The physical-spatial consequences of the transformation of rural communities into cities (Study of Chaf and Chamkhale collection)
Subject Areas :
1 - عضو علمی گروه جغرافیای دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور تهران. ایران
Keywords: The transformation of the village into a city, rural complex, Chaf and Chamkhale cities, land use change, physical-spatial structure,
Abstract :
Introduction And Objectives: During the last century, the number of cities and the urban population of Iran has been increasing. According to some statistical reconstructions, at the beginning of the 20th century, out of the country's 9.86 million population, a little more than 2 million people (20.6 percent) lived in 99 urban areas (Bariyer, Julian 1363: 36). After half a century, in the 1956 census, 31.4% of the country's population lived in 202 urban areas. The results of subsequent censuses until 2016 also indicate an increase in the number of cities and the urban population of the country, therefore, despite the substantial differences in the form and method of urbanization in different regions of Iran, every year through the conversion of a number of villages to cities, the ratio of the population Urban population is increasing. This process is one of the goals and programs of the governments, therefore, the places that are known as cities get special legal rights, according to the urban hierarchy and political and administrative institutions. At the same time, the mutual and close relationship between the government and the cities gradually increases the political importance of the city and somehow turns it into a political window of the government's functions. Therefore, urban and rural settlements are distinguished from each other according to their population, physical structure and functions. In this way, cities have more and denser population, physically they have more diverse and complex land use, and functionally they have service, administrative and political roles, while villages have smaller and more homogeneous population and physically and They are functional, simpler and mainly known for agricultural land use. However, large rural centers can become cities by increasing population and strengthening urban roles and functions. But in the provinces on the shores of the Caspian Sea, due to the proximity of the villages to each other, sometimes we see a collection of several villages in a relatively wide and scattered space to the city. These groups of villages are usually spread over a wide area and in the context of agricultural lands. The physical structure of these new cities does not fit well with the physical structures of the cities. A clear example of this phenomenon is the city of Chaf-Chamkhale in Langrod city of Gilan province. The area of more than 37 square kilometers of this new city consists of a scattered and discontinuous combination of 14 villages, which are located in the spaces between its residential and built structures, vast paddy fields, gardens and natural resources. Thus, the purpose of this research is to investigate and evaluate these new cities with the physical and economic-social criteria of the cities. Also, the consequences of this process in the geographical space of the region are discussed. Methodology: This research is descriptive and has been conducted along with survey studies, and its data and information have been obtained from official statistical and administrative reports, GIS electronic maps and files, and satellite images. As a result, an important part of research findings and analysis has been done using GIS software and statistical data. Results and Discussion: In order to evaluate the justification of the "urbanization" of Chaf-Chamkhale rural complex, we have investigated its physical-spatial and socio-economic aspects with 6 official and scientific criteria of urbanization. 1)- Based on population threshold: In Iran, until the early 1990s, a city must have a population of at least 5,000 people, which later increased to 10,000 people. But a large number of cities even have a population of less than 1000 people. Of course, many of them are known only because of the centrality of the city. But the city of Chaf and Chamkhale. Despite the consolidation of 14 villages, the population threshold of 10,000 people has not yet been reached. 2)- Urban density: an urban settlement must have a high population density per unit area. The population density of Chaf and Chamkhale in 2016 is 8,840 people in 3,732 hectares (equivalent to 37 square kilometers), which is 2.37 people per hectare, which is a very low and non-standard density for cities. While the city of Langrod is the center of this city, which is located in the vicinity of this complex. It has only an area of 1125 hectares (11.25 square kilometers), which has a population density of 70.6 people per hectare, and even the cities of Shalman, Atakor and Komleh, as other small towns in Langrod, which became cities three decades ago, have the same density. There are 13.39, 14.9 and 11 people per hectare. Even with a more accurate index, that is, the total residential density, which is the result of dividing the total population of the city by the built area. Also, the residential density of Chaf-Chamkhale city is estimated at 7.53 people per hectare. Thus, it is very far from the residential density standards even in the comparison of a small city. In other words, according to urban planning standards, the per capita residential use in small and low-density cities is 50 square meters, and other urban uses (commercial, administrative, educational, roads, etc.) are also the same amount (50 square meters in total), which if it is included in the population of the city That is, if we multiply by 8840 people, a residential area equal to 89 hectares is required for the population of the city. While this area is 1173 hectares, which is very far from the per capita of small towns, and therefore this per capita indicates the nature of the rural environment, and that is villages with a scattered physical type and pattern that were formed in the natural environment of the coastal plains south of the Caspian Sea. are 3)- Population growth: the study of the population changes of Chaf-Chamkhale complex during the years 1996 to 2016 shows that this complex has suffered a negative population growth even after urbanization. In such a way that during the decade of 1996-2006, its annual negative growth was -1.4% and in the five-year period of 2006-2011 it was -1.2%. Even in the five-year period of 2011-2016 and after becoming a city, it faces negative growth of -0.42%. In other words, during the two decades of 1996-2016, this city lost 2212 people. 4)- Administrative and political position: The administrative and political position of a place in the country's administrative hierarchy can give it relative importance and place superiority and lead to the formation of all kinds of services and business activities in it. For this reason, district centers are converted into cities without considering the population threshold, but the city of Chaf-Chamkhale does not fit into this law and it is a part of the central part of Langrud city. 5)- Physical-spatial criteria: one of the most important differences between urban and rural settlements is their difference in the composition and appropriateness of land use types. In an urban settlement, built-up lands, including residential and construction units, administrative and commercial facilities, services, and culture are superior to open lands. While, open lands including agricultural lands, forests and pastures, natural parks, marshes and barren lands are the main characteristics of rural landscapes. With this important criterion, the highly scattered texture of Chaf-Chamkhale complex, with the predominance of open uses, is not an urban landscape and body. So, according to the land use map of Chaf-Chamkhale, out of the total 3732 hectares of land within this city, only 1173 hectares are located in the area of built urban uses, and these uses are also very low-density, and the rest of the area of this city (equivalent to 56 68%) agricultural lands include rice paddies, summer fields, gardens, beaches and barren lands. 6)- Economic criteria: In terms of economic activities, the villagers are mainly employed in the agricultural sector, and the majority of the population of the cities are employed in the service-trade and industry sectors. According to the census data of 1390 and 1395, the workers in the economic sectors of Chaf and Chamkhale are mostly active in the agricultural sector, and the jobs in the industry and service sectors have not yet found a suitable place. Activities related to tourism have been formed only in the area of the beach of Chamkhale village. Conclusion: In Iran, during the last three decades, the process of transforming the village into a city has been done. The implementation of this policy, in addition to the administrative-political and socio-economic requirements, has also been one of the demands of the local people. In the same framework, in fertile and agricultural areas, many villages have turned into cities, as a result of which, urban and built spaces have expanded towards agricultural and forest lands and natural resources. This trend becomes more worrying when the complex A number of scattered villages are defined in the form of a new city. Without having any of the primary and necessary justifications for the transformation of the village into a city. The conversion of 14 villages of Chaf village of Langrod city into Chaf-Chamkhale city is a clear example of this action, which was not appropriate in an area with an area of 37 square kilometers and a population of about 8 thousand people, and it could even lead to environmental crises and become natural and economic in the region. For this reason, it is suggested that the responsible institutions and macro and local decision-makers regarding the conversion of rural settlements into cities with more accuracy and study and research decide to implement this process in some villages of the country and in this way they can understand all the physical-spatial consequences and Socio-economic to predict this action. At the same time, this strategy should be followed with more caution in areas with special natural, ecological, and economic characteristics, such as Gilan plain.drivers.
ORIGINAL RESEARCH PAPER |
|
Journal Organization of Space Economy journal homepage: https://sanad.iau.ir/journal/jose
|
The physical-spatial consequences of the transformation of rural communities into cities (Study of Chaf and Chamkhale collection) |
Shahram AmirEntekhabi 1*
1. Assistant Professor of Geography and Rural Planning of Payam Noor University, Tehran, Iran
* Corresponding Author: ShahramAmirEntekhabi Email: shahramamir@pnu.ac.ir |
ARTICLE INFO | EXTENDED ABSTRACT | ||
History Article: Received: 28 July 2024 Revised: 28 August 2024 Accepted: 4 November 2024 | Introduction And Objectives: During the last century, the number of cities and the urban population of Iran has been increasing. According to some statistical reconstructions, at the beginning of the 20th century, out of the country's 9.86 million population, a little more than 2 million people (20.6 percent) lived in 99 urban areas (Bariyer, Julian 1363: 36). After half a century, in the 1956 census, 31.4% of the country's population lived in 202 urban areas. The results of subsequent censuses until 2016 also indicate an increase in the number of cities and the urban population of the country, therefore, despite the substantial differences in the form and method of urbanization in different regions of Iran, every year through the conversion of a number of villages to cities, the ratio of the population Urban population is increasing. This process is one of the goals and programs of the governments, therefore, the places that are known as cities get special legal rights, according to the urban hierarchy and political and administrative institutions. At the same time, the mutual and close relationship between the government and the cities gradually increases the political importance of the city and somehow turns it into a political window of the government's functions. Therefore, urban and rural settlements are distinguished from each other according to their population, physical structure and functions. In this way, cities have more and denser population, physically they have more diverse and complex land use, and functionally they have service, administrative and political roles, while villages have smaller and more homogeneous population and physically and They are functional, simpler and mainly known for agricultural land use. However, large rural centers can become cities by increasing population and strengthening urban roles and functions. But in the provinces on the shores of the Caspian Sea, due to the proximity of the villages to each other, sometimes we see a collection of several villages in a relatively wide and scattered space to the city. These groups of villages are usually spread over a wide area and in the context of agricultural lands. The physical structure of these new cities does not fit well with the physical structures of the cities. A clear example of this phenomenon is the city of Chaf-Chamkhale in Langrod city of Gilan province. The area of more than 37 square kilometers of this new city consists of a scattered and discontinuous combination of 14 villages, which are located in the spaces between its residential and built structures, vast paddy fields, gardens and natural resources. Thus, the purpose of this research is to investigate and evaluate these new cities with the physical and economic-social criteria of the cities. Also, the consequences of this process in the geographical space of the region are discussed. Methodology: This research is descriptive and has been conducted along with survey studies, and its data and information have been obtained from official statistical and administrative reports, GIS electronic maps and files, and satellite images. As a result, an important part of research findings and analysis has been done using GIS software and statistical data. Results and Discussion: In order to evaluate the justification of the "urbanization" of Chaf-Chamkhale rural complex, we have investigated its physical-spatial and socio-economic aspects with 6 official and scientific criteria of urbanization. 1)- Based on population threshold: In Iran, until the early 1990s, a city must have a population of at least 5,000 people, which later increased to 10,000 people. But a large number of cities even have a population of less than 1000 people. Of course, many of them are known only because of the centrality of the city. But the city of Chaf and Chamkhale. Despite the consolidation of 14 villages, the population threshold of 10,000 people has not yet been reached. 2)- Urban density: an urban settlement must have a high population density per unit area. The population density of Chaf and Chamkhale in 2016 is 8,840 people in 3,732 hectares (equivalent to 37 square kilometers), which is 2.37 people per hectare, which is a very low and non-standard density for cities. While the city of Langrod is the center of this city, which is located in the vicinity of this complex. It has only an area of 1125 hectares (11.25 square kilometers), which has a population density of 70.6 people per hectare, and even the cities of Shalman, Atakor and Komleh, as other small towns in Langrod, which became cities three decades ago, have the same density. There are 13.39, 14.9 and 11 people per hectare. Even with a more accurate index, that is, the total residential density, which is the result of dividing the total population of the city by the built area. Also, the residential density of Chaf-Chamkhale city is estimated at 7.53 people per hectare. Thus, it is very far from the residential density standards even in the comparison of a small city. In other words, according to urban planning standards, the per capita residential use in small and low-density cities is 50 square meters, and other urban uses (commercial, administrative, educational, roads, etc.) are also the same amount (50 square meters in total), which if it is included in the population of the city That is, if we multiply by 8840 people, a residential area equal to 89 hectares is required for the population of the city. While this area is 1173 hectares, which is very far from the per capita of small towns, and therefore this per capita indicates the nature of the rural environment, and that is villages with a scattered physical type and pattern that were formed in the natural environment of the coastal plains south of the Caspian Sea. are 3)- Population growth: the study of the population changes of Chaf-Chamkhale complex during the years 1996 to 2016 shows that this complex has suffered a negative population growth even after urbanization. In such a way that during the decade of 1996-2006, its annual negative growth was -1.4% and in the five-year period of 2006-2011 it was -1.2%. Even in the five-year period of 2011-2016 and after becoming a city, it faces negative growth of -0.42%. In other words, during the two decades of 1996-2016, this city lost 2212 people. 4)- Administrative and political position: The administrative and political position of a place in the country's administrative hierarchy can give it relative importance and place superiority and lead to the formation of all kinds of services and business activities in it. For this reason, district centers are converted into cities without considering the population threshold, but the city of Chaf-Chamkhale does not fit into this law and it is a part of the central part of Langrud city. 5)- Physical-spatial criteria: one of the most important differences between urban and rural settlements is their difference in the composition and appropriateness of land use types. In an urban settlement, built-up lands, including residential and construction units, administrative and commercial facilities, services, and culture are superior to open lands. While, open lands including agricultural lands, forests and pastures, natural parks, marshes and barren lands are the main characteristics of rural landscapes. With this important criterion, the highly scattered texture of Chaf-Chamkhale complex, with the predominance of open uses, is not an urban landscape and body. So, according to the land use map of Chaf-Chamkhale, out of the total 3732 hectares of land within this city, only 1173 hectares are located in the area of built urban uses, and these uses are also very low-density, and the rest of the area of this city (equivalent to 56 68%) agricultural lands include rice paddies, summer fields, gardens, beaches and barren lands. 6)- Economic criteria: In terms of economic activities, the villagers are mainly employed in the agricultural sector, and the majority of the population of the cities are employed in the service-trade and industry sectors. According to the census data of 1390 and 1395, the workers in the economic sectors of Chaf and Chamkhale are mostly active in the agricultural sector, and the jobs in the industry and service sectors have not yet found a suitable place. Activities related to tourism have been formed only in the area of the beach of Chamkhale village. Conclusion: In Iran, during the last three decades, the process of transforming the village into a city has been done. The implementation of this policy, in addition to the administrative-political and socio-economic requirements, has also been one of the demands of the local people. In the same framework, in fertile and agricultural areas, many villages have turned into cities, as a result of which, urban and built spaces have expanded towards agricultural and forest lands and natural resources. This trend becomes more worrying when the complex A number of scattered villages are defined in the form of a new city. Without having any of the primary and necessary justifications for the transformation of the village into a city. The conversion of 14 villages of Chaf village of Langrod city into Chaf-Chamkhale city is a clear example of this action, which was not appropriate in an area with an area of 37 square kilometers and a population of about 8 thousand people, and it could even lead to environmental crises and become natural and economic in the region. For this reason, it is suggested that the responsible institutions and macro and local decision-makers regarding the conversion of rural settlements into cities with more accuracy and study and research decide to implement this process in some villages of the country and in this way they can understand all the physical-spatial consequences and Socio-economic to predict this action. At the same time, this strategy should be followed with more caution in areas with special natural, ecological, and economic characteristics, such as Gilan plain.drivers. | ||
Keywords:
The transformation of the village into a city, rural complex, Chaf and Chamkhale cities, land use change, physical-spatial structure | |||
Highlight: · Identifying the consequences of the transformation of villages into cities in the Caspian region, introducing the transformation of rural communities into cities. | |||
| |||
| |||
|
نشریه ساماندهی اقتصاد فضا https://sanad.iau.ir/journal/jose
|
نشریه علمی ساماندهی اقتصاد فضا، 2(6) 67-51، زمستان 1403 |
مقاله علمی |
پیامدهای کالبدی – فضایی تبدیل مجموعه های روستایی به شهر مطالعه مجموعه چاف و چمخاله
|
شهرام امیرانتخابی1*
1. استادیار جغرافیا و برنامهریزی روستایی دانشگاه پیام نور تهران، ایران
مشخصات مقاله | چکیده | ||
|
7/5/1403 تاریخ بازنگری: 7/6/1403 تاریخ پذیرش: 14/8/1403
| بیان مسئله: طی نیمقرن اخیر، شاهد روند شتابان تبدیل روستا به شهر هستیم. این فرایند در چارچوب تحول نظام تقسیمات سرزمینی انجامگرفته است و هدف آن، پر کردن خلاء مراکز شهری در نواحی روستایی دور افتادهتر است. اما بسیاری از روستاییان نیز این تبدیل را یک نوع ارتقاء سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بشمار میآوردند. در پاسخ به این خواسته، مراکز روستایی بسیاری بر اساس تصمیم دولت به شهر تبدیلشدهاند. هرچند که بسیاری از این مکانها فاقد آستانه جمعیتی شهر شدن بودند و به لحاظ ویژگیهای کالبدی- فضایی و اجتماعی- اقتصادی نیز یک شهر واقعی بشمار نمیآمدند و هنوز فاقد عملکردهای شهری هستند هدف: ارزیابی تبدیل بیضابطه روستاها به شهر، در استان گیلان است که میتواند پیامدهای اکولوژیکی و اقتصادی ناگواری مانند تغییر کاربری اراضی حاصلخیز کشاورزی و عرصههای منابع طبیعی را به دنبال داشته باشد بهویژه در مواردی که ترکیبی از چندین روستای پراکنده به شهر تبدیل میشوند. شهر چاف و چمخاله در شهرستان لنگرود از مهمترین نمونهها در این زمینه بشمار میرود. این نوشهر در محدودهای با وسعت 37 کیلومترمربع، متشکل از 14 روستا شکلگرفته است. روش: این تحقیق با روش توصیفی و پیمایشی انجامشده است. از دادهها و یافتههای اسنادی و کتابخانهای بهویژه آمارنامههای جمعیتی و تصاویر ماهوارهای استفادهشده است و برای مطالعه کالبدی محدوده از تصاویر ماهوارهای و لایههای GIS در محیط نرمافزار ArcGis بهره بردهایم. یافتهها و بحث: مطالعه میدانی و بررسی و مطالعه نقشهها و تصاویر ماهوارهای شهر نشان میدهد که بافت کالبدی آن بشدت متخلخل، کم تراکم و پراکنده است و به لحاظ کارکردهای شهری، هنوز انسجام کامل نیافته است. چرا که بخش وسیعی از عرصه شهر را اراضی کشاورزی و منابع طبیعی تشکیل میدهند و این محدوده به لحاظ معیارهای جمعیتی، کالبدی و اقتصادی، تناسبی با مشخصات یک شهر کوچک محلی نیز ندارد. نتیجهگیری: تبدیل روستاها به شهر، در منطقه جلگهای خزری، موجب گسترش فضاهای شهری و ساختهشده به سمت اراضی کشاورزی و جنگلی و منابع طبیعی موجب تخریب و تغییر کاربری بخش مهمی از اراضی حاصلخیز بهعنوان ثروتها و منابع ملی کشور شده است. این روند بخصوص در مواردی نگرانکنندهتر میشود که مجموعهای از چندین روستای پراکنده و منفصل، بهعنوان شهر جدیدی تعریف میشوند. بدون آنکه هیچیک از توجیهات اولیه و ضروری تبدیل روستا به شهر را داشته باشند و بهویژه بتوانند خلاء مراکز شهری را پر نموده و نقش و عملکرد مؤثر شهری را برای روستاهای ناحیه ایفا نمایند | ||
واژگان کلیدی: تبدیل روستا به شهر، مجموعه روستایی، شهر چاف و چمخاله، تغییر کاربری اراضی، ساختار کالبدی- فضایی
| |||
نکات برجسته: · شناسایی پیامدهای تبدیل روستا به شهر در منطقه خزری، معرفی تبدیل مجموعههای روستایی به شهر | |||
| |||
بیان مسئله
تقسیمات کالبدی سرزمین، یکی از راهبردهای اصلی مدیریت و برنامهریزی سیاسی و اقتصادی کشورها است. در این چارچوب سرزمین تحت حاکمیت دولتها با توجه به ویژگیها و معیارهای جغرافیایی به واحدهای اداری گوناگونی تقسیم میشوند و جریان اداره سرزمین از این طریق بهطور سلسلهمراتبی انجام میشود. در کشور ما نیز از دیرباز سرزمین پهناور ایران به استانها، شهرستانها، بخشها و دهستانها تقسیمشده است. ضمن آنکه سکونتگاههای انسانی نیز با توجه بهاندازه جمعیتی و کارکردهایشان بهعنوان شهر و روستا شناخته میشوند. دراینارتباط با افزایش جمعیت و تقویت نقشها و عملکردهای شهری، روستاهای بزرگ، به شهر تبدیلشدهاند. اگر به تبدیل روستاها به شهر، در چارچوب آمایش سرزمین جهت کشورداری بهینه و پایداری سرزمین بنگریم، پیامدهای کالبدی- فضایی و اجتماعی – اقتصادی آن قابلبررسی است. بهطورکلی فرایند تبدیل سکونتگاههای روستایی به شهر، به دو گونه انجام میپذیرد.
نوع نخست؛ متأثر از پدیده خزش شهری است که با توسعه کالبدی و فیزیکی شهرهای رو به گسترش، بهسوی روستاهای مجاور صورت میگیرد و روستاها را به محلهای از شهر تبدیل میکند.
نوع دوم؛ تبدیل روستاهای بزرگ و پرجمعیت به شهرهای کوچک است. در این روند علاوه برافزایش جمعیت و ابعاد سکونتگاهها، تحول نقش خدماتی و اداری آنها و ایفای برخی نقشهای شهری، در تبدیل روستاها به شهر مؤثر بوده است. در اینگونه تحولات، گاه تمام یا بخشهایی از محدوده چند روستای کوچک نیز به محدوده این نوشهرها میپیوندد.
اما نوع خاص دیگری از این تحول مهم کالبدی – فضایی، تبدیل مجموعهای از چندین روستا در فضایی نسبتاً گسترده و پراکنده به شهر است که با توجه به بافت کالبدی بههمپیوسته و درعینحال پراکنده روستاهای جلگهای، در استانهای گیلان و مازندران اتفاق افتاده است. این مجموعه روستاها معمولاً در پهنهی گستردهای و در متن شالیزارها و دیگر اراضی کشاورزی گسترده شدهاند. بافت کالبدی این مجموعههای کالبدی- فضایی، بسیار متخلخل است و در مجموع، با ساختارهای کالبدی شهرها تناسب چندانی ندارند و البته شبیه به الگوی باغ شهری هم نیست که ابنزرهاوارد در سال 1898 مطرح نمود. (سعیدی، 1377: 148) نمونه بارز این پدیده شکلگیری شهر چاف – چمخاله در بخش مرکزی شهرستان لنگرود استان گیلان است. محدوده بیش از 37 کیلومترمربعی این نوشهر از ترکیب پراکنده و ناپیوسته14 روستای سابق تشکیلشده است که در فواصل بین بافتهای مسکونی و ساختهشده آن، اراضی گسترده شالیزاری، باغی و منابع طبیعی قرارگرفته است. بدین لحاظ میتوان این پرسش کلیدی را درباره تبدیل این مجموعه روستایی به شهر مطرح نمود که این فرایند و تحول به چه منظور و اهدافی انجام میپذیرد؟ و چه پیامدهایی را به دنبال دارد؟
مبانی نظری
راهبرد توسعه شهرهای کوچک از دهه 1970 بهمنظور ایجاد نظام سکونتگاهی متناسب و یکپارچه و الگوی عادلانهتر اقتصادی و اجتماعی موردتوجه قرار گرفت. عدم تعادل در نظام سلسلهمراتب سکونتگاهی، توزیع مکانی نامتعادل جمعیت، دوگانگی بین نواحی روستایی و شهری، نادیده گرفتن منابع روستایی، تشدید مهاجرت روستاییان به شهرهای بزرگ، نظام متمرکز مدیریتی، همراه با آثار نامطلوب اجرای رویکردهایی نظیر قطب رشد، سبب شد که راهبرد توسعه شهرهای کوچک که مبتنی بر دیدگاه توسعه از پایین به بالادست، در جهت اهداف توسعه شهری، روستایی، منطقهای و ملی مطرح شود و در سیاستگذاریها و برنامهریزیهای کشورها – بهویژه کشورهای درحالتوسعه- موردتوجه و عنایت قرار گیرد. تبديل روستا به شهر، بدون ايجاد بسترهاي مناسب در ابعاد اجتماعي، اقتصادي، كالبدي و زيربنايي، علاوه برافزایش هزینههای بخش عمومي، به دليل عدم توانايي ساكنان در كمك و تأمين هزینهها، سبب افزايش سطح توقع و انتظار ساكنان اين سکونتگاهها میشود و این باور را تقويت میکند که تلاش در تبديل روستا به شهر، موجب جذب حمایتهای مالي و اعتباري، جهت توسعه و عمران روستاها خواهد گردید. بنابراین، شناسايي روستاهای مساعد برای شهر شدن و پیشبینی نحوه تغيير و تحول آنها میتواند، زمینههای اجتماعي، اقتصادي، كالبدي و زير بنايي، تبديل اين سکونتگاهها به شهر را فراهم آورد. ضمن آنکه زمینهساز امكان جذب سرمایهگذاری بخش خصوصي در این راستا شده و سبب شکلگیری نظامي پويا و متحول از سلسلهمراتب سكونتگاهي شود كه از حيات اقتصادي برخوردار بوده و قادر به توسعه و دستيابي به سطوح بالاتر نظام سكونتگاهي، بدون نياز به سرمایهگذاری بخش عمومیباشد (گلي و عسگري،139،1385).
طی سدهی اخیر، ایران از کشورهایی بوده است که در آن تعداد شهرها و جمعیت شهری رشد فزایندهای داشته است. بر اساس برخي بازسازیهای آماري، در آغاز سده بيستم از حدود 86/9 ميليون جمعيت کشور، اندکي بيش از 2 ميليون نفر (6/20 درصد) در 99 نقطه شهري زندگي میکردند (باري ير، جوليان 1363: 36). پس از نیم سده، در سرشماري 1335 (1956 م)، 4/31 درصد جمعيت کشور در 202 نقطه شهری ساكن بودند. نتايج سرشماریهای بعدی تا سال 1395 نيز حاکی از افزايش تعداد شهرها و جمعيت شهرنشين کشور میباشد (جدول شماره 1) . بنابراین، بهرغم تفاوتهای ماهوی در شکل و شيوه پويش شهرنشينی در مناطق مختلف ايران، هرساله از طريق تبديل تعدادی از روستاها به شهر، نسبت جمعيت شهرنشين افزايش مییابد. اين روند، از اهداف و برنامههای دولتها نیز بشمار میرود، به همين خاطر، مکانهايي که شهر شناخته میشوند، حقوق قانونی ویژهای، متناسب با سلسلهمراتب شهري و نهادهاي سياسي و اداري به دست میآورند. ضمن آنکه، مناسبات متقابل و تنگاتنگ ميان دولت و شهرها، بهتدریج بر اهميت سياسي شهر افزوده و بهنوعی آن را به پنجره سياسي عملکردهاي دولت تبديل مینماید.
جدول 1: روند تغييرات تعداد و جمعيت شهرهای ايران در مقايسه با گيلان
سال | جمعيت به ميليون نفر | تعداد شهرها | جمعيت شهرنشين به ميليون نفر | درصد جمعيت شهري |
1335 | 5/18 | 199 | 6 | 4/31 |
1345 | 5/24 | 271 | 8/9 | 7/38 |
1355 | 34 | 373 | 9/15 | 1/46 |
1365 | 49 | 496 | 8/26 | 3/54 |
1370 | 56 | 514 | 8/31 | 57 |
1375 | 60 | 617 | 7/36 | 3/61 |
1385 | 70 | 1016 | 88/47 | 4/68 |
1390 | 75 | 1139 | 64/53 | 52/71 |
1395 | 9/79 | 1244 | 14/59 | 1/74 |
مأخذ: سازمان آمار ايران، سرشماریهای 1335 تا 1395
ازاینرو ميزان کارايي دولتها، نخست در شهرها بازتاب مییابد و تحولات در شهرها به گونه مستقيم دولتها و حتي نظامهای سياسي را متأثر از خود میکند (رهنمايي و شاهحسینی،1383،29). برخي مطالعات نيز مؤيد كاركردهاي بالقوه و بالفعل توسعهای تبديل مراکز روستايي به شهر میباشند. زيرا این شهرهاي كوچك، با ايجاد فرصتهای شغلي غير زراعي و ارائه خدمات مورد نياز، در كاهش مهاجرت روستائيان به شهرهاي بزرگتر، نقش مؤثري ايفاء نموده و زمينه توزيع متعادل جمعيت، امكانات و سرمايه را فراهم میآورند (رکنالدین افتخاري و ايزدي خرامه، 1381)، چنين رويکردی امروزه در قالب راهبرد کارکردهای شهری در توسعه روستايي (UFRD1 ) مطرح میشود که ايجاد شهرهاي کوچک را در پيوند کارکردي با حوزههای روستايي محور قرار میدهد تا تنوع اقتصاد، صنعتي کردن، عرضه خدمات پشتيباني، تجاري کردن کشاورزي و سرانجام سازماندهی و مديريت توسعه را برآورده سازد. (صرافي 1379: 130) بدين لحاظ، اين سياست معطوف به رويکرد شبکه منطقهای بهجای مدلهای مبتني بر نظامهای بالا به پايين همچون قطب رشد شهري میباشد که شکلگیری شبکهای از سکونتگاههاي روستايي و شهري مرتبط و بشدت تعاملي را بهتر از یکقطب رشد شهري میداند و بر هماهنگسازی و ادغام توسعه روستايي با توسعه شهري در مقياس ناحیهای و محلي استوار است (سعيدي،1384: 87 ). بر اين اساس، توسعه شهرهاي كوچك همواره بهعنوان يكي از سیاستهای عمده در امر برنامهریزی كشورهاي درحالتوسعه مدنظر بوده است .
آنچه که از بحث تحول و تطور مفهوم شهر و شهرنشینی در ایران برمیآید، گرایش فزاینده دولت و مردم به افزایش تعداد شهرها، از طریق تبدیل روستاها به شهرهای کوچک است. در این انگاره، به دست آوردن هويت حقوقي شهري، همانند نيروي محرکه قدرتمندی عمل کرده و آنچنان سريع و شتابان در رشد اين مکانها اثر میگذارد که در مقايسه با رشد طبيعي شهرها، میتوان از آن بهعنوان اپيدمي شهرگرايي ياد کرد. گويي که اين روستاها، با تبدیلشدن به شهر، از اسارت تاريخي روستا بودن، رهايي يافته و زنجيرهاي محدود شدن را بهسرعت گسسته و توسعه مییابند. (رهنمايي1375: 268-267) پيشينه اين روند به پس از جنگ دوم جهاني بازمیگردد كه طي آن بسياري از سکونتگاههاي روستايي از طريق رشد و گسترش فيزيكي (كالبدي) دچار دگرگوني مرفولوژيك شد و به شهرکهای كوچك و بزرگ تبديل گرديد. (سعيدي 1377: 86) تبديل مراکز روستايي به شهر، در سالهای اخير با شتاب بيشتري دنبال شده است. دولت با پی گيری اين سياست، ضمن آنکه به تقاضاهاي مردم محلي پاسخ مثبت میدهد، به تأثیر و نفوذ هرچه بيشتر خود، در جامعه روستايي جامه عمل میپوشاند. ازاینرو، گروه شهرهاي کمتر از 10 هزار نفر در حال افزايش هستند که غالباً بر اساس اهداف خدمات روستايي و جلوگيری از مهاجرتهای روستا- شهری برپاشدهاند، اما موفقيت دراینباره، از نظر منطقهای تفاوتهای چشمگيري را نشان میدهد. (نظريان 1375: 60 ) برخی از مطالعات موردی در اين زمينه نيز مدعي است، اینگونه شهرها، داراي كاركردهاي بالقوه و بالفعل توسعهای بوده و با توجه به اينكه در حوزههای روستايي قرارگرفتهاند و روابط و پيوندهاي نیرومندی با پسکرانه خود برقرار نمودهاند، با افزايش فرصتهای شغلي، كاهش مهاجرتهای نامطلوب و تأمين خدمات مورد نياز روستائيان، در توسعه محلی، ناحیهای و ملي نقش بسزایی داشتهاند. بهعبارتدیگر، شهرهاي كوچك با ايجاد فرصتهای شغلي غیر زراعی و ارائه خدمات اداری، آموزشی، درمانی، تجاری و غيره، در كاهش مهاجرت روستائيان به شهرهاي بزرگتر، نقش مؤثری بر عهده داشته و زمينه را براي توزيع متعادل جمعيت، امكانات و سرمايه، فراهم میآورند. ازاینرو، سیاستها و برنامههای توسعه روستايي نمیتواند از توسعه و تقويت شهرهاي كوچك جدا باشد. (رکنالدین افتخاري/ ايزدي خرامه 1381). بنابراین، يکی از اهداف اصلی دولت در پی گيری اين سياست، حضور و نفوذ بيشتر در روستاهاست. زيرا، هرچند پایههای اقتصادي دولت تا پيش از اصلاحات ارضي (1341)، بر اقتصاد کشاورزي با ساختار روستايي استوار بود، اما مناسبات آن با روستا از طريق نظام سنتي حاکم بر جامعه انجام میگرفت (رزاقي، 1367، 35-29 ). امروزه، پس از سپري شدن چهار دهه، دولت روابط گسترده و پیچیدهای با روستاها برقرار نموده است و يکي از راههای نفوذ و تأثیر خود در جوامع روستايي را در تأسیس شهرهاي کوچک جستجو مینماید. از همين رو شاهد افزايش تعداد شهرهاي 5 تا 25 هزار نفرمی باشيم که غالباً بر اساس اهداف خدمات روستايي بناشدهاند و کانونها و اهرمهایی براي کنترل مهاجرت روستاييان به شهرهاي بزرگ به شمار میروند. بااینهمه، مطالعات منطقهای عدم موفقيت اين سیاستها و تفاوتهای ناحیهای را نيز بازگو میکند. (نظريان، 1375، 60 ) در منطقه پرتراکم جلگههای خزری، فرايند تبديل روستا به شهر، از ویژگیهای کالبدي و فضايي اين منطقه به شمار میرود که از محدودیتها و امكانات ناشي از آن تأثیر پذيرفته است. وجود شبکه فشردهای از آبادیها در حوزه نفوذ بازارهای روستايي (شهرهای کوچک بعدی)، امکان توسعه و پويايي کارکردهای اقتصادی و اجتماعی آنها را فراهم میسازد، اما اين لکههای کوچک شهری را فضاهای روستايي (بهویژه اراضی زراعی ) احاطه نموده است که رشد فيزيکی و کالبدی سرطاني شهرها و چيرگی آنها بر چشماندازهای روستايي منطقه نگرانکننده ساخته است. از منظر تاريخي شهرنشيني در گيلان به دليل معيشت كشاورزي و تفرق قدرت سياسي در تاريخ اين منطقه از اهميت چنداني برخوردار نبوده است و روستانشيني هميشه بر شهرنشيني غلبه داشته است. اين امر بيانگر غلبهی فعالیتهای بخش كشاورزي در اقتصاد گيلان است كه همچنان بخش عمدهای از توليد ناخالص را به خود اختصاص داده است (عظيمي،1381، 59).
در زمینه نقش شهرهای کوچک در توسعه، سه دیدگاه متفاوت و مشخص وجود دارد: برخی از محققان نسبت به موضوع ایجاد شهرهای کوچک از روستاهای بزرگ، دیدگاه منفی داشته و معتقدند که شهرهای کوچک انگلی بوده و نقش استعماری در حوزه خود بازی میکنند و حتی در اثر پیوند شهرهای کوچک با نواحی روستایی، برتری و تسلط شهرهای انگلی مادر شهری بروز یافته و شدیدتر میشود. از سوی دیگر بهواسطه دسترسی مستقیم نخبگان شهری و مؤسسات اداری به جمعیت روستایی، نواحی روستایی از منابع مفید برای ساکنان روستایی تهی میگردد (ایزدی خرامه، 1380:537 ). برخي مطالعات نيز مؤيد كاركردهاي بالقوه و بالفعل توسعهای تبديل مراكز روستايي به شهر است؛ زيرا شهرهاي كوچك با ايجاد فرصتهای شغلی غیر زراعی و ارائه خدمات مورد نياز ساكنان، در كاهش مهاجرت روستاييان به شهرهاي بزرگتر نقش مؤثري ايفا میکنند و زمينة توزيع متعادل جمعيت، امكانات و سرمايه را فراهم میآورند (رکنالدین افتخاري و ايزدي خرامه، ۱۳۸۱ ).
آلنسو از جمله افرادي است كه نقش چنداني براي شهرهاي كوچك در جذب جمعيت مازاد قائل نيست، اما وجود آنها را در تكميل شبكه اسكان و ايجاد مفصلي مناسب در برقراري تعادل بين زیستگاههای شهري و روستايي الزامي میداند. تيسدل در مورد توزيع شهرها از لحاظ تعداد و اندازه معتقد است، با توجه به اينكه نيروهاي طبيعي بازار قادر به ايجاد نظام بهينه توزيع جمعيت در سکونتگاههاي سرزمين نيستند، براي پيشگيري از تمركز در برخي از نقاط، توجه به رشد شهرهاي کوچکمقیاس و ميا ن مقياس بايد بهعنوان راهي در سیاستگذاری نظام اسكان مورد تأكيد قرار گيرد (امكچي، ۱۳۸: ۵۰ )
عواملی همچون بالا رفتن درآمدهای حاصل از کشاورزی، پائین آمدن ميزان زادوولد، اجراي قوانين محیطزیست و تدوين برنامهریزیهای ناحیهای، استفاده از زمینهای كشاورزي را در سالهای پس از جنگ دوم جهاني محدود ساخت. در شهرگرايي و شهرنشيني نيز بيشتر كشورهاي توسعهیافته، سیستمهای كنترل آمايش سرزمين ايجاد نمودند. در انگلستان، از قديم برنامههای آمايش سرزمين در جهت محافظت زمینهای زراعي از گسترش شهر و شهرنشيني و ايجاد تعادل بين نواحي و قلمروها جهت حفظ چشماندازها و مناظر طبيعي وجود داشته است. امروزه نيز نظام برنامهریزی اين كشور، باوجود فشارهاي تحولات اقتصادي و اجتماعي بر تعادل بين محیطهای طبيعي و ساختهشده تأكيد میورزد. در آمريكا نيز برنامهی آمايش سرزمين بهآرامی پيش میرود، زيرا تعصب و جانبداری زيادي در مورد عدم دخالت دولت در حقوق شخصي و خصوصي وجود دارد كه به همين خاطر، نواحي وسيع روستايي با جمعيتي نسبتاً پراكنده، تعارض بين شهرها و محیطهای روستايي را متعادل میسازد. بدینجهت، نواحي كشاورزي در ايالات اين كشور معمولاً داراي مشخصاتي همچون توقف افزايش بیرویه حومهنشینی، كاهش خدمات عمومي گرانقیمت، جلوگيري از تخريب چشماندازهاي طبيعي حساس و حفظ فضاهاي باز میباشند. (Gilg،1986-I:151) در دههی 1970 يكسري از ايالات بهویژه آنهایی كه داراي رشد جمعيت بيشتري بودند، طرح مديريت اراضي ايالات را عنوان نمودند. در سطح شهرداریها، برنامهریزی محيطي روستايي تأكيد خاصي بر زيبايي، حفظ چشماندازهاي طبيعي، حراست از زيستگاه حیاتوحش، حفظ حوزهبنديها، تهيه تسهيلات تفريحي، دسترسي به آبهای عمومي، حفظ اراضي كشاورزي، توسعه كيفيت آب و كنترل بر نرخ رشد جمعيت دارد. در اين ميان، براي حفظ اراضي كشاورزي از پيشروي اراضي شهري، فنون بسياري به كار میرود. مانند حوزهبندی زمين براي كاربري انحصاري كشاورزي، درآمد سالانه عمومي از حقوق توسعه، خريداري عمومي اراضي كشاورزي، حقوق توسعه قابلانتقال (حق توسعه زمين در منطقه رشدنيافته كه مطابق نرخ رشد به توسعهدهنده فروختهشده است). مالیاتبندی تمايزي اراضي كشاورزي، آزادیهای قانوني خاص و ماليات محلي در اراضي كشاورزی ((Barry Dalal، 2002: 154: (اما در كشورهاي درحالتوسعه، بورس بازي زمين مهمترین عامل تغيير كاربري اراضي كشاورزي میباشد كه تحت تأثیر عوامل بيروني مانند تصميمات سياسي، تغيير در استانداردهاي زندگي، تغيير در فناوري، تأثيرات نيروهاي بازار و فشار توسعه شهر بوده است . مثلاً در ناحيه متروپل مانيل فيليپين، زمینهای بزرگ برنج تبديل به کاربریهای صنعتي، مسكوني و تفريحي شدهاند، به همين خاطر كشتزارهاي برنج به علفزارهاي چراي گله گاوان تبديل میشوند تا در شرايط مساعدتر بازار، به کاربریهای شهري باقیمتی قابلتوجه تبديل شوند، هرچند كه از سال 1988 قانون اصلاحات ارضي از توزيع دوباره زمینهای كشاورزي از مالكان به مستأجران پشتيباني میکند. اما در عمل اين قانون به تسريع تبديل زمینهای كشاورزي انجاميد. زيرا مالكان براي حفظ زمینهایشان، آنها را به کاربریهای غير كشاورزي تغيير میدهند. از سوي ديگر، ساكنين و مؤسسات شهري براي منابع پايه و كاركردهاي زیستمحیطی به محدودهای بهمراتب وسیعتر از محدوده ساختهشده شهر وابستگي دارند. (Cecilia Tacoli, 2004)
پیشینه تحقیق
ازآنجاکه تبدیل روستاها به شهر طی دو دههی اخیر در ابعاد گستردهای در کشور انجامشده است، مقالات پژوهشی بسیاری نیز دراینباره توسط پژوهشگران دانشگاهی تهیهشده است که به برخی از مهمترین آنها اشاره میشود.
مطیعی لنگرودی و همکاران (1395) در تحلیل اثرات اقتصادی تبدیل محمودآباد به شهر در آذربایجان غربی به این نتیجه رسیدند که بهبود نسبی وضعیت پس از شهر شدن، عمدتاً ناشی از افزایش مشاغل خدماتی و اداری بوده است درحالیکه وضعیت درآمد ساکنان بهبود بسیار اندکی یافته است.
فراهانی و همکاران (1395) در مطالعه فرایند تبدیل روستای بلبان آباد شهرستان دهگلان به شهر، به این نتیجه رسیدند که ارتقای این روستا به شهر، در بهبود کیفیت زندگی در ابعاد سهگانه اقتصادی (ارتقای سطح درآمد خانوارها، تحول در نحوه اشتغال) اجتماعی (بهبود سرانههای آموزشی و بهداشتی- درمانی و فرهنگی) و کالبدی (بهبود مسکن، تأسیسات و خدمات زیربنایی و کیفیت محیطزیست) تا حدودی موفق بوده است.
شاطریان و همکاران (1395) در بررسی تبدیل روستاها به شهر در ناحیه کاشان، به این نتیجه رسیدند که هرچند تحولات بوجودآمده پس از نقشپذیری شهری جنبههای منفی همچون افزایش هزینههای زندگی، رواج بورس بازی زمین را در پی داشته است، ولی جنبههای مثبتی مانند کاهش مهاجر فرستی و افزایش مهاجرپذیری، افزایش مشارکت مردم و افزایش زمان اوقات فراغت را به دنبال داشته است.
برقی و همکاران (1390) در بررسی تبدیل اژیه اصفهان به شهر، به این نتیجه رسیدند که افزایش میزان رضایت از محل سکونت، افزایش امیدواری به بهبود شرایط زندگی در آینده و افزایش ارائه خدمات به ساکنان باعث تثبیت جمعیت و کاهش مهاجرت شده است.
زنگنه شهرکی (1392) در مقاله " فرایند تبدیل نقاط روستایی به شهر در مقیاس ملی و پدیده خام شهرها " به این نتیجه رسیده است که هرچه از تهران و مراکز استانها بیشتر فاصله میگیریم، بر تعداد روستاهای تبدیلشده به شهر افزوده میگردد و در استانهای تازه تأسیس نیز بیشتر است. بنابراین تبدیل روستا به شهر راهبردی اداری- مدیریتی و سیاسی برای تقویت تمرکززدایی و توسعه منطقهای در نواحی دوردست است و سیاستی برای پر کردن شکاف سلسلهمراتب شهری در استانها و شهرستانهاست.
سرایی و اسکندری ثانی (1386) در مطالعه تبدیل روستای بزرگ ریوش کاشمر به شهرهای کوچک و نقش آن در تعادل بخشی ناحیهای، به این نتیجه رسیدند که این روند در تثبیت و نگهداری جمعیت عملکردی ضعیف و در بسط کارکردها به درون نواحی پیرامونی و حوزههای نفوذ ناموفق و در ارائه اشتغال، امکانات و تسهیلات به آن کاملاً ناموفق بوده است و بیشتر سرمایهگذاریهایی که در این رابطه انجامشده در امور زیربنایی و خدماتی انجامشده و به امور تولیدی و اشتغال پایدار پرداخته نشده است.
گلی و همکاران (1383) در مقاله تبیین الگوی فضایی روستاهای درحال گذار با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی منطقه شمال غرب ایران، درباره روستاهای درحال گذار به شهر تحقیق نموده و به این نتیجه رسیدهاند که عامل جمعیت بهتنهایی حقایق بسیاری را درباره ماهیت و مفهوم گذار از روستا به شهر بیان نمیکنند و این سکونتگاهها در طی فرایند گذار ضمن حفظ پارهای از ویژگیهای خود برخی از ویژگیهای جدید شهری را به دست میآورند.
روش تحقیق
این تحقیق از نوع توصیفی و به همراه مطالعات پیمایشی انجام پذیرفته است و دادهها و اطلاعات آن از گزارشهای رسمی آماری و اداری و نقشههای و فایلهای الکترونیکی GIS و تصاویر ماهوارهای انجام یافت است. در نتیجهبخش مهمی از یافتهها و تحلیلهای تحقیق با استفاده از نرمافزار سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS و دادههای آماری انجامشده است.
محدوده مورد مطالعه
محدوده تحقیق 14 روستا از دهستان چاف بخش مرکزی شهرستان لنگرود در استان گیلان است که بر اساس تصویبنامه وزیران عضو کمیسیون سیاسی و دفاعی در جلسه مورخ ۱۸/۵/۱۳۸۸ بنا به پیشنهاد شماره ۹۱۵۰6 /۴۲/۴/۱ مورخ ۱۶/۷/۱۳۸۷ وزارت کشور و به استناد ماده (۱۳) قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری ـ مصوب ۱۳۶۲ ـ و با رعایت جزء (د) بند (۱) تصویبنامه شماره ۱۵۸۸۰۲/ت ۳۸۸۵۴ هـ مورخ ۱/۱۰/۱۳۸۶ «روستای چاف پایین از توابع دهستان چاف بخش مرکزی شهرستان لنگرود در استان گیلان پس از ادغام با روستاهای: ۱ ـ پایین پاپکیاده ۲ ـ تپه ۳ ـ پلت کله ۴ ـ پیرپشته ۵ ـ تازهآباد چاف ۶ ـ چاف بالا ۷ ـ چمخاله ۸ ـ حسینآباد چاف ۹ ـ رادارکومه ۱۰ ـ سلطانمرادی ۱۱ ـ کمالالدین پشته ۱۲ ـ گالش کلام ۱۳ ـ میان محله پاپکیاده از توابع همین دهستان به شهر تبدیل و بهعنوان شهر چاف و چمخاله شناخته میشود» این مجموعه در سرشماری نفوس و مسکن 1395 از 3137 خانوار و 8840 نفر جمعیت تشکیلشده است (نقشه1)
یافتهها
برای پاسخ و توجیه پرسشها و طرح مسئله تحقیق، درباره چگونگی شکلگیری شهر «چاف و چمخاله» و ارزیابی میزان توجیهپذیری «شهر شدن» این مجموعه روستایی، باید این نوشهر را به لحاظ کالبدی- فضایی و اجتماعی – اقتصادی، با ملاکهای رسمی و علمی شهر شدن و ویژگی جوامع شهری و روستایی موردبررسی قرارداد که در اینجا کوشیدهایم که آن را با استفاده از 6 ملاک و معیار قابلپذیرش در محافل علمی – آکادمیک و اداری و سیاسی مورد ارزیابی قرار دهیم.
1) بر اساس آستانه جمعیتی: درباره آستانه جمعیتی شهر، ملاکها و معیارهای گوناگونی بکار رفته است. در ایران تا اوایل دهه 1370 خورشیدی شهر باید حداقل 5000 نفر جمعیت داشته باشد که این ملاک بعداً به 10000 نفر افزایش یافت. اما در همین حال تعداد زیادی از مکانهایی که شهر شناخته شدند، جمعیتی کمتر از ملاک پیشین و حتی 1000 نفر دارند. دراینباره تنها روستاهایی که به مرکزیت بخش ارتقا مییابند، به علت جایگاه اداریشان میتوانند بدون لحاظ آستانه جمعیتی به شهر تبدیل شوند و درواقع نیز بسیاری از روستاها با این ملاک و مجوز به شهر تبدیلشدند. اما شهر چاف و چمخاله، علیرغم تجمیع 14 روستا هنوز به آستانه جمعیتی 10000 نفر نرسیده است.
. 2) تراکم شهری2: یک عامل مهم در شناخت عملکرد شهرها است. چراکه علاوه بر تعداد و اندازه جمعیتی، یک سکونتگاه شهری، باید از تراکم جمعیتی بالایی در واحد سطح برخوردار باشد. تراکم جمعیتی؛ به معنای جمعیت در واحد سطح و بهصورت نفر در هکتار است. تراکم جمعیتی این مجموعه در سال 1395، 8840 نفر در 3732 هکتار (معادل 37 کیلومترمربع) است که بنابراین، 37/2 نفر در هکتار است که برای شهرها تراکمی بسیار پائین و غیراستاندارد محسوب میشود. درحالیکه شهر تاریخی لنگرود مرکز این شهرستان (بهعنوان چهارمین شهر گیلان) که در مجاورت این مجموعه واقعشده است. تنها وسعتی معادل 1125 هکتار (25/11 کیلومترمربع) دارد که تراکم جمعیتی آن 6/70 نفر در هکتار است و حتی شهرهای شلمان، اطاقور و کومله بهعنوان دیگر شهرهای کوچک شهرستان لنگرود که سه دهه قبلتر به شهر تبدیلشدند، به ترتیب دارای تراکم جمعیتی 39/13، 9/14 و 11 نفر در هکتار میباشند.
جدول 2.جمعیت روستاهای تشکیلدهنده شهر چاف و چمخاله طی سرشماریهای 1375 تا 1395
ردیف | نام روستا | جمعیت 1375 | جمعیت 1385 | جمعیت 1390 | جمعیت 1395 |
1 | چاف پایین | 3081 | | | شهر چاف و چمخاله |
۲ | چمخاله | 1642 | | ||
۳ | پایین پاپکیاده | 790 | | | |
۴ | تپه | 482 | | | |
۵ | پلت کله | 497 | | | |
۶ | پیرپشته | 582 | | | |
۷ | تازهآباد چاف | 552 | | | |
۸ | چاف بالا | 752 | | | |
۹ | حسینآباد چاف | 107 | | | |
۱۰ | رادارکومه | 379 | | | |
۱۱ | سلطانمرادی | 353 | | | |
۱۲ | کمالالدین پشته | 304 | | | |
۱۳ | گالش کلام | 752 | | | |
14 | میان محله پاپکیاده | 779 | | | |
مجموع | 11052 | 9597 | 9032 | | |
منبع: سرشماریهای نفوس و مسکن 1375، 1385، 1390 و 1395
اما دراینباره از شاخص دقیقتری، یعنی تراکم کلی مسکونی نیز استفاده میگردد که حاصل تقسیم کل جمعیت شهر بر سطح ساختهشده آن است. در این تعریف، سطح موردمحاسبه شامل کلیه اراضی با کاربریهای مختلف میباشد. لیکن در محاسبات مزبور سطوح اراضی ساخته نشده و کشاورزی لحاظ نمیگردد. ازاینرو تراکم ناخالص مسکونی؛ حاصل تقسیم جمعیت مکان موردنظر بر میزان سطح آن مکان است. یعنی کلیه اراضی اشغالشده توسط واحدهای مسکونی است. در این خصوص نیز سطح ساختهشده شهر چاف- چمخاله در محدوده 14 روستای سابق معادل 1173 هکتار محاسبه میشود (نقشه2) که تراکم مسکونی آن 53/7 نفر در هکتار برآورد شده است که بدین ترتیب فاصله بسیار زیادی از استانداردهای تراکم مسکونی حتی در مقیاس شهرهای کوچک دارد. بهعبارتدیگر مطابق استانداردهای شهرسازی سرانه کاربری مسکونی در شهرهای کوچک و کم تراکم، 50 مترمربع و دیگر کاربریهای شهری (تجاری، اداری، آموزشی، معابر و غیره ) نیز به همین اندازه (در مجموع 50 مترمربع ) است که اگر آن را در جمعیت شهر یعنی 8840 نفر ضرب کنیم، عرصه مسکونی معادل 89 هکتار را برای جمعیت شهر لازم دارد. درحالیکه این عرصه 1173 هکتار است که فاصله بسیار زیادی با سرانههای شهرهای کوچک دارد و به همین جهت این سرانه حاکی از ماهیت فضای روستایی است و آنهم روستاهایی با تیپ و الگوی کالبدی پراکنده که در محیط طبیعی جلگههای ساحلی جنوب دریای خزر شکلگرفتهاند و ازاینجهت حتی تفاوت فاحشی با سکونتگاههای روستایی دیگر عرصههای طبیعی – اکولوژیکی کشور دارند. بهعبارتدیگر بافت کالبدی فشرده و تراکم روستاهای نواحی کوهستانی یا خشک و نیمهخشک کشور تا حدودی با شرایط تبدیلشدن به شهر سازگاری بیشتری دارند.
3) رشد جمعیت: در کنار تعداد و تراکم جمعیتی، عامل جمعیتی دیگری یعنی رشد سالانه جمعیت نیز میتواند از توجیهات اصلی، تبدیل سکونتگاهها به شهر باشد. مطالعه تحولات جمعیتی مجموعه چاف- چمخاله مطابق جدول 2 طی سالهای 1375 تا 1395 نشان میدهد که این مجموعه نهتنها رشد جمعیتی حتی پس از شهر شدن نداشته بلکه شاهد رشد منفی و کاهش تدریجی جمعیت در آن بودهایم. بهگونهای که طی دههی 85-1375، رشد منفی سالانه آن 4/1- درصد و در دوره پنجساله 90-1385 نیز 2/1- درصد بوده است. حتی در دوره پنجساله 95-1390 و پس از تبدیلشدن این مجموعه به شهر نیز با 42/0- درصد رشد منفی مواجه میباشد. به عبارتی طی دو دههی 95- 75 در مجموع 14 روستای تشکیلدهندهی این شهر، 2212 نفر از جمعیت خود را ازدستدادهاند. حتی پس از شهر شدن نیز جمعیت آن همچنان رو به کاهش است.
4) جایگاه اداری و سیاسی: همانگونه که پیشتر اشاره شد، جایگاه اداری و سیاسی یک مکان و سکونتگاه در سلسلهمراتب اداری کشور میتواند به آن اهمیت نسبی وبرتری مکانی خاصی ببخشد و همین عامل موجب شکلگیری انواع فعالیتهای بخش خدمات و تجارت در آن بگردد. وجود مؤسسات اداری، آموزشی، بهداشتی- درمانی، مالی- اعتباری و بازرگانی نقشهای شهری را توسعه میبخشد. به همین دلیل درگذشته، مراکز شهرستانهایی که جمعیت کمتری از آستانههای جمعیتی شهر داشتند، بهعنوان شهر شناخته میشدند. از همین رو، در سرشماری 1335 از میان 199 شهر کشور، 13 شهر که مرکز شهرستان بودند جمعیتی کمتر از آستانه جمعیتی 5000 نفر در آن زمان داشتند. در اصلاحات سالهای 1370 این استثنا شامل مراکز بخشداریها نیز گردید و بدین ترتیب تعداد زیادی از روستاهایی که بر اساس گسترش نظام تقسیمات کشوری مرکز بخشداریهای جدید گردیده بودند به شهر تبدیلشدند. در استان گیلان نیز طی سالها 1379 تاکنون 20 روستا بر همین اساس به شهر تبدیلشدند اما مجموعه چاف- چمخاله در این قانون نیز نمیگنجد چرا که مرکز بخش نبوده و خود مستقیماً به بخش مرکزی شهرستان لنگرود وابستگی دارد. درحالیکه در همین شهرستان روستای اطاقور پس از ارتقا به مرکزیت بخش جدیدی به شهر تبدیلشده است.
5) معیارهای کالبدی – فضایی: یکی از مهمترین تفاوتهای سکونتگاههای شهری و روستایی تفاوت آنها در ترکیب و تناسب انواع کاربری اراضی است. در یک سکونتگاه شهری، اراضی ساختهشده شامل واحدهای مسکونی و ساختمانی، تأسیسات اداری و تجاری، خدماتی، فرهنگی بر اراضی باز برتری دارد که البته اراضی باز شامل زمینهای کشاورزی (شامل زراعی، باغی، و پرورش دام، ماهی گل و گیاه و غیره) جنگل و مرتع، پارکهای طبیعی، ماندابها و اراضی بایر است که در مقابل از برتری آنها در چشمانداز روستایی از ویژگیهای اصلی روستاها نیز به شمار میرود. بر اساس این ملاک مهم مطابق نقشه و عکسهای ماهوارهای، بافت بشدت متخلخل، پراکنده مجموعه چاف- چمخاله و غلبه کاربریهای باز بههیچوجه مؤید یک کالبد و چشمانداز شهری نیست. مگر آنکه بخواهیم در آینده با فشار، به بارگذاری سریع کاربریهای شهری در این فضا و چشمانداز روستایی و اراضی حاصلخیز آن بپردازیم و آن را به حد و قواره یک شهر درآوریم! بر اساس نقشه کاربری اراضی چاف- چمخاله از مجموع 3732 هکتار اراضی محدوده این شهر، تنها 1173 هکتار در محدوده کاربریهای ساختهشده شهری واقعشده است که البته همانگونه که تأکید گردید، این کاربریها نیز بسیار کم تراکم میباشند و بقیه پهنهی این شهر را (معادل 56/68 درصد ) اراضی کشاورزی شامل شالیزارهای برنج، اراضی صیفیکاری (بهویژه هندوانه) باغهای مثمر و غیرمثمر، درختزار، ساحل و اراضی بایر و باز تشکیل میدهند که البته یکی از معضلات و مشکلات مدیران شهری این مجموعه چالشهای قانونی است که با دیگر نهادهای متولی عرصه سرزمینی کشور دارند. یعنی محدوده وسیعی که در داخل این شهر قرارگرفته از سویی در قلمرو سازمانهای جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، محیطزیست و اداره راه و شهرسازی قرار دارد و ازاینجهت شهرداری در انجام و اعمال مدیریت بر این عرصه با سازمانهای فوق درگیر میباشد.
6) ملاکهای اقتصادی: بر اساس معیارهایی که جغرافیدانان، جامعه شناسان و اقتصاددانان روی آن توافق دارند، به لحاظ فعالیتهای اقتصادی در بخشهای سهگانه اقتصاد، ساکنان روستاها عمدتاً در بخش نخست (کشاورزی و فعالیتهای مرتبط با آن) اشتغال دارند و اکثریت جمعیت شهرها باید در بخشهای دوم و سوم اقتصادی یعنی خدمات- تجارت و صنعت اشتغال داشته باشند. در این رابطه نیز بر اساس دادههای آماری بیشتر ساکنان این مجموعه به فعالیت کشاورزی اشتغال داشته و نقش بخش خدمات و صنعت در آن ناچیز است. حتی در گیلان این محدوده یکی از بزرگترین قطبهای تولید صیفی بهویژه هندوانه معروف است. تنها در محدوده ساحل روستای چمخاله، فعالیتهای مربوط به گردشگری شکلگرفته است. بر اساس دادههای سرشماریهای 1390 و 1395 شاغلین در بخشهای اقتصادی شهر چاف و چمخاله بیشتر در بخش کشاورزی فعالیت دارند و در این شهر هنوز مشاغل بخشهای صنعت و خدمات جایگاه مناسبی نیافته است. (جدول 3) همانگونه که ملاحظه میشود، نسبت شاغلین بخش کشاورزی در کل مجموعه آشکارا بیش از نیمی از شاغلین است. ضمن آنکه بهغیراز دو روستای اصلی یعنی چاف پائین و چمخاله، نسبت شاغلین بخش کشاورزی در 12 روستای دیگر بسیار بالاتر بوده و تا حدود 82 درصد نیز میرسد.
جدول 3- اشتغال در بخشهای اقتصادی آبادیهای تشکیلدهنده شهر چاف- چمخاله
نام آبادی | شاغلین بخش کشاورزی | شاغلین بخش صنعت | شاغلین بخش خدمات | |||||
تعداد | درصد | تعداد | درصد | تعداد | درصد | |||
ميان محله پاپكياده | 178 | 77/42 | 27 | 12/44 | 22 | 10/14 | ||
تپه | 110 | 65/87 | 25 | 14/97 | 32 | 19/16 | ||
گالش كلام | 220 | 80/29 | 19 | 6/93 | 35 | 12/77 | ||
پايين پاپكياده | 191 | 81/97 | 26 | 11/16 | 16 | 6/87 | ||
چاف بالا | 170 | 66/93 | 53 | 20/87 | 31 | 12/20 | ||
تازهآباد چاف | 145 | 70/73 | 26 | 12/68 | 34 | 16/59 | ||
حسینآباد چاف | 10 | 38/46 | 14 | 53/85 | 2 | 7/69 | ||
راداركومه | 67 | 56/78 | 24 | 20/34 | 27 | 22/88 | ||
کمالالدین پشته | 57 | 78/08 | 4 | 5/48 | 12 | 16.44 | ||
پلط كله | 56 | 44/44 | 34 | 26/98 | 36 | 28.57 | ||
پيرپشته | 142 | 83/04 | 9 | 5/26 | 20 | 11.70 | ||
سلطان مرادي | 70 | 77/78 | 9 | 10/00 | 11 | 12.22 | ||
چاف پائین و چمخاله | 27 | 3/44 | 77 | 9/81 | 681 | 86.75 | ||
مجموع | 1433 | 52/32 | 347 | 12/67 | 959 | 35.01 | ||
منبع: سرشماری نفوس و مسکن 1395
بحث و نتیجهگیری
سیاست تبدیل روستاها به شهر یکی از راهبردهای اصلی توسعه ناحیهای و توسعه روستایی به شمار میرود. در چارچوب این راهبرد، سکونتگاههای روستایی که به لحاظ جمعیت، ابعاد کالبدی و فضایی و عملکردهای شهری، در اندازه و جایگاه شهرهای کوچک هستند و نقش مکان مرکزی را برای حوزه نفوذ روستایی خود ایفا میکنند. با تصمیم دولت به شهر تبدیل میشوند. در ایران طی سه دههی اخیر این روند بشدت انجام شد. اجرای این سیاست البته علاوه بر الزامات اداری- سیاسی و اجتماعی – اقتصادی، جزء مطالبات مردم محلی نیز بوده است. در همین چارچوب مراکز روستایی بسیاری نیز در منطقه جلگهای مرطوب و معتدل کناره دریای خزر انجام شد که البته به علت حاصلخیزی و مساعدت خاک و فراوانی آب و پتانسیل بالای کشاورزی این منطقه، تبدیل روستاها به شهر و در نتیجه گسترش فضاهای شهری و ساختهشده به سمت اراضی کشاورزی و جنگلی و منابع طبیعی موجب تخریب و تغییر کاربری بخش مهمی از اراضی حاصلخیز و ارزشمند گردید که بدون شک از ثروتها و منابع ملی کشور محسوب میگردند. این روند بخصوص زمانی نگرانکنندهتر شده است که با تمایل افراطی تبدیل سکونتگاههای روستایی به شهر، مجموعهای از چندین روستای پراکنده و منفصل، بهعنوان شهر جدیدی تعریف و تعیین میشوند. بدون آنکه هیچیک از توجیهات اولیه و ضروری تبدیل روستا به شهر را داشته باشند و بهویژه بتوانند خلاء مراکز شهری را پر نموده و نقش و عملکرد مؤثر شهری را برای روستاهای ناحیه ایفا نمایند. تبدیل 14 روستای دهستان چاف شهرستان لنگرود به شهر چاف- چمخاله نمونه بارزی از این اقدام است که در این تحقیق نشان دادیم که اتخاذ و اجرای راهبرد تبدیل روستا به شهر در اندازه این عرصه وسیع روستایی با وسعتی معادل 37 کیلومترمربع با جمعیتی حدود 8 هزار نفر مناسب نبوده است و حتی میتواند زمینهساز بحرانهای زیستمحیطی و طبیعی و اقتصادی در منطقه شود.
ازاینرو پیشنهاد میشود که نهادهای متولی و تصمیمگیرندگان کلان و محلی موضوع تبدیل سکونتگاههای روستایی به شهر با دقت و مطالعه و تحقیق گستردهتری تصمیم به اجرای این روند در برخی از روستاهای کشور بگیرند و از این طریق بتوانند همه پیامدهای کالبدی- فضایی و اجتماعی – اقتصادی این اقدام را پیشبینی کنند. ضمن آنکه در مناطقی با ویژگیهای طبیعی و اکولوژیکی و اقتصادی خاصی چون جلگه گیلان این راهبرد بااحتیاط بیشتری دنبال شود و بهویژه در انتخاب مجموعههای روستایی برای تبدیلشدن به شهر، به همپیوستگی کالبدی، ویژگیهای جمعیتی و اقتصادی این مجموعهها را در نظر بگیرند.
حامی مالی
بنا به اظهار نویسنده مسئول، این مقاله حامی مالی نداشته است.
سهم نویسندگان
این مقاله مستخرج از کارهای میدانی، تحلیل و نگارش مقاله توسط نویسنده مقاله انجامشده است؛
تضاد منافع
نویسنده اعلام میدارند که هیچ تضاد منافعی در رابطه با نویسندگی و یا انتشار این مقاله ندارند.
ORCID
Shahram AmirEntekhabi |
|
|
منابع
- امکچی حمیده (1383) شهرهای میانی و نقش آنها در چارچوب توسعه ملی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران
- بارير جوليان، تاريخ اقتصادي ايران (1970-1900)، مرکز تحقيقات تخصصي حسابداري و حسابرسي، چاپ اول 1363
- برقی، حمید، یوسف قنبری، محمود سیف الهی (1390) بررسی رضایتمندی ساکنان مناطق روستایی در تبدیل نقاط روستایی به شهر، فصلنامه جغرافیا شماره 31، 215- 233 https://sid.ir/paper/150475/fa.233-215. (31)9
- برنار شاريه، ژان (1374). شهرها و روستاها . ترجمه سيروس سهامي . نشر نيکا، مشهد
- رکن الدين افتخاري عبدالرضا و ايزدي خرامه حسين (1381)، مقاله نقش تبديل روستا به شهر در افزايش فرصتهاي شغلي و كاهش بيكاري در نواحي روستايي (مورد استان فارس) دومين همايش دو سالانه اقتصاد ايران . دانشگاه تربيت مدرس
elmnet-21043313-44622.enw
- رزاقي ابراهيم (1367) اقتصاد ايران، نشر نی تهران چاپ اول تهران
- رهنمایی محمدتقی (1375) توسعه تهران و دگرگونی در ساختارهای نواحی روستایی اطراف، تهران پایتخت دویستساله، سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران و انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران
- رهنمايي محمدتقي و شاهحسینی پروانه (1383)، فرايند برنامهریزی شهري ايران – سمت، تهران
- زنگنه شهرکی، سعید (1392) فرایند تبدیل نقاط روستایی به شهر در مقیاس ملی و پیدایش پدیده خام شهرها، پژوهشهای روستایی، دوره 4 شماره 3 10.22059/jrur.2013.36493
- سرایی محمدحسین، محمد اسکندری ثانی (1386) تبدیل روستاهای بزرگ به شهرهای کوچک و نقش آن در تعادل بخشی ناحیهای مورد شناسی ریوش کاشمر، فصلنامه جغرافیا و توسعه شماره 10 10.22111/gdij.2007.3665
- سعيدي، عباس (1377) . مباني جغرافياي روستايي، سمت، تهران
- سعيدي عباس (1382 ) روابط شهر و روستا و پيوندهاي روستايي – شهري (يک بررسي ادراکي ) در: جغرافيا،نشريه انجمن جغرافيدانان ايران شماره 1 پاييز و زمستان 1: 91-71
- شاطریان محسن، گیتی صلاحی، محمود گنجی پور و امیراشنوی (1395) تبیین پیامدهای اجتماعی تبدیل نقاط روستایی به شهر (مطالعه موردی شهرهای نیاسر، بزرک، سفید شهر و مشکات در ناحیه کاشان، فصلنامه علمی پژوهشی فضای جغرافیایی، شماره 55 https://sid.ir/paper/504026/fa.64-45(55)16
- صرافی مظفر (1379) مبانی برنامهریزی توسعه منطقهای، انتشارات سازمان مدیریت و برنامهریزی
- فراهانی حسین، افشین بهمن و فرزانه جبالی (95) فرایند تبدیل سکونتگاههای روستایی به شهر و اثرات آن بر کیفیت زندگی شهروندان (مطالعه موردی شهربلبان آباد شهرستان دهگلان) فصلنامه برنامهریزی منطقهای سال 6 شماره 22
20.1001.1.22516735.1395.6.22.15.5 Dio
- گلی علی، علی عسگری، عبدالرضا رکن الدین افتخاری (1383) تبیین الگوی فضایی روستاهای درحال گذار با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی منطقه شمال غرب ایران، فصلنامه مدرس دوره 8 شماره 4 https://sid.ir/paper/7052/fa
- عظیمی دوبخشری ناصر (1388) تاریخ تحولات اجتماعی- اقتصادی گیلان، انتشارات گیلکان، رشت
- نظريان علیاصغر (1375)، جايگاه شهرهاي کوچک در سازماندهی فضا و توسعه ملي، فصلنامه تحقيقات جغرافيايي سال 11 شماره 42
- مطیعی لنگرودی حسن، حسنعلی فرجی سبکبال، الهام بهنام زاده، (1395) تحلیل اثرات اقتصادی تبدیل روستاها به شهر مورد: شهر محمودآباد در استان آذربایجان غربی، اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال پنجم پاییز 1395 شماره 3 (پیاپی 17) serd.khu.ac.ir at 9:14 IRST on Saturday February 11th 2017
References
- Amkechi Hamideh (2004) Intermediate cities and their role in the framework of national development, Center for Studies and Research of Urban Planning and Architecture of Iran
- Azimi Dubakhshari Nasser (1999) History of Socio-Economic Developments of Gilan, Gilkan Publications, Rasht (in Persian)
- Barrir Julian, Economic History of Iran (1900-1970), Accounting and Auditing Specialized Research Center, first edition 2013(in persian)
- Barry Dalal. Clayton/ David Dent and Olivier Dubois – Rural Planning in Developing Countries – Earth scan Publications I td London. Sterling VA pp 2002. 154
-Barghi, Hamid, Yusuf Ghanbari, Mahmoud Seif Elahi (2011) Survey of the satisfaction of the residents of rural areas in the transformation of rural areas into cities, Geography Quarterly No. 31, 215-233(in Persian) https://sid.ir/paper/150475/fa.233-215. (31)9- - - -Bernard Sharieh, Jean (1995). Cities and villages. Translation by Siros Sahami. Nika Publishing House, Mashhad (in Persian)
-Farahani Hossein, Afshin Bahmanab and Farzaneh Jabali (2016) The process of transforming rural settlements into cities and its effects on the quality of life of citizens (a case study of Belban Abad, Dehgolan) Regional Planning Quarterly, Year 6, Number 22(in persian) 20.1001.1.22516735.1395.6.22.15.5 Dio
- Gilg I. Introduction to Rural Geography. London. 1986
- Goli Ali, Ali Asgari, Abdolreza Ruknuddin Iftikhari (2004) Explaining the spatial pattern of villages in transition using the geographical information system of the northwestern region of Iran, Modares Quarterly, Volume 8, Number 4(in persian) https://sid.ir/paper/7052/fa
- Matiei Langroudi Hassan, Hassan Ali Farji Sobkbal, Elham Behnamzadeh, (2016) Analysis of the economic effects of the transformation of villages into cities, the case of: Mahmudabad city in West Azarbaijan province, Spatial Economy and Rural Development, Fall 2016, Number 3 (consecutive 17) serd.khu.ac.ir at 9:14 IRST on Saturday February 11th 2017
-Nazarian Ali Asghar (11996), the position of small cities in the organization of space and national development, Geographical Research Quarterly, 2011, No. 42(in persian)
-Rukn al-Din Iftikhari Abdolreza and Izdi Khorameh Hossein (2002), the article on the role of the transformation of the village to the city in increasing job opportunities and reducing unemployment in rural areas (the case of Fars province), the second biennial conference of Iranian economy. Tarbiat Modares University (in Persian)
- Razzaghi Ebrahim (1988) Economy of Iran, Tehran Publishing House, first edition of Tehran (in Persian)
- Rahnemaei Mohammad Taghi (1996) Development of Tehran and Transformation in the Structures of the Surrounding Rural Areas, Tehran, the Bicentennial Capital, Technical and Engineering Advisory Organization of Tehran and French Iranian Studies Association in Iran(in persian)
- Rahnemaei Mohammad T and Shah Hosseini Parvaneh's guide (2004), Iran's Urban Planning Process Samet, Tehran (in Persian)
- Saraei Mohammad Hossein, Mohammad Eskandari Sani (2007) The transformation of large villages into small cities and its role in the regional balance of the case study of Rivash Kashmar, Geography and Development Quarterly No. 1010.22111/gdij.2007.3665
- Saidi, Abbas (1998). Basics of rural geography, Semit, Tehran (in Persian)
-Saidi Abbas (1382) City-village relations and rural-urban links (a perceptual study) in: Geofari, Journal of the Association of Geographers of Iran Number 1 Fall and winter 1: 71-91(in Persian)
- Shatrian Mohsen, Giti Salahi, Mahmoudganjipour and Amirashnavi (2016) Explaining the social consequences of the transformation of rural areas into cities (a case study of the cities of Niaser, Bezrak, Sefidshahr and Meshkat in Kashan District), Geographical Research Quarterly, No. 55(in Persian) https://sid.ir/paper/504026/fa.64-45(55)16
- Sarafi Muzaffar (2000) Regional Development Planning Basics, Publications of Management and Planning Organization (in Persian)
- Zanganeh Shahraki, Saeed (2013) The process of transforming rural areas into cities on a national scale and the emergence of the raw phenomenon of cities, Rural Research, Volume 4, Number 3(in persian)- 10.22059/jrur.2013.36493
[1] 1.Urban Fanctional Rural Development
[2] 2. Urban density
