Presenting the Four-Dimensional "Mobin" Model for the Analysis of Persian Translations of the Qur’an (A Case Study of Surah al-Kawthar)

Subject Areas :

somayeh kerdari markid ¹ , Ghasem Faez ²

1 - Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran
2 - Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran

Received: 2024-07-12 Accepted : 2024-10-23 Published : 2025-09-13

Keywords: The Holy Qur’an, Types and Dimensions of Text, Qur’an Translation, Mobin Model, Multidimensional Translation Analysis,

Abstract :

The translation of the Holy Qur’an has always been among the most challenging domains of linguistic and religious studies. Many Persian translations of the Qur’an, despite their efforts to convey the message, have failed to reflect all the linguistic dimensions of the verses (word, meaning, sound, and context). In this regard, the central research question of the present study is how a translation of the Qur’an can be produced that remains faithful to the sacred text while effectively conveying the distinctive structure of the verses in terms of meaning, wording, context, and sound. "Text," as one of the fundamental tools in linguistic and semantic studies, plays a pivotal role in the analysis of religious messages, particularly those of the Holy Qur’an. This study, with the aim of analyzing Persian translations of the Qur’an, introduces the four-dimensional "Mobin" model and applies it in a case study of Surah al-Kawthar. The research method is qualitative and descriptive-analytical, employing textual analysis and comparative translation evaluation. The Mobin model assesses translation in four dimensions: "semantic," "expressive," "contextual and cohesive," and "phonological." The findings indicate that translations confined to only one or two dimensions have failed to transmit the multilayered message of the Surah, whereas the translation presented on the basis of the Mobin model, due to its simultaneous attention to linguistic, exegetical, and aesthetic components, has been more successful in effectively conveying the meaning. The unique feature of Surah al-Kawthar in possessing "compressed vocabulary" has further enriched the analytical depth of the study, demonstrating that careful attention to rare and unfamiliar terms is essential for producing a more precise translation. The Mobin model also has the potential to be generalized to the translation of other Surahs and can be applied in the teaching and evaluation of translations of sacred texts.

References:

قرآن‌کریم
• ابن الجزری، م.م. (بی‌تا). النشر فی القراءات العشر. مصر: مکتبه التجاریه الکبری.
• ابن فارس، أ. (1404 ق). معجم مقاییس اللغه. قم: مکتل الاعلام الاسلامی.
• ابن مجاهد، أ.م. (1972 ق). السبعة فی القراءات. مصر: دارةالمعارف.
• ابن منظور، م.ک. (1414 ق). لسان‌العرب. بیروت: دار صادر.
• ابن ندیم، م.ا. (377 ق). الفهرست. بیروت: دارالمعرفة.
• ابن‌کثیر، إ.ع. (1419 ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
• انصاریان، غ. (۱۳۸۵). تحلیل زبان و ادبیات قرآن. قم: انتشارات جمکران.
• آلوسی، س.م. (1415 ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
• بحرانی، ه. (1374 ق). البرهان فی التفسیر القرآن. قم: موسسه بعثه.
• پاکتچی، ا. (1395 ش). ترجمه‌شناسی قرآن‌کریم. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
• تهتانوی، م.ع. (1996). کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم. بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.
• جرجانی، ع.ق. (1370 ش). دلائل الاعجاز فی علم المعانی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
• جواهری، س.م.ح. (1395 ش). روش‌شناسی ترجمه قرآن‌کریم. تهران: انتشارات حوزه و دانشگاه.
• حسنی، م. (1400 ش). میزان‌القرائه. تهران: مرکز طبع و نشر قرآن‌کریم.
• خاروف، م.ف. و همکاران. (1420 ق). المیسر فی القرائات الأربع عشره. دمشق: دارالکلم الطیب.
• دهخدا، ع.ا. (1377 ش). لغتنامه دهخدا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
• رازی، ف.د. (1420 ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دارالاحیاءالتراث العربی.
• راغب اصفهانی، ح.ب.م. (1425 ق). مفردات فی غریب القرآن. دمشق: دارالسلم الدار الشامیه.
• رضایی اصفهانی، م.ع. (1393 ش). تفسیر قرآن مهر. قم: نسیم حیات.
• زرقانی، م.ع. (1416 ق). مناهل العرفان فی علوم القرآن. بیروت: دارالفکر.
• زمخشری، م. (1407 ق). الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل. بیروت: دارالکتاب العربی.
• سزگین، ف. (1412 ق). تاریخ التراث العربی. قم: کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی (ره).
• سلیمی، ع.ا. (۱۳۸۹). بلاغت قرآنی در ساختار واژگان. تهران: سمت.
• سیوطی، ج.د.ع. (1404 ق). الدرالمنثور فی تفسیر المأثور. قم: کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی (ره).
• شفیعی، م.ر. (۱۳۷۸). تجوید قرآن کریم: قواعد و فنون. قم: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
• طاهری، س.م. (۱۳۸۵). بلاغت و بیانیات قرآن کریم. قم: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
• طباطبایی، س.م.ح. (1390 ق). المیزان فی التفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
• طبرسی، ف.ب.ح. (1372 ش). مجمع البیان فی التفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
• طبری، م.ب.ج. (1412 ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفه.
• طنطاوی، ج. (1412 ق). الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم (تفسیر طنطاوی). بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
• عباسی‌مقدم، ع.ا. (۱۳۸۴). موسیقی تلاوت قرآن کریم: ساختار صوتی، لحنی و زیبایی‌شناسی. تهران: سوره مهر.
• عبدالتواب، ر. (1985). فصول في فقه العربية. قاهره: دار المعارف.
• عبدالمحمدی، ح. (۱۳۹۲). واژه‌شناسی و واج‌شناسی قرآن کریم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
• عبودی مزرعی، ح.، & ولوی، س. (1401). بررسی ساختار هارمونی موسیقایی سوره کوثر بر اساس روایت حفص از عاصم. نشریه مطالعات قرائت قرآن، شماره 18.
• فائز، ق. (1403 ش). ترجمه پژوهی قرآن‌کریم. تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران.
• فراهیدی، خ.ابن أ. (1409 ق). کتاب العین. قم: هجرت.
• فیروزآبادی، م.ب.ی. (1415 ق). قاموس اللغه. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
• قاضی، م. (۱۳۹۵). تجوید قرآن کریم: مبانی و کاربردها. قم: انتشارات مدرسه عالی امام خمینی.
• قرائتی، م. (1388). تفسير نور (10 جلد). تهران: مركز فرهنگى درسهايى از قرآن.
• قرطبی، م.ب.أ. (1364 ش). الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصرخسرو.
• مظاهری، م.ر. (۱۳۹۱). آوای قرآن: تحلیل آواشناسی و زیبایی‌شناسی صوتی قرآن کریم. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
• مکارم شیرازى، ن. (1371 ش). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
• ناظمیان، ر. (1386 ش). روش‌هایی از ترجمه عربی به فارسی. تهران: سمت.