Investigating the effect of sexual abuse on self-esteem with the mediating role of maladaptive schemas in women
Subject Areas : Mental health and Communication
1 - Department of Psychology, Torbat-e-Jam Branch, Islamic Azad University, Torbat-e-Jam, Iran
Keywords: Sexual abuse, self-esteem, maladaptive schemas, women,
Abstract :
Many psychological and personal problems, such as sexual problems, are very common among people who were sexually abused as children.The aim of this study was to investigate the relationship between childhood sexual abuse and sexual self-esteem of prostituted women with the mediating role of early maladaptive schemas. The statistical population included women under the care of Toos Women's Care Center affiliated with Mashhad Welfare Organization. With the coordination of the center, 100 women were selected as a sample. The data collection tool included three questionnaires: Sexual Abuse Questionnaire (CSA), Sexual Self-Esteem Questionnaire (SSEI-W-SS), and Early Maladaptive Schema Index Short Form (SQ-SF). Data analysis was performed using SPSS and Smart PLS software. The results showed that there is a significant relationship between childhood sexual abuse and sexual self-esteem, sexual abuse and maladaptive schemas, and maladaptive schemas and sexual self-esteem. The mediating role of maladaptive schemas in the relationship between childhood sexual abuse and sexual self-esteem was also confirmed.
اسدی جاجایی، ص،. ابوالقاسمی، ع،. غفاری، ع،. ابوالقاسمی، م. (1399). اثربخشی شناخت درمانگری مبتنی بر ذهنآگاهی بر کارکردهای خانوادگی و جنسی زنان مبتال به سردمزاجی. مجله علوم روانشناختی، 10(85), 100-91.
ترابی, ملکی راد. (1401). پیشبینی رضایت زناشویی بر اساس دانش جنسی و طرحوارههای جنسی در زنان متأهل. نشریه علمی رویش روان شناسی, 11(5), 69-78.
دادو, دبیری. (1398). پیشبینی رضایت زناشوئی بر اساس دلزدگی زناشوئی، احساس تنهایی و عملکرد جنسی در دانشجویان متأهل. مجله علوم روانشناختی, 18(76), 499-507.
صابری، ه.، صلاحیان، ا.، و امیری، م. (1401). ارائه مدل پیشبینی عملکرد جنسی زنان بر اساس آسیب‌های دوران کودکی با نقش میانجی خودانگاره جنسی. مجله زنان و خانواده، 2(4)، 43-52.
قاسم زاده، ف،. عیسی زادگان، ع،. میکائیلی، ف. (1398). پیشبینی اضطراب حالت/صفت بر اساس سیستم مغزی رفتاری و تیپهای صبحگاهی / عصرگاهی در دانشجویان. نشریه مدیریت ارتقای سالمت، 8(4)، 34-21.
مام صالحی، ح.، و مرادی، ا. (1399). طراحی مدل پیشبینی رضایت جنسی بر اساس طرحوارههای جنسی و تمایزیافتگی خود در زوجین. نشریه روان‌پرستاری ایران، 8(1)، 49-59.
محمدپور، ع،. دربا، م،. کمندلو، ز،. مدنی، ی. (1399). رابطه طرحوارههای ناسازگار اولیهبا رضایت زناشویی و پریشانی روانشناختی در زنان نابارور شهر تهران. مجله علوم روانشناختی، 10 (4)، 1231-1242.
نصرت آبادی، م،. افضلی گروه، ع. (1399). اثربخشی طرحوارهدرمانی بر کاهش اضطراب و افسردگی و بهبود عملکرد جنسی زنان مبتال به واژینیسموس. دوفصلنامه علمی روانشناسی بالینی و شخصیت، 18(2)، 19-11.
Bahnsen, M. K., Graugaard, C., Andersson, M., Andresen, J. B., & Frisch, M. (2022). Physical and mental health problems and their associations with inter-personal sexual inactivity and sexual dysfunctions in Denmark: baseline assessment in a national cohort study. The journal of sexual medicine, 19(10), 1562-1579.
Derogatis, L. R., Revicki, D. A., Rosen, R. C., Jordan, R., Lucas, J., & Spana, C. (2021). Psychometric validation of the female sexual distress scale-desire/arousal/orgasm. Journal of Patient-Reported Outcomes, 5, 1-11.
Huberman, J. S., Bouchard, K. N., Wang, G. A., & Rosen, N. O. (2021). Conceptualizing sexual self-schemas: A review of different approaches and their implications for understanding women’s sexual function. Current Sexual Health Reports, 13, 68-75.
Kong, L. V., Goh, P. H., & Ting, R. S. K. (2023). Bidimensional self-esteem and sexual functioning among Malaysian young adults: the moderating role of relationship status. Psychology & Sexuality, 14(1), 31-44.
Nowosielski, K., Kurpisz, J., & Kowalczyk, R. (2019). Sexual self-schema: A cognitive schema and its relationship to choice of contraceptive method among Polish women. The European Journal of Contraception & Reproductive Health Care, 24(4), 280-287.
Türkben Polat, H., & Kaplan Serin, E. (2021). Self‐esteem and sexual quality of life among obese women. Perspectives in psychiatric care, 57(3).
Wood, S. N., Pigott, A., Thomas, H. L., Wood, C., & Zimmerman, L. A. (2022). A scoping review on women’s sexual health in the postpartum period: opportunities for research and practice within low-and middle-income countries. Reproductive health, 19(1), 112.
Wu, T., & Zheng, Y. (2021). Effect of sexual esteem and sexual communication on the relationship between body image and sexual function in Chinese heterosexual women. The Journal of Sexual Medicine, 18(3), 474-486.
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2004). Schema therapy: A practitioner's guide. guilford press.
| |||
Investigating the effect of sexual abuse on self-esteem with the mediating role of maladaptive schemas in women | |||
Atefe Zohoorian=1
| |||
1= Department of Psychology, Torbat-e-Jam Branch, Islamic Azad University, Torbat-e-Jam, Iran. | |||
|
|
Home Page: https://sanad.iau.ir/journal/cp
URL: https://sanad.iau.ir/Journal/cp/Article/1197717 |
|
|
| ||
Article Information ABSTRACT | |||
Many psychological and personality problems, such as sexual problems, are very common among people who have been sexually abused as children. The aim of this study was to determine the effect of childhood sexual abuse and sexual self-esteem of prostituted women with the mediating role of early maladaptive schemas. The statistical population included women under the care of Toos Women's Care Center affiliated with the Mashhad Welfare Organization. With the coordination of the center, 100 women were selected as a sample. The data collection tool included three standard questionnaires: the Sexual Abuse Questionnaire (CSA), the Sexual Self-Esteem Questionnaire (SSEI-W-SS), and the Short Form of Early Maladaptive Schema Index (SQ-SF). Data analysis was performed using SPSS version 24 and Smart PLS version 3 software. The results showed that childhood sexual abuse had a significant effect on self-esteem, sexual abuse had a significant effect on maladaptive schemas, and maladaptive schemas had a significant effect on self-esteem. The mediating role of maladaptive schemas in the relationship between childhood sexual abuse and sexual self-esteem was also confirmed. KEYWORDS: Sexual abuse, self-esteem, maladaptive, schemas, women. | Article History: Received; 2025/01/26 Revised; 2025/04/06 Accepted; 2025/04/06 Published; 2025/05/04 | ||
Article Type: Research Article | |||
Subject Area: Mental health and Communication | |||
Corresponding Author: Atefe Zohoorian | |||
E-mail: at.zohoorian@yahoo.com | |||
ORCID: 0009-0008-9447-1191
| |||
Citation This Paper: Zohoorian, Atefe. (2025) Investigating the effect of sexual abuse on self-esteem with the mediating role of maladaptive schemas in women.. Quareterly of Communicatons Psychology, 2(2), pp. 41-57. [In Persian] DOI: | |||
Publisher: Islamic Azad University Press, Iran ISSN : 3092-6432 ISSN (Online): 3092-6440
|
Quarterly of Communications Psychology(CPQ) Spring 2025, Volume 2, Number 2, (pp. 41-57) |
| |||
بررسی تاثیر سو استفاده جنسی بر عزت نفس با نقش میانجی طرح واره های ناسازگار در زنان
| |||
عاطفه ظهوریان1= | |||
1 = گروه روانشناسی، واحد تربت جام، دانشگاه آزاد اسلامی ، تربت جام، ایران. | |||
|
Home Page: https://sanad.iau.ir/journal/cp
URL: https://sanad.iau.ir/Journal/cp/Article/1197717
|
|
|
|
| ||
اطلاعات مقاله چکیده | |||
تاریخ های مقاله: تاریخ دریافت؛ 07/11/1403 تاریخ بازنگری؛ 17/01/1404 تاریخ پذیرش؛ 17/01/1404 تاریخ انتشار؛ 14/02/1404 | بسیاری از مشکلات روانی و شخصیتی مانند مشکلات جنسی در بین افرادی که در کودکی مورد تعرض جنسی قرار گرفته‌اند، بسیار رایج است. هدف از این پژوهش، تعیین تاثیر سوءاستفاده جنسی در کودکی و عزت‌نفس جنسی زنان روسپی با نقش میانجی طرحوارههای ناسازگار اولیه بود. جامعه آماری شامل زنان تحت پوشش مرکز نگهداری زنان توس وابسته به سازمان بهزیستی مشهد بود. با هماهنگی مرکز، 100 نفر از زنان به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها شامل سه پرسشنامه استاندارد بود: پرسشنامه سوءاستفاده جنسی (CSA)، پرسشنامه عزت‌نفس جنسی (SSEI-W-SS)، و فرم کوتاه شاخص طرحوارههای ناسازگار اولیه (SQ-SF). تحلیل داده‌ها با استفاده از نرمافزارهای SPSS نسخه 24 و Smart PLS نسخه 3 انجام شد. نتایج نشان داد که سوءاستفاده جنسی در کودکی تاثیر معناداری بر عزت‌نفس، سوءاستفاده جنسی تاثیر معناداری بر طرحوارههای ناسازگار و طرحوارههای ناسازگار تاثیر معناداری بر عزت‌نفس دارد. همچنین نقش میانجی طرحوارههای ناسازگار در رابطه بین سوءاستفاده جنسی در کودکی و عزت‌نفس جنسی تأیید شد. واژگان کلیدی: سو استفاده جنسی، عزت نفس، طرحواره های ناسازگار، زنان. | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | |||
حوزه موضوعی: سلامت روانی و ارتباطات | |||
=نویسنده مسئول: عاطفه ظهوریان | |||
رایانامه: at.zohoorian@yahoo.com | |||
ارکید: 0009-0008-9447-1191 | |||
ناشر: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی شاپا: 6432-3092 شاپا الکترونیکی: 6440-3092 | |||
استناد به این مقاله: ظهوریان، عاطفه. (1404). بررسی تاثیر سو استفاده جنسی بر عزت نفس با نقش میانجی طرح واره های ناسازگار در زنان. فصلنامه روانشناسی ارتباطات، 2(2)، صص. 57-41. DOI: | |||
مقدمه
یکی از نظریه‌هایی که مکانیزم‌های زیربنایی و سخت تحول در پدید آیی رفتارهای ضداجتماعی را تبیین می کند نظریه طرح واره‌های ناسازگار اولیه است. یانگ1 (٢٠٠٤) مدل درمان متمرکز بر طرحواره یانگ که طرح واره درمانی و یا درمان طرح واره محور خوانده میشود. تلفیقی ابتکاری از رفتار درمانی شناختی با گشتالت و روابط موضوعی رویکردهای روان‌کاوی محسوب میشود و در واقع گسترش مدل سنتی رفتار درمانی شناختی است که بیشتر بر رابطه درمانی تجربه عاطفی و بحث از تجارب اولیه زندگی تاکید دارد و نقطه مرکزی این نظریه طرح واره‌های ناسازگار اولیه است. یانگ (۲۰۰۴) این مدل را برای تشریح ارتباط والدین آسیب شناسی ارائه کرده است و اساس نظری آن بر برخی مفاهیم و تحقیقات بر مبنای تئوری دلبستگی قرار دارد و پیشنهاد میشود که یک میانجی بالقوه در روابط والدین و بروز آسیب شناسی فرزندان ایجاد طرح واره‌های ناکارآمد اولیه و یا باورهای هسته‌ای منفی در فرزندان است. شفیلد2 و همکاران (۲۰۰۵) معتقد است که طرح واره‌های ناسازگار اولیه قدیمی‌ترین مولفه‌های شناختی و باورها و احساسات غيرشرطی درباره خودمان هستند و از تعامل خلق خوی فطری کودک با تجارب ناکارآمد او با والدین خواهر و برادرها و همسالان در طی سال‌های اولیه زندگی به وجود می آید و این طرح واره‌های غیر شرطی آسیب پذیری و اشکال نوروتیک اختلالات و مشکلات روان شناختی را افزایش می دهد. (وود3 و همکاران، 2022) آنها الگوهایی خود تداوم بخش از خاطرات هیجانات شناخت ها، حواس و ادراکات انسان از محیط هستند کار خود را از روی عادت و براحتی انجام می‌دهند و هنگامی که فرد با چالشی مواجه میشود به جای تغییر طرح واره، اطلاعات دریافتی را تحریف میکند. تحقیقات نشان داده‌اند که طرح واره‌های ناسازگار اولیه با نشانه‌های مختلف در ارتباط هستند. مثلا طرح واره کمال گرایی با نشانه های اضطراب و افسردگی (دادو و دبیری، 1398 ) و ناسازگاری روانشناختی و اختلالات خوردن نشانه‌های روان‌تنی اضطراب و افسردگی فرسودگی شغلی و... ارتباط دارد. شافران4 و همکاران (۲۰۰۰) یانگ (۱۹۹۰) معتقد هستند که طرحوارههای ناسازگار اولیه باعث تحول و رشد اختلال شخصیت میشوند. این طرحواره ها ممکن است در دوران اولیه کودکی از طریق تجارب منفی با افراد مهم زندگی بوجود آیند که این تجارب منفی میتواند بر شیوه تفکر، احساس و رفتار آنها در روابط بعدی و سایر جنبه‌های زندگیشان تأثیر گذارد. سوء استفاده جنسی یکی از تجارب منفی است که می تواند برای فرد در کودکی اتفاق بیفتد (دروگاتیس5 و همکاران، 2021). مطابق نظر یانگ (۱۹۹۹) ، بعضی افراد به خاطر تجارب کودکی منفی طرحوارههای ناسازگار اولیه‌ای را ایجاد می‌کنند که بر شیوه تفکر، احساس و رفتار آن ها در روابط صمیمانه بعدی و سایر جنبه‌های زندگیشان تأثیر میگذارد. طرحواره‌ها به دلیل ارضا نشدن نیازهای هیجانی اساسی دوران کودکی به وجود می‌آیند که این نیازها عبارتند از: دلبستگی ایمن به دیگران، خودگرانی، کفایت و هویت آزادی در بیان نیازها و هیجان های سالم خود انگیختگی و تفریح، محدودیتهای واقع بینانه و خویشتن داری (اسدی جاجایی و همکاران، 1399).
بسیاری از انسان ها به خاطر مشکلات ارتباطی در جستجوی درمان هستند هم چنین در بسیاری از اختلالات روانی شناخته شده مشکلات بین فردی دیده میشود. اغلب مشکلات بین فردی که افراد تجربه می‌کنند، تحت تأثیر شیوه تصور آنها در مورد خود و دیگران است. این شیوه تصور، طرحواره نامیده می شود. (بانسن6 و همکاران، 2022) رشد طرحواره اغلب به دوران کودکی باز می‌گردد، طرحواره ها مطابق با پنج نیاز تحولی کودک به پنج حوزه بریدگی و طرد خودگردانی و عملکرد مختل، محدودیت های مختل، دیگر جهت‌مندی گوش به زنگی بیش از حد و بازداری تقسیم شده اند که هر کدام شامل چند بی طرحواره می شوند. حوزه بریدگی و طرد شامل: طرحواره های رها شدگی بی ثباتی، اعتمادی بدرفتاری، محرومیت هیجانی، نقص شرم و انزوای اجتماعی بیگانگی است. حوزه خودگردانی و عملکرد مختل شامل طرحواره های وابستگی بی کفایتی آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری خود تحول نیافته گرفتار و شکست میباشد. حوزه محدودیتهای مختل شامل استحقاق / بزرگ منشی خویشتن داری و خود انضباطی ناکافی است. حوزه دیگر جهت مندی شامل طرحواره های اطاعت ایثار و پذیرش جویی میباشد و حوزه گوش به زنگی بیش از حد و بازداری شامل طرحواره های منفی گرایی بدبینی بازداری هیجانی معیارهای سرسختانه / عیب جویی افراطی و تنبیه است. (قاسم زاده و همکاران، 1398)
در مورد رابطه طرحواره ها با اختلالات روانی و بالاخص اختلالات شخصیت تحقیقات متعددی صورت گرفته است. به عنوان مثال نتایج تحقیقاتی مثل ولبورن و همکاران (۲۰۰۰) و بال و سسرو (۲۰۰۱) که تغییرات طرحواره ها را قبل و بعد از یک دوره گروه درمانی بر روی یک گروه از بیماران با اختلالات روان پزشکی بررسی می‌کرد نشان داد که تغییرات معناداری در آزمودنی ها نسبت به طرحواره های آسیب پذیری نسبت به ضرر و بیماری بیگانگی اجتماعی» و «نقص و شرم پس از دوره درمان وجود دارد و در کل کاهش معناداری در سطح آشفتگی روان شناختی پس از درمان گروهی گزارش نمودند. ولبورن و همکاران (۲۰۰۰) بال و سسرو (۲۰۰۱)، در تحقیقی رابطه بین اختلال شخصیت طرحواره های ناسازگار اولیه و مشکلات روان شناختی را بررسی نمودند. نمونه تحقیق افرادی مبتلا به اختلال شخصیت وابسته ضد اجتماعی مرزی یا افسرده خو بودند. نتایج نشان داد که رابطه معناداری بین شدت اختلال شخصیت و طرحوارههای ناسازگار وجود دارد.
سوء استفاده جنسی از کودکان از جمله مسائلی است که به کرات اتفاق می افتد و دارای آثار بسیار مخربی چون احساس گناه، افسردگی، اعتیاد به مواد مخدر والكل اختلالات اضطرابی و افت اعتماد به نفس است. طبق تعریف، سوء استفاده جنسی از کودکان شامل هر گونه تجربه جنسی ناخواسته در کودکان است که میتواند به اشکال مختلفی چون بوسیدن، نوازش کردن، تماشاگری جنسی، تهیه تصاویر هرزه نگارانه و برقراری رابطه جنسی باشد. گلدمن7 (۲۰۰۷) سوء استفاده جنسی از کودکان دارای علائم جسمانی و رفتاری متعددی است که از آن جمله میتوان به آسیب‌های جسمی ابتلا به بیماری‌های جنسی افسردگی، مشکل در تمرکز، افت تحصیلی و رفتارهای خود تخریبی اشاره کرد. (هوبرمن و همکاران، 2021) بر اساس آمارهای جهانی میزان شیوع سوء استفاده جنسی از کودکان بر اساس نوع جمعیت و منطقه جغرافیایی از ۱۲ تا ۴۰ درصد متغیر است. فینکلهر8 (۱۹۸۵)، پس از بررسی آمارهای به دست آمده از ۲۱ کشور جهان گزارش کرد که بین ۷ تا ۳۶ درصد از زنان و بین ۳ تا ۲۹ درصد از مردان در کودکی مورد سوء استفاده جنسی قرار گرفته اند. در ایران نیز مطالعات اندکی در این زمینه انجام شده است. این آمار را باید با عنایت به این نکته مورد توجه قرار داد که عوامل مختلفی چون تابو بودن، مساله فقدان سیستم، آمارگیری مناسب، ضعف قانون در حمایت از کودکان آزاردیده و ترس از فرد آزاردهنده و قربانی شدن مجدد باعث شده تا موارد اندکی از سوء استفاده جنسی از کودکان شناسایی و گزارش شوند و در نتیجه روند مقابله با این مشکل همچنان کند باقی بماند. (نووسیلسکی و همکاران، 2019) علاوه بر این در قوانین کیفری ایران نیز قانون خاصی در این مورد وجود ندارد و به دلیل این خلاء قانونی پدیده یاد شده همچنان تاثیرات مخرب خود را بر جای میگذارد (نصرت آبادی و افضلی گروه، 1399). از جمله مباحثی که میتوان ارتباط آن را با طرحواره ناسازگار اولیه و سوء استفاه جنسی در دوران کودکی مورد بحث قرار داد مبحث عزت نفس جنسی میباشد عزت نفس یکی از متغیرهای بنیادین برای سازگاری و همچنین یکی از مولفه های اصلی برای پژوهش در مورد شیوه های فرزندپروری و یک ویژگی فرا اخلاقی است که کنش وری اخلاقی از آن تأثیر می پذیرد. افزون بر این عزت نفس یکی از عوامل مهم رشد محسوب می شود که از یک سو با رفتارهای شکل گرفته در نظام خانواده (نووسیلسکی9 و همکاران، 2019).
عزت نفس جنبه های مختلفی دارد، براندن بر اساس جنبه‌های انسان گرایانه از عزت نفس به عنوان نیازی وجودی و مولفه برانگیزنده بنیادین رفتار انسان یاد میکند که به میزان‌های مساوی شامل ارزش مداری و شایستگی است. به اعتقاد او عزت نفس از دو جنبه مرتبط به هم، یکی احساس خودکارآمدی شخصی و دیگری احساس ارزشمندی شخصی تشکیل شده است، که این دو جنبه باعث ایجاد اعتماد به نفس و احترام به خود میشود. (محمودپور و همکاران، 1399) جنبه دیگر عزت نفس عزت نفس جنسی است که بر رفتارهای جنسی تأثیر گذار و عبارت است از واکنش عاطفی انسان نسبت به ارزیابی از افکار احساسات و رفتارهای جنسی خودش. (یاکین و همکاران، 2021) ژینا و شوارتز (١٩٩٦) از جمله پژوهشگرانی هستند که با بسط الگوی عزت نفس هارتر (۱۹۸۴) به عزت نفس جنسی از بعد اهمیت یادگیری اولیه درون سازی خانواده همسالان و جامعه اشاره کرده اند، که هر شخص به عنوان ملاک ارزیابی افکار احساسات و رفتارهای جنسی خود آن را در تحول هنجارهایش حیاتی می داند. به اعتقاد آن ها واکنش عاطفی فرد نسبت به ارزیابی های ذهنیش پایه عزت نفس جنسی و پنج مولفه آن را تشکیل می‌دهد. پنج مولفه عزت نفس جنسی عبارتند از : ۱- مهارت و تجربه: یعنی توانایی لذت بردن از شریک جنسی خود؛ 2- جذابیت: یعنی باور داشتن زیبایی و جذابیت خود؛ 3- کنترل: یعنی توانایی مدیریت افکار احساسات و رفتارهای جنسی خود؛ 4- قضاوت اخلاقی: یعنی توانایی ارزشیابی افکار احساسات رفتارهای جنسی و معیارهای اخلاقی خود؛ 5- انطباق پذیری: یعنی توانایی سازگاری تجارب رفتار جنسی خود با اهداف شخصی دیگران. بنابراین رفتار جنسی قسمتی از شخصیت فرد و مجموعه ای از باورها نگرش‌ها و عملکردهایی است که شخص در ارتباط با جنس مخالف و امور مرتبط با آن دارد (محمودپور و همکاران، 1399). در مطالعات مختلف به رابطه این متغیرها اشاره شده است که از جمله میتوان به مطالعات صابری و همکاران (۱۴۰۱) ترابی و ملکی راد (۱۴۰۱) و مام صالحی و مرادی (۱۳۹۹) مبنی بر رابطه بین طرحواره های جنسی با عملکرد و رضایت جنسی و مطالعات قنادیان و همکاران (۱۳۹۹)، کونگ مبنی و همکاران (2023)، وو و ژنگ (۲۰۲۱)، تورکین و کاپلان (۲۰۲۰) بر رابطه عزت نفس با رضایت زناشویی و عملکرد جنسی اشاره کرد. نتیجه پژوهش لیزاک، مارشال و هلنا (٢٠٠٦) درباره پنج مولفه عزت نفس جنسی به عنوان عنوان متغير وابسته و سوء استفادههای جنسی جسمی و عاطفی به عنوان متغیر مستقل نشان دهنده رابطه منفی بین مولفه‌های کنترل و قضاوت اخلاقی با سوء استفاده جنسی بود. سوء استفاده جسمی با پنج مولفه عزت نفس جنسی رابطه‌ای نداشت ولی همبستگی منفی چشمگیری بین بدرفتاری روان شناختی با پنج مولفه عزت نفس جنسی مشاهده شد. به ویژه احساس عدم جذابیت با عدم مدیریت افکار و احساسات ارتباط منفی بالایی داشت. پژوهش کاتلین جسیکا، استفانی و لیندا (۲۰۰۴) در مورد عزت نفس، تنش عاطفی و رفتار جنسی در میان دختران نوجوان نشان داد که داشتن تاریخچه ارتباط جنسی به عنوان خط پایه با عزت نفس و تنش عاطفی رابطه دارد. نوجوانانی که عزت نفس پایینی داشتند، زودتر فعالیت جنسی خود را آغاز کرده بودند و شرکای جنسی زیادی داشتند (محمدپور و همکاران، 1399). پژوهش میشل ریچارد و مونیکا (٢٠٠٦) درباره نقش واسطه ای عزت نفس بر بخشش ۷۹ زن که تاریخچه قربانی شدن داشتند نشان داد که زنانی که عواطف منفی درباره خود داشتند، بیشتر سعی می‌کردند مسئله قربانی شدن را فراموش کنند. همچنین زنانی که عواطف مثبت داشتند، متجاوز را می بخشیدند که این زنان دارای عزت نفس بالایی نیز بودند. با توجه به اینکه در ارتباط با موضوع سوء استفاده جنسی در کودکی تحقیقات کمتری انجام شده است می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که آگاهی داشتن در مورد ویژگیهای شخصیتی و همچنین سوء استفاده جنسی و عوامل بوجود آورنده آن میتواند کمک زیادی به حل تعارضات دوران بزرگسالی و در نهایت ایجاد تعادل روانی افراد شود بنابر این پرداختن به این موضوعات از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. با توجه به مطالب فوق در این پژوهش به بررسی تاثیر سو استفاده جنسی بر عزت نفس با نقش میانجی طرح واره های ناسازگار در زنان پرداخته خواهد شد.
[1] Yang
[2] Shfild
[3] Wood
[4] Shaferan
[5] Derogatis
[6] Bahnsen
[7] Goldman
[8] Fitkolher
[9] Nowosielski
مدل پژوهش: منبع یافته‌های پژوهش
روش پژوهش
برای گردآوری اطلاعات از سه پرسشنامه ی سوء استفاده جنسی (CSA)، عزت نفس جنسی زنان فرم کوتاه (SSEI-W-SS) و فرم کوتاه پرسشنامه شاخص طرحواره های ناسازگار اولیه (SQ-SF) استفاده شد.
پرسشنامه ی سوء استفاده جنسی (CSA) هدف این پرسشنامه ی ۲۰ سوالی ارزیابی مورد آزار جنسی قرار گرفته شدن در کودکی و میزان تاثیر جامعه و خانواده به عنوان عوامل ایجاد کننده آن می باشد. نمره گذاری این پرسشنامه بصورت توصیفی میباشد این
پرسشنامه توسط جف و همکاران (۱۹۹۶) در پژوهشی مورد استفاده قرار گرفته است که در این تحقیق توسط پژوهشگر ترجمه و مورد استفاده قرار گرفت. روایی محتوایی این پرسشنامه از طریق ۵ نفر از متخصصین روانشناسی و روانپزشکی که در حوزه مسائل جنسی کار می کردند مورد تایید قرار گرفت.
پرسشنامه عزت نفس جنسی زنان فرم کوتاه (SSEI-W-SS این پرسشنامه توسط زینا و شوارتز (1996) ساخته شده و شامل ۸۱ سوال و ۵ زیر مقیاس است. این پرسشنامه عکس العملی عاطفی زنان را نسبت به ارزیابی های ذهنی شان درباره افکار و احساسات و رفتارهای جنسی اندازه گیری میکند دامنه همسانی درونی آلفای کرونباخ توسط سازندگان پرسشنامه از 85/0 تا 94/0 گزارش شد که حکایت از پایا بودن پرسشنامه دارد. آلفای کرونباخ زیر مقیاس جذابیت 94/0، کنترل 88/0 انطباق پذیری 85/0 قضاوت اخلاقی 85/0 و مهارت و تجربه 93/0 گزارش شد. برای روایی سازه همبستگی این پرسشنامه با مقیاس عزت نفس روزنبرگ محاسبه و مقدار آن برای جذابیت 56/0 کنترل 45/0 انطباق پذیری 45/0 قضاوت اخلاقی ۳۸/0 مهارت و تجربه 44/0 و برای نمره کل 57/0 گزارش شد. روایی سازه پرسشنامه در ارتباط با تعدادی از متغیرها از قبیل تجربه جنسی، تعداد دفعات آمیزش جنسی و تعداد شریکهای جنسی و نیز سطح فعالیت قرارهای عاشقانه شامل تعداد قرارها و تعداد شریک های جنسی مورد تایید قرار گرفته است. سازندگان پرسشنامه معتقدند که دو زیر مقیاس، مهارت و تجربه و کنترل اطلاعات بهتری در ارتباط با عزت نفس جنسی ارائه می دهد. در این پژوهش نیز آلفای کرونباخ برای زیر مقیاس جذابیت 91/0 کنترل ،89/0 انطباق پذیری 85/0 قضاوت اخلاقی 82/0 و مهارت تجربه 89/0 و مقیاس کلی 88/0 به دست آمد. البته این فرم در ایران توسط فرخی و شاره (۱۳۹۲)، روی خانمها هنجار شده و روایی و پایایی مطلوبی از این فرم گزارش شده است و نویسندگان گفته اند که می توان آن را برای آقایان نیز استفاده کرد.
فرم کوتاه پرسشنامه طرحواره (SQ-SF) ۷۵ گویه این پرسشنامه توسط یانگ (۱۹۹۸) برای ارزیابی 15 طرحواره ناسازگار اولیه ساخته شده است. این طرحواره ها عبارتند از محرومیت هیجانی، طرد / بی ثباتی ، بی اعتمادی، بدرفتاری، انزوای اجتماعی / بیگانگی ، نقص / شرم، شکست وابستگی / بی کفایتی، آسیب پذیری نسبت به بیماری خود، تحول نایافته/ گرفتار، اطاعت، فداکاری، بازداری هیجانی، معیارهای سرسختانه/ بیش انتقادی، استحقاق/ بزرگ منشی و خود کنترلی ناکافی. هر پرسش بر یک مقیاس ٦ درجه ای نمره گذاری میشود (۱) برای کاملا نادرست و ٦ برای کاملا درست در این پرسشنامه هر ۵ پرسش یک طرحواره را می سنجد چنانچه میانگین هر خرده مقیاس بالاتر از ۵/۲ باشد آن طرحواره ناکارآمد است یانگ (۱۹۹۸) الفای کرونباخ برای کل ازمون ۹۶ درصد و برای خرده مقیاس ها بالاتر از ۸۰ درصد میباشد. پایایی و روایی این ابزار در پژوهشهای متعددی به اثبات رسیده است (بارانف و اای (۲۰۰۷) هنجاریابی این پرسشنامه در ایران توسط آهی (۱۳۸۴) در دانشگاههای تهران انجام گرفته است. همسانی درونی با استفاده از آلفای کرونباخ در جمعیت مؤنث ۹۷/۰ و در جمعیت مذکر ۹۸/۰ بدست آمده است.
جامعه آماری از طریق مراجعه به مرکز نگهداری زنان توس سازمان بهزیستی مشهد و با هماهنگی حراست بهزیستی و مدیر مسئول مرکز انجام گرفت و از بین آنان با هماهنگی و مشورت با روانشناس مرکز تعداد ۱۰۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. قبل از آزمون با آزمودنیها در مورد نحوه اجرا و چگونگی آن صحبت شد و به آنها اطمینان داده شد که تمام اطلاعات آنها محرمانه باقی میماند و به سازمان مربوطه نیز توضیح داده شد که در صورت تمایل میتوانند از نتایج پژوهش آگاه شوند. نتایج آماری به کمک نرمافزارهایSPSS و Smart PLS مورد تجزيه و تحليل قرارگرفت.
یافتهها
نمودارهای 1 و 2 مربوط به برآورد مدل پژوهش میباشد. ضرايب موجود در اين نمودارها به دو دسته تقسيم ميشوند. دستهي اول روابط بين متغيرهاي پنهان و متغيرهاي آشکار ميباشند، که اين روابط را اصطلاحا بارهاي عاملي گويند. قدرت رابطه بین عامل (متغیر پنهان) و متغیر قابل مشاهده بوسیله بار عاملی نشان داده میشود. بار عاملی مقداری بین صفر و یک است. اگر بار عاملی کمتر از ۰.۳ باشد رابطه ضعیف درنظر گرفته شده و از آن صرف‌نظر میشود. بارعاملی بین ۰.۳ تا ۰.۶ قابل قبول است و اگر بزرگتر از ۰.۶ باشد خیلی مطلوب است. (حبیبی و کلاهی، 1401) با توجه به بارهاي عاملي ميتوان گفت سهم کدام متغير در اندازه گيري سازه مربوطه بيشتر است و سهم کدام متعير کمتر. به بيان ديگر متغيري که بارعاملي بزرگتري داشته باشد سهم بيشتري در اندازه گيري سازه مربوطه دارد و متغيري که بار عاملي کمتري داشته باشد، سهم کمتري را دارد. دسته ي دوم روابط بين متغيرهاي پنهان و پنهان هستند که تحت عنوان ضرايب مسير نام برده ميشوند و براي آزمون فرضيات استفاده ميشوند. تمامي ضرايب با استفاده از آماره t آزمون مي‌گردند. اين آماره (t-value) زماني معنادار ميباشد که مقدار قدر مطلق آن بيشتر از 96/1 باشد.
الف: آزمون کیفیت مدل اندازه گیری یا شاخص اشتراک
بررسی اعتبار حشو یا افزونگی مدل
این شاخص(Q² (=1-SSE/SSO) )کیفیت اعتبار اشتراک مدل معادلات ساختاری را نشان می دهد و اعداد مثبت نشان دهنده اعتبار مدل می باشد. همانطور که در شکل زیر مشاهده می کنید، در مدل تحقیق حاضر این اعداد مثبت می باشند.
نمودار 3. بررسی اعتبار حشو یا افزونگی مدل
بررسی اعتبار ترکیبی هر یک از سازه ها
جدول (3) بررسی اعتبار ترکیبی هر یک از سازه ها
| آلفا کرونباخ | rho_A | پایایی مرکب | ميانگين واريانس استخراج شده (AVE) |
سو‌استفاده‌جنسی | 0.968 | 0.974 | 0.972 | 0.637 |
طرحواره‌های‌ناسازگار | 0.936 | 0.938 | 0.944 | 0.531 |
عزت‌نفس | 0.841 | 0.721 | 0.774 | 0.526 |
اعدادی که در ستون پایایی مرکب نوشته شده اعتبار ترکیبی سازه هارا نشان می دهد که مقدار بیشتر از 0.7 آن قابل قبول است و در این تحقیق این اعداد به جز رضایت مشتری بیشتر از 0.7 است. اعدادی که در ستون (AVE) نوشته شده نشان دهنده اعتبار مناسب ابزارهای اندازه گیری است و مقدار مناسب آن باید بیشتر از 0.5 باشد و در این تحقیق به جز در مورد فرهنگ سازمانی این اعداد بیشتر از 0.5 است.(حبیبی و کلاهی، 1401).
برای تعیین کیفیت کلی مدل، از این معیار استفاده شد. باید گفت که به طور کلی، مدل PLS شامل دو بخش؛ مدل اندازه‌گیری و مدل معادلات ساختاری میباشد که با تایید برازش آن، بررسی برازش یک مدل کامل میشود. مقدار GOF از طریق فرمول زیر محاسبه میشود:
چنانچه مقدار شاخص GOF بیشتر و یا مساوی 01/0 باشد، حاکی از آن است که کیفیت مدل اندازه‌گیری، ضعیف میباشد، اگر شاخص GOF بیشتر و یا مساوی 25/0 باشد، نشان می‌دهد که مدل، کیفیت متوسطی دارد و چنانچه، مقدار شاخص، بزرگتر یا مساوی 35/0 باشد، نشان می‌دهد که مدل از کیفت قوی برخوردار بوده‌است. لذا، با توجه به فرمول مذکور، مقدار شاخص GOF به صورت زیر محاسبه میشود:
بنابراین، از آنجایی که مقدار شاخص GOF برای مدل تحقیق برابر 36/0 برآورد شده که بزرگتر از 35/0 میباشد، لذا در مجموع، مدل معادلات ساختاری و مدل اندازه‌گیری، کیفیت خوبی در تبیین رفتار متغیرهای درون‌زا داشته است.
نتایج آزمون فرضیات
برای آزمون فرضیات اول تا چهارم پژوهش از مدل معادلههای ساختاری استفاده شد. این روش، شیوهای جامع برای ارزیابی و بهبود مدلهای تئوریکی محسوب میشود (اندرسون و گربینگ ، 1988). هدف این مدل توضیح الگوهای میان مجموعهای از متغیرهای پنهان میباشد که هرکدام توسط یک یا چند متغیر مشاهده شده سنجیده میشوند. (دیامان توپولوس ، 1994). در مدل معادلههای ساختاری از یک طرف میزان انطباق دادههای پژوهش و مدل مفهومی پژوهش بررسی خواهد شد که آیا از برازش مناسب برخوردار است و از طرف دیگر معناداری روابط در این مدل برازش یافته آزمون میشود. براساس نتایج حاصل از مدل ساختاری به بررسی فرضیات میپردازیم.
جدول (4) جدول نتایج آزمون فرضیه ها
فرضیه | برآورد استاندارد | کمیتt | نتیجه آزمون |
بین سو استفاده جنسی در کودکی و عزت نفس جنسی زنان روسپی رابطه معناداری دارد. | 488/0- | 860/3 | تایید |
بین سو استفاده جنسی در کودکی و طرحواره های ناسازگار زنان روسپی رابطه معناداری دارد. | 975/0 | 857/253 | تایید |
بین طرحواره های ناسازگار و عزت نفس زنان روسپی رابطه معناداری دارد. | 419/0- | 659/4 | تایید |
بین سو استفاده جنسی در کودکی و عزت نفس جنسی زنان روسپی با نقش میانجی طرحواره های ناسازگار رابطه معناداری وجود دارد. | 408/0- | 483/7 | تایید |
بحث و نتیجهگیری
پژوهش حاضر به بررسی تأثیر سوءاستفاده جنسی در کودکی بر عزت‌نفس جنسی زنان روسپی با در نظر گرفتن نقش میانجی طرحوارههای ناسازگار اولیه پرداخت. نتایج نشان داد که تجربه سوءاستفاده جنسی در دوران کودکی میتواند منجر به شکل‌گیری طرحوارههای ناسازگار اولیه شود که این طرحواره‌ها به نوبه خود باعث کاهش عزت‌نفس جنسی میشوند. این یافتهها نشان می‌دهند که این طرحواره‌ها میتوانند پیوند میان تجربه‌های آسیب‌زا و مشکلات روانشناختی را توضیح دهند. نقش طرحواره‌ها در تضعیف عزت‌نفس جنسی، نشان‌دهنده اهمیت اصلاح آنها در مداخلات درمانی است. این مطالعه در تطابق با تحقیقات پیشین، از جمله نظریه یانگ (1994)، کاوامورا و همکاران (2001)، و شافران و همکاران (2000)، تأکید دارد که طرحوارههای ناسازگار اولیه به‌عنوان واسطه‌ای مهم در رابطه میان تجربه‌های آسیب‌زای دوران کودکی و مشکلات روانشناختی عمل می‌کنند. در ادامه به بررسی نتایج پرداخته شده است:
فرضیه 1: بین سوءاستفاده جنسی در کودکی و عزت‌نفس جنسی زنان روسپی رابطه معناداری وجود دارد.
نتایج پژوهش نشان داد که سوءاستفاده جنسی در دوران کودکی به‌طور مستقیم با کاهش عزت‌نفس جنسی زنان روسپی مرتبط است. این رابطه میتواند ناشی از اثرات طولانی‌مدت این تجربه‌ها بر خودپنداره و تصویر ذهنی فرد از ارزشمندی خود باشد. تجربه سوءاستفاده جنسی غالباً به احساس شرم، گناه، و کاهش اعتماد به نفس منجر میشود که به‌طور خاص در زمینه جنسی خود را نشان می‌دهد.
فرضیه 2: بین سوءاستفاده جنسی در کودکی و طرحوارههای ناسازگار زنان روسپی رابطه معناداری وجود دارد.
تحلیل داده‌ها نشان داد که سوءاستفاده جنسی دوران کودکی به شکل‌گیری طرحوارههای ناسازگار اولیه منجر میشود. این طرحواره‌ها، به‌ویژه طرحوارههای بی‌اعتمادی، بی‌ارزشی، و نقص، ریشه در تجربه‌های منفی کودکی دارند. این یافته با نظریه طرحوارههای ناسازگار اولیه یانگ (1994) همخوانی دارد که تأکید دارد تجربه‌های آسیب‌زای اولیه به شکل‌گیری باورهای منفی پایدار درباره خود و دیگران منجر میشوند.
فرضیه 3: بین طرحوارههای ناسازگار و عزت‌نفس جنسی زنان روسپی رابطه معناداری وجود دارد.
نتایج نشان داد که طرحوارههای ناسازگار اولیه تأثیر منفی قابل‌توجهی بر عزت‌نفس جنسی دارند. این تأثیر ناشی از باورهای منفی‌ای است که این طرحواره‌ها در مورد خود، ارزشمندی، و توانایی برقراری روابط سالم ایجاد می‌کنند. برای مثال، زنانی که دارای طرحوارههای بی‌ارزشی هستند، ممکن است خود را شایسته عشق و پذیرش ندانند و در نتیجه در روابط جنسی خود احساس ناامنی کنند.
فرضیه 4: بین سوءاستفاده جنسی در کودکی و عزت‌نفس جنسی زنان روسپی با نقش میانجی طرحوارههای ناسازگار رابطه معناداری وجود دارد.
تحلیل‌ها نقش میانجی‌گری طرحوارههای ناسازگار در رابطه بین سوءاستفاده جنسی و عزت‌نفس جنسی را تأیید کردند. این نتیجه نشان می‌دهد که اثرات منفی سوءاستفاده جنسی عمدتاً از طریق تقویت طرحوارههای ناسازگار اولیه به کاهش عزت‌نفس جنسی منجر میشود. این یافته اهمیت مداخلات درمانی را که بر شناسایی و اصلاح طرحوارههای ناسازگار تمرکز دارند، برجسته میکند.
این پژوهش تأکید میکند که سوءاستفاده جنسی در کودکی، از طریق تأثیرگذاری بر طرحوارههای ناسازگار اولیه، عزت‌نفس جنسی را به‌شدت کاهش می‌دهد. اصلاح طرحوارههای ناسازگار از طریق رویکردهای درمانی مانند طرحوارهدرمانی میتواند به بهبود عزت‌نفس جنسی و کاهش اثرات سوء تجربه‌های آسیب‌زای کودکی منجر شود. همچنین، یافته‌های این پژوهش بر اهمیت ارتقای آگاهی عمومی و اجرای برنامه‌های پیشگیرانه در زمینه سوءاستفاده جنسی و حمایت از قربانیان تأکید دارد. این اقدامات میتواند به کاهش آسیب‌های روانشناختی ناشی از این تجربه‌ها کمک کند.
این یافتهها با نتایج تحقیقات پیشین همخوانی دارد. به‌عنوان مثال، پژوهش نوبری و پینتو-گوویا (۲۰۰۹) نشان داد که زنان دارای اختلالات جنسی، طرحوارههای ناسازگار اولیه بیشتری در حوزه‌های خودگردانی و عملکرد مختل دارند که این طرحواره‌ها میتوانند به مشکلات جنسی منجر شوند. همچنین، مطالعه‌ای توسط باهسن و همکاران (2022) نشان داد که طرحوارههای سازگار اولیه با بهبود عملکرد و رضایت جنسی در زنان مرتبط هستند، که این موضوع اهمیت نقش طرحواره‌ها در سلامت جنسی را تأیید میکند .با این حال، برخی مطالعات نتایج متفاوتی ارائه داده‌اند. برای مثال، پژوهش مولر و همکاران (۲۰۱۶) نشان داد که همه زنان با تجربه سوءاستفاده جنسی در کودکی دچار مشکلات جنسی نمی‌شوند و عوامل دیگری مانند حمایت اجتماعی میتوانند تأثیر محافظتی داشته باشند. این تفاوت‌ها ممکن است به دلیل تفاوت در نمونه‌های مورد بررسی، فرهنگ‌ها و روش‌های تحقیقاتی باشد.
بر اساس نتایج این پژوهش، پیشنهاد میشود که در مداخلات درمانی برای زنانی که تجربه سوءاستفاده جنسی در کودکی داشته‌اند، بر شناسایی و اصلاح طرحوارههای ناسازگار اولیه تمرکز شود. طرحوارهدرمانی میتواند به عنوان یک روش مؤثر در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، برنامه‌های پیشگیرانه و آموزشی برای افزایش آگاهی عمومی درباره تأثیرات سوءاستفاده جنسی و راه‌های مقابله با آن توصیه میشود. این پژوهش با محدودیت‌هایی همراه بود، از جمله استفاده از نمونه‌های محدود و خاص که ممکن است قابلیت تعمیم نتایج را کاهش دهد. بنابراین، پیشنهاد میشود که تحقیقات آینده با نمونه‌های بزرگتر و متنوع‌تر انجام شود و همچنین، تأثیر سایر عوامل مانند حمایت اجتماعی و فرهنگی در این زمینه مورد بررسی قرار گیرد.
Refrences
jaei S, Abolghasemi A, Ghaffari A, Narimani M. (2020). Effectiveness cognitive therapy based on mindfulnesson the sexual and familial function of sexless women. Journal of Psychological Science. 19(85), 91-100. [In Persian]
Bahnsen, M. K., Graugaard, C., Andersson, M., Andresen, J. B., & Frisch, M. (2022). Physical and mental health problems and their associations with inter-personal sexual inactivity and sexual dysfunctions in Denmark: baseline assessment in a national cohort study. The journal of sexual medicine, 19(10), 1562-1579.
dadoo P, dabiri S. (2019). Predicting the marital satisfaction based on marital burnout, loneliness and sexual function in married students. Journal of Psychological Science. 18(76), 499-507. [In Persian]
Derogatis, L. R., Revicki, D. A., Rosen, R. C., Jordan, R., Lucas, J., & Spana, C. (2021). Psychometric validation of the female sexual distress scale-desire/arousal/orgasm. Journal of Patient-Reported Outcomes, 5, 1-11.
Ghasemzadeh, F., Issazadegan, A., & Mikaeli, F. (2019). Prediction of State/Trait Anxiety Based on the Behavioral Brain System of Morningness-Eveningnesstypes in Students. Journal of Health Promotion Management, 8(4), 26-34. [In Persian]
Habibi, Arash, Kolahi, Bahareh. (2022). Structural Equation Modeling and Factor Analysis. Tehran: Jahad Daneshgahi, Second Edition. [In Persian]
Huberman, J. S., Bouchard, K. N., Wang, G. A., & Rosen, N. O. (2021). Conceptualizing sexual self-schemas: A review of different approaches and their implications for understanding women’s sexual function. Current Sexual Health Reports, 13, 68-75.
Kong, L. V., Goh, P. H., & Ting, R. S. K. (2023). Bidimensional self-esteem and sexual functioning among Malaysian young adults: the moderating role of relationship status. Psychology & Sexuality, 14(1), 31-44.
mahmoudpour A, darba M, kamandloo Z, madani Y. (2020). The relationship between early maladaptive schemas with marital satisfaction and psychological distress in infertile women in tehran. Journal of Psychological Science. 19(94), 1231-1242. [In Persian]
Nosratabadi, M., Afzali Group, A. (2019). The effectiveness of schema therapy on reducing anxiety and depression and improving sexual function in women with vaginismus. Bi-Quarterly Journal of Clinical Psychology and Personality, 18(2), 11-19. [In Persian]
Nowosielski, K., Kurpisz, J., & Kowalczyk, R. (2019). Sexual self-schema: A cognitive schema and its relationship to choice of contraceptive method among Polish women. The European Journal of Contraception & Reproductive Health Care, 24(4), 280-287.
Saberi, H., Salahian, A., and Amiri, M. (2022). Presenting a model for predicting women's sexual function based on childhood trauma with the mediating role of sexual self-concept. Journal of Women and Family, 2(4), 43-52. [In Persian]
Salehi, H. M., & Moradi, O. (2020). Designing a Sexual Satisfaction Predictive Model Based on Sexual Schemes and self-Differentiation in Couples. Iranian Journal of Psychiatric Nursing (IJPN) Original Article, 8(1), 49-59. [In Persian]
Torabi M, Maleki rad A A. (2022). Predicting marital satisfaction based on sexual knowledge and sexual schemas in married women. Rooyesh. 11(5), 69-78. [In Persian]
Türkben Polat, H., & Kaplan Serin, E. (2021). Self‐esteem and sexual quality of life among obese women. Perspectives in psychiatric care, 57(3).
Wood, S. N., Pigott, A., Thomas, H. L., Wood, C., & Zimmerman, L. A. (2022). A scoping review on women’s sexual health in the postpartum period: opportunities for research and practice within low-and middle-income countries. Reproductive health, 19(1), 112.
Wu, T., & Zheng, Y. (2021). Effect of sexual esteem and sexual communication on the relationship between body image and sexual function in Chinese heterosexual women. The Journal of Sexual Medicine, 18(3), 474-486.
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2004). Schema therapy: A practitioner's guide. guilford press.
