The Study of Grey Pottery Traditions in the Northeastern Iranian Plateau in the Fourth Millennium B.C

Neda Moradi ¹ ( Ph.D. Candidate in Archaeology, Department of Archaeology and History, SR.C., Islamic Azad University, Tehran, Iran. )
Hassan Fazeli Nashli ² ( Professor, Department of Archaeology, University of Tehran, Tehran, Iran. )
Rohullah Yousefi Zoshk ³ ( Assistant Professor, Department of Archaeology, VaP.C, Islamic Azad University, Varamin, Iran. )

Submited date : 2025-09-28 Accepted date : 2025-10-26

Keywords: Gray Pottery, Hissar, Narges Tepe, Tureng Tepe, Shah Tepe.,

Abstract :

Gray ware is among the common pottery types found across the Iranian Plateau. Since its first discovery by archaeologists, various hypotheses have been proposed regarding its origin and development, with the most popular suggesting that its emergence resulted from the migration of Aryan peoples. However, it appears that gray ware does not differ significantly in nature from other types of pottery. In fact, due to the absence of elaborate painted motifs—such as those seen on buff painted ware—its production was more economically feasible. The gray color of these vessels can be attributed to technological advances in kiln construction and the achievement of higher firing temperatures. The primary aim of this study is to introduce the gray ware of the northeastern Iranian Plateau, with a particular focus on the Hissar archaeological site. This research examines the production process and proportional changes of gray ware at Hissar in parallel with the onset of urbanization in the Iranian Plateau. The findings indicate that at the beginning of the fourth millennium BCE, gray ware constituted only about 2% of the pottery assemblage in Phase F at Hissar. However, with the emergence of urban society, this pottery style—similar to many administrative vessel types such as beaded rims, string-cut bases, and spouted jars—increased in frequency, comprising more than 30% of the total pottery assemblage in Phase E. In contrast, buff painted wares with elaborate decorative and zoomorphic motifs declined in number or disappeared altogether. The authors interpret this transformation as a reflection of the region’s social development toward urbanization, characterized by a shift from the production of prestige and ceremonial wares to mass-produced, utilitarian pottery.

References:

Arne, T.J., 1945. Excavations at Shah Tepé, Iran. Stockholm:Goteborg, Elanders boktryckeri aktiebolag
Algaze, G., 2005. Uruk World System: Dynamics of Expansion of Early Mesopotamian Civilization. Chicago: University of Chicago Press
———., 1993. Uruk World System. Chicago: Chicago University Press
Bennett, L., 1989. Seals of Tappeh Hesar. In Tappeh Hesar: reports of the Restudy Project, ed. Dyson, R.H., and Howard, S., 1976. Firenze: Casaeditrice Le Lettere. pp. 127–30
De Cardi, B., 1965. Excavations and Reconnaissance in Kalat, West Pakistan- The Prehistoric Sequence of the Surab Region. PA, Vol.2, PP. 86-182
Cleuziou, S., 1986. Tureng Tepe and Burnished Grey Ware: A Question of “Frontier”? Oriens Antiquus. 25:221–56
Crawford, V.E., 1963, “Beside the Kara Su”, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, New Series 21/8,p. 263‑273
Costantini, L., and Dyson, R.H., 1990. Ancient Agriculture of the Damghan Plain: Archaeological Evidence from Tepe Hissar. In Economy and Settlement in the Near East, ed.Miller, N.F., MASCA Research Papers in Science and Archaeology. Philadelphia: pp. 46–64
Deshayes, J., 1970. New Evidence for the Indo-Europeans from Tureng Tepe, Iran. Archaeology 22(1)10–17
Dyson Jr., R.H., 1987. Relative and Absolute Chronology of Hissar II and the Proto-Elamite Horizon of Northern Iran. In Chronologies in the Near East, ed. O.Aurenche, J. Elvin, and F. Hours, pp. 647–78. Oxford:Archaeopress
———., 1989. Burned Building of Tepe Hissar IIIB: A Restatement. Bastan Chenassi va Honar-e Iran. 9–10:57–83
———., 1991. Ceramics: i. Neolithic Period through the Bronze Age in Northeastern and North-Central Persia. Encyclopedia Iranica 5(3):266–75
Dyson Jr., R.H., and M. Tosi., 1989. Introduction. In Tappeh Hesar: Reports of the Restudy Project, 1976, ed.R.H. Dyson Jr., and S.M. Howard, pp. 1–6. Firenze: Casa editrice Le Lettere
Dyson, R.H., and Voigt, M.M., 1989. Bronze Age. Encyclopaedia Iranica 4(5):472–78
Gursan-Gürsan-Salzmann, Ayşe, and Ayşe Gürsan-Gürsan-Salzmann., 2016. The new chronology of the Bronze Age settlement of Tepe Hissar, Iran. Vol. 142. University of Pennsylvania Press
Howard, S.M., 1989. Stratigraphic Sequence of the Main Mound at Tappeh Hesar. In Tappeh Hesar: Reports of the Restudy Project, 1976, ed. R.H. Dyson Jr. andS.M. Howard, Firenze: Casa editrice Le Lettere.pp. 55–68
Hiebert, F., and Dyson, R.H. Jr., 2002. Prehistoric Nishapur and the Frontier Between Central Asia and Iran.Iranica Antiqua 37:113–49
Lamberg-Karlovsky, C.C., and Tosi, M., 1973. Shahr-I Sokhta and Tepe Yahya: Tracks on the Earliest History of the Iranian Plateau. East and West 23(1–2):15–53
Majidzadeh, Y., 1976. The early prehistoric cultures of the central plateau of Iran: an archaeological history of its development during the fifth and fourth millennia BC. Ph. D. thesis.University of Chicago
Madjidzadeh, Youssef., 2008. Excavations at Tepe Ghabristan, Iran, Istituto italiano per l'Africa e l'Oiente
Matthews, R., and Fazeli Nashli, H., 2022. The Archaeology of Iran from the Palaeolithic to the Achaemenid Empire: Taylor & Francis
Meyer, J.-W., 2019. ‘Early urbanisation in Iran. A view from the west: some considerations about the theory of urbanisation ’, in J.-W. Meyer, E. Vila, M
Mashkour, M. Casanova and R. Vallet (eds) The Iranian Plateau in the Bronze Age. Development of Urban-isation, Production and Trade. Lyon: Maison de l’Orient and de la Méditerranée, 13–26
Munchajev, R., and Nicolai, Merpert., 1971. "The archaeological research in the Sinjar Valley (1971)." SUMER. A JOURNAL OF ARCHAEOLOGY AND HISTORY IN IRAQ 27.1-2 (1971): 23-32.
Nokandeh, G., 2010, “Neue Untersuchungen zur Sialk III-Periode im zentraliranischen Hochland: auf der Grundlage der Ergebnisse des, Sialk Reconsideration Project”, unpublished Ph.D. dissertation, Verlag im Internet GmbH, Berlin
Olson. G.Kyle., and Thornton, Christopher P., (2021). Tureng Tepe, a Bronze Age Centre in Northeastern Iran Revisited, Iran, 59:1, 4-35, DOI: 10.1080/05786967.2019.1679034
Roustaei, K., 2016a. ‘Kalāteh Khān: a sixth millennium BC site in the Shahroud Plain, northeast Iran’, in K. Roustaei and M. Mashkour (eds) The Neolithic of the Iranian Plateau Recent Research. Studies in Early Near Eastern Production, Subsistence, and Environment 18. Berlin: ex orients, 53–84
Schmidt, E. F., 1937. Excavations at Tepe Hissar, Damghan. Philadelphia: University of Pennsylvania Press
Tornton, C.P., 2009a. Archaeometallurgy: Evidence of a Paradigm Shift? In Metals and Societies. Studies in Honour of Barbara S. Ottaway, ed. T.K. Kienlin and B.W. Roberts, pp. 25–33. Bonn: Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie
———., 2009b. Chalcolithic and Early Bronze Age Metallurgy of Tepe Hissar, Northeast Iran: A Challenge to the Levantine Paradigm. PhD diss. Philadelphia: University of Pennsylvania
Thornton, C. P. 2013. “The Bronze Age in Northeastern Iran.” In The Oxford Handbook of Ancient Iran, edited by D. T. Potts, 179–202. Oxford: Oxford University Press, 2013
Wright, H. T. and Johnson, G., 1975. “Population, Exchange and Early State Formation in Southwestern Iran”, American Anthropologists, 77, 267-89
اکبری، حسن؛ حصاری، مرتضی؛ 1395، مساله سفال آلویی و خاکستری بر اساس حفاری فصل اول تپه شغالی، نشریه جستارهای باستان شناسی ایران، جلد 1، شماره2، پاییز و زمستان صص: 57-67
اورساریا، فابریزیا؛ 1386، شاه تپه رویکردی نو به کاوشی قدیمی، ترجمه: شادی گنجی، نشریه نامه پژوهشگاه، شماره 20، 21، پاییز و زمستان: 148- 141
روستایی، کوروش؛ 1393، فرآیند نوسنگی گرایی در شمال شرق فلات ایران، دانشگاه تربیت مدرس، منتشر نشده
طلایی، حسن؛ 1390، ایران پیش از تاریخ: عصر مس سنگی، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت
عباسی، غلامعلی؛ 1390، نرگس تپه(گزارش پایانی کاوش های باستان شناختی دشت گرگان، نشر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی
عزیزی خرانقی، محمدحسین؛ سپیده، جمشیدی یگانه؛ ماساشی، آبه؛ و افشین، اکبری؛ ۱۳۹۹، شواهدی جدید از کاسه لبه واریخته از محوطه کله‌کوب، استان خراسان جنوبی. نشریه پژوهشهای باستان شناسی پارسه، شماره 12، سال چهارم، تابستان 1399
گیرشمن، رومن؛ 1379، سیلک کاشان، ترجمه اصغر کریمی، جلد اول، تهران، سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع¬دستی، تهران
مجیدزاده، ‌یوسف؛ 1389، کاوش‌های محوطه‌ی باستانی ازبکی، جلد دوم: سفال، اداره‌ی کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران، تهران
نوکنده، جبرئیل؛ فهیمی، حمید؛ 1382، گزارش کاوش در بخش صنعتی تپه جنوبی سیلک، نقره کاران سیلک، گزارش فصل دوم طرح بازنگری سیلک، به کوشش صادق ملک شهمیرزادی، تهران، نشر پژوهشکده باستان شناسی
یوسفی زشک، روح الله؛ 1389، پیدایش نهادهای پیش حکومتی در فلات مرکزی ایران؛ خان سالارهای آغازایلامی در تپه سفالین-پیشوا، پایان نامه دکتری تخصصی باستان شناسی پیش از تاریخ، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی(منتشر نشده)
یوسفی زشک، روح الله؛ ضیغمی، مجید؛ باقی زاده، سعید؛ 1396، فلات مرکزی ایران در نیمه دوم هزاره چهارم پ.م، مجموعه مقالات جشن نامه استاد دکتر یوسف مجیدزاده
یوسفی زشک؛ 1398، گزارش فصل دوم کاوش در محوطه میمنت آباد، پژوهشکده باستان¬شناسی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری(منتشر نشده)
یوسفی زشک، روح الله؛ افشاری، حسن؛ 1399، گزارش فصل دوم کاوش در محوطه میمنت آباد، دشت تهران، هجدهمین گرهمایی باستان شناسی ایران، پژوهشکده باستان شناسی
یوسفی زشک، روح الله؛ افشاری، حسن؛ اعتمادی، دنیا؛ بی تا، سفال سیلک IV، در دست انتشار