Evaluating the Performance of Municipalities of East Azarbaijan with Emphasis on Good Governance Indicators
Subject Areas : Public Policy In Administrationzahra tahermosavi 1 , ROSTAM GHAREHDAGHI 2
1 - public Administration,islamic Azad university,miyaneh.iran
2 - Public Administration,Islamic Azad University,Miyaneh,Iran
Keywords: Good governance, East Azarb, Urban Governance, Municipalities,
Abstract :
Introduction and Objectives: A modern approach to the role of governance in society is one of the changes that has emerged in the field of opinion and practice in policy making. The principles of good governance are a new paradigm that emphasizes the role of public administrators in providing high-quality services to citizens and Different groups emphasize. Considering the importance of the issue of good governance in improving the living conditions of the liveliers in the province of East Azarbaijan, indicators. Methodology: This research is an applied research, conducted by descriptive-survey method. The statistical population of this study is all citizens of the cities of East Azarbaijan Province who lived in a city this province during the year 1397, according to the sample size table of 384 people. By distributing and collecting questionnaires at the level of four Selected city, Tabriz, Marand, Meyaneh and Hashtroud using , 396 correct questionnaires were used for analysis. Conclusion: The results of this research show that the performance of the municipalities of East Azarbaijan province is low in terms of indicators and components of good governance and is far from desirable. In terms of citizens of the cities of the province of East Azarbayjan
_||_
ارزيابي عملکرد شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي
براساس شاخصهاي حکمراني خوب
تغييرات اعمال شده در مقاله با توجه به نظر اوليه داور محترم با رنگ زرد مشخص شده است
تغييرات اعمال شده در مقاله با توجه به نظر داور محترم در دور دوم داوري با رنگ سبز مشخص شده است
زمينه:رويکرد نوين به نقش حاکميت در جامعه يکي از تغييراتي است که در حوزه نظر و عمل در خطمشيگذاري پديد آمده اصول حکمراني خوب پارادايم جديدي است که بر نقش مديران دولتي در فراهم آوردن خدمات با کيفيت بالا و عرضه آن به شهروندان و گروههاي گوناگون تأکيد دارد.
هدف : با توجه به اهميت موضوع حکمراني خوب در بهبود وضعيت زيست شهري شهروندان ، هدف اين پژوهشارزيابي عملکرد شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي بر اساس شاخصهاي حکمراني خوب مي باشد.
روش:اين پژوهش يک پژوهش کاربردي محسوب ميشود که به روش توصيفي- پيمايشي اجرا شده است. جامعه آماري اين پژوهش تمامي شهروندان شهرهاي استان آذربايجان شرقي که در سال 1397 و در زمان اجراي اين پژوهش در يک از شهرهاي اين استان زندگي ميکنند که طبق جدول حجم نمونه 384 نفر تعيين گرديد و با توزيع و جمعآوري پرسش نامه در سطح چهار شهر منتخب، تبريز، مرند، ميانه و هشترود به روش تصادفي- طبقهاي درنهايت 396 پرسشنامه صحيح جهت تجزيه و تحليل مورد استفاده قرار گرفت. ابزار اين پژوهش براي جمعآوري اطلاعات پرسشنامه محقق ساختهاي است با 56 گويه و هشت مولفه که روايي به روش CVR و پايائي آن با استفاده از آزمون آلفاي کرونباخ تعيين و تاييد گرديده است.
يافتههاي پژوهش:يافتههاي پژوهش نشان ميدهد که ميانگين شاخصهاي حکمراني خوب از ميانگين فرضي پايين تر بوده و هشت مولفه مورد آزمون نيز ميانگين پايين تر از متوسط داشتند. از نظر رتبه بندي نيز مولفههاي «پاسخگويي»، «مسئوليت پذيري»، «شفافيت»، «اجماع پذيري»، «کارائي و اثربخشي»، «حاکميت قانون»، «مشارکت» و «عدالت» به ترتيب رتبههاي اول تا هشتم مؤلفههاي حکمراني خوب در شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي را به خود اختصاص دادهاند.
نتيجه گيري:نتايج پژوهش نشان ميدهد که عملکرد شهرداريهاي استان از منظر شاخصها و مولفههاي حکمراني پايين از سطح متوسط بوده و از حد مطلوب فاصله زياد دارد و از نظر شهروندان ، شهرداريهاي استان کار در خور توجهي براي استقرار شاخصهاي حکمراني خوب در مجموعه تحت مديريت خود انجام ندادهاند و تا رسيدن به سطح قابل قبول و سطح مطلوب فاصله زيادي وجود دارد و کار و برنامه و طرحهاي زيادي را ميطلبد. نتايج اين پژوهش يافتههاي پژوهشهاي پيشين در اين زمينه را تاييد مينمايد.
واژگان کليدي: حکمرايي خوب، حکمراني شهري، شهرداريها، آذربايجان شرقي
1) مقدمه
رويکرد نوين به نقش حاکميت در جامعه يکي از تغييراتي است که در حوزه نظر و عمل در خطمشيگذاري پديد آمده است. اين رويکرد جديد که پارادايم حکمراني شناخته شده، نقشي متفاوت براي حاکميت قائل است و وظيفه حاکميت را ايجاد فضايي ميداند که در آن همه عناصر حاکميتي و غيرحاکميتي بتوانند با همديگر تعامل و مشارکت داشته باشند (داناييفرد و همکاران، 1392، 37). در مديريت دولتي، اصول حکمراني خوب پارادايم جديدي است که بر نقش مديران دولتي در فراهم آوردن خدمات با کيفيت بالا و عرضه آن به شهروندان و گروههاي گوناگون تأکيد دارد (مقيمي و اردکاني، 1388، 179). بانک جهاني حکمراني خوب را عرضه خدمات عمومي کارآمد، نظام قابل اعتماد و نظام اداري پاسخگو تعريف کرده است (وودز1،823:2000)
افزايش شديد فقر و نابرابري و تورم در اواخر دهه ۱۹۸۰ که از پيامدهاي الگوي دولت حداقل بود، باعث شد تا بانک جهاني به اين نکته دست يابد که مسئله حکمراني يعني شيوه مديريت و اداره کشور يا رابطه شهروندان با حکومت کنندگان موضوع کليدي توسعه است. اين مسئله به تدريج در بانک جهاني مورد مطالعه و بررسي قرار گرفت. بهطوري که گزارش سالانه توسعه جهاني در سال ۱۹۹۷ به مسئله دولت اختصاص يافت. موضوع محوري اين گزارش نقش دولت در بهبود وضعيت اقتصادي و راهکارهاي توانمند ساختن دولت بود. کارشناسان بانک جهاني، با ارائه شواهد مختلف نشان دادند که موفقيت سياستهاي اقتصادي بستگي به توانمندي و قابليتهاي دولت دارد و بدون ظرفيتهاي لازم در دولت، آزادسازيهاي مالي به بحران پولي و بانکي ميانجامد. در اين دوره بود که ايده تغيير ساختار حکومت مطرح شد بر اساس تحقيقات اندرسون2 و ون کاپمن3، سيستمهاي مديريتي در دهه اخير، با توجه به مشارکت شهروندان از حکومت به حکمراني تغيير نموده است. (اندرسون و کاپمن، 2001: 235) قاعده پيشنهادي بانک جهاني اين بود که دولت وظايف متعددي دارد و توانمنديهاي اين نهاد مانند هر سازمان ديگري محدود است. بنابراين بايد ظرفيتهاي خود را به وظايفي اختصاص دهد که اولويت بيشتري دارند؛ اما به اين نکته هم اعتراف ميشود که اولويتها از جامعهاي به جامعه ديگر متفاوت است و نميتوان براي کشورها از پيش مشخص ساخت که دولت چه وظايفي را بايد به عهده بگيرد، بلکه هر کشوري خود بايد اولويتهايش را مشخص کند. در برخي از کشورها اولويت نخست حمايت از حقوق مالکيت، در برخي ديگر توزيع عادلانه درآمد و در برخي ديگر بازار سازي است.
بانک جهاني، پيشنهاد خود را جهت توانمند ساختن وضعيت براي حکمراني خوب شهري بهعنوان مسئله کليدي توسعه مطرح نمود. براي انسجام حکمراني خوب شهري نيازمند در ارتباط بودن است محور افقي4 (انسجام بين شهروندان، ساکنين و غيره)، نهادي5 (انسجام بين تصميمگيرندهها) و عمومي6 (انسجام بين شهروندان و تصميمگيرندگان) ميباشيم. با سرعت گرفتن اجراي شاخصهاي حکمراني خوب شهري بهطور عمومي ميزان بررسي دولتها نسبت به اين شاخص مورد بررسي قرار گرفته شد. از سال ۱۹۹۶ تاکنون بانک جهاني نرخ حکمراني خوب 1۰۹ کشور را منتشر ميکند. براي انتشار اين بررسي از شاخصهاي اصلي حکمراني خوب مانند مشارکت، کارايي، پاسخگويي، عدالت، قانون مداري، مسئوليتپذيري و شفافيت مورد ارزيابي قرار گرفته شده است. (بانک جهاني، 2004)
بر اساس تعاريف سازمان ملل متحد حکمروايي خوب عبارت است از مديريت امور عمومي بر اساس حاکميت قانون، دستگاه قضايي کارآمد و مشارکت گسترده مردم در فرايند حکومت اداري (ابراهيمزاده7 و اسديان8، 1392: 20) رويکرد حکمراني خوب شهري بهعنوان چهارچوبي مفهومي جهت اصلاح و هدايت فرآيندهاي تعاملي در نظامهاي مديريتي در سطوح مختلف مرتبط با شهرها مطرح است. ارائه الگو جهت ارزيابي حکمراني خوب شهري علاوه بر اينکه ميتواند موقعيت و وضعيت اجراي حکمراني خوب شهري در سطح عمليات را در حال حاضر مشخص ميسازد از حيث اينکه نقطه ايده آل و فاصله وضعيت حال تا آن نقطه را نشان داده و با طراحي مناسب سيستم شاخصهاي حکمراني شهري در سطح عمليات که داراي آثار بسيار ارزشمندي است اهميت حکمراني خوب شهري در رسيدن به اهداف گسترده توسعه را نشان ميدهد. (منشور اسکان ملل متحد، 2009)
ارزيابي حکمراني خوب شهري ميتواند به مديران شهري در راستاي برنامهريزيهاي بلند مدت و کوتاهمدت جهت توسعه پايدار شهري و در راستاي اسناد بالادستي و سياستهاي شهرداريها کمک شاياني نمايد با مطرح شدن رويکرد «حکمروايي خوب شهري» در مديريت شهري طي دههي اخير، اثرگذاري همه ارکان تأثيرگذار شهري بر مديريت شهر با تمام ساز و کارهايي که بهسوي تعالي شهر و شهروندان حرکت کنند، بهطور جدي مورد تأکيد قرار گرفته است. محوريت اين رويکرد در مديريت شهري، بر مبناي توسعهاي مردمسالار و برابر خواهانه، براي تأثيرگذاري تمامي نيروهاي ذينفع و ذينفوذ در اداره امور شهرها و همچنين پاسخگويي تمامي نيازهاي اين گروههاست (تاجدار9 و اکبري10، 1387: 1).
استان آذربايجان شرقي به علت اهميتي که از نظر کميت و کيفيت جمعيت شهري ساکن آن و هم به لحاظ جايگاه و اهميت سياسي استان بخصوص شهر تبريز که بهعنوان شهر مقصد گردشگري 2018 و سرآمد شهرهاي اسلامي معرفي شده است از اهميت و جايگاه مهمي در سطح ملي و منطقهاي دارد و ازاينرو لازم و ضروري است که در زمينه ارتقا مؤلفههاي زيست انساني در اين شهرها و تحقق توسعه پايدار شهري برنامهريزي گردد. شهرهاي استان آذربايجان شرقي با وجودي که قابليتهاي زيادي جهت تبديل شدن به بوم شهر را دارند [ولي] در دهههاي اخير افزايش جمعيت شهرنشين و توسعه سطوح سکونتگاههاي شهري بدون توجّه به قابليتها و محدوديتهاي اراضي، سطح بيشتري از زمينهاي مرغوب استان را از بين برد و با تبديل آن به اراضي ساخته شده شهري، پيامدهاي جبرانناپذير زيستمحيطي را براي اين منطقه وارد ساخته است. در راستاي مقابله با چنين مشکلاتي، توجّه به قابليتها و محدوديتهاي استان با انجام فرآيند ارزيابي شاخصهاي بوم شهري، راهحلّي مناسب براي مقابله با بحرانهاي زيستمحيطي نوظهور و شيوهاي کارآمد براي دستيابي به اهداف توسعه پايدار است. (نظم فر11، عشقي چهاربرج12 و علوي13، 1396: 67)
استان آذربايجان شرقي با مساحتي بالغ بر ۴۵۵۶۱ کيلومترمربع، يازدهمين رتبه استاني را از نظر مساحت به خود اختصاص داده و يکي از مهمترين استانهاي کشور به شمار ميرود که طبق نتايج سرشماري نفوس مسکن 1395 مرکز آمار ايران، جمعيت اين استان 3,909,652 نفر ميباشد که از اين تعداد 2,809,424 نفر جمعيت شهري و 1,100,220 نفر جمعيت روستايي ميباشند؛ که به اين ترتيب ميتوان گفت که حدود 86/71 درصد جمعيت اين استان شهري و 14/28 درصد روستايي ميباشند. بر اساس آخرين تقسيمات کشوري از 62 شهر اين استان پنج شهر تبريز، مراغه، مرند، ميانه و اهر داراي جمعيت بالاي 100 هزار نفر بوده و 19 شهر ديگر نيز بالاي 10 هزار نفر جمعيت دارند. (نتايج تفضيلي سرشماري نفوس مسکن 1395) با اينکه به نظر ميرسد استان آذربايجان شرقي از نظر منابع مادي و منابع انساني از پتانسيل بالايي در زمينه توسعه برخوردار باشد و سابقه تاريخي شهرهاي اين استان بخصوص شهر تبريز و مراغه نشان ميدهد که از شهرهاي توسعه يافته در تاريخ اين کشور بودند؛ ولي متأسفانه در چند دهه اخير شهرهاي اين استان به ميزان مورد انتظار شهروندان پيشرفت نداشته است و اين روند کند توسعه شهرهاي اين استان مشکلاتي نظير بيکاري و در نتيجه مهاجرت در پي داشته است. معضل بيکاري نيروي کار اين استان که بايد موتور محرکه توسعه اين استان باشد بهعنوان يک معضل پيچيده باعث شده است که تا سال 1390 اين استان از استانهاي رکورددار در زمينه مهاجر فرستي باشد. مهاجرت نيروي کار و در وهله اول نخبگان اين استان باعث کند شدن روند توسعه اين استان شده است. مدير کل ثبت احوال آذربايجان شرقي تعداد ساکنين مردم استان در سال 1392 را حدود 3 ميليون و 800 هزار نفر عنوان کرده اند که در 90 سال اخير 2 ميليون و 500 هزار نفر از استان مهاجرت کرده اند؛ و به عبارتي از زمان تأسيس اداره کل ثبت احوال در استان حدود 45 درصد از افرادي که سند ولادت آنها در اين اداره کل به ثبت رسيده است و افراد به علت رويدادهاي مختلف به ديگر استانها و خارج از کشور مهاجرت کرده اند که نابرابري امکانات تهران و شهرهاي مهاجرپذير با ديگر استانها را دليل اين مهاجرت عنوان کردهاند (خبرگزاري مهر 30 آبان 1392)14از اين رو توجه به مؤلفههاي زيست شهري و رفاه در شهرهاي استان آذربايجان شرقي و فراهم نمودن شرايط زندگي مناسب براي شهروندان اين استان ضروري بوده و شهرداريهاي شهرهاي استان بهعنوان متوليان اين موضوع بايد به اين مهم توجه نموده و در جهت آن برنامهريزي کنند. لذا لزوم برنامهريزي براي اداره شهرهاي استان با شاخصهاي پذيرفته شده جهاني امري اجتنابپذير بوده و يک مطالبه عمومي ميباشد. براي برنامهريزي در اين جهت ابتدا لازم است ارزيابي از وضعيت شاخصهاي حکمراني خوب در شهرهاي اين استان انجام گيرد و لذا در اين پژوهش سعي گرديده است وضعيت شهرداريهاي استان با شاخصها و مؤلفههاي حکمراني خوب شهري در جهت ارتقاء شهر پايدار و توسعه آن مورد بررسي قرار گيرد و سئوال اصلي پژوهش اين است که عملکردشهرداريهاياستانآذربايجانشرقيدرچهارچوبشاخصهايحکمرانيخوبچگونهارزيابيميشود؟
1-1) پيشينه پژوهش:
پژوهشهاي متعددي در ايران و کشورهاي مختلف ابعاد مختلف حکمراني خوب و نقش و تاثير ان در مديريت شهري پرداخته اند. ملکي در پژوهش خود به بررسي عملکرد شهرداري نواحي ايلام بر اساس شاخصهاي حکمروايي شايسته و خوب شهري پرداخته است. به اين نتيجه رسيده است که سطح تمام شاخصهاي حکمراني خوب در شهر ايلام، پايينتر از سطح متوسط است و در سطح نامطلوبي قرار دارند. (ملکي15، 1395) در پژوهشي ديگر منصورجمشيد در پژوهشي به تحليل عملکرد مديريت شهري ايلام با تأکيد بر شاخصهاي حکمروايي خوب شهري ايلام پرداخته است که نتايج آن حاکي از اين است که مديريت شهري ايلام از نظر شاخص-هاي حکمروايي خوب شهري در وضعيت مطلوبي قرار ندارد (منصورجمشيد16، 1395). دانشي در پژوهشي ديگر به ارزيابي وضعيت استقرار شاخصهاي حکمراني خوب در شهرداري مشهد پردخته که نتايج اين پژوهش نيز نشان ميدهد شاخصهاي حکمراني خوب استقرار پيدا نکرده است. (دانشي17، 1394) باغگلي در سال 1394 در پژوهشي وضعيت حکمروايي خوب شهري در مناطق دو و چهار شهر کرمان تحليل نموده و به اين نتيجه رسيده است که مديريت شهري در زمينه حکمروايي خوب شهري عملکرد مطلوبي نداشته است (باغگلي، 1394). سليماني و همکاران در پژوهشي به تحليل و ارزيابي ميزان تحققپذيري حکمراني خوب شهري در اروميه پرداختهاند که نتايج پژوهش نشان ميدهد که تحقق حکمروايي خوب شهري در اروميه در گرو تمركززدايي، تصميمسازي و واگذاري اختيارات توأم با پاسخگويي مناسب؛ بسط و توسعهي نهادهاي مدني و ايجاد زمينه جهت مشارکتهاي مردمي؛ توجه و تأکيد بر رعايت اصول شهروندي با بسترسازي فرهنگي و ... ميباشد. (سليماني، آفتاب و صدق كار،1394). حيدري درپژوهشي باعنوان «سنجش عملکردمديريت شهري باتأکيدبرشاخصهاي حکمروايي خوب شهري»به سنجش وارزيابي عملکردمديريت شهري باتأکيدبرشاخصهاي حکمروايي خوب شهري دريزدپرداخته است. يافتههاي اين پژوهش نشان ميدهدکه مديريت شهري عملکردمطلوبي درزمينه حکمروايي خوب شهري نداشته است وازديدگاه شهروندان مديريت شهري درزمينه حکمروايي خوب شهري ميانگين يپايينترازحدمتوسط داشته است (حيدري18، 1392)
پيرس19 و في دليس20 در سال 2015 به بررسي شاخصهاي توسعه پايدار محلي در پرتغال با در نظر گرفتن زمينههاي حكمراني پرداختند و به اين نتيجه رسيدند كه عدم تعهد سياسي و وجود چشمانداز و نياز به غلبه بر دولت محلي با عملكرد نادرست از موانع بسيار پيچيده وجود حكمراني در توسعه پايدار ميباشد. هيلي21 و نيوکاستل22 (2015) به بحث در مورد تئوري برنامهريزي در مورد رابطهي بين شهرها، حكمراني آنها و مداخلات بخش برنامهريزي شهري پرداخته است. و والريولوان همکارنش در همين سال در مقالهاي تحت عنوان «حکمروايي يکپارچه شهري: يک پارادايم جديد از اقتصاد شهري» اين نتيجه رسيدهاند که با ظهور جهاني شدن شهرها با مشکلاتي مانند نابرابريهاي اجتماعي، مکاني و تکه تکه شدن فضايي روبهرو هستند و حکمروايي يکپارچه شهري بهعنوان يک مفهوم جديد وجود دارد که فراتر از محدوديتهاي مناطق سياسي ميباشد. (والريولوان23، لوسيرستي24 و کنستانت25، 2015)
2) روش شناسي پژوهش
1-2) نوع و روش پژوهش
نوع پژوهش اين پژوهش از دو بُعد هدف و روش قابل بحث و بررسي ميباشد. از بعد هدف، يک پژوهش کاربردي محسوب ميشود چرا که نتايج اين پژوهش ميتواند مورد استفاده اين شهرداريهاي مورد ارزيابي، شهرداريهاي استان و در نگاه عامتر مورد استفاده شهرداريهاي کشور قرار گرفته و براي آن کاربرد داشته باشد. همچنين از لحاظ افق زماني يک پژوهش مقطعي محسوب ميشود، چرا نتايج آن در مقطع زماني نزديک به اجراي پژوهش کاربرد دارد و به مرور زمان نتايج اين پژوهش براي کاربست در جامعه و سازمان هدف منطقي نيست و بلا اثر ميشود. اين پژوهش از نظر روش اجرا يک پژوهش توصيفي- پيمايشي است.
2-2) جامعه و نمونه آماري
جامعه آماري اين پژوهش، عبارت است از تمامي شهروندان شهرهاي استان آذربايجان شرقي که در سال 1397 و در زمان اجراي اين پژوهش در يک از شهرهاي اين استان زندگي ميکنند؛ که طبق آخرين آخرين سرشماري نفوس و مسکن 1395، 2,809,424 نفر ميباشند. حجم نمونه برآورد شده طبق جدول مورگان براي جامعه آماري پژوهش طبق مقدار جوامع آماري نامحدود، 384 نفر تعيين گرديد که با احتساب خطاي احتمالي و عدم بازگشت پرسشنامه حدود 500 پرسشنامه در سطح چهار شهر منتخب، تبريز، مرند، ميانه و هشترود به روش تصادفي- طبقهاي انتخاب و توزيع گرديد که درنهايت 396 پرسشنامه صحيح جهت تجزيه و تحليل مورد استفاده قرار گرفت.
3-2) ابزار پژوهش
در اين پژوهش براي جمعآوري اطلاعات موردنياز پژوهش از پرسشنامه محقق ساختهاي استفاده شده است. بدين منظور ابتدا با مطالعه در اديات پژوهش و مباني نظري و همچين پيشينه پژوهشهاي مرتبط 118 شاخص مرتبط شناسائي گرديد. در مرحله بعد با تخليص، اداغام و اصلاح اين شاخصها، 65 شاخص نهايي تدوين گرديد و در ذيل هشت مولفه مشارکت، پاسخگويي، مسئوليت پذيري، کارائي و اثربخشي، شفافيت، عدالت،حاکميت قانون و اجماع پذيري که مولفههاي حکمراني خوب هستند، دستهبندي و سازماندگي گرديد و در نهايت پرسشنامهاي با هشت مولفه و 56 شاخص طراحي گرديد.
4-2) روايي و پايايي پژوهش:
براي ارزيابي روايي محتوايي، نظر متخصصان در مورد «ميزان هماهنگي محتواي ابزار اندازه گيري و هدف پژوهش» ملاک عمل بوده و براي اين منظور از نظرات 10 نفر از متخصصان حوزه مديريت و آشنا با مباحث حکمراني خوب به روش CVR استفاده گرديد که CVR محاسبه شده براي پرسش نامه به ميزان 712/0 که بالاتر از حداقل امتياز مورد نياز در اين سطح بود که به استناد نتايج اين آزمون روايي پزسشنامه تاييد مي گردد.
براي تعيين ميزان پايائي، از آزمون آلفاي کرونباخ استفاده است. با توجه به اينکه مقدار آلفاي محاسبه شده براي هريک از مؤلفههاي مقداري است بين 750 تا 950 با توجه مقداري هر يک مؤلفههاي، سطح پايائي آنهابر اساس قاعده جورج و مالري (جرج26 ومالري27, 2003: 231) بين خوب تا عالي ارزيابي ميشود.
3) يافتههاي پژوهش
1-3) يافتههاي توصيفي
يافتههاي توصيفي پژوهش نشان ميدهد که 74 درصد پاسخگويان مرد و 26 درصد زن ميباشند و از نظر وضعيت اشتغال، بيشترين درصد پاسخگويان کارمندان بخش دولتي با 40 درصد هستند و پاسخگويان بيکار و يا جوياي کار با 2 درصد پايينترين فراواني را دارند. همچنين يافتههاي پژوهش نشان ميدهد که 188 نفر از پاسخگويان يعني بيش از 47درصد پاسخگويان داراي مدرک کارشناسي هستند، 32 درصد ديپلم و زير ديپلم، 19 درصد کارشناسي ارشد و 2 درصد داراي مدرک تحصيلي دکتري هستند.
جدول 1: جدول فراواني و درصد فراواني اطلاعات توصيفي پژوهش
متغير توصيفي | فراواني | درصد فراواني | جمع فراواني | |
جنسيت | زن | 102 | 26 درصد | 396 |
مرد | 294 | 74 درصد | ||
وضعيت اشتغال | کارمند بخش دولتي | 157 | 40 درصد | 396 |
کارمند بخش خصوصي | 48 | 12 درصد | ||
کارمند زيرمجموعه شهرداري | 23 | 6 درصد | ||
آزاد | 115 | 29 درصد | ||
دانشجو | 17 | 4 درصد | ||
خانهدار | 26 | 7 درصد | ||
بيکار/ جوياي کار | 10 | 2 درصد | ||
مدرک تحصيلي | ديپلم و زير ديپلم | 127 | 32 درصد | 396 |
کارشناسي | 188 | 47 درصد | ||
کارشناسي ارشد | 75 | 19 درصد | ||
دکتري | 6 | 2 درصد |
2-3) يافتههاي استنباطي
با استفاده از آمار استنباطي به تجزيه و تحليل يافتههاي پژوهش و به ارزيابي عملکردشهرداريهاي استان آذربايجان شرقي باتأکيدبرشاخصهاي حکمراني خوب پرداخته شدهاست. بدين منظور ابتدا وضيعت نرمال و غير نرمال بودن دادهها با استفاده از آزمون کولموگروف – اسميرنوف مورد بررسي قرار گرفت است تا با توجه به وضعيت دادهها آزمون مناسب استفاده گردد. اين آزمون جهت بررسي ادعاي مطرح شده درموردتوزيع دادههاي يک متغيرکمي مورداستفاده قرارميگيرد؛مثلاًآياتوزيع متغيرموردبررسي نرمال است؟بنابراين دراينتحقيق نيزادعاي نرمال بودن توزيع هر کدامازمتغيرهايتحقيق موردبررسي قرار ميگيرد. که فرضيه آماري تحقيق بهصورت زيرنوشته ميشود.
دادهها ازتوزيع نرمال پيروي ميکنندH0:
دادهها ازتوزيع نرمال پيروي نميکنندH1:
نتيجه آزمون کولموگروف – اسميرنوف براي هرکدام ازمتغيرهاي تحقيق درجدول زير آمده است.اگرمقدارسطح معنيداري بزرگترازمقدارخطا) آلفا)باشدفرض صفررانتيجه ميگيريم ودرصورتيکه مقدارسطح معنيداري کوچکترازخطاباشدفرض يک رانتيجه ميگيريم. باتوجه به جداول بالا، مقدار سطح معنيداري همه متغيرهاي بزرگترازمقدارخطا05/0 ميباشد.
جدول2: نتايج آزمون نرمال بودن متغيرها
مؤلفهها | سطح معنيداري | مقدار خطا | توزيع |
مشارکت | 198/0 | 05/0 | نرمال |
پاسخگويي | 389/0 | 05/0 | نرمال |
مسئوليتپذيري | 199/0 | 05/0 | نرمال |
کارايي واثربخشي | 211/0 | 05/0 | نرمال |
شفافيت | 265/0 | 05/0 | نرمال |
عدالت | 302/0 | 05/0 | نرمال |
حاکميت قانون | 254/0 | 05/0 | نرمال |
اجماع پذيري | 451/0 | 05/0 | نرمال |
با توجه به نرمال بودن دادهها براي پاسخ تجزيه و تحليل يافتههاي پژوهش، از روشهاي آمار پارامتريک استفاده شده است. براي بررسي وضعيت عملکرد شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي با توجه به شاخصهاي حکمراني خوب از آزمون t تک نمونهاي استفاده گرديد. نتايج آزمون t که در جدول شماره 3 نشان داده شده است؛ حاکي از اين است که مقدار t تک نمونهاي (9418/4-) در جدول زير نشان ميدهد که با اطمينان 99 درصد و سطح خطاي کوچکتر از 001/0 تفاوت آمار معنيداري (000/0) وجود دارد. همچنين ميانگين جامعه آماري (7898/2) از ميانگين مورد انتظار (3) با اختلاف ميانگين (21020/-) پايينتر است از اين رو ميتوان نتيجه گرفت که حکمراني خوب در شهرداريهاي استان اذربايجان شرقي در وضعيت مطلوب قرار ندارد.
جدول 3: نتايج آزمون تک نمونهاي t براي ارزيابي وضعيت حکمراني خوب در شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي
تعداد نمونه | ميانگين واقعي | انحراف معيار | ميانگين خطاي استاندارد | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
396 | 7898/2 | 84663/0 | 04254/0 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ميانگين فرضي: 3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نمره t | درجه آزادي | سطح معنيداري | اختلاف ميانگين | 95 درصد فاصله اطمينان از تفاوت | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پايينترين | بالاترين | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
منبع: يافتههاي پژوهش
جدول شماره 4يافتههاي پژوهش در زمينه وضعيت مولفههاي هشتگانه حکمراني خوب در جامعه آماري نشان ميدهد که ميانگين واقعي هر يک از مولفهها از ميانگين مفرض پايينتر ميباشد. و با توجه به سطح معنيداري اين اختلاف ميانگين براي همه مولفهها مورد تائيد بوده و از نظر آماري مورد معني دار است.
جدول 4: نتايج آزمون تک نمونهاي t براي ارزيابي وضعيت مولفههاي حکمراني خوب در شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي
مولفههاي حکمراني خوب | ميانگين | انحراف معيار | ميانگين خطاي استاندارد | نمره t | سطح معنيداري | اختلاف ميانگين |
مشارکت | 2/6637 | /99262 | /04988 | -6/743 | /000 | -/33634 |
پاسخگويي | 2/9291 | /85778 | /04311 | -1/645 | /040 | -/07091 |
مسئوليت پذيري | 2/8251 | /93597 | /04703 | -3/719 | /000 | -/17490 |
کارائي و اثربخشي | 2/7952 | /95170 | /04782 | -4/283 | /000 | -/20482 |
شفافيت | 2/8526 | 1/03173 | /05185 | -2/842 | /005 | -/14737 |
عدالت | 2/6842 | /92100 | /04628 | -6/822 | /000 | -/31576 |
حاکميت قانون | 2/6962 | /93018 | /04674 | -6/499 | /000 | -/30379 |
اجماع پذيري | 2/8531 | /97450 | /04897 | -3/000 | /003 | -/14689 |
تعداد نمونه: 396 درجه آزادي: 395 ميانگين فرضي: 3 |
منبع: يافتههاي پژوهش
بررسي اختلاف ميانگين هر يک مولفههاي حکمراني خوب در بين جامعه آماري با وضعيت مطلوب و سطح متوسط در جدول شماره 5 نشان مي دهد که همه مولفههاي حمکراني خوب از سطح متوسط و سطح مطلوب پايينتر ميباشد. بيشترين اختلاف ميانگين مربوط به مولفه مشارکت با اختلاف ميانگين 3363/0- از سطح متوسط و 3363/2- از وضعيت مطلوب و کمترين اختلاف ميانگين مربوط به مولفه پاسخگويي با اختلاف ميانگين 0709/0- از سطح متوسط و 0709/2- از وضعيت مطلوب مي باشد. در نتيجه مي توان نتيجه گرفت شاخصهاي حکمراني خوب در شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي در وضعيت مناسب قرار ندارند.
جدول 5: نتايج آزمون تک نمونهاي t براي ارزيابي مولفههاي حکمراني خوب در شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي
مؤلفه | ميانگين | سطح متوسط | اختلاف از سطح متوسط | سطح مطلوب | اختلاف از سطح مطلوب |
مشارکت | 6637/2 | 3 | 3363/0- | 5 | 3363/2- |
پاسخگويي | 9291/2 | 3 | 0709/0- | 5 | 0709/2- |
مسئوليت پذيري | 8251/2 | 3 | 1749/0- | 5 | 1749/2- |
کارائي و اثربخشي | 7952/2 | 3 | 2048/0- | 5 | 2048/2- |
شفافيت | 8526/2 | 3 | 1474/0- | 5 | 1474/2- |
عدالت | 6842/2 | 3 | 3158/0- | 5 | 3158/2- |
حاکميت قانون | 6962/2 | 3 | 3038/0- | 5 | 3038/2- |
اجماع پذيري | 8531/2 | 3 | 1469/0- | 5 | 1469/2- |
منبع: يافتههاي پژوهش
نتايج آزمون فريدمن که در جدول شماره 6 ارائه شده نشان ميدهد که «پاسخگويي» با ميانگين رتبه 31/5، «مسئوليت پذيري» با ميانگين رتبه 82/4، «شفافيت» با ميانگين رتبه 73/4، «اجماع پذيري» با ميانگين رتبه 61/4، «کارائي و اثربخشي» با ميانگين رتبه 55/4، «حاکميت قانون» با ميانگين رتبه 14/4، «مشارکت» با ميانگين رتبه 97/3 و «عدالت» با ميانگين رتبه 84/3 و به ترتيب رتبههاي اول تا هشتم مؤلفههاي حکمراني خوب در شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي را به خود اختصاص دادهاند که اين اختلاف با توجه به نتايج آزمون کاي اسکوئر (جدول شماره 7) در سطح خطاي زير 001/0 در سطح (000/0) معنيدار است.
جدول6: نتايج آزمون فريدمن براي رتبهبندي مؤلفههاي حکمراني خوب در شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي
مؤلفه | ميانگين | ميانگين رتبه |
مشارکت | 6637/2 | 97/3 |
پاسخگويي | 9291/2 | 31/5 |
مسئوليت پذيري | 8251/2 | 82/4 |
کارائي و اثربخشي | 7952/2 | 55/4 |
شفافيت | 8526/2 | 73/4 |
عدالت | 6842/2 | 84/3 |
حاکميت قانون | 6962/2 | 14/4 |
اجماع پذيري | 8531/2 | 61/4 |
منبع: يافتههاي پژوهش
جدول 7: نتايج آزمون کاي اسکوئر براي مؤلفههاي حکمراني خوب در شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي
396 | 212/113 | 7 |
منبع: يافتههاي پژوهش
4) بحث و نتيجه گيري
نتايج اين پژوهش نشان ميدهد که عملکرد شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي از منظر شاخصها و مولفههاي حکمراني خوب پايين از سطح متوسط بوده و از حد مطلوب فاصله زياد دارد. آنچه که از اين وضعيت مي توان دريافت اين است که از نظر شهروندان شهرهاي استان اذربايجان شرقي، مديران و مجموعه شهرداريهاي استان کار در خور توجهي براي استقرار شاخصهاي حکمراني خود در مجموعه تحت مديريت خود انجام ندادهاند و تا رسيدن به سطح قابل قبول و سطح مطلوب فاصله زيادي وجود دارد و کار و برنامه و طرحهاي زيادي را ميطلبد. مهمترين بحثي که از نظر حکمراني خوب در وضعيت نامطلوبي قرار دارد، مولفه عدالت و شاخصهاي مرتبط با آن است. همچنين شاخصهاي مرتبط با موضوع مشارکت شهروندان و نيز حاکميت قانون هم در وضعيت نامطلوبي هستند و کاملا طبيعي است وقتي در يک سازمان و مجموعهاي با آحاد جامعه سر و کار دارد و رد آن حاکميت قانون به خوبي وجود نداشته باشد، درک شهروندان از عدالت نيز نيز پايين خواد بود و در نتيجه ميزان مشارکت نيز پايين خواهد آمد.
شفافيت در عملکرد شهرداريهاي استان در شرايط مطلوبي نيست و اين موضوع به نحوي مستقيمي به فساد در مجموعه اين سازمان منجر ميشود. ميزان شفافيت در عملکرد شهرداري هم نشان دهند روند تصميم گيري و تصويب طرح و برنامههاي شهرداري است و هم نشان دهند روند هزينه کرد بودجه و قراردادها است. اگر در شهرداريها شفافيت عملکرد پايين باشد ميزان اعتماد شهروندان به اين نهاد به شدت پايين ميآيد و از سوي ديگر عدم شفافيت امکان نظارت مردم و نهادهاي ناظر را به شدت کاهش ميهد و اين موضوع در کنار وضعيت نامطلوب مولفه حاکميت قانون منظر به يک فساد سيستماتيک شده و فضاي رانتي را کسترش ميدهد و در چنين فضاي قاعدتا عدالت نيز قابل تحقق نميباشد. از سوي ديگر وقتي وضعيت مولفه پاسخگويي هم بررسي ميشود نشان ميدهد شاخصهاي پاسخگويي که ارتباط نزديک با شفافيت دارند نيز در وضعيت نامطلوب قرار دارد به نوعي شهروندان از وضعيت پاسخگويي در در اين مجموعه رضايت قابل قبولي ندارند. مجموعه اين عوامل در کنار اجماع پذيري و مسئوليت پذيري سطح ضعيف در شهرداريهاي استان آذربايجان شرقي باعث شده است که سطح کارائي و اثربخشي نيز در وضعيت نامطلوبي قرار گيرد.
در واقع مولفههاي حکمراني خوب شهري يک مجموعه ساختار به هم وابسته است که بهبود در وضعيت هر کدام به بهبود در شرايط مولفه ديگر وابسته است و براي ارتقاي وضعيت حکمراني خوب در شهرداريها بايد توجه داشت که صرفا با نگاه بخشي و به اين موضوع نتيجه مورد انتظار حاصل نخواهد شد. مديران شهرداريها استان بايد به اين نکته توجه داشته باشند که شهرداريهاي يک ساختار کوچکتر از حاميت در شهر محسوب ميشوند و به عنوان يک ساختار بروکراسي خياباني که با تمامي اقشار و لايههاي جامعه ارتباط دارد و تصميماتشان براي زندگي همه شهروندان تاثير دارد و در شکل گيري نگاه شهرندان به حاکميت و دولت تاثير مستقيم دارد. هدف شاخصهاي حکمراني خوب اين است که يک سطح زندگي و محيط زيست قابل قبول براي انسان قرن بيست و يکم به وجود آورد و حکمراني خوب شهري مظهري است از اين رويکرد که نيازمند توجه و عزم شهرداريها ميباشد. مقايسه نتايج اين پژوهشبا پژوهشهاي مشابه که در ساير شهرهاي کشور اجرا شده است، نشان ميدهد وضعيت شهرداريهاي مورد مطالعه اين پژوهش از نظر شاخصهاي حکمراني خوب شهري در وضعيت مناسبي نيستند و در تمامي اين پژوهشها، پايين از سطح متوسط بوده و عملکرد ضعيف شهرداري ها در زمينه حکمراني خوب و ميزان استقرار شاخصها اين ساختار را در تاييد ميکند. نتايج و يافتههاي اين پژوهش، نتايج و يافته پژوهش ملکي در زمينه بررسي عملکرد شهرداري در چهارچوب حکمروايي خوب و شايسته شهري انجام شده بود (ملکي، 1395)؛ و نتايج پژوهش منصورجمشيد که در زمينه حکمراني خوب شهر ايلام انجام شده (منصور جمشيد، 1395)؛ و يافتههاي پژوهش دانشي که در زمينه استقرار حکمراني خوب در شهر مشهد انجام شده (دانشي، 1394)؛ و يافتههاي پژوهش باغگي که در مورد وضعيت حکمراني خوب در مناطق دو و چهار شهر کرمان (باغگلي، 1394)؛ و يافتههاي کلي پژوهش سليماني و همکاران (سليماني، آفتاب و صدقکار 1394)؛ و همچنين نتايج پژوهش حيدري در مورد عملکرد شهرداري يزد با توجه به شاخصهاي حکمراني خوب(حيدري، 1392، 1) را تاييد مينمايد.
5) پيشنهادات
• شهرداريهابهمنظورجلب مشارکت شهروندان آييننامه يادستورالعملهاي قابل اجراتهيه ابلاغ نمايندتامشارکت شهروندان دراداره شهربهطورنظاممندومؤثر قابل اجرا گردد ودرمحلات شهري جلسات پرسش پاسخ باحضورمسئولان شهرداري بهطور منظم داشته باشند تا شهروندان ضمن دريافت پاسخ سؤالات خوددرزمينه مسائل شهري امکان تبادل نظربامسئولين نيزفراهم گردد؛
• شهرداري گزارش عملکردکلي ومنطقهاي خودراتهيه نموده وبااستفاده امکانات نظير،سايت اينترنتي،بيلبوردوحتي پيامک به اطلاع شهروندان برساند؛
• شهرداريها در راستاي عمل به مسئوليت اجتماعي خودبه گسترش فعاليت فرهنگي واجراي برنامههاي فرهنگي بااستفاده ازنظرصاحبنظران اين حوزه توجه مضاعف نمايند؛
• شهرداريهابهمنظور مبارزه بافساداداري به شفافسازي قراردادهاواطلاعرساني بهموقع درزمينه طرح وبرنامه وانتخاب پيمانکاران بپردازد؛
• بهمنظوراجراي اقداماتي درخصوص تحقق عدالت شهري،پيشنهادميگرددشهرداري کميتهاي براي اين خصوص تشکيل داده وباشناسايي وحذف مظاهربيعدالتي درحوزه مديريت شهري،جلب اعتمادعمومي توجه نمايد؛
• پيشنهادميشودشهرداري براي موضوعات مختلف اداره شهرگروههاي مشورتي باحضورنخبگان وصاحبنظران شهري ومنطقهاي تشکيل داده وتجربيات شهرداريهاديگردرزمان اجراي طرحهاموردتوجه قراردهد؛
Reference
Andersen, H.T. and Van Kempen, R. (2001) Social fragmentation, social exclusion, and urban governance: an introduction. In Governing European Cities, Social fragmentation, Social Exclusion and Urban Governance, (eds) H T Andersen and R V Kempen., pp 1–18. Ashgate Publishing Limited, Burlington.
Baghgoli, M. (2015). Analysis of Good Urban Governance in Kerman Two and Four Regions. Master Thesis in the Geography - Geography and Urban Planning of Ferdowsi University of Mashhad. (In Persian)
Daneshi, M. (2016). Assessment of Status Establishment of Good Governance Indexes in the Municipality of Mashhad; Case Study Municipal Planning Area. Master Thesis in the Economic sience of Ferdowsi University of Mashhad. (In Persian)
Ebrahimzadeh, I. & M. Asadian. (2013). nalysis and Assessment of Good Urban Governance in Iran Case study: Kashmar City. Geography and TerritorialSpatial Arrangement
Emphasis on Urban Good GovernanceIndicators. Master Thesis in the Geography and Urban Planning of University of Zabol. (In Persian)
George, D. and Mallery, P. (2001). SPSS for Windows Step by Step, 10.0 update. Boston: Allyn and Bacon.
Healey, P., & Newcastle, U. K. (2015). Planning Theory: The Good City and Its Governance Ingredients for GoodGovernance. Publications Urban Affairs Review,47 (4).
Heydari, M. (2014). easurning the Performance of Urban Management with anEmphasis on Good Governance Indicators (Case study: YazdCity). Master Thesis of Yazd University. (In Persian)
Maleki, M. (2017). Survey of Municipalities in the Framework of Good Urban Governance (Case Study: Urban areas of Ilam). Ilam Culture. Volume 17, Issue 52.53. Winter and Spring 2017. P. 63-81. (In Persian) Mansurjamshid, F. (2016). lam Urban ManagementPerformance Analysis With an
Nazmfar, H., Eshghei charborj, A., Alavi, S. (2017). Assessment of Ecological City Development in Urban Settlements of East Azarbaijan Province with an Emphasis on the Theoretical Model of Sustainable Development. Geography and Sustainability of Environment, 7(22), 65-81.(In Persian)
Pires, S. M., & Fidelis, T. (2015). Local sustainability indicators in Portugal: assessing implementation and use in governance contexts. Journal of Cleaner Production, 86, 289-300
Soleimani, A.; A. Aftab & S. Sedghkar. (2015). Analysis and Assessment the implementation of good urban governance in Urmia city. Urban Management Studies. Vol. 7 Issue (21). Spring 2015. P. 65-80.(In Persian)
Tajdar, V. and M. Akbari. (2008). Women and good urban governance. Urban Quarterly Journal, No. 25-24. (In Persian)
Valeriu loan, F., Lucia Ristea, A. and, Constanta, p. (2015). Integrated urban Governance: a new Paradigm of urban Economy. Procedia economics and Finance, 22.
Volume 3 Serial Number 6 Spring 2013. P17-30. (In Persian)
Woods, N. Gaire. (2000), The Challenge of Good Governance for the IMF and the World Bank Themselves, World Development, 28(5): 823-841
Evaluating the Performance of Municipalities of East Azarbaijan with Emphasis on Good Governance Indicators
Abstract
Introduction and Objectives: A modern approach to the role of governance in society is one of the changes that has emerged in the field of opinion and practice in policy making. The principles of good governance are a new paradigm that emphasizes the role of public administrators in providing high-quality services to citizens and Different groups emphasize. Considering the importance of the issue of good governance in improving the living conditions of the liveliers in the province of East Azarbaijan, the purpose of this study is to evaluate the performance of the municipalities of East Azarbaijan Province, with emphasis on good governance indicators.
Methodology: This research is an applied research, conducted by descriptive-survey method. The statistical population of this study is all citizens of the cities of East Azarbaijan Province who lived in a city of this province during the year 1397, according to the sample size table of 384 people. By distributing and collecting questionnaires at the level of four Selected city, Tabriz, Marand, Meyaneh and Hashtroud using Stratified-Random method, 396 correct questionnaires were used for analysis. The data was collected by a researcher-made questionnaire composed of 56 items and eight components that were validated by CVR method and confirmed by Cronbach's alpha test. To test the hypothesis of the research, t-test was used to evaluate the components of Friedman test and to investigate the relationship between demographic variables with good governance from Pearson and to examine the mean differences with regard to demographic variables, using t-test, two samples and one-way ANOVA Has been.
Findings: The findings of the research show that the average of good governance indicators was lower than the hypothetical average and the eight components were lower than the average. There is no significant relationship between good governance status and gender, occupation and education level. The difference in opinion of respondents regarding the gender, education, and occupation group is almost the same, and their views and opinions do not have a significant difference in attention to these characteristics.. In terms of ranking, the components of "accountability", "accountability", "transparency", "consensus", "efficiency and effectiveness", "rule of law", "participation" and "justice" are the first to eighth components of governance Well, in the municipality of East Azarbaijan province.
Conclusion: The results of this research show that the performance of the municipalities of East Azarbaijan province is low in terms of indicators and components of good governance and is far from desirable. In terms of citizens of the cities of the province of East Azarbayjan, the municipalities of the province have considerable work to establish Indicators of governance are not in their own management portfolio and there is a long way to reach the acceptable level and desirable level and require a lot of work and plans and plans. The results of this study confirm the findings of previous studies in this study.
Keywords: Good governance, Good governance, Urban Governance, Municipalities, East Azarb
1
[1] Woods
[2] Anderson
[3] Van Kapmn
[4] straight
[5] institution
[6] vertical
[7] I.Ebrahimzadeh
[8] Mo. Asadian
[9] V.Tajdar
[10] M. Akbari
[11] H.Nazmfar
[12] A.Eshghei charborj
[13] S.Alavi
[14] www.mehrnews.com
[15] M. Maleki
[16] F. Mansurjamshid
[17] M. Daneshi
[18] M. Heydari
[19] Pires
[20] Fidelis
[21] Healey, P.
[22] Newcastle, U. K.
[23] Valeriu loan F.
[24] Lucia Ristea, A
[25] Constanta, p.
[26] D.George
[27] P.Mallery