Usage of Collaborative Learning in Accounting Education
Subject Areas : Financial accounting
Gholamreza Kordestani
1
,
Shima Shahmohammadi
2
1 - Prof., Department of Accounting, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Ghazvin, Iran.
2 - Ph.D Candidate, Department of Accounting, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Ghazvin, Iran.
Keywords: Accounting Education, Active Learning Methods, Collaborative Learning,
Abstract :
Objective: Collaborative learning is an innovative teaching approach that strengthens problem-solving skills and critical thinking through group activities. This study aims to introduce collaborative learning and its techniques as a new approach in teaching accounting courses and to demonstrate its impact with practical examples.
Method: The research methodology involves a review of several qualitative articles with a content analysis framework, employing a descriptive-analytical approach to describe and evaluate the content of the selected studies.
Finding: Findings indicate that a collaborative learning approach in accounting education leads to increased creativity and academic achievement among learners. If the goal of accounting education is to foster creativity and support lifelong and sustainable learning, the adoption of collaborative learning as one of the modern teaching methods should be considered.
Conclusion: Incorporating this approach into accounting classes can provide a fulfilling learning experience within a social context. This study is innovative in presenting how new methods like collaborative learning can be applied in accounting education and offers guidance for interested educators.
بابانظری، ژاله.، منصوری، پریسا.، امینی، میترا.، زارع، نجف.، و رئیسی، حمیده (1396). مقایسه تاثیر آموزش احیای قلبی ریوی (CPR) به روش یادگیری مبتنی بر تیم تعدیل شده (MTBL) و روش سنتی بر دانش و مهارت دانشجویان رشته پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی حضرت فاطمه (س) شیراز. نشریه آموزش پرستاری، 6(3)، 8-16.
حسینی ضرابی، حامد.، خراسانی، اباصلت.، رضایی زاده، مرتضی.، و مظاهری تهرانی، محمدعلی. (1400). بررسی روش های ایجاد تعامل و بهبود مشارکت دانشجویان در فرایند یادگیری در آموزش عالی: یک مرور نظام مند. رویکردهای نوین آموزشی، 16(1)، 77-96.
حیرانی، فروغ.، شاهمرادی، نسیم.، تاک، فاطمه.، و پیمان‌‌فر، مهرسا. (1399). مقایسه اثربخشی روش تدریس ترکیبی – مشارکتی فعال با سخنرانی در درس تهیه صورت¬های مالی رشته حسابداری. فصلنامه آموزش پژوهی نوین، 6 (24) ،1-16.
رضائی رمی، فرشته.، و سلیمی، لادن. (1402). تاثیر یادگیری مشارکتی بر بهبود مهارتهای اجتماعی دانشآموزان. پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 6(59)، 78–92.
طبیبی راد، وحیده.، دیانتی دیلمی، زهرا.، غلامی جمکرانی، رضا.، عباسیان، حسین.، و بختیاری، ابوالفضل. (1401). کاربست روشهای نوین در آموزش حسابداری به صورت مجازی، تجربه ای نوین در دوران همه گیری کرونا. مجله دانش حسابداری، 13(4)، 69-90.
عظیمی، مجید. (1385). یادگیری مشارکتی و کاربست آن در آموزش حسابداری. حسابرس، 34(8)، 47-51.
کمیته تدوین استانداردها. (1398). استانداردهای بین المللی آموزش حسابداری (نشریه 199). مدیریت آموزش و تحقیقات سازمان حسابرسی. انتشارات سازمان حسابرسی. تهران.
گل¬محمدنژاد بهرامی، غلامرضا. (1397). مقايسه اثر بخشي يادگيري مشاركتي و سنتي بر مهارتهاي ارتباطي و خودكارآمدي دانشآموزان دختر دوره دوم متوسطه. آموزش و ارزشیابی (علوم تربیتی)، 11(41)، 39-58.
نحاس، کاظم.، کرمی، غلامرضا.، حجازی، رضوان.، و خواجوی، شکراله. (1399). بررسی تأثیر یادگیری مبتنی بر تیم (TBL)، بر یادگیری حسابداری. نشریه تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 12(45)، 55-70.
Anitha, D., & Kavitha, D. (2022). Improving problem-solving skills through technology assisted collaborative learning in a first year engineering mathematics course. Interactive Technology and Smart Education, 20(4), 534-553.
Apostolou, B., Dorminey, J. W., Hassell, J. M., & Rebele, J. E. (2017). Accounting education literature review (2016). Journal of Accounting Education, 39, 1-31.
Azimi, Majid (2006). The impact of cooperative learning and its application in accounting education. Auditor Journal, 34, 47-5. (In Persian).
Babanazari, Z., Mansouri, P., Amini, M., Zare, N., & Raiesi, H. (2017). Comparison of the effects of cardiopulmonary resuscitation training through modified team based learning and traditional method on knowledge and skills of nursing students in the College of Nursing and Midwifery, Shiraz. Journal of Nursing Education, 6(3), 8-16. (In Persian).
Baloche, L., & Brody, C. M. (2017). Cooperative learning: Exploring challenges, crafting innovations. Journal of education for teaching, 43(3), 274-283.
Chandra, R. (2015). Collaborative learning for educational achievement. IOSR Journal of Research & Method in Education (IOSR-JRME), 5(2), 4-7.
Golmohammad¬ Nezhad Bahrami, Gh. (2017). The Comparison the Effectiveness of Cooperative and Traditional Learning on the Student Communication Skills and Self-Efficacy. Education and Evaluation , 11(41), 39-58. (In Persian).
Hassall, T., Joyce, J., Montaño, J. L. A., & Anes, J. A. D. (2005, December). Priorities for the development of vocational skills in management accountants: A European perspective. In Accounting forum, 29(4), 379-394.
Heyrani, F., Shahmoradi, N., Taak, F., & Peyman Far, M. (2021). Comparing the Effectiveness of Active Hybrid-Participatory Teaching Method with Lecture Method in the Course of Preparing Financial Statements in Accounting. Quarterly Journal of Education Studies, 6(24), 1-16. (In Persian).
Hosseini Zarrabi, H., Khorasani, A., Rezaeizadeh, M., & Mazaheri Tehrani, M. A. (2021). Investigating the methods of creating interaction and improving students' engagement in the learning process in higher education: A systematic review. New Educational Approaches, 16(1), 77-96. (In Persian).
Johnson, D. W., Johnson, R. T., & Smith, K. A. (1998). Cooperative learning returns to college what evidence is there that it works?. Change: the magazine of higher learning, 30(4), 26-35.
Lee, E., & Hannafin, M. J. (2016). A design framework for enhancing engagement in student-centered learning: Own it, learn it, and share it. Educational Technology Research and Development, 64, 707-734.
Mendo-Lázaro, S., León-del-Barco, B., Polo-del-Río, M.-I., & López-Ramos, V. M. (2022). The impact of cooperative learning on university students’ academic goals. Frontiers in Psychology, 12, 787210.
Msonde, S. E., & Van Aalst, J. (2017). Designing for interaction, thinking and academic achievement in a Tanzanian undergraduate chemistry course. Educational Technology Research and Development, 65, 1389-1413.
Nahas, K., Karami, G., Hejazi, R., & Khajoy, S. (2020). Investigation the Effect of Team-Based Learning (TBL) on Active Learning in Accounting. Accounting and Auditing Research, 12(45), 55-70. (In Persian).
Nsor-Ambala, R. (2022). The impact of collaborative learning approaches on assessment outcomes in an accounting theory class. Accounting Education, 31(1), 1-38.
Rezaei Rami, Fereshteh & Salimi, Ladan (2023). The effect of collaborative learning to improve students' social skills. Journal of New Advances in Psychology, Educational Sciences, and Education, 6(59), 78-92. (In Persian)
Riley, J., & Ward, K. (2017). Active Learning, Cooperative Active Learning, and Passive Learning Methods in an Accounting Information Systems Course. Accounting Education, 32(2).1-16.
Springer, C. W., & Borthick, A. F. (2004). Business simulation to stage critical thinking in introductory accounting: Rationale, design, and implementation. Issues in accounting education, 19(3), 277-303.
Standards Development Committee. (2019). International Accounting Education Standards (Publication 199). Education and Research Management of the Auditing Organization. Auditing Organization Publications. Tehran . (In Persian).
Stanley, T., & Marsden, S. (2012). Problem-based learning: Does accounting education need it?. Journal of Accounting Education, 30(3-4), 267-289.
Tabibi Rad, V., Dianti Deilami, Z., Gholami Jamkarani, R., Abbasian, H., & Bakhtiari, A. (2022). Application of new methods in virtual accounting education, innovative experience during the Corona epidemic. Journal of Accounting Knowledge, 13(4), 69-90. (In Persian).
Tan, H. C. (2019). Using a structured collaborative learning approach in a case-based management accounting course. Journal of Accounting Education, 49, 100638.
Weil, S., Oyelere, P., & Rainsbury, E. (2004). The usefulness of case studies in developing core competencies in a professional accounting programme: a New Zealand study. Accounting Education, 13(2), 139-169.
Willis, J. (2021). How cooperative learning can benefit students this year. Edutopia: George Lucas Educational Foundation.
Journal of Accounting and Corporate Governance Researches
Vol. 4, No. 11, Spring 2025 (21-34)
Usage of Collaborative Learning in Accounting Education
Gholamreza Kordestani1, Shima Shahmohammadi*2
Abstract
Objective: Collaborative learning is an innovative teaching approach that strengthens problem-solving skills and critical thinking through group activities. This study aims to introduce collaborative learning and its techniques as a new approach in teaching accounting courses and to demonstrate its impact with practical examples. Method: The research methodology involves a review of several qualitative articles with a content analysis framework, employing a descriptive-analytical approach to describe and evaluate the content of the selected studies. Finding: Findings indicate that a collaborative learning approach in accounting education leads to increased creativity and academic achievement among learners. If the goal of accounting education is to foster creativity and support lifelong and sustainable learning, the adoption of collaborative learning as one of the modern teaching methods should be considered. Conclusion: Incorporating this approach into accounting classes can provide a fulfilling learning experience within a social context. This study is innovative in presenting how new methods like collaborative learning can be applied in accounting education and offers guidance for interested educators.
Keywords: Accounting Education, Active Learning Methods, Collaborative Learning.
|
[1] . Prof., Department of Accounting, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Ghazvin, Iran.
[2] . Ph.D Candidate, Department of Accounting, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Ghazvin, Iran.
*Corresponding Author: sh.shahmohammadi@edu.ikiu.ac.ir
کاربرد یادگیری مشارکتی در آموزش حسابداری
غلامرضا کردستانی1، شیما شاه محمدی*2
تاریخ دریافت: 20/09/1403 تاریخ پذیرش: 08/04/1404
چکیده
هدف: یادگیری مشارکتی رویکردی نوین در تدریس است که مهارتهای حل مسئله و تفکر انتقادی را از طریق فعالیت‌های گروهی تقویت می‌نماید. در پژوهش حاضر سعی بر این است تا ضمن معرفی یادگیری مشارکتی و تکنیک‌های آن به‌عنوان رویکردی جدید در تدریس دروس حسابداری و بیان تأثیرات آن، با استفاده از مثال‌هایی کاربردی این رویکرد در تدریس دروس حسابداری تشریح گردد. روش: در این پژوهش روش کار مرور چندین مقاله از نوع کیفی و مبتنی بر تحلیل محتوا است و از رویکرد توصیفی تحلیلی برای توصیف و ارزیابی محتوای مقالات استفاده شده‌است. یافتهها: یافته‌های پژوهش حاضر حاکی از آن است که رویکرد مبتنی بر یادگیری مشارکتی در آموزش دروس حسابداری منجر به افزایش خلاقیت و پیشرفت تحصیلی فراگیران می‌گردد. چنانچه هدف نظام آموزشی در رشته حسابداری رشد و پرورش خلاقیت و یادگیری پایدار و مادام‌العمر در فراگیران باشد از رویکرد یادگیری مشارکتی به‌عنوان یکی از روشهای نوین آموزش باید استفاده گردد. نتیجهگیری: گنجاندن این رویکرد در کلاسهای دروس حسابداری می‌تواند تجربه رضایت‌بخشی را برای فراگیران از یادگیری در یک زمینه اجتماعی فراهم کند. این پژوهش از منظر معرفی نحوه به‌کارگیری روشهای نوینی همانند یادگیری مشارکتی در تدریس دروس حسابداری دارای نوآوری است و می‌تواند رهنمودی برای علاقه مندان فراهم سازد. واژههای کلیدی: آموزش حسابداری، روشهای آموزش فعال، یادگیری مشارکتی.
|
[1] . استاد، گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.
[2] 2. دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران. *نویسنده مسئول: sh.shahmohammadi@edu.ikiu.ac.ir
مقدمه
هدف این پژوهش، بررسی نقش یادگیری مشارکتی در آموزش حسابداری است و به بررسی اثرات مثبت یادگیری مشارکتی بر تفکر انتقادی، حل مسئله، و توانایی‌های عملی دانشجویان می‌پردازد. طبق گزارش کمیته بدفورد که توسط انجمن حسابداری آمریکا1 در ارتباط با ساختار، محتوا و دامنه آتی آموزش حسابداری در سال 1984 تشکیل شده بود، محتوای برنامه آموزش حسابداری در سطح دانشگاه‌ها در پنجاه سال گذشته تغییر واقعی نکرده است و تنها تغییر آن، مربوط به افزایش تعداد و برنامه‌ها بوده است (نحاس و همکاران، 1399). همچنین مشکلات مربوط به آموزش و یادگیری گزارش شده توسط کمیته بدفورد صرفاً محدود به سال 1984 نمی‌گردد، به‌طوری که اپوستولو2 و همکاران طی تقریباً 20 سال بررسی (از سال 1997 تا 2016) در مورد پژوهش‌های انجام شده در زمینه آموزش و یادگیری حسابداری بیان کردند که به‌غیر از چند مورد استثنا، متأسفانه برنامه آموزشی حسابداری یک محصول راکد شده و نیازمند تغییر است و وقت آن است که پژوهشگران الگوهای مؤثر برای تضمین یادگیری را شناسایی، مستندسازی و در مورد آن جستجو کنند (اپوستولو و همکاران، 2017). چون توسعه و پیاده‌سازی الگوهای مؤثر یادگیری از اقدامات مهم و اساسی برای آموزش حسابداری است، در بسیاری از کشورها استفاده از روشهای تدریس نوین آغاز گردیده‌است و یکی از این روش‌ها رویکرد یادگیری مشارکتی است که روشی جدید در تدریس محسوب شده و مهارتهای حل مسئله و تفکر انتقادی را از طریق کارگروهی افزایش می‌دهد (عظیمی و همکاران، 1385). در سال‌های اخیر به رویکرد یادگیرنده محور توجه ویژه‌ای شده است که بر تعامل یادگیرنده با محتوا، همتایان، مدرس و ساخت دانش تأکید دارد؛ هرچند هنوز تدریس یک‌طرفه که فقط متمرکز بر انتقال محتوای آموزشی است، طرفدارانی دارد و آن را روشی مؤثر می‌پندارند (مسونده و وان آلست3، 2017)، اما در مقابل رویکرد یادگیرنده محور بر تعامل تأکید می‌ورزد و بر پویایی محیط یادگیری تأکید دارد (لی و هانافین4، 2016).
نظام آموزش در ایران بدین صورت است که مربیان بر روشهای سنتی به ویژه سخنرانی تکیه کرده و شاگردان را ترغیب به حفظ و تکرار مفاهیم علمی می‌کنند و با اینکه در مجالس علمی و آموزشی و حتی اجرایی، از فعال بودن شاگردان، رشد فکری و آزاد اندیشی صحبت می‌شود، اما چنین نظرگاه‌هایی در عمل جنبه شعارگونه به خود گرفته و از بهتر شدن روحیه همکاری و صمیمیت در بین شاگردان و رشد مهارتهای ارتباطی آنها صحبت می‌گردد، ولی در عمل نه‌تنها گام مؤثری در این راستا برداشته نمی‌شود، بلکه اغلب اوقات همکاری و رفاقت به نوعی رقابت تبدیل شده که نتیجه آن افزایش حس حسادت، کینه توزی و دشمنی در بین شاگردان است. توان آموزشی هر جامعه، رشد و توسعه آن جامعه را رقم می‌زند و با سنجش میزان دستیابی دانش‌آموختگان آن نظام به هدف‌های آموزشی، می‌توان کارایی هر نظام آموزشی را برآورد کرد. هدف‌های آموزشی از مهم‌ترین عوامل تعیین کننده روش‌ها و برنامه‌های آموزشی است. در صورتی که معلم تنها ارائه دهنده اطّلاعات و دانسته‌ها و دانش‌آموز پذیرنده‌ی غیرفعال آنها باشد این بدین معنی است که آموزش سنتی نوعی نگاه یک بعدی به آموزش است که انتقال دانش به دانشآموزان را تنها وظیفه آموزش و پرورش می‌داند، اما در روشهای آموزشی نوین، به فعال بودن و رشد همه‌ی ابعاد وجودی دانشآموزان تأکید می‌شود، آموزشیار نه فقط انتقال دهنده‌ی دانش است، بلکه فرآیند آموزش و رشد ویژگی‌های شناختی، عاطفی و رفتاری دانشآموزان را آسان میکند (گل محمدنژاد بهرامی، 1397). بنابراین لازم است تا نتایج پژوهش حاضر مورد توجه قرار گیرد تا بتوان نظام آموزشی مشارکتی و حس گروهی را در بین دانشآموزان و جامعه معلمین برقرار کرد.
سؤال پژوهش این است که یادگیری مشارکتی به‌عنوان رویکردی نوین در آموزش حسابداری چگونه می‌تواند اثرگذار باشد؟ برای پاسخ به این سؤال با مرور چندین مقاله مرتبط مبتنی بر تحلیل محتوا به توصیف عینی و کیفی محتوای مفاهیم پرداخته شده و با تشریح کاربردهایی از یادگیری مشارکتی در تدریس دروس حسابداری این رویکرد نوین تشریح گردیده است.
پژوهش‌های مرتبط فراوانی وجود دارند که تأثیر روش تدریس مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی، روابط اجتماعی، عزت نفس و مانند آن را مورد مطالعه قرار داده‌اند. اما تأثیر آن بر خودکارآمدی و یا مهارتهای ارتباطی در آموزش حسابداری، مشابه تحقیق حاضر مطالعه نشده است. پیشرفت علم و گسترش دامنه علوم مختلف، ضرورت اخذ معلومات بیشتری را در زمان کوتاهتر اجتناب ناپذیر ساخته است.
يادگيري مشاركتي به يك روش آموزشي اشاره دارد كه فراگیران در گروههايي براي رسيدن به اهداف مشترك، فعالیت داشته و به جاي اينكه به تنهايي كار كنند، از سهيم شدن در عقايد يكديگر سود برده و مهارتها و تواناییهاي خود را براي موفقيت کل اعضاي گروه به كار ميگيرند. در واقع این رویکرد به عنوان روشی همسال محورمعرفی شده که عملكرد تحصيلي را بالا برده و در افزايش خودكارآمدي فراگیران نقش دارد (گل محمدنژاد بهرامی، 1397). در ادامه مفهوم یادگیری مشارکتی معرفی شده و به ادبیات مرتبط با موضوع پژوهش پرداخته شده‌است؛ سپس تکنیک‌های یادگیری مشارکتی و نقش یادگیری مشارکتی در آموزش حسابداری توضیح داده شده و در پایان ادبیات پژوهش، کاربردهایی از یادگیری مشارکتی در تدریس دروس حسابداری تشریح شده؛ و در نهایت پژوهش با نتیجهگیری از مباحث ذکر شده پایان پذیرفته است.
مبانی نظری
یادگیری مشارکتی
یادگیری مشارکتی یک روش آموزشی است که فراگیران را به‌صورت گروهی برای دستیابی به یک هدف مشترک درگیر می‌نماید. هدف از یادگیری مشارکتی تشویق فراگیران به همکاری با یکدیگر برای حل مشکلات، به اشتراک گذاشتن ایده‌ها و یادگیری از یکدیگر است. یادگیری مشارکتی می‌تواند با کمک به فراگیران در توسعه مهارتهای بین فردی، مانند ارتباط، همدلی و شایستگی اجتماعی، مفید باشد. همچنین می‌تواند به دانشجویان کمک کند تا در یادگیری خود مشارکت و انگیزه بیشتری داشته‌باشند، زیرا با هم برای رسیدن به یک هدف مشترک کار می‌کنند (بالوچ و برودی5، 2017).
چاندرا6 (2015) بیان میکند که رویکردهای ساختاریافته برای ایجاد راه حل برای مشکلات دنیای واقعی باید در یادگیری گنجانده شود. یادگیری مشارکتی می‌تواند به‌صورت همتا به همتا یا در گروه‌های بزرگ‌تر اتفاق بیفتد. یادگیری با همتایان یا آموزش همتایان نوعی از یادگیری مشارکتی است که دانشآموزان را در جفت یا گروه‌های کوچک قرار می‌دهد تا برای بحث درباره مفاهیم یا یافتن راه حل برای مشکلات با هم کار کنند. این اغلب در یک جلسه کلاس پس از آشنایی دانشآموزان با مطالب درسی از طریق خواندن یا ویدئو قبل از کلاس و یا از طریق سخنرانی‌های مربی رخ می‌دهد. مشابه این ایده که دو یا سه سر بهتر از یک هستند، بسیاری از مربیان دریافته‌اند که از طریق آموزش همتایان، دانشآموزان با پرداختن به سوء تفاهم‌ها و روشن کردن باورهای غلط به یکدیگر آموزش می‌دهند. از دیگر رویکردهای یادگیری مشارکتی رویکرد ساختاریافته (SCL7) است. تان8 (2019) اظهار میکند که از رویکرد یادگیری مشارکتی ساختاریافته (SCL) برای آموزش مطالعات موردی در دوره حسابداری مدیریت پیشرفته استفاده می‌شود. رویکرد SCL برای کمک به دانش‌آموزانی است که در مطالعات موردی بی‌تجربه هستند. ساختار در طول یادگیری مشارکتی از طریق استفاده از یک کتاب کار به‌دست می‌آید و حاوی فعالیت‌هایی است که دانشآموزان را در مورد نحوه تفکر انتقادی درباره ارائه مورد و نحوه مشارکت معنادار در بحث‌های گروهی راهنمایی میکند. یک نظرسنجی بر اساس یک طرح پیش آزمون گذشته‌نگر برای به‌دست آوردن درک دانشآموزان از اثربخشی رویکرد استفاده شد. دانشآموزان بیان کردند که دانش، مهارتهای تفکر انتقادی و مهارتهای کارگروهی را پس از پایان دوره کسب کردند. آنها همچنین این دوره را جذاب و رضایت بخش یافتند.
در واقع یادگیری مشارکتی تلاشی است برای رشد مهارتهای اجتماعی که به دانشآموزان فرصتی می‌دهد تا با گروه وسیع‌تری از افراد به‌راحتی مطالعه داشته باشند یا اعمالی را انجام دهند. مهارتهای گروهی پایه مانند گوش‌کردن به حرف دیگران، آرام صحبت‌کردن، همراه گروه ماندن تا زمانی که کار به اتمام می‌رسد و مهارت‌هایی مانند رعایت نوبت دیگران، بیان نظرات، تشویق دیگران به مشارکت، کمک خواستن به‌هنگام نیاز و... از جمله مهارتهای اجتماعی است که در گروه شکل می‌گیرد. به‌عبارت دیگر گروه فرصت ابراز شخصیت را برای فرد فراهم می‌سازد و جایی است که فرد در آن گذشت، تحمل، فداکاری، اطاعت، همکاری و شجاعت و... را می‌آموزد و به تناسب ذوق و استعداد خود، مسئولیت می‌پذیرد (حسینی ضرابی و همکاران، 1400). یادگیری مشارکتی فقط یک تکنیک کلاس درس نیست بلکه یک فلسفه شخصی است. در تمام موقعیت‌هایی که افراد به‌صورت گروهی گرد هم می‌آیند، روشی برای برخورد با افراد با توجه به برجسته کردن توانایی‌ها و مشارکت‌های اعضای گروه پیشنهاد میکند. اصل اساسی یادگیری مشارکتی مبتنی بر همکاری اعضای گروه است. برای اجرای مؤثر آموزش برای توسعه پایدار، باید راهبردهای یادگیری آموزشی مناسب انتخاب و استفاده شود (چاندرا، 2015). در نگاره زیر برخی از ویژگی‌های روش یادگیری سنتی و یادگیری مشارکتی مقایسه گردیده‌است.
نگاره 1. مقایسه روش یادگیری سنتی و مشارکتی
مفاهیم | یادگیری سنتی | یادگیری مشارکتی |
تعریف | یک روش آموزشی برای درگیری فراگیران به‌صورت فردی در جهت دستیابی به یک هدف مشترک | یک روش آموزشی برای درگیری فراگیران به‌صورت گروهی در جهت دستیابی به یک هدف مشترک |
هدف | تشویق تکی فراگیر برای حل مشکلات | تشویق فراگیران به همکاری با یکدیگر برای حل مشکلات، به اشتراک گذاشتن ایده‌ها و یادگیری از یکدیگر |
اصل اساسی | مبتنی بر کار فردی | مبتنی بر همکاری اعضای گروه |
کاربرد | افزایش انگیزه در جهت کار تکی | افزایش انگیزه در جهت شرکت در مشارکت |
نظریه | متأثر از نظریه تحولی شناختی پیاژه | متأثر از نظریه تحولی شناختی ویگوتسالی |
نوع وابستگی مثبت | بیرونی: اگر فرد می‌خواهد موفق شود بنابراین به‌تنهایی باید تلاش کند | درونی: اگر گروه می‌خواهد موفق شود بنابراین به‌کمک همدیگر نیاز دارند |
نوع مهارت | مهارتهای فردی | مهارتهای اجتماعی |
نوع آموزش | یک روش اکتشاف فردی | مؤثر بودن فکر کردن، صحبت‌کردن، فعالیت نسبت به هم‌گروه‌ها، در انجام کار |
تعامل | اساسی بودن بین کودک و دنیای فیزیکی‌اش در رشد شناختی | تأکید بر بر کنش متقابل میان یادگیرنده و محیط اجتماعی |
منبع: یافته های پژوهش
پیشینه پژوهش
در سال‌های اخیر استفاده از روشهای نوین تدریس افزایش یافته و در مطالعات داخلی و خارجی تأثیرات روشهای نوین تدریس مانند یادگیری مشارکتی و یادگیری مبتنی بر تیم بر یادگیری حسابداری و بر بهبود مهارتهای اجتماعی بررسی گردیده است. و در برخی از پژوهش‌ها مقایسه‌ای بین اثربخشی روشهای تدریس مشارکتی فعال با روشهای سنتی نظیر سخنرانی صورت گرفته است. خلاصه‌ای از پژوهش‌های صورت گرفته در زمینه تأثیرات یادگیری مشارکتی در نگاره 2 گردآوری گردیده‌است.
نگاره 2. مرور مطالعات پیشین
نتایج پژوهش | عنوان پژوهش | نام پژوهشگر، سال | ردیف |
|---|---|---|---|
دانشآموزان می‌توانند مفاهیم پیچیده را از طریق یادگیری مشارکتی به‌سادگی یاد بگیرند، همکاری بیشتری داشته باشند و از طریق بحث و گفتگوهای سازنده و رودررو، مشارکت خلاقانه بهتری داشته‌باشند. | تأثیر یادگیری مشارکتی بر بهبود مهارتهای اجتماعی دانشآموزان | رضائی رمی و سلیمی (1402) | 1 |
آموزش مشارکتی باعث می‌شود تا فراگیران از لحاظ شناختی بیشتر با موضوع درگیر شوند، اطلاعات با طبقه‌بندی بهتری در حافظه بلندمدت یادگیرندگان جای گیرد و ضروری است در کلاسهای مجازی توجه ویژه‌ای به استفاده از آن شود. | کاربست روشهای نوین در آموزش حسابداری به صورت مجازی، تجربه‌ای نوین در دوران همه‌گیری کرونا | طبیبی راد و همکاران (1401) | 2 |
یافته‌های تحقیق شامل 9 روش ایجاد تعامل و 13 ویژگی تعامل اثربخش در فرآیند یادگیری است. که با کاربست آن در عمل، محیط یادگیری پویا و فعال ایجاد می‌شود. | بررسی روشهای ایجاد تعامل و بهبود مشارکت دانشجویان در فرایند یادگیری در آموزش عالی | حسینی ضرابی و همکاران (1400) | 3 |
نتایج نشان‌دهنده یادگیری بهتر دانشجویان گروه آزمون | بررسی تأثیر یادگیری مبتنی بر تیم (TBL9) بر یادگیری حسابداری | نحاس و همکاران (1399) | 4 |
نتایج نشان‌می‌دهد که روش تدریس ترکیبی- مشارکتی فعال نسبت به‌روش سخنرانی تأثیر معناداری بر میزان یادگیری داشته و اثربخش‌تر است. | مقایسه اثربخشی روش تدریس ترکیبی- مشارکتی فعال با سخنرانی در درس تهیه صورتهای مالی رشته حسابداری | حیرانی و همکاران (1399) | 5 |
نتایج نشان داد که علاقه دانشجویان به موضوعی که به یادگیری مشارکتی می‌پردازد، بیشتر از سایر موضوعاتی بود که با استفاده از روشهای آموزشی مرسوم تدریس می‌شدند. و یادگیری مشارکتی منجر به بهبود عملکرد و بهبود مهارتهای حل مسئله می‌گردد. | بهبود مهارتهای حل مسئله از طریق یادگیری مشارکتی به‌کمک فناوری در دوره ریاضیات مهندسی | آنیثا و کاویثا10 (2022) | 6 |
نتایج نشان‌می‌دهد که یادگیری مشارکتی ابزار مؤثری برای تشویق دانشجویان به توسعه اهداف تحصیلی است. و این رویکرد دانشجویان را به مشارکت کامل با وظایفی که برای کسب دانش و مهارتها تعیین می‌شود، سوق می‌دهد. | تأثیر یادگیری مشارکتی بر اهداف تحصیلی دانشجویان دانشگاهی | مندو لازارو11 و همکاران (2022) | 7 |
نتایج تأیید میکند که در امتحانات کلاسهای مبتنی بر یادگیری مشارکتی، این رویکرد به‌طور قابل توجهی نمرات سؤالات مبتنی بر حل مسئله و سؤالات کیفی را بهبود می‌بخشد، اضطراب قبل از امتحان را کاهش می‌دهد و باعث ارتقای دانش می‌گردد. | تأثیر رویکردهای یادگیری مشارکتی بر نتایج ارزیابی در کلاس تئوری حسابداری | انسورآمبالا12 (2021) | 8 |
نتایج نشان‌می‌دهد که استفاده از رویکرد مشارکتی در بین دانشجویان باعث کسب بیشتر دانش و بهبود مهارتهای تفکر انتقادی و کار گروهی می‌گردد. | استفاده از رویکرد مشارکتی ساختاریافته در دوره حسابداری مدیریت | تان (2019) | 9 |
نتایج حاکی از حمایت از یادگیری فعال است که از طریق عملکرد فراگیر در سؤالات امتحانی و بازخورد دانش‌آموز در پرسش‌نامه | رویکردهای یادگیری فعال، یادگیری مشارکتی فعال و یادگیری غیرفعال در دوره سیستمهای اطلاعاتی حسابداری | رایلی و وارد13 (2017) | 10 |
نتایج مطالعه نشان‌می‌دهد روش یادگیری بر پیشرفت در زبان انگلیسی تأثیر می‌گذارد. بین نمرات پیشرفت زبان انگلیسی دانشجویان مقطع کارشناسی با استفاده از روشهای یادگیری مشارکتی و یادگیری فردی تفاوت معناداری وجود دارد. | یادگیری مشارکتی برای پیشرفت تحصیلی | چاندرا (2015) | 11 |
شواهد تجربی نشان‌می‌دهد که آموزش مشارکتی باعث می‌شود تا فراگیران از لحاظ شناختی بیشتر با موضوع درگیر شوند، اطلاعات با طبقه‌بندی بهتری در حافظه بلندمدت یادگیرندگان جای گیرد و ضروری است در کلاسهای مجازی توجه ویژه‌ای به استفاده از آن شود. همچنین روش تدریس ترکیبی- مشارکتی فعال نسبت به‌روش سخنرانی تأثیر معناداری بر میزان یادگیری داشته و اثربخش‌تر است. به‌علاوه علاقه دانشجویان به موضوعی که به یادگیری مشارکتی می‌پردازد، بیشتر از سایر موضوعاتی بود که با استفاده از روشهای آموزشی مرسوم تدریس می‌شدند. یادگیری مشارکتی منجر به بهبود عملکرد و بهبود مهارتهای حل مسئله می‌شود و همچنین ابزار مؤثری برای تشویق دانشجویان به توسعه اهداف تحصیلی است.
با توجه به خلاصه پژوهش‌های پیشین می‌توان نتیجهگیری کرد یادگیری مشارکتی اشاره به نوعی آموزش دارد که دانشآموزان برای رسیدن به اهداف مشترک، در گروه‌هایی با هم کار می‌کنند. در یادگیری مشارکتی، به‌جای اینکه دانشآموزان به‌تنهایی کار کنند، در عقاید یکدیگر سهیم شده و سود می‌برند و به همدیگر کمک می‌کنند که همه به نسبتی از موفقیت دست پیدا کنند. در واقع کار گروهی دانشآموزان و مهارتهای آنها با همدیگر برای موفقیت هر یک از اعضای گروه بسیار با اهمیت می‌باشد.
گام‌های اساسی برای کاربست یادگیری مشارکتی
در یادگیری برای مشارکت موفقیت‌آمیز لازم است چند گام اساسی در نظر گرفته شود:
گام اول: تشکیل گروه‌های یادگیری توسط فراگیران.
گام دوم: فراهم سازی تکالیف، اهداف و مواد درسی لازم را برای فراگیران توسط مربی و تأکید بر ماهیت مشارکتی انجام تکالیف توسط وی و حائز اهمیت بودن تأکید فوق.
گام سوم: نظارت و سرپرستی بر پیشرفت هر گروه توسط مربی و اقدام به تدریس مهارتهای مشارکتی توسط وی و در نهایت توضیح ضرورت یک مفهوم درسی توسط مربی.
گام چهارم: انجام ارزشیابی کیفیت کار هر گروه توسط مربی (جانسون 14و همکاران، 1998).
یادگیری مشارکتی در آموزش حسابداری
برای رشته‌ای مانند حسابداری که شامل مفاهیم، اصول و استانداردهای فنی پیچیده مرتبط با معاملات تجاری است، روش سنتی آموزش کافی نیست. مطالب درسی حسابداری به‌طور سنتی به‌عنوان «موضوعات خشک» شناخته‌شده‌اند، و پر از تعاریف ساختار یافته از اصطلاحات فنی، قوانین، معیارها، مفاهیم پیچیده، ارقام مهم و مبهم هستند و اغلب دانشجویان حسابداری به‌دلیل عدم انعطاف‌پذیری در حل مسائل و عدم مهارتهای ارتباطی، مورد انتقاد وسیعی قرار گرفته‌اند (اسپرینگر و بورثیک15، 2004). استانداردهای بین‌المللی آموزش حسابداری16 ضروری می‌داند که آموزش‌های حسابداری حرفه‌ای جهت یادگیری باید با هدف ارتقای مهارتهای حرفه‌ای صورت گیرد و یکی از مهارتهای حرفه‌ای که انتظار می‌رود توسط آموزش حسابداری ارتقا یابد مهارتهای تعاملی و ارتباطی است. مهارتهای تعاملی و ارتباطی طبق این استاندارد به‌معنای همکاری با سایر اعضا برای دستیابی به اهداف و اتخاذ تصمیمات اثربخش است و شامل موارد ذیل می‌باشد:
· انجام کار گروهی
· ظرفیت تحمل و پذیرش نظرات مختلف در فرآیند مشورتی
· مذاکره در مورد پیشنهادها و راه حل‌های مناسب در زمینه موضوعات حرفه‌ای
· ارائه بحث، گزارش و دفاع مؤثر از نظرات با استفاده از ارتباط رسمی، غیر رسمی، نوشتاری و گفتاری (نشریه 199، 1398)
در واقع آموزش و یادگیری در حسابداری از طریق روشهای تعاملی و ارتباطی موضوعی است که کمیسیون تغییر در آموزش حسابداری و انجمن حسابداران رسمی آمریکا معرفی کرده‌اند و این مراجع خواهان تنوع بخشیدن به رویکرد دانشجو محور در آموزش دروس حسابداری می‌باشند (استنلی و مارسدن،17 2012) و برای بهبود کیفیت آموزش حسابداری، آموزش حسابداری در دانشگاه‌ها نیازمند اصلاح می‌باشد (هسل18 و همکاران، 2005). به این دلیل که در آموزش سنتی اغلب از روش سخنرانی برای تدریس مفاهیم و مطالب درسی استفاده می‌شود به دانشجو فرصت تحلیل داده نمی‌شود. در واقع دانشجویان در حالت انفعالی قرار گرفته و توانایی حل مسئله را پیدا نمی‌کنند و در موقعیت‌های واقعی در استفاده از معلومات خود دچار مشکل می‌شوند (بابا نظری و همکاران، 1396). بنابراین جهت جلوگیری از منفعل شدن دانشجویان حسابداری سیستم آموزشی باید به‌دنبال تکنیک‌هایی باشد که برای این مقصود طراحی گردیده‌اند (آپوستولو و همکاران، 2017) و یکی از این تکنیک‌ها، یادگیری مشارکتی است.
کاربردهای یادگیری مشارکتی در آموزش دروس حسابداری
یادگیری مشارکتی در آموزش دروس حسابداری در مباحث متعددی کاربرد دارد که در پژوهش حاضر سه نوع کاربرد با اهمیت این یادگیری مطرح می‌گردد.
· استفاده از یادگیری مشارکتی در تجزیه و تحلیل صورتهای مالی
· استفاده از یادگیری مشارکتی در تئوری حسابداری
· استفاده از یادگیری مشارکتی در حسابداری مدیریت
در ادامه مطالبی در ارتباط با هر یک از موارد فوق ارائه گردیده است.
· استفاده از یادگیری مشارکتی در تجزیه و تحلیل صورتهای مالی
نحوه به‌کارگیری رویکرد مشارکتی در تجزیه و تحلیل صورتهای مالی به‌عنوان اولین مثال ارائه می‌گردد. اصولاً تجزیه و تحلیل صورتهای مالی از دیدگاه مدرسین کار دشواری است و نیازمند تلفیق قضاوت و خلاقیت است و این کار به‌سادگی یک محاسبه عددی نمی‌باشد. و از دیدگاه فراگیران تجزیه و تحلیل صورتهای مالی مستلزم ترکیب اطلاعات حسابداری و فرمول‌های محاسبه نسبت‌ها در یک ارزیابی مالی است. مشکل اصلی محاسبه نسبتهای مالی نیست، بلکه دانشجویان عموماً در تفسیر و نتیجهگیری با مشکل مواجه می‌شوند (عظیمی، 1385).
بنابراین تجزیه و تحلیل صورتهای مالی طی دو بخش صورت‌می‌گیرد:
1. بخش سخنرانی 2. بخش کارگروهی.
دو سری جزوه درسی قبل از شروع تدریس آماده می‌گردد، که هر کدام شامل صورتهای مالی یک شرکت خاص و فهرستی از نسبتهای اصلی یا هر نوع نسبت مورد نظر دیگر است. انتظار می‌رود در طی این کلاس دانشجویان از این جزوه‌ها استفاده‌کنند. در بخش سخنرانی و ارائه درس از جزوه اول و در بخش کارگروهی از جزوه دوم استفاده خواهد شد. در بخش سخنرانی پس از توزیع سری اول جزوه‌ها ابتدا مندرجات صورتهای مالی بررسی می‌شود.
چهار دسته اصلی نسبت‌ها شامل: نسبتهای فعالیت، نسبتهای نقدینگی، نسبتهای بدهی و نسبتهای سودآوری تشریح می‌گردد.
در این بخش دانشجویان به‌صورت تصادفی انتخاب شده و از آنها خواسته می‌شود برخی از نسبت‌ها را با استفاده از صورتهای مالی و مطابق با آنچه که قبلاً توضیح داده شده محاسبه کنند. پس از اینکه محاسبات انجام گردید، نسبتهای مالی دسته به دسته بررسی شده و تجزیه و تحلیل ارائه می‌شود. خلاصه نسبتهای فوق در نگاره زیر ارائه گردیده‌است.
نگاره 3. خلاصه نسبتهای صورتهای مالی
نسبت | تعریف |
فعالیت (کارایی) | میزان چابکی شرکت در عملکرد یا نحوه استفاده از دارایی در جهت درآمدزایی را نشان‌می‌دهد. در واقع اینکه چطور یک شرکت می‌تواند به بهترین نحو از منابع خود استفاده کند، موضوعی است که در محاسبه نسبتهای فعالیت نمایان می‌شود. |
نقدینگی | این نسبت‌ها نشانگر قدرت شرکت در بازپرداخت بدهی‌ها و به‌طور کلی پرداختی‌های کوتاه می‌باشد. |
بدهی | نشان‌می‌دهد که شرکت به چه میزان از اهرم استفاده کرده است و هرچه این نسبت بیشتر باشد، سرمایه‌گذاری و واگذاری وام به این شرکت پرخطر تر می‌باشد. |
سودآوری | میزان موفقیت شرکت در کسب سود را نسبت به موارد مختلف می‌سنجد. |
منبع: یافته های پژوهش
ایجاد شک و ابهام در این‌گونه موارد ممکن است، مفید باشد، مثلاً هنگام تجزیه و تحلیل نقدینگی شرکت موردنظر، حالتی را می‌توان بیان کرد که در آن سرمایه در گردش با متوسط صنعت برابر بوده اما نسبت جاری و آنی به‌ترتیب بیشتر و کمتر از متوسط صنعت باشد. شایان ذکر است که ابهامات و موارد دیگری نیز در هنگام حل مسئله گروهی قابل طرح است و هدف از مطرح ساختن این‌گونه ابهامات این است که دانشجویان توجه داشته‌باشند که تنها میزان یک نسبت نمی‌تواند مبنای نتیجهگیری باشد و آمار و ارقام متناقض باعث مباحثه و ایجاد مهارتهای تفکر انتقادی می‌شود (عظیمی، 1385).
گام اول: پس از کامل شدن بخش سخنرانی و تجزیه و تحلیل، دانشجویان در گروه‌های یادگیری رسمی قرار میگیرند. گروه‌ها فوق نباید کمتر از سه نفر و بیشتر از پنج نفر باشند، برای تشکیل این گروه‌ها لازم است میزهای تحریری وجود داشته‌باشند که دانشجویان روبه‌رو در مقابل هم قرار بگیرند.
گام دوم: در این مرحله سری دوم جزوه‌ها بین دانشجویان توزیع می‌شود و از آنها درخواست می‌شود که نسبتهای مالی را اندازه‌گیری (محاسبه) کنند و به‌طور مشترک از وضعیت مالی شرکت مورد نظر، تجزیه و تحلیل کتبی ارائه نمایند. پیشنهاد می‌گردد که وظیفه محاسبه نسبت‌ها تقسیم شود و هر عضو کار عضو دیگر را بررسی کند. به عبارت دیگر گروه مسئولیت محاسبات انجام شده را بر عهده می‌گیرد نه یک فرد خاص، و به هر یک از گروه‌ها اعلام می‌گردد که از بین خود نماینده‌ای را انتخاب کنند تا نتایج کارکرد گروه را به کلاس ارائه نماید. انتظار می‌رود در مدت 45 دقیقه وظایف محوله توسط گروه‌ها انجام گردد.
گام سوم: در زمان انجام تکالیف توسط گروه‌ها، نظارت بر پیشرفت کار هر گروه توسط مربی انجام می‌گردد. مربی در هنگام تأیید محاسبات نباید به ارائه پاسخ بپردازد، دانشجویان ضعیف‌تر به این دلیل که اشتباهات خود را در مقابل دیگر دانشجویان آشکار می‌کنند از مباحثه گروهی بهره می‌برند. زمانی که دانشجویان در حال نوشتن تحلیل خود هستند، مربی از آنها درخواست میکند که از تحلیل خود دفاع کنند. بسیاری از آنها در استدلال‌های اساسی از روی داده‌ها، تجربه کمی دارند، این مداخله معمولاً منجر به بحث‌های جدی و تفکر مجدد روی حل‌های آزمایشی و توسعه مهارتهای تفکر انتقادی می‌گردد.
گام چهارم: پس از سپری شدن زمان تعیین‌شده، نماینده هر گروه جهت ارائه تجزیه و تحلیل پای تابلو حاضر می‌گردد. در نهایت تجزیه و تحلیل نهایی خوانده می‌شود و اختلاف در تجزیه و تحلیل‌ها بررسی شده و به موضوع بحث کلاسی پرداخته می‌شود. در صورت دشوار نبودن مسئله عنوان‌شده، گروه‌ها برای رسیدن به تحلیل‌های درست به بحث می‌پردازند و پس از ارائه تحلیل‌های گروه‌ها، با خلاصه کردن نتایج صحیح و یادداشت نمودن نکات مهم، مسئله پایان می‌یابد (عظیمی، 1385).
استفاده از یادگیری مشارکتی در تئوری حسابداری
مثال دوم در زمینه آموزش درس تئوری حسابداری با استفاده از رویکرد مشارکتی (روش اندیشیدن دو نفره و به اشتراک گذاشتن19) است. استاد سؤال یا مشکلی را در رابطه با مطالب درس تئوری حسابداری مطرح میکند. به دانشجویان چند دقیقه فرصت داده می‌شود تا خودشان درباره سؤال یا مشکل فکر کنند. دانشجویان با یک شریک جفت می‌شوند و افکار خود را در مورد سؤال یا مشکل مطرح می‌کنند. زوج ایده‌های خود را با بقیه دانشجویان کلاس به اشتراک می‌گذارند. مربی بحث را خلاصه میکند و در مورد موضوع بازخورد ارائه میکند (ویلیس20، 2021).
استفاده از یادگیری مشارکتی در حسابداری مدیریت
در آخرین مثال استفاده از رویکرد یادگیری مشارکتی ساختار یافته در کلاسهای درس حسابداری مدیریت ارائه می‌شود (تان، 2019).
پیاده‌سازی این رویکرد شامل 3 گام اصلی است:
· سازمان‌دهی گروه‌های مشارکتی
· تشریح فعالیت‌ها در رویکرد SCL که شامل مراحل زیر است: ارائه کتاب کار به تمام فراگیران، آماده‌سازی توسط مشاوران و انجام تکالیف قبل از کلاس، ارائه توسط گروه مشاور و واگذاری به گروه‌های ذینفع، فعالیت‌های گروه ذی‌نفعان، بازخورد مربی و ارزیابی‌ها
· مقایسه با روش سنتی
توضیحات گام اول: کلاس به گروه‌های پنج یا شش‌نفره تقسیم می‌شود.
توضیحات گام دوم: فعالیت‌های لازم در رویکرد یادگیری مشارکتی ساختار یافته تشریح می‌گردد.
ابتدا در هفته اول کلاس به فراگیران یک کتاب کار داده‌می‌شود و این کتاب فراگیران را درمورد چگونگی ارزیابی ارائه‌های کلاسی و شرکت در بحث‌ها راهنمایی میکند و مربی باید اطمینان داشته‌باشد که فراگیران آمادگی قبلی کافی دارند، همچنین باید فعالیت‌های خاصی به فراگیران اختصاص داده شود تا کارایی و مشارکت و رضایت آنها در طول دوره SCL افزایش یابد. کتاب کار با در نظر گرفتن این ایده‌ها ایجاد شده تا این رویکرد به آرامی بتواند پیش رود. چیدمان کتاب کار به موازات فعالیت‌های انجام شده توسط فراگیران است.
در مرحله بعد آماده‌سازی توسط مشاوران انجام‌می‌شود، هر هفته به یک گروه از فراگیران نقش مشاور در حالی که به گروه‌های باقی مانده نقش ذی‌نفعان (مثلاً هیئت‌مدیره، کارمندان) اختصاص داده می‌شود و هر گروه به‌عنوان مشاور در طول دوره یک‌بار فرصت ارائه دارد. قبل از شروع کلاس گروه مشاور موظف است مسائل و مشکلات اصلی موضوع مورد بحث را شناسایی کرده و توصیه‌های مناسب را ارائه دهد. این گروه بایستی خلاصه‌ای یک صفحه‌ای از ارائه را تهیه کرده و قبل از ارائه بین تمام گروه‌های ذینفع توزیع نماید.
ارائه توسط گروه مشاور در کلاس انجام می‌شود و کلیه اعضای گروه مشاور ملزم به ارائه در کلاس هستند. سپس هر یک از اعضای گروه مشاور به یکی از گروه‌های ذینفع می‌پیوندد و به‌عنوان ناظر به صحبت‌های اعضای گروه گوش می‌دهد و یادداشت‌برداری میکند، اما در بحث‌های اعضای گروه شرکت نمی‌کند. در خارج از کلاس مشاور ملزم است که گزارشی در مورد نگرانی‌ها و مسائل گروه ذینفعی که به‌عنوان ناظر حضور داشته در مورد موضوع مورد بحث ارائه دهد.
اکنون در این مرحله فعالیت‌هایی که بایستی گروه ذی‌نفعان انجام دهند را تشریح می‌کنیم، هر یک از اعضای گروه بایستی بعد از ارائه گروه مشاور نکات مطروحه ارائه شده را ارزیابی و در کتاب کار یادداشت‌برداری نماید و به سوالاتی به این شکل پاسخ دهد؛ آیا مسائلی وجود دارد که گروه ارائه دهنده به‌خوبی به آن پرداخته باشد؟ آیا مسائلی وجود دارد که نادیده گرفته شده باشد یا گروه مشاور کمتر به آن پرداخته باشد؟ ویژگی‌های مثبت یا منفی توصیه‌های گروه ارائه دهنده چه مواردی است؟ پس از ارزیابی‌های فردی اعضای گروه ذی‌نفعان برای بحث و گفتگو گرد هم می‌آیند و در نهایت رهبر گروه گزارشی از توصیه‌ها، نگرانی‌ها و تصمیمات در مورد موضوع مورد بحث تهیه میکند و به‌صورت خلاصه و در حد 4 دقیقه در کلاس ارائه می‌دهد.
در مرحله بعد مربی در پایان سخنرانی‌های گروه‌های ذینفع خلاصه‌ای از نکات برجسته و نگرانی‌های مطرح شده را ارائه میکند و نکاتی که توسط هیچ گروهی ارائه نشده است را نیز مورد بحث قرار می‌دهد و فراگیران نکات مهم را در کتاب کار یادداشت می‌نمایند.
در مرحله پایانی گام دوم، ارزیابی انجام می‌شود، برای اطمینان از اینکه فراگیران به‌طور مشترک کار می‌کنند از هر دو نوع ارزیابی فردی و گروهی استفاده می‌شود. رهبر گروه موظف است ارائه را برای نمره گروه انجام دهد و یادداشت‌های مکتوب فردی در مورد موضوع، برای نمره فردی لحاظ می‌گردد. یادداشت‌های فردی فرصتی برای یادگیری عمیق‌تر و تأمل در بحث‌ها فراهم میکند (تان، 2019).
توضیحات گام سوم: در روش سنتی مطالعات موردی معمولاً با استفاده از ارائه موردی آموزش داده می‌شود و به‌دنبال آن یک سؤال باز مطرح شده و با جلسه پرسش و پاسخ پایان می‌یابد (وایل21 و همکاران، 2004). اما در رویکرد یادگیری مشارکتی از گروه‌های یادگیری مشارکتی برای بحث در مورد ارائه به جای جلسه پرسش و پاسخ استفاده می‌شود، فراگیران فرصت بیشتری برای مشارکت دارند و دیدگاه‌های مشابه شنیده می‌شود. این رویکرد، ساختاری برای بحث‌های گروهی ارائه میکند و مشارکت همه اعضای گروه و کاهش تسلط یک عضو بر بحث را در پی داشته و در نهایت استفاده از کتاب کار به‌عنوان ابزاری برای یادگیری و راهنمایی فراگیران در تفکر انتقادی و مشارکت سازنده آنها در این رویکرد نقش بسزایی دارد (تان، 2019). خلاصه‌ای از کاربردهای یادگیری مشارکتی در تدریس دروس حسابداری در نگاره 4 ارائه گردیده است.
نگاره 4. خلاصه کاربردهای یادگیری مشارکتی در آموزش حسابداری
* | تجزیه و تحلیل صورتهای مالی | تئوری حسابداری | حسابداری مدیریت |
1 | تجزیه و تحلیل صورتهای مالی طی دو بخش : 1. بخش سخنرانی 2. بخش کارگروهی | روش اندیشیدن دو نفره و به اشتراک گذاشتن | سازمان‌دهی گروه‌های مشارکتی و تشکیل گروه‌های پنج یا شش‌نفره |
2 | تشکیل گروه‌های یادگیری رسمی توسط فراگیران و تعامل چهره به چهره | مطرح شدن مسئله یا مشکلی را در رابطه با مطالب درس تئوری حسابداری | ارائه کتاب کار و اختصاص فعالیت‌های خاص به فراگیران، شناسایی مسائل مهم توسط گروه مشاور |
3 | توزیع جزوه‌ها، تجزیه و تحلیل صورتهای مالی به‌صورت مشترک و مستند شده و ارائه توسط نماینده گروه | جفت شدن دانشجویان با یک شریک و مطرح کردن افکار خود را در مورد سؤال یا مشکل | ارائه توسط گروه مشاور، یادداشت برداری و اظهارنظر توسط مابقی اعضای گروه و تلخیص یافتهها |
4 | نظارت مربی بر پیشرفت کار هر گروه و دفاع فراگیران از مباحث مطرح شده و تحلیل‌ها | اشتراک‌گذاری ایده‌های زوج با دانشجویان کلاس | ارزیابی مطالب توسط گروه‌های ذی‌نفعان، تحلیل و ارائه نکات مهم توسط مربی و جمع بندی مطالب |
5 | تجزیه و تحلیل نهایی، تلخیص | خلاصه کردن بحث توسط مربی و ارائه بازخورد توسط موضوع | استفاده از گروه‌های یادگیری به‌جای جلسه پرسش و پاسخ، فرصت بیشتر فراگیران برای مشارکت و استفاده از کتاب کار برای راهنمایی و یادگیری. |
منبع: یافته های پژوهش
نتیجهگیری
روشهای آموزشی نوین با رشد خلاقیت و پیشرفت تحصیلی فراگیران مرتبط هستند. و رویکرد یادگیری مشارکتی یکی از رویکردهای نوین نظام آموزشی است که می‌تواند به‌عنوان روشی جدید و فعالیتی ارزشمند نقش مهمی در پرورش خلاقیت و بهبود مهارتهای اجتماعی فراگیران داشته‌باشد. گنجاندن یادگیری مشارکتی در کلاسهای دروس حسابداری می‌تواند تجربه رضایت‌بخشی را برای فراگیران از یادگیری در یک زمینه اجتماعی فراهم کند و مهارتهای ارتباطی بین فردی، حرفه‌ای و نوشتاری آنها را توسعه دهد و فراگیران را تشویق میکند تا با هم کار کنند، انتقادی فکر کنند و مهارتهای کارگروهی و حل مسئله را توسعه دهند. نتایج فوق در راستای اظهارات تان (2019) است که بیان میکند استفاده از رویکرد مشارکتی در بین دانشجویان باعث کسب بیشتر دانش، رضایت و بهبود مهارتهای تفکر انتقادی و کار گروهی می‌گردد. همچنین از بین کاربردهای یادگیری مشارکتی در آموزش دروس حسابداری نتایج فوق مطابق با استفاده از یادگیری مشارکتی در حسابداری مدیریت می‌باشد. این نکته حائز اهمیت است که مهارتهای لازم در جامعه امروزی به‌طور پیوسته با اولویت‌های فرهنگی و آموزشی ما در حال تغییر بوده و در حال حاضر نظام آموزشی ما به‌تدریج از روشهای سنتی تدریس فاصله گرفته و به‌سمت رویکردهای نوین آموزش و آموزش مبتنی بر تعامل و مشارکت گروهی در حال حرکت است. با توجه به مطالعات صورت گرفته می‌توان اظهار نمود که رویکرد مبتنی بر یادگیری مشارکتی در آموزش حسابداری منجر به افزایش خلاقیت و پیشرفت تحصیلی فراگیران می‌گردد و توصیه می‌شود چنانچه هدف نظام آموزشی در رشته حسابداری رشد و پرورش خلاقیت و یادگیری پایدار و مادام‌العمر در فراگیران است از رویکرد یادگیری مشارکتی به‌عنوان یکی از روشهای نوین آموزش استفاده گردد. نتیجه فوق همسو با تمام یافته‌های پیشینه پژوهش مورد نظر می‌باشد. در این مقاله، به رویکرد یادگیری مشارکتی در آموزش حسابداری پرداخته شد. با این وجود، این رویکرد را می‌توان با سایر مسائلی که در آن به کار مشترک نیاز است، تطبیق داد. همچنین پیشنهاد می‌گردد که مربیان فعالیت‌های کلاسی را طراحی کنند تا بتوانند به دانشآموزان اجازه دهند رویکردی مشارکتی اتخاذ کنند. از طرفی رویکرد یادگیری مشارکتی در آموزش حسابداری دارای چندین ویژگی است که می‌تواند برای تشویق دانشآموزان به کار مشترک استفاده شود که شامل فرآیند تفکر و بحث، یادداشت‌های فردی و گروهی برای اطمینان از همسویی علایق شخصی دانشآموزان با علایق گروهی و فرصت‌هایی برای همه دانشآموزان برای شرکت در بحث‌هایی است که توسط یک رهبر نظارت می‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌گردد که در آموزش از جمله آموزش دروس حسابداری نتایج پژوهش حاضر مد نظر قرار گیرد.
منابع
بابانظری، ژاله.، منصوری، پریسا.، امینی، میترا.، زارع، نجف.، و رئیسی، حمیده (1396). مقایسه تاثیر آموزش احیای قلبی ریوی (CPR) به روش یادگیری مبتنی بر تیم تعدیل شده (MTBL) و روش سنتی بر دانش و مهارت دانشجویان رشته پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی حضرت فاطمه (س) شیراز. نشریه آموزش پرستاری، 6(3)، 8-16.
حسینی ضرابی، حامد.، خراسانی، اباصلت.، رضایی زاده، مرتضی.، و مظاهری تهرانی، محمدعلی. (1400). بررسی روش های ایجاد تعامل و بهبود مشارکت دانشجویان در فرایند یادگیری در آموزش عالی: یک مرور نظام مند. رویکردهای نوین آموزشی، 16(1)، 77-96.
حیرانی، فروغ.، شاهمرادی، نسیم.، تاک، فاطمه.، و پیمان‌‌فر، مهرسا. (1399). مقایسه اثربخشی روش تدریس ترکیبی – مشارکتی فعال با سخنرانی در درس تهیه صورتهای مالی رشته حسابداری. فصلنامه آموزش پژوهی نوین، 6 (24) ،1-16.
رضائی رمی، فرشته.، و سلیمی، لادن. (1402). تاثیر یادگیری مشارکتی بر بهبود مهارتهای اجتماعی دانشآموزان. پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 6(59)، 78–92.
طبیبی راد، وحیده.، دیانتی دیلمی، زهرا.، غلامی جمکرانی، رضا.، عباسیان، حسین.، و بختیاری، ابوالفضل. (1401). کاربست روشهای نوین در آموزش حسابداری به صورت مجازی، تجربه ای نوین در دوران همه گیری کرونا. مجله دانش حسابداری، 13(4)، 69-90.
عظیمی، مجید. (1385). یادگیری مشارکتی و کاربست آن در آموزش حسابداری. حسابرس، 34(8)، 47-51.
کمیته تدوین استانداردها. (1398). استانداردهای بین المللی آموزش حسابداری (نشریه 199). مدیریت آموزش و تحقیقات سازمان حسابرسی. انتشارات سازمان حسابرسی. تهران.
گلمحمدنژاد بهرامی، غلامرضا. (1397). مقايسه اثر بخشي يادگيري مشاركتي و سنتي بر مهارتهاي ارتباطي و خودكارآمدي دانشآموزان دختر دوره دوم متوسطه. آموزش و ارزشیابی (علوم تربیتی)، 11(41)، 39-58.
نحاس، کاظم.، کرمی، غلامرضا.، حجازی، رضوان.، و خواجوی، شکراله. (1399). بررسی تأثیر یادگیری مبتنی بر تیم (TBL)، بر یادگیری حسابداری. نشریه تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 12(45)، 55-70.
Anitha, D., & Kavitha, D. (2022). Improving problem-solving skills through technology assisted collaborative learning in a first year engineering mathematics course. Interactive Technology and Smart Education, 20(4), 534-553.
Apostolou, B., Dorminey, J. W., Hassell, J. M., & Rebele, J. E. (2017). Accounting education literature review (2016). Journal of Accounting Education, 39, 1-31.
Azimi, Majid (2006). The impact of cooperative learning and its application in accounting education. Auditor Journal, 34, 47-5. (In Persian).
Babanazari, Z., Mansouri, P., Amini, M., Zare, N., & Raiesi, H. (2017). Comparison of the effects of cardiopulmonary resuscitation training through modified team based learning and traditional method on knowledge and skills of nursing students in the College of Nursing and Midwifery, Shiraz. Journal of Nursing Education, 6(3), 8-16. (In Persian).
Baloche, L., & Brody, C. M. (2017). Cooperative learning: Exploring challenges, crafting innovations. Journal of education for teaching, 43(3), 274-283.
Chandra, R. (2015). Collaborative learning for educational achievement. IOSR Journal of Research & Method in Education (IOSR-JRME), 5(2), 4-7.
Golmohammad Nezhad Bahrami, Gh. (2017). The Comparison the Effectiveness of Cooperative and Traditional Learning on the Student Communication Skills and Self-Efficacy. Education and Evaluation , 11(41), 39-58. (In Persian).
Hassall, T., Joyce, J., Montaño, J. L. A., & Anes, J. A. D. (2005, December). Priorities for the development of vocational skills in management accountants: A European perspective. In Accounting forum, 29(4), 379-394.
Heyrani, F., Shahmoradi, N., Taak, F., & Peyman Far, M. (2021). Comparing the Effectiveness of Active Hybrid-Participatory Teaching Method with Lecture Method in the Course of Preparing Financial Statements in Accounting. Quarterly Journal of Education Studies, 6(24), 1-16. (In Persian).
Hosseini Zarrabi, H., Khorasani, A., Rezaeizadeh, M., & Mazaheri Tehrani, M. A. (2021). Investigating the methods of creating interaction and improving students' engagement in the learning process in higher education: A systematic review. New Educational Approaches, 16(1), 77-96. (In Persian).
Johnson, D. W., Johnson, R. T., & Smith, K. A. (1998). Cooperative learning returns to college what evidence is there that it works?. Change: the magazine of higher learning, 30(4), 26-35.
Lee, E., & Hannafin, M. J. (2016). A design framework for enhancing engagement in student-centered learning: Own it, learn it, and share it. Educational Technology Research and Development, 64, 707-734.
Mendo-Lázaro, S., León-del-Barco, B., Polo-del-Río, M.-I., & López-Ramos, V. M. (2022). The impact of cooperative learning on university students’ academic goals. Frontiers in Psychology, 12, 787210.
Msonde, S. E., & Van Aalst, J. (2017). Designing for interaction, thinking and academic achievement in a Tanzanian undergraduate chemistry course. Educational Technology Research and Development, 65, 1389-1413.
Nahas, K., Karami, G., Hejazi, R., & Khajoy, S. (2020). Investigation the Effect of Team-Based Learning (TBL) on Active Learning in Accounting. Accounting and Auditing Research, 12(45), 55-70. (In Persian).
Nsor-Ambala, R. (2022). The impact of collaborative learning approaches on assessment outcomes in an accounting theory class. Accounting Education, 31(1), 1-38.
Rezaei Rami, Fereshteh & Salimi, Ladan (2023). The effect of collaborative learning to improve students' social skills. Journal of New Advances in Psychology, Educational Sciences, and Education, 6(59), 78-92. (In Persian)
Riley, J., & Ward, K. (2017). Active Learning, Cooperative Active Learning, and Passive Learning Methods in an Accounting Information Systems Course. Accounting Education, 32(2).1-16.
Springer, C. W., & Borthick, A. F. (2004). Business simulation to stage critical thinking in introductory accounting: Rationale, design, and implementation. Issues in accounting education, 19(3), 277-303.
Standards Development Committee. (2019). International Accounting Education Standards (Publication 199). Education and Research Management of the Auditing Organization. Auditing Organization Publications. Tehran . (In Persian).
Stanley, T., & Marsden, S. (2012). Problem-based learning: Does accounting education need it?. Journal of Accounting Education, 30(3-4), 267-289.
Tabibi Rad, V., Dianti Deilami, Z., Gholami Jamkarani, R., Abbasian, H., & Bakhtiari, A. (2022). Application of new methods in virtual accounting education, innovative experience during the Corona epidemic. Journal of Accounting Knowledge, 13(4), 69-90. (In Persian).
Tan, H. C. (2019). Using a structured collaborative learning approach in a case-based management accounting course. Journal of Accounting Education, 49, 100638.
Weil, S., Oyelere, P., & Rainsbury, E. (2004). The usefulness of case studies in developing core competencies in a professional accounting programme: a New Zealand study. Accounting Education, 13(2), 139-169.
Willis, J. (2021). How cooperative learning can benefit students this year. Edutopia: George Lucas Educational Foundation.
[1] American Accounting Association )AAA)
[2] Apostolou
[3] Msonde & Van Aalst
[4] Lee & Hannafin
[5] Baloche & Brody
[6] Chandra
[7] Structured Collaborative Learning
[8] Tan
[9] Team-Based Learning
[10] Anitha& Kavitha
[11] Mendo-Lázaro
[12] Nsor-Ambala
[13] Riley& Ward
[14] Johnson
[15] Springer & Borthick
[16] International Accounting Education Standards (IAES)
[17] Stanley & Marsden
[18] Hassall
[19] 1 THINK-PAIR-SHARE
[20] Willis
[21] Weil
