: بين زير ساخت‌هاي ارتباطي و توسعه تجارت خانگي در فضاي مجازي رابطه معنادار وجود دارد.

نتایج ارائه شده در جدول 1 بیانگر آن است که ارتباط معناداری بین دو متغیر زیر ساخت‌های ارتباطی و تمامی عناصر مرتبط با آن و توسعه کسب و کار خانگی در فضای مجازی با شدت همبستگی 767/0 وسطح معناداری 000/0 وجود دارد. بنابراین می توان با اطمینان 99 درصد ادعا نمود که توسعه  زیر ساخت‌های ارتباطی ‌می‌تواند از جمله عوامل موثر بر توسعه کسب و کار خانگی باشدکه این زیر ساخت‌ها در ابعاد و زوایای مختلف قابل تفسیر است.

 

فرضیه دوم: بين ميزان نظارت دولت و توسعه تجارت خانگي در فضاي مجازي رابطه معنادار وجود دارد.

یافته‌های ارائه شده در جدول 1 نشان ‌می‌دهد که ارتباط معناداری بین دو متغیر میزان نظارت دولت و توسعه تجارت خانگی با شدت همبستگی 434/0 و سطح معناداری000/0 وجود دارد. از اینرو، با اطمینان 99 درصد می توان ادعا کرد که نظارت دولت و توجه به مسئله کسب و کار خانگی از جمله عوامل مؤثر بر توسعه تجارت خانگی به شمار ‌می‌رود.

 

فرضیه سوم: بين کيفيت ساختار فناوري‌هاي ارتباطي و توسعه تجارت خانگی در فضاي مجازي رابطه معنادار وجود دارد.

نتایج ارائه شده در جدول 1 بیانگر آن است که ارتباط معناداری بین دو متغیر کیفیت ساختار فناوری‌های ارتباطی و توسعه تجارت خانگی در فضای مجازی با میزان همبستگی 547/0 و سطح معناداری 000/0 وجود دارد. بنابراین، با اطمینان 99 درصد می توان ادعا نمود که ارتقا کیفیت ساختار فناوری‌های ارتباطی و استفاده بهینه و مدرن از این فناوری‌ها در توسعه کسب و کارهای خانگی در فضای مجازی و شبکه‌های مختلف مجازی نقش دارند.

 

فرضیه چهارم: بين ميزان ماليات ارزش افزده بر کالاها و توسعه تجارت خانگی در فضاي مجازي رابطه معنادار وجود دارد.

نتایج ارائه شده در جدول 1 بیانگر آن است که ارتباط معناداری بین دو متغیر میزان مالیات ارزش افزوده برکالاها و توسعه  تجارت خانگی در فضای مجازی با میزان همبستگی 878/0 و سطح معناداری000/0 وجود دارد. بنابراین، می توان با اطمینان 99 درصد ادعا نمود که میزان مالیات ارزش افزوده برکالاها از جمله عوامل و متغیرهای موثر بر توسعه  و یا کاهش کسب و کارها در فضای مجازی است.

 

فرضیه پنجم: بين هزينه‌هاي مبادله کالا و خدمات در فضاي غير مجازي و توسعه  کسب و کار خانگي در فضاي مجازي رابطه معنادار وجود دارد.

یافته های ارائه شده در جدول 1 نشان دهنده آن است که ارتباط معناداری بین هزینه‌های مبادله کالا و خدمات و توسعه  کسب و کارخانگی در فضای مجازی با میزان همبستگی 767/0 و سطح معناداری 000/0 وجود دارد. بنابراین، با اطمینان 99 درصد می توان ادعا نمود که هزینه‌های مبادله کالا و خدمات در فضای واقعی و به بیانی ایاب وذهاب عامه در داد و ستدد‌های عادی بر میزان توسعه  کسب و کار در فضای مجازی نقش دارد.

 

فرضیه ششم: بين ميزان رضايت کاربران فضاي مجازي از خريد و فروش در اين فضا و توسعه  کسب و کار خانگي در فضاي مجازي رابطه وجود دارد.

یافته های ارائه شده در جدول 1 نشان دهنده آن است که ارتباط معناداری بین دو متغیر میزان رضایت کاربران فضای مجازی از خرید و فروش در این فضا و توسعه  کسب و کارخانگی در این محیط با میزان همبستگی 888/0 و سطح معناداری 000/0 وجود دارد. بنابراین، با اطمینان 99 درصد می توان ادعا نمود که میزان رضایت کاربران در فضای مجازی از خرید و فروش در این فضا نیز از عوامل اثبات شده در توسعه  کسب و کارهای خانگی به شمار ‌می‌رود.

 

فرضیه هفتم: بين تعاملات بين المللي در ميان تجار خانگي و توسعه  کسب و کار خانگي رابطه معنادار وجود دارد.

نتایج ارائه شده در جدول 1 بیانگر آن است که ارتباط معناداری بین دو متغیر تعاملات بین المللی و توسعه کسب و کار خانگی با مقدار همبستگی 989/0 و سطح معناداری 000/0 وجود دارد. بنابراین، می توان با اطمینان 99 درصد ادعا نمود که تعاملات بین المللی و ارتباطات خارج از مرز جعرافیایی برای فعالان عرضه مجازی در کسب و کار و تجارت‌های خانگی نقش دارد. این ارتباطات گسترده نیز مرهون حضور فضای مجازی است که ارتقا فروش محصولات و تنوع در نوع کسب و کارهای خانگی در این فضا را به همراه خواهد داشت.

 

جدول 1-نتایج مربوط به آزمون فرضیه های تحقیق با استفاده از روش کندال

فرضیه	مقدار آماره آزمون	شدت همبستگی	سطح معناداری
اول	703/1	767/0	000/0
دوم	925/9	434/0	000/0
سوم	343/2	547/0	000/0
چهارم	234/3	878/0	000/0
پنجم	245/3	767/0	000/0
ششم	454/3	888/0	000/0
هفتم	102/4	989/0	000/0

 

فرضیه هشتم: بين نوع شبکه ي مجازي و توسعه  کسب و کار خانگي در فضاي مجازي رابطه معنادار وجود دارد.

نتایج ارائه شده در جدول 2 بیانگر آن است که ارتباط معناداری بین دو متغیر نوع شبکه مجازی و توسعه  کسب و کارخانگی در فضای مجازی با مقدار آماره خی دو 134/2 و سطح معناداری 000/0 وجود دارد. از اینرو، با اطمینان 99 درصد می توان ادعا نمود که نوع شبکه‌های مجازی با توجه به قابلیت‌ها، عملکردها و سهولت‌ها در توسعه کسب و کار خانگی نقش دارد.

 

جدول2: نتایج مربوط به آزمون فرضیه هشتم تحقیق با استفاده از روش خی دو

فرضیه	مقدار آماره آزمون	درجه آزادی	Sig
هشتم	134/2	21	000/0

 

 

نتیجه‌گیری و پیشنهادات 

به دلیل اهمیت بسیار زیاد شرکت‌ها و کسب و کارهای خانوادگی در رشد و توسعه اقتصادی و همچنین اشتغال زایی و رفع بیکاری، بسیاری از کشورهای جهان نسبت به این مسئله و کارآفرینی از طریق ایجاد اینگونه شرکت‌ها روی آورده و برنامه ریزی‌های بسیار دقیق و هدفداری را در این زمینه انجام ‌می‌دهند، گرچه این نظارت‌ها و حمایت‌ها در نهایت ظرافت منجر به اعمال محدودیت‌ها نشود.

با توجه به وضعیت ایران در تجارت الکترونیک، برداشتن گام‌های اساسی در حوزه فرهنگ‌سازی، زیربنای حقوقی، قانونی و زیرساخت‌های فنی مورد نیاز، ضروری است. «تجارت الکترونیک» که از آن به عنوان یک تسریع‌کننده مطمئن در افزایش بهره‌وری و رشد اقتصادی نام برده می‌شود، از جمله مباحثی است که همواره در بنگاه‌ها و شرکت‌های دولتی و خصوصی لزوم توجه به آن مورد تاکید قرار گرفته است.

یافته های تحقیق نقش عوامل اثر بخش بر توسعه کسب و کار خانگی را در دسته بندی‌های اقتصادی، سیاسی، مدیریتی و... تائید ‌می‌کند. بنابراین زیر ساخت ارتباطی، نظارت‌های دولتی، حمایت دولت و در نظر گرفتن امکانات مختلف مجازی و...، افزایش و گستردگی ساختار فناوری ارتباطی و مخابراتی، مسئله مالیات و مالیات ارزش افزوده و هزینه مبادله کالا و سهم کسب و کارخانگی در این کاهش هزینه‌ها و نوع شبکه مجازی مورد استفاده فعالان عرصه تجارت و رضایت کاربران و تعاملات بین المللی در کسب و کارهای مجازی از جمله متغیرهایی است که با اثبات در فرضیه‌های مورد نظر محقق به عنوان عوامل اثر بخش بر توسعه  کسب و کارخانگی در فضای مجازی بویژه تلگرام و اینستاگرام به شمار ‌می‌رود.

به‌طور ساده می‌توان گفت، با فراهم‌سازی زیرساخت‌های توسعه تجارت الکترونیک می‌توان به ایجاد یک محیط تجاری مناسب، بین دولت و بنگاه‌ها کمک کرد و شرایطی را به وجود آورد که باعث جذب سرمایه‌گذاران بیشتری شود. در اهمیت تجارت الکترونیک همین بس که با توسعه این گونه مباحث می‌توان به حذف محدودیت‌های زمانی و مکانی در تجارت، کاهش هزینه‌های مبادلات، دسترسی تولیدکنندگان و فروشندگان به مشتریان زیاد و دسترسی مصرف‌کنندگان به تولیدکنندگان کالا و خدمات در سطح وسیع اشاره کرد. شاید به‌دلیل همین مزایا نه فقط کشورهای توسعه‌یافته، بلکه کشورهای در حال توسعه نیز از «تجارت الکترونیک» به عنوان ابزاری برای رقابت در عرصه داخلی نام می‌برند.

فضای مجازی و کسب و کار خانگی در فضایی معلق در حال اجرا و انجام است که با موانع مختلفی از سوی دولت و آزادی عمل بیشتر از سوی کاربران و یا مشتریان روبرو شده است. از این رو نیاز به سیاست گذاری‌های صحیح و پیش از آن افزایش آگاهی عمومی نسبت به استفاده مجاز و بدون آسیب‌های اجتماعی و سیاسی برای افراد است. اما این مسئله برای فعالان عرصه کسب و کار خانگی نیز ‌می‌تواند میدان نبردی برای مبارزه با محدودیت‌ها و دست یابی به سود و منفعت حاصل از کسب و کار خود باشد که نیازمند تدابیر متناسب با شرایط است. هر چند نظارت دولت ضرورتی به منظور رشد و ارتقا این نوع کسب و کارها به شمار ‌می‌رود اما این نظارت همراه با اعمال محدودیت‌های مختلف ‌می‌تواند منجر به کاهش توسعه یافتگی تجارت و کسب و کارخانگی به شمار رود.

 

فهرست منابع 

باقري، م. (1396‌). مدلسازي رفتار کارآفرينانه در کسب و کارهاي خانگي با تاکيدبر نقش فناوري اطلاعات، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و هنر يزد در رشته مديريت.

تافلر، الف. (1374). خلاصه کاربردی موج سوم برای ورود به تجارت الکترونیک. ترجمه: داوود بی نیاز. تهران: مهراوه عصر.

تراويده، آ. (1395‌). بررسي عوامل موثر در کارآفريني زنان در حوزه کسب و کارهاي خانگي (مورد مطالعه: دست يافته‌هاي شهر کرمانشاه‌) ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

حریری، ی. ( 1387). اصطلاحات اقتصادی، تهران: انتشارات خزر.

حنفی‌‌زاده، پ. (1385‌). تبلیغات اینترنتی. تهران: انتشارات ترمه.

روستو، و. (1960). مراحل رشد اقتصادی. ترجمه: مهدی تقوی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.

فریار، الف. (1383). اصول مبانی جامعه صنعتی. مشهد: به نشر.

فریدون نژاد، ر. (1396‌). کسب‌‌وکارهای‌‌خانگی، تهران: کتاب سبز

فیضی، ق. (1384‌). فساد اداری و مالی در اداره‌‌ها»، نشریه حمایت، سی مهر، دوره سوم.

قربانی، م. (1395‌). مهارت هفتم اطلاعات و ارتباطات، تهران: سیمای دانش.

 

Christensen SH, Delahousse B. Industry Versus Business: Thorstein Veblen’s Deconstruction of the Engineering-Business Nexus. In The Engineering-Business Nexus 2019 (pp. 127-151). Springer, Cham.

Costa CM, Quintanilha TL, Mendonça S. Manuel Castells and Informationalism. In Management, Organizations and Contemporary Social Theory (pp. 256-270). Routledge.

Fuchs C. Henri Lefebvre’s theory of the production of space and the critical theory of communication. Communication Theory. 2019 May 1;29(2):129-50.

Gewirtz J. The Futurists of Beijing: Alvin Toffler, Zhao Ziyang, and China's “New Technological Revolution,” 1979–1991. The Journal of Asian Studies. 2019 Feb;78(1):115-40.

Ishida H. The effect of ICT development on economic growth and energy consumption in Japan. Telematics and Informatics. 2015 Feb 1;32(1):79-88..

 Qu L, Chen Y. The Impact of e-commerce on China's Economic Growth. InWHICEB 2018 Jun 1 (p. 101).

Slavina A, Brym R. Demonstrating in the internet age: a test of Castells’ theory. Social Movement Studies. 2020 Mar 3;19(2):201-21.

Ceccobelli M, Gitto S, Mancuso P. ICT capital and labour productivity growth: A non-parametric analysis of 14 OECD countries. Telecommunications Policy. 2012 May 1;36(4):282-92.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

The Role of Social Networks in the Development of Home Businesses (Telegram and Instagram Case Study)

 

Abstract

The purpose of this study was to identify the factors affecting business expansion in telegram and Instagram through a questionnaire-based quantitative method. The statistical population of this research includes home business activists who were selected and questioned using Cochran formula and simple random sampling method. The reliability of the questionnaire was calculated using Cronbach's alpha method which is 0.772 which indicates acceptable validity of the items in measuring the research indices. The results show that the set of economic, political, managerial and communication infrastructure factors, government oversight, government support and enhancement of ICT structure, tax and transaction costs, the type of virtual network used by business actors and interactions International has been instrumental in the growth and expansion of the home business.

Keyword: Telegram; Instagram; home-based business; communications; technology.

1

 

---

[1]  Williams

[2]  Rostow

[3]  Toffler

[4]   Bell

[5]  Castells

[6]  Fuchs

[7] Rasmussen

[8]  Gewirtz

[9]  Daniel Bell

[10]  Christensen & Delhousse

[11]  Slavina & Brym

[12]  Costa et al.

[13]  Ceccobelli et al.

[14]  Ishida

[15]  Qu & Chen

[16]  SEM

[17]  PLS

---