Explanation of how the role and symbol of the moon are reflected in Iranian Architecture

Subject Areas :

Atlas Fakoor ¹ , Hossein Soltanzadeh ² , Abolghasem Esmaeelpour motlagh ³

1 - Ph.D. Student, Department of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran.
2 - Professor, Faculty Member, Department of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 - Professor, Faculty Member, Department of Linguistics, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

Received: 2024-11-21 Accepted : 2025-05-03 Published : 2025-12-14

Keywords: Lunar symbols, curved lunar symbols, Eslimi motifs, Eslimi motifs in art and architecture, Eslimi motifs in Islamic architecture.,

Abstract :

In Islamic architecture, arabesque patterns (curved lines) are commonly used. Since these curved lines are also found in ancient Iranian architectural and artistic designs, their origins can be traced back to ancient Iran. The moon was one of the sacred and spiritual symbols for the people of ancient Iran. This study aims to explore the role of the moon in Iranian beliefs and analyze its connection with arabesque patterns in art and architecture. It seeks to answer the following questions: 1) How did the moon, as a spiritual symbol, represent movement? 2) What is the relationship between the moon's symbols and the curved lines (arabesques) in architectural and related art patterns? 3) How can the curved lines in architectural and artistic designs be interpreted as a visual embodiment of the spiritual concepts of the moon?
The research method is library-based, and data analysis is qualitative, focusing on patterns in ancient Iranian art and architecture. The findings show that, in Iranian mythology, the moon is seen as the purifier of livestock, the cultivator of plants, and one of the celestial pillars, a place for virtuous souls and a receiver of divine light. In Manichean rituals, the moon plays a role in purifying and ascending light particles. The moon's periodic changes and soft, moonlit light are linked to concepts of movement and change, which are also evident in arabesque patterns. The moon symbolizes fertility, blessings, regeneration, and renewal of life, with plants like palm trees and animals such as serpents, snails, curved goat horns, and cattle as its symbols. Designers, by altering or exaggerating these moon symbols and combining elements, created curved lines, which gradually evolved and culminated in the Islamic period, forming arabesque patterns.

 

References:

قران مجید.
آزادبخت، مجید.(1389). «ماه؛ نور مسحور سماء»، نشریه کتاب ماه هنر ، خرداد ، شماره 141.ص111،113
آموزگار، ژاله.(1391). تاریخ اساطیر ایران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت)،مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی تهران.ص34
آورزمانی، فریدون. (1390). نگاهی به رازهای ماه در ایران باستان، نشریه منظر، اردیبهشت و خرداد، شماره 14. ص8
اسماعیل پور، ابوالقاسم.(1395). اسطوره ی آفرینش در کیش مانوی، نشر چشمه، تهران. ص34
افشاری، مرتضی؛ حبیب الله، آیت اللهی، حبیب الله و رجبی، محمد علی.(1389). «بررسی روند نمادگرایی شمایل ها در نگارگری اسلامی از منظر نشانه شناسی»، نشریه پژوهش مطالعات هنر اسلامی، پاییز، شماره13 .ص42
الیاده، میرچا.(1372). رساله در تاریخ ادیان، ترجمه: جلال ستاری، سروش. تهران. ص 162تا 190
بختور تاش، نصرت الله.(1384). تاریخ پرچم ایران: درفش ایران از باستان تا امروز، انتشارات بهجت. تهران. ص231، 522
بهار، مهرداد. (1381). پژوهشی در اساطیر ایران، پاره نخست و دوم، انتشارات آگاه، تهران. ص147،148
بهزادی، رقیه.(1380). نماد در اساطیر (فرهنگ نگاهره ای نمادها در هنر شرق و غرب ، نشریه کتاب ماه، مرداد و شهریور، شماره 35 و 36. ص54
پوپ، آرتور. (1338). شاهکارهای هنر ایران، ترجمه: پرویز خانلری، انتشارات علمی فرهنگی. تهران.ص20، 16
پوپ، آرتور؛ فلیپس، آکرمن.(1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، ویرایش: سیروس پرهام، انتشارات علمی و فرهنگی. تهران. چاپ اول،جلد1. ص367
پوپ، آرتور؛ فلیپس، آکرمن.(1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، ویرایش: سیروس پرهام، انتشارات علمی و فرهنگی. تهران،چاپ اول، جلد2. ص 666و726و770و774و797و1037و1046و1096
پوپ، آرتور؛ فلیپس، آکرمن.(1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، ویرایش: سیروس پرهام، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران: چاپ اول، جلد3. ص1537و1496و1167
پوپ، آرتور؛ فلیپس، آکرمن.(1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، ویرایش: سیروس پرهام، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران،چاپ اول،جلد6. ص3143
پوپ، آرتور؛ فلیپس، آکرمن.(1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، ویرایش: سیروس پرهام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی،چاپ اول، جلد7. ص171
پوپ، آرتور؛ فلیپس، آکرمن.(1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، ویرایش: سیروس پرهام، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران: چاپ اول، جلد8. ص174.
پیرنیا، محمدکریم.(1389).سبک شناسی معماری ایران، تهران، انتشارات سروش دانش، چاپ هشتم، ص81
حقیق نژاد، شبنم؛ معقولی، نادیا و حقایق، مهدی.(1397). مقاله: شناسایی کارکردهای معناگرایانه تزئینات گچبری چله‌خانه خانقاه بایزید بسطامی، نشریه نگره، پاییز ، شماره 47 . ص113
دادور، ابوالقاسم؛ بهمنی، ساره و سامانیان، ساسان،.(1393)، نمادهای انسانی و حیوانی موجود در سفالینه های مکشوفه در سه منطقه تل باکون فارس، تپه سیلک کاشان و تپه گیان نهاوند، نشریه مطالعات تطبیقی هنر، پاییز و زمستان، شماره 8. ص5
رضا زاده، طاهر؛ حبیب الله، آیت اللهی و محسن، مراثی.(1393). نماد در اساطیر(فرهنگ نگاره ای نمادها در هنر شرق و غرب) ، نشریه کتاب ماه هنر، مرداد و شهریور، شماره 35 و 36. ص8،9،13
زمانی، عباس.(1349). پیچ تزئینی در آثار تاریخی اسلامی ایران، نشریه هنر و مردم، شماره 93. ص16
زمرشدی، حسین ؛ صادقی حبیب آباد، علی. (1395)، تزئین های معماری در بارگاه و بقاع متبرکه امام زادگان مبتنی بر نقوش اسلام»، نشریه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، تابستان، شماره 24. ص11
زمرشیدی، حسین؛ زمرشیدی، زهرا. (1393). معماری مساجد ایران و هنرهای قدسی آن، نشریه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، بهار ، شماره 15. ص12 سرفراز، علی اکبر.(1347). تخت سلیمان، با همکاری محمد یوسف کیایی، تبریز: موسسه تاریخ و فرهنگ ایران.ص44
سلطان زاده، حسین. (1396). خانه در فرهنگ ایرانی(مفاهیم و بعضی از کاربردها)، تهران: انتشارات دفترپژوهش های فرهنگی.ص132
صالحی کاخکی، احمد؛ تقوی نژاد، بهاره.(1397). «گونه شناسی ترکیب بندی های گیاهی در تزئینات گچبری ایران دوره اسلامی تا اواخر قرن هشتم هجری»، نشریه پژوهش های معماری اسلامی، تابسان، شماره 19. ص46و44
صمدی، مهرانگیز.(1383). ماه در ابران از قدیم ترین ایام تا ظهور اسلام، چاپ دوم، نشر علمی فرهنگی. تهران. ص200،201،165،186 ، 50،93 ،146، 23،36،37
عابددوست، حسین.(1395).رساله دکتری: ((بررسی و تحلیل نمادهای باروری در هنر ایران از کهن ترین ایام تا دوره ساسانی و نمود آنها بر دستبافته های معاصر ایرانی))،تهران، گروه هنر، دانشگاه شاهد. فصل چهارم، ص 56و 129و137و 145و146و169
فرخ یار، حسین. (1392). صد خانه صد پلان: ویژگی های معماری خانه های قدیمی در بافت های تاریخی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی کاشان، کاشان. ص169و283
محمد خان خیرآبادی، طوبی؛ رضایی، علیرضا.(1396). نماد ماه (بررسی واقعیت، اسطوره، باورها)، نشر سامان. تهران. ص109،210،207
موسوی لر، اشرف؛ پور جعفر، محمدرضا.(1380). «اسلیمی کهن، نمادی مقدس و زیبا در گفتار تصویری ادیان»، تابستان،نشریه هنر، شماره 48. ص102
مقدم، محمد. (1388)، جستاری درباره مهر و ناهید، نشر هیرمند. تهران. ص53،99
مینوی خرد. (1354). ترجمه: احمد تفضلی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. تهران. ص
100 نیایش ها؛ پنج نیایش اوستایی.(1358). برگردان به فارسی: هاشم رضی، انتشارات فروهر،. تهران. ص30
ورمازرن، مارتین. (1387). آیین میترا، ترجمه: بزرگ نادرزاد، نشر چشمه. تهران. ص101، 181، 19
یاحقی، محمد جعفر.(1386). فرهنگ اساطیر و داستان واره ها در ادبیات فارسی، نشر فرهنگ معاصر. تهران. ص744
یشتها، قسمتی از کتاب مقدس اوستا.(1377). تفسیر و تألیف: ابراهیم پورداوود، جلد اول، انتشارات اساطیر. تهران. ص 317، 318
Moriconi, Alessandro,(2018), Rising Moon at Tell eŝ-Ŝerīʿa/Tel Seraʿ: A Neo-Assyrian Bronze Crescent Standard and the Iconography of the Moon God Sîn of Ḫarrān in the Southern Levant: Ritual Paraphernalia and Military Insignia, Ägypten und Levante/Egypt, by Österreichische Akademie der Wissenschaften, Wien, the Levant 28, pp. 416
Warner, Nicholas O,(1980) Blake’s Moon-Ark Symbolism. Blake/An Illustrated Quarterly, Volume 14, Issue 2, Fall 1980, pp. 44