Cosmos in folklore in the light of Laila & Majnoon and Khusro & Shirin of Mir Mohammad Amin Shahristani from Ben Ham’s Perspective

Subject Areas : شعر

Maliheh Karimi ¹ , Mandana Mangeli ² , fatema erfani ³

1 - گروه ادبیات فارسی دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب
2 - Professor Department of Persian Language and Literature, Islamic Azad University, South Tehran Branch, Iran
3 -

Received: 2024-09-24 Accepted : 2024-11-11 Published : 2025-06-21

Keywords: Folklore, General perception, cosmos, Laila & Majnoon, Khusro & Shirin, Ruh al-Amin Mir Jumla, Dr. William Ben,

Abstract :

 

Cosmos and stars have significant impact in general folk culture. Dr. William Ben Ham has also emphatically given attention to celestial bodies and their impact in the life of human beings. Mir Mohammad Amin Sharestani Esfahani( Ruh al-Amin& Mir Jumla) belongs to the category of10th century poets. He is one of the imitator poets of the Safavid era who brought out two lyrical compositions in the imitation of Nezami of Ganjeh. Present paper seeks to review and analyze the elements of folklore in astronomy through descriptive-analytical process of Ben Ham’s perspective and the impact of cosmos in Laila & Majnoon and Khusro & Shirin. It further gives answer to the original question as which type of character are frequently mentioned in the above two lyrical compositions as per Ben Ham’s principles. According to research findings, astronomy and Venus, the love planet, are frequently referred to in the two lyrical compositions. 

References:

فهرست منابع و مآخذ اختری پور، کاوه(1393) مقدمه و تصحیح دیوان روح الامین شهرستانی اصفهانی. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم. استاد راهنما: محمود عابدی محمود عابدی.
آسمند جونقانی، علی (1388) «ادبیات تطبیقی». کتاب ماه. ش 26. خردادماه. صص 35-42.
آﻗﺎﺑﺰرگ اﻟﻄﻬﺮاﻧﯽ، ﻣﺤﻤد(1403) ﻟﺬرﯾﻌﺔ اﻟـﯽ ﺗﺼـﺎﻧﯿﻒ اﻟﺸـﯿﻌﺔ. .ﺑﯿـﺮوت: داراﻻﺿﻮاء.
آقا میرزا محمدعلی مـدرس تبریـزي (1369) ریحانۀ الادب. جلـد 5و 6 تهـران: کتابفروشی خیام،
اسکندر بیک ترکمـان(1377) تاریخ عالم آراي عباسی. بـه کوشـش محمداسـماعیل رضـوانی، تهران: چاپ گلشن امیرکبیر.
امین احمدرازی(1378) تذکرة هفت اقلیم؛ بـا تصـحیح و تعلیـق جـواد فاضـل، جلـد ا و 2، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی علمی.
انوشیروانی، علیرضا (1387) پنجره¬هایی گشوده روبه جهان. اعتماد. ش 1762.
باباصفری، علی اصغر(1392) فرهنگ داستان¬های عاشقانه در ادب فارسی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بیکرمن، ئی؛ هنینگ، دبلیو بی و دیگران (1384) علم در ایران و شرق باستان، ترجمة همایون صنعتی‌زاده، کرمان: انتشارات دانشگاه شهید باهنر کرمان و نشر قطره.
پادشاه، محمد(1355) آنندراج، فرهنگ جامع فارسی، زیرنظر محمد دبیرسیاقی، تهران: سروش
پادشاه، محمد (1335) فرهنگ آنندراج، تهران: خیام.
تقی زاده، سید حسن (1388) گاه شماری. تهران: توس
وفازواره ای، محمدعلی(1394) تذكرة مآثر الأمراء، نسخه خطی کتابخانه مجلس، باب میم.
حسین‌صبا، محمدمظفر(1343) تذکره روز روشن، مصحح محمدحسین رکن زاده آدمیت. تهران: کتابخانه رازی.
خزانه دارلو، محمدعلی(1375) منظومه های فارسی. چاپ اول. انتشارات روزنه.
خزانه دارلو، محمدعلی، سلطانی، بهروز( 1391) مقایسه «شیرین و خسرو» روح الامین شهرستانی اصفهانی با «خسرو و شیرین» نظامی. پژوهش زبان و ادبیات فارسی - شماره 25 . تابستان. صفحه - از 29 تا 50
خشک جهان، فرهاد(1386) تصحیح لیلی و مجنون ورح الامین شهرستانی. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه قم. استادراهنما: سید علیرضا حجازی.
دهخدا، علي اكبر(1365)، لغت نامه، تهران: موسسه لغت نامه دهخدا.
دهمرده، حیدرعلی، خوش جهان، فرهاد(1390) مقایسه لیلی و مجنون نظامی با لیلی و مجنون روح الامین شهرستانی. نشریه: ادب و زبان. شماره 29. بهار ماه.
دگانی، مایر (1386) نجوم به زبان ساده. تهران: نشر مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
ذوالفقاری، حسن(1392) یکصد منظومه عاشقانه فارسی. تهران: نشر چرخ.
راوندی، مرتضی(1374)، تاریخ اجتماعی ایران، جلد هشتم، تهران، انتشارات نگاه.
رضایی اردانی، فضل الله، ذبیح نیا عمران، آسیه(1403) «شخصیت شناسی رمان بازی آخر بانو بلقیس سلیمانی بر اساس افلاک هفتگانه ویلیام بن هم» مجله ادبیات پارسی معاصر، دوره: 14، شماره:1 صص 129-155.
سالاری، حسین (1385) دهر-پویشی در جهان بیکران. تهران: نشر مهاجر.
ستودیان، مهدی(1387) ریشه یابی داستان لیلی و مجنون. فصلنامه ادبیات فارسی. مشهد: دانشکده ادبیات دانشگاه آزاد. شماره 18.
سمسار، محمد حسن (1342) «آرایش و هنر»، هنر و مردم، تهران، ش 16. ص 33.
شادروی منش، محمد، اختری پور، کاوه ( 1398) بررسی انتقادی منابع شرح حال و سروده های روح الامین شهرستانی. آینه میراث دوره 17 شماره 2، پاییز و زمستان. شماره صص: ۲۰۳ – ۲۲۱
صفا، ذبیح الله(1372) تاریخ ادبیات در ایـران. جلـد5 بخـش 2 جلـد 2. چاپ دهم. تهـران: انتشـارات امیرکبیر.
کیخا، بتول (1393). «فهرستنامه های نسخ خطّی فارسی در هند»؛ فصلنامة مطالعات شبه قارّه، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 6، شمارة20، صص 198-173.
گلچین معانی، احمد(1369) در کتاب کاروان هند. مشهد: موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی
فرزانه راد، محمدباقر(1390) تصحیح کتاب خسرو و شیرین براساس خمسه روح الامین، محمد امین شهرستانی میرجمله. پایان نامه دانشگاه علامه طباطبایی. استاد راهنما غلامرضا مستعلی پارسا.
قزلباش، علی کمیل (2006) ارزش مطالعه تطبیقی در ادبیات، اسلام آباد: سروش
. علیقلی واله داغستانی(1384) تذکرة ریاض الشعرا. مقدمـۀ تصـحیح و تحقیـق سـید محسـن ناجی نصرآبادي،
جلد 2 و 4 تهران: انتشارات اساطیر، ج اول.
علی بن طیفور بسطامی(1092) حدائق السلاطین؛ ، به کوشش شریف النسـاء انصـاري، دهلـی.
غیاث الدین رامپوری، محمد (1363) غیاث اللغات. تهران: امیرکبیر.
مسعود بخاری، شرف‌الدین محمد بن مسعود (1379) مجمع‌الاحکام، تصحیح علی حصوری، تهران: طهوری.
مصفی، ابوالفضل(1388) فرهنگ اصطلاحات نجومی، چاپ چهارم،تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی.
معين، محمد(1364) فرهنگ فارسي، تهران: اميركبير.
منزوی، احمد(1348) فهرست نسخه هاي خطّی فارسـی؛ ج4، تهـران: مؤسسـۀ فرهنگـی و منطقه اي.
مهدوی، سیدمصلح‌الدین(1383) در کتاب دانشمندان و بزرگان اصفهان. نشر گلدسته.
میرجمله(1388) خسرو وشیرین. به کوشش پریچهره سلطانی. انتشارات سامان دانش.
----(1391) لیلی و مجنون، زیر نظر اوا اورتمن، محمد کریمی زنجانی اصل، قم: مجمع ذخایر اسلامی.
نصرآبادی، محمدطاهر(1377) تذکرة نصرآبادي. به کوشش وحید دسـتگردي، جلـد 1، تهـران: اساطیر.
نیکداراصل، محمدحسین، بهمنیار، عیسی(1400). «تحلیل شخصیت در گلستان و بوستان سعدی براساس تیپ‏¬های هفت‏گانة سیاره ‏ای ویلیام بن‏ هم.» پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، دوره 13، شماره 51، آذرماه، صص 52-84.
واگنر، کارل (1385). هنر و علم تحلیل شخصیت، ترجمه ناتالی چوبینه، تهران، نشر تنویر.
یاقوت حموی(1380) مجمع البدان. ترجمه علینقی منزوی. سازمان میراث فرهنگی کشور، اداره کل آموزش، انتشارات و تولید فرهنگی
یوست، فرانسوا (1386) «چشم¬انداز تاریخی ادبیّات تطبیقی». ترجمۀ علیرضا انوشیروانی. مجلّۀ مطالعات ادبیّات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی جیرفت. شمارۀ 3. صص 60-37.
Banhem. G. Willam.(1901). Laws of Scientific Hand Reading. New York & Londan: G. P. Putnam’s sons.