The effect of social problem solving skills in reducing Education boredom and improving Education self-concept
Subject Areas : Journal of Educational Psychology
1 - Department of Educational Sciences, Nourabad Mamasani C., Islamic Azad University, Nourabad Mamasani, Iran
Keywords: Social problem solving skills, Education boredom, Education self-concept,
Abstract :
The purpose of this study was to investigate the effect of social problem solving skills in reducing Education boredom and improving Education self-concept of high school students. In terms of purpose, this research was applied, and in terms of nature and method, it was a descriptive, semi-experimental type with two groups, and in terms of time, it was cross-sectional. The statistical population of this research included all the secondary school students of the two districts of Shiraz in the number of 785 people, according to purposeful sampling, 40 people (pre-test and post-test groups) were tested. In this research, Desorilla and Goldfried's model was used to teach social problem solving skills. To measure the Education self-concept of the students, the questionnaire of Yasen Chen (2004) and the questionnaire of Pakran et al. The collected data were statistically analyzed using SPSS software and at two levels of descriptive statistics and inferential statistics (independent t-test and one-way analysis of covariance). The results of the covariance analysis test showed that social problem solving skills have a significant effect on reducing Education boredom and improving students' Education self-concept. Also, the results of the independent t-test showed that there was no significant difference in the level of Education boredom of female and male students, but the level of Education self-concept of female students was higher than that of boys.
اسماعیلی شاد، بهرنگ؛ یزدانی، شهربانو؛ صفری، مهدی؛ سیاح، مجتبی. (۱402). مفهوم شناسی فرسودگی (دلزدگی) تحصیلی و عوامل موثر بر آن، کنفرانس ملی رویکردهای نوین علوم انسانی در قرن 21.
افشون، محمد. (1403). نقش واسطه‌گری خودپنداره تحصیلی در رابطه بین سبک‌های یادگیری و سازگاری تحصیلی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
دادفر، عليرضا. (1401)، اثربخشي آموزش مهارت حل مساله بر كاهش مشكلات رفتاري دانش آموزان. علوم رفتاري. 7(4): 347-353.
زراعت، زهرا؛ غفوريان، عليرضا. (1399). اثربخشي آموزش مهارت حل مساله بر خودپنداره تحصيلي دانشجويان، راهبردهاي آموزش در علوم پزشكي، 2(1). 27-28.
عطادخت، اکبر؛ نوروزی، حمید؛ غفاری، عذرا. (1400). تأثیر آموزش حل مسئله اجتماعی در ارتقای بهزیستی روان شناختی و تاب آوری کودکان، ناتوانی های یادگیری، 3(2). 32-33.
علی زاده، اسد؛ موسوی، یحیی. (1401). مقایسه تاثیر روش تدریس حل مساله با روش تدریس کاوش‌گری بر مهارت‌های حل مساله اجتماعی دانش آموزان دختر در درس علوم اجتماعی پایه پنجم ابتدایی. پژوهش در برنامه ریزی درسی. 2(9)، 78-63.
فطین، شهاب؛ حسینیان، سیمین؛ اصغرنژاد فرید، علی اصغر؛ ابوالمعالی، خدیجه. (1403). ارزیابی مدل نقش مهارت حل مسئلۀ اجتماعی و سرمایۀ روانشناختی بر فرسودگی (دلزدگی) تحصیلی با میانجی‌گری کمک‌طلبی از همسالان و وجدان تحصیلی، پژوهش نامه روانشناسی مثبت، 3(3). 17-18.
Behjoo, B. (2019). The Relationship among Self -Efficacy, Academic Self-Efficacy, Problem Solving Skills and Foreign Language Achievement. Master ‘S Thesis Department of Foreign Language Teaching. Hacettepe University Graduate School of Social Sciences. 34-35. (in Persian).
Cokley, K. Patel, N. (2021). A Psychometric Investigation of the academic self_concept of Asian American college students, Educational and Psychological Measurment, Vol. 69, Number 1,. 88-99.
Daschmann, E. C. Goetz, T., & Stupnisky, R. H. (2022). Testing the predictors of boredom at school: Development and validation of the precursors to boredom scales. British Journal of Educational Psychology. 81, 421–440.
Dalberg, L.M., Tze, V.M.C., & Goetz, T. (2019). Examining boredom: Different causes for different coping profiles. Learning and Individual Differences, 37, 255–261.
Firozabadi S. (2020). The effectiveness of problem-solving skills on academic self-concept in students with learning disabilities. International Journal of Advanced Research in Management and Social Sciences. 3(2): 25-27. (in Persian).
Lent, R. W., Braown, S. D., & Gore, P. A. (2019). Discriminantand Predictive Validity of Academic Self- Concept, Academic Self-Efficacy, and Mathematics- Specific. Journal of Counseling Psychology, 44, 307-315.
Pisinchen, H. W. (2004). Reciprocal effects between academic self-concept, self-esteem, achievement, and attainment over seven adolescent years: Unidimensional and multidimensional perspectives of self-concept. Personalityand Social Psychology Bulletin. 34, 542–552.
Pekrun, R., Goetz, T., & Perry, R. P. (2005). Achievement Emotions Questionnaire (AEQ). User’s manual. Munich, Germany: Department of Psychology, University of Munich. 11-13.
Pekrun, R., Goetz, T., Daniels, L. M., Stupnisky, R. H., & Perry, R. P. (2023). Boredom in achievement settings: exploring controlevalue antecedents and performance outcomes of a neglected emotion. Educational Psychology, 102(3), 531–549.
Russomano, L. (2020). Achievement, Locus of Control, Self-Concept, Social Problem Solving Training and the Acquisition of Prosocial Skills in Children. Seton Hall University Dissertations and Theses (ETDs). 254.
Trautwein, U., Lüdtke, O., Köller, O. & Baumert, J. (2020). Self-esteem, academic self-concept, and achievement: How the learning environment moderates the dynamics of self-concept. Personality and Social Psychology. 90(2), 334-349.
VeisiKahre S, Imani S, Yosef Zade MR, VeisiPour M, Moradhaseli Y, Amiri, RK. (2022). Effectiveness of problem solving Training on self concept academic high school students in holillan kahreh. Int J Educ Psychol Res. 131-134
فصلنامه مهارت های روانشناسي تربيتي
دانشگاه آزاد اسلامي واحد تنكابن
سال شانزدهم، شماره اول، بهار 1404، پیاپی 61
صص 41-34
تاثیر مهارت حل مسئله اجتماعی در کاهش دلزدگی تحصیلی و بهبود خودپنداره درسی
سیروس حدادنیا 1*
1) گروه علوم تربیتی، واحد نورآباد ممسنی، دانشگاه آزاد اسلامی، نورآباد ممسنی، ایران.
*نویسنده مسئول: sirous.hadadnia@iau.ac.ir
تاريخ دريافت مقاله 15/09/1403 تاريخ پذيرش مقاله 02/02/1404
چکیده
هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر مهارت حل مسئله اجتماعی در کاهش دلزدگی تحصیلی و بهبود خودپنداره درسی دانش آموزان دوره متوسطه ناحیه دو شهر شیراز، بود. تحقیق بر حسب هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی از نوع نیمه آزمایشی با دو گروه و از لحاظ زمانی، مقطعی بود. جامعه آماری پژوهش شامل همه دانش آموزان دوره متوسطه ناحیه دو شهر شیراز به تعداد 785 نفر بود که با توجه به نمونه گیری به شیوه هدفمند، 40 نفر (گروه پیش آزمون و پس آزمون) مورد آزمون قرار گرفت. در این پژوهش، از الگوی دزوريلا و گلدفرايد برای آموزش مهارت حل مسئله اجتماعی استفاده شد. برای سنجش خودپنداره درسی دانش آموزان از پرسشنامه یی یسن چن (2004) و برای دلزدگی تحصیلی از پرسشنامه پکران و همکاران (2005) استفاده و میزان آلفای کرونباخ به ترتیب برابر 79/0 و 84/0 بدست آمد. داده‌های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و در دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون تی مستقل و تحلیل کواریانس یک راهه)، مورد تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج آزمون تحلیل تحلیل کواریانس نشان داد که مهارت حل مسئله اجتماعی در کاهش دلزدگی تحصیلی و بهبود خودپنداره تحصیلی دانش آموزان تاثیر معناداری دارند. همچنین نتایج آزمون t مستقل نشان داده است که میزان دلزدگی تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری نداشته ولی میزان خودپنداره تحصیلی دانش آموزان دختر بیشتر از پسران بوده است.
کلید واژگان: مهارت حل مسئله اجتماعی، دلزدگی تحصیلی، خودپنداره درسی
مقدمه
طی زندگی تحصیلی، هر کسی ممکن است چنین شرایطی را تجربه کرده باشد که در آن، 20 دقیقه پس از شروع کلاس و پیگیری مطالب ارائه شده، کم‌کم تمایل خود را به ادامه حضور و نشستن سر کلاس از دست میدهد، به ساعت نگاه می‌کند، زمان برایش به کندی می‌گذرد. در این حالت، وی می‌خواهد کاری انجام دهد، اما نمی‌تواند. وقتی به اطراف خود نگاه می‌کند، احساس نارضایتی و بی‌رغبتی در چهره‌‌های بعضی از حاضرین نیز نمایان است، اما همه اینطور نیستند. از منظر روانشناختی، حالات یادشده، برخی از نشانگانی هستند که برای اشاره به احساس دلزدگی یا ملالت در افراد بکار گرفته میشود (پکران1 و همکاران، 2023: 533). احساس دلزدگی یا ملالت از جمله هیجان هایی است که در بافت های تحصیلی همواره تجربه می شود و دانش آموزان به طور دائم درجاتی از آن را گزارش می کنند که به آن دلزدگی تحصیلی2 گفته می شود (داچمن3 و همکاران، 2022: 423). از طرفی خودپنداره‌ی درسی4 به خود ارزیابی یک فرد در مورد قلمرو و توانایی‌های ویژه درسی اشاره دارد (تراوتین5 و همکاران، 2020). خودپنداره درسی شامل يك بخش تطبيقي است كه در آن دانش آموزان مهارت ها و توانايي هاي درسی خود را در مقايسه با ديگر دانش آموزان و هم كلاسي هايشان مورد ارزيابي قرار مي دهند (كوكلي6،2021). خود پنداره درسی شامل مجموعه ای از ویژگی ها، عقاید و دیدگاه هایی می باشد که توسط دانش آموزان درباره ی مجموعه مهارت های درسی و اجرای شان تصور می شود (لنت7 و همکاران، 2019: 308). تصور مثبت افراد راجع به خود نه تنها مي تواند در تحصيل وي تأثير بگذارد بلكه اين تصور عاملي مثبت براي رسيدن به كمال مطلوب در امر تحصيل نيز است و برعكس، دانش آموزاني كه احساس خوبي درباره ي توانايي خود ندارند، دارای عزت نفس پایین خواهند بود و حتي بدون توجه به نژاد و رنگ پوست به ندرت در فعاليت هاي تحصيلي خود موفق هستند (افشون، 1402: 32). دلزدگی تحصیلی و خودپنداره درسی دانش آموزان متاثر از متغیرهای زیادی از جمله مهارت حل مسئله ی اجتماعی8 می تواند، می باشد.
با توجه به منطق زیست اجتماعی انسان، مسائل مطرح براي انسان به طور چشمگیري ریشه و اساس اجتماعی دارند که انسان در مواجهه و به منظور حل مسائل ساده و پیچیده اي که همه روزه پیش رو دارد، باید از توانایی هاي خود و دیگران کمک بگیرد. در واقع هنگامی که افراد از مهارت حل مسئله براي برطرف کردن مسائل فردي و اجتماعی استفاده می کنند به آن مهارت، مهارت حل مسئله اجتماعی گفته می شود. مراحل حل مسئله اجتماعی مشابه حل مسئله است و فقط در زمینه هاي روابط بین فردي و اجتماعی به کار برده می شود (دالبرگ9 و همکاران، 2019). آموزش حل مسئله ي اجتماعي موجب افزايش خودكنترلي، خودكارآمدي و كاهش تكانشوري دانش آموزان مي شود (دادفر، 1401: 348). حل مسئله ي اجتماعي فرايندي است شناختي كه به وسيله ي آن فرد مي كوشد راه حل مناسبي را براي يك مشكل پيدا كند. آموزش حل مسئله، فرآيندي ساده است كه به راحتي مي توان آن را آموخت. در اين رويكرد فرد مي آموزدكه چگونه به شيوه ها ي صحيح و كار آمد، مشكل را تعريف و بررسي نمود، براي حل آن اقدام نمايد (عطادخت و همکاران، 1400: 32). با توجه به افزایش دلزدگی تحصیلی در دانش آموزان و همچنین کاهش خودپنداره درسی آنان در سال های اخیر بدلایل مختلف از جمله بیکاری خیل عظیمی از نیروهای تحصیل کرده در کشور، بررسی عوامل موثر بر بهبود خودپنداره و کاهش دلزدگی تحصیلی دانش آموزان، می تواند در برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های مسئولین نظام آموزشی کشور مثمرثمر واقع گردد. شهرستان شیراز به عنوان یکی از قطب های علمی کشور نیز از این انر مثتثنی نبوده و برای بهبود پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، انجام چنین مطالعات دارای ضرورت فراوان می باشد که مورد غفلت واقع شده است. با توجه به مباحث مطرح شده، هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر مهارت حل مسئله ی اجتماعی در کاهش دلزدگی تحصیلی و بهبود خودپنداره درسی دانش آموزان دوره متوسطه ناحیه دو شهر شیراز، خواهد بود و مسئله اصلی تحقیق به شکل زیر مطرح می شود: آیا مهارت حل مسئله ی اجتماعی در کاهش دلزدگی تحصیلی و بهبود خودپنداره درسی دانش آموزان دوره متوسطه ناحیه دو شهر شیراز، تاثیر معناداری دارد؟
پیشینه پژوهش
در پژوهشی با عنوان ارزیابی مدل نقش مهارت حل مسئلۀ اجتماعی و سرمایۀ روانشناختی بر فرسودگی (دلزدگی) تحصیلی با میانجی‌گری کمک‌طلبی از همسالان و وجدان تحصیلی دانش‌آموزان دورۀ پیش‌دانشگاهی رشتۀ علوم تجربی ناحیۀ یک اردبیل، توسط فطین و همکاران (1403)، نشان دادند، مهارت حل مسئلۀ اجتماعی و سرمایۀ روانشناختی بر فرسودگی تحصیلی اثر منفی دارد. علاوه بر این، اثر منفی کمک‌طلبی تحصیلی به‌عنوان متغیر میانجی در رابطۀ بین حل مسئلۀ اجتماعی و فرسودگی تحصیلی نیز به تأیید رسید. همچنین اسماعیلی شاد و همکاران (۱402: 8)، در مطالعه ای اقدام به مفهوم شناسی فرسودگی (دلزدگی) تحصیلی و عوامل موثر بر آن نموده اند. فرسودگی تحصیلی می تواند کلید فهم درک رفتارهای مختلف دانشجویان مانند عملکرد تحصیلی دردوران تحصیل باشد. فرسودگی تحصیلی می تواند به عنوان یک واکنش روانشناختی در فراگیرانی که در فضای آموزشی دچار خستگی، کسالت، دلزدگی و... هستند، مطرح شود که این امر می تواند ناشی از تفاوت بین توانایی فراگیر و انتظارات خودش یا دیگران برای موفقیت در تحصیل باشد. فرسودگی تحصیلی علاوه بر تاثیر بر روی ابعاد مختلف زندگی فردی در دانشجویان، اثرات منفی متعددی نیز برشرایط تحصیلی و خانوادگی آنان دارد. عوامل مختلفی در ایجاد فرسودگی تحصیلی دخیل است. فخرایی راد و علیزاده موسوی (۱401: 65)، در مطالعه ای به بررسی اثر بخشی آموزش مهارت ابراز وجود و حل مساله بر خودپنداره دانش آموزان پرداخته اند. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش ابراز وجود و حل مساله به طور معناداری باعث بهبود خودپنداره در دانش آموزان می شود. به عبارت دیگر آموزش ابراز وجود و حل مساله می تواند به دانش آموزان کمک کند تا با آشنایی با توانمندی های خود و نحوه ابراز وجود به شکل مناسب و حل مسایل و سازگاری بیشتر با شرایط خودپنداره متناسبی برای خود متصور شوند و این به نوبه خود باعث افزایش خودکارآمدی آنها می شود. زراعت و غفوريان (1399: 27)، در مطالعه ای به بررسی اثربخشي آموزش مهارت حل مساله بر خودپنداره تحصيلي دانشجويان پرداختند. نتایج نشان داده است که آموزش مهارت هاي حل مساله به دانشجويان، باعث توانمندي و ارتقاي مفهوم خود تحصيلي و پيشرفت تحصيلي دانشجويان مي شود و بايد در برنامه هاي آموزشي مورد توجه قرار گيرد. ویسی کهره و همکاران (2022)، در مطالعه ای به بررسی اثربخشی آموزش حل مسئله بر خودپنداره تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی در شهر هولیلان پرداختند. خودپنداره تحصیلی، یکی از عوامل مؤثر بر عملکرد تحصیلی و نگرش کلی فرد نسبت به توانایی های خود در رابطه با یادگیری مدرسه است. با توجه به یافته ها، آموزش حل مسئله باعث افزایش دانشجویان دانشگاهی خودپنداره می شود. نتيجه گيري: با به كارگيري روش حل مسئله، دانش آموزان دانشگاهي خودپنداره را افزايش داده اند. فیروزآبادی (2020)، در مطالعه ای اقدام به بررسی اثر بخشی مهارت های حل مسئله در خودپنداره تحصیلی دانش آموزان با معلولیت یادگیری نموده اند. نایج آزمون تتحلیل رگرسیون در این مطالعه نشان داده است که مهارت های حل مساله موجبات افزایش خودپنداره تحصیلی دانش آموزان معلول را فراهم نموده است. بهجو (2019: 34)، در مطالعه ای اقدام به بررسی رابطه بین خودکارآمدی، خودپنداره تحصلی، مهارت حل مساله و دستیابی به موفقیت زبان خارجی نموده اند. نتایج آزمون مارتیس همبستگی نشان داده است که رابطه معناداری بین متغیرهای خودکارآمدی، خودپنداره تحصلی، مهارت حل مساله و دستیابی به موفقیت زبان خارجی برقرار بوده است. روسمانلوو (2020)، در مطالعه ای به بررسی رابطه بین موفقیت، منبع کنترل، خودپنداره، حل مسئله اجتماعی و کسب مهارت اجتماعی در کودکان پرداختند. نتایج این مطالعه حاکی از وجود رابطه معنادار بین موفقیت، منبع کنترل، خودپنداره، حل مسئله اجتماعی و کسب مهارت اجتماعی در کودکان بوده است.
روش‌شناسی
یافته‌ها
جهت بررسی فرضیه، مهارت حل مسئله ی اجتماعی در کاهش دلزدگی تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه ناحیه دو شهر شیراز تاثیر معناداری دارد، از آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیری (ANCOVA) روی نمرات پس آزمون، با کنترل پیش آزمون انجام گرفت.
[1] - Pekran
[2] - Education boredom
[3] - Daschmann
[4] - Education self-concept
[5] - Trautwein
[6] -Cokley
[7] - Lent
[8] - Social problem solving skills
[9] - Dalberg
جدول 1. نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیری برای بررسی تأثیر مهارت حل مسئله ی اجتماعی در
کاهش دلزدگی تحصیلی دانش آموزان
منبع تغییرات | مجموع مجذورات | درجه آزادی | میانگین مجذورات | F | معناداری | مجذور اتا |
پیشآزمون | 641/0 | 1 | 641/0 | 909/4 | 033/0 | 117/0 |
گروه | 914/7 | 1 | 914/7 | 647/60 | 001/0 | 621/0 |
خطا | 828/4 | 37 | 13/0 |
|
|
|
جدول 1، نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیری برای بررسی تأثیر مهارت حل مسئله ی اجتماعی در کاهش دلزدگی تحصیلی دانش آموزان را نشان میدهد. همانگونه که مشاهده میشود، پس از تعدیل نمرات پیش آزمون دلزدگی تحصیلی، بین دو گروه آزمایش و کنترل در پس آزمون تفاوت معناداری وجود دارد (001/0=P؛ 647/60=37و1F). بنابراین فرض صفر مبتنی بر عدم تفاوت دو گروه رد میشود. به عبارتی مهارت حل مسئله ی اجتماعی در کاهش دلزدگی تحصیلی دانش آموزان مؤثر است و این تأثیر معنادار میباشد (01/0>P). با توجه به مقدار مجذور اتا (621/0 =2ŋ Partial) رابطه نیرومندی بین متغیر مستقل و وابسته در متغیر دلزدگی تحصیلی وجود دارد. در واقع 621/0 تغییر در متغیر دلزدگی تحصیلی ناشی از تغییر در متغیر مستقل است.
جهت بررسی مهارت حل مسئله ی اجتماعی در بهبود خودپنداره درسی دانش آموزان دوره متوسطه ناحیه دو شهر شیراز تاثیر معناداری دارد. از آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیری (ANCOVA) روی نمرات پس آزمون، با کنترل پیش آزمون انجام گرفت.
جدول 2. نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیری برای بررسی تأثیر مهارت حل مسئله ی اجتماعی در
بهبود خودپنداره درسی دانش آموزان
منبع تغییرات | مجموع مجذورات | درجه آزادی | میانگین مجذورات | F | معناداری | مجذور اتا |
پیشآزمون | 011/0 | 1 | 011/0 | 089/0 | 767/0 | 002/0 |
گروه | 119/16 | 1 | 119/16 | 612/129 | 001/0 | 778/0 |
خطا | 601/4 | 37 | 124/0 |
|
|
|
جدول 2، نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیری برای بررسی تأثیر مهارت حل مسئله ی اجتماعی در بهبود خودپنداره درسی دانش آموزان را نشان میدهد. همانگونه که مشاهده میشود، پس از تعدیل نمرات پیش آزمون خودپنداره درسی، بین دو گروه آزمایش و کنترل در پس آزمون تفاوت معناداری وجود دارد (001/0=P؛ 612/129=37و1F). بنابراین فرض صفر مبتنی بر عدم تفاوت دو گروه رد میشود. به عبارتی مهارت حل مسئله ی اجتماعی در بهبود خودپنداره درسی دانش آموزان مؤثر است و این تأثیر معنادار میباشد (01/0>P). با توجه به مقدار مجذور اتا (778/0 =2ŋ Partial) رابطه نیرومندی بین متغیر مستقل و وابسته در متغیر خودپنداره درسی وجود دارد. در واقع 778/0 تغییر در متغیر خودپنداره درسی ناشی از تغییر در متغیر مستقل است.
به منظور بررسی فرضیه سوم: میزان دلزدگی تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر دوره متوسطه ناحیه دو شهر شیراز تفاوت معناداری دارند. از آزمون t برای گروه‌های مستقل استفاده شد. نتایج مربوط به آن در زیر ارائه شده است (میزان دلزدگی تحصیلی پس از آزمون لحاظ شده است).
جدول 3. آزمون t مستقل برای بررسی تفاوت دلزدگی تحصیلی دانش آموزان
آزمون | گروه ها | تعداد | میانگین | انحراف استاندارد | مقدار T | معناداری |
t مستقل | پسران | 10 | 40/2 | 269/0 | 196/0 | 846/0 |
دختران | 10 | 36/2 | 258/0 |
جدول 3، آزمون t مستقل برای بررسی تفاوت دلزدگی تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر را نشان میدهد. همانگونه که مشاهده میشود، مقدار t محاسبه شده برابر با 196/0=t به دست آمده است که از لحاظ آماری معنادار نشده است (05/0<P). از این رو می‌توان گفت که میزان دلزدگی تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری نداشته است.
به منظور بررسی فرضیه چهارم: میزان خودپنداره درسی دانش آموزان دختر و پسر دوره متوسطه شهرستان ممسنی تفاوت معناداری دارند. از آزمون t برای گروه‌های مستقل استفاده شد. نتایج مربوط به آن در زیر ارائه شده است (میزان خودپنداره درسی پس از آزمون لحاظ شده است).
جدول 4. آزمون t مستقل برای بررسی تفاوت دلزدگی تحصیلی دانش آموزان
آزمون | گروه ها | تعداد | میانگین | انحراف استاندارد | مقدار T | معناداری |
t مستقل | دختران | 10 | 62/4 | 234/0 | 773/6 | 001/0 |
پسران | 10 | 18/4 | 379/0 |
نتایج جدول 4، نشان می دهد که مقدار t برابر با 773/6 به دست آمده است که از لحاظ آماری معنادار شده است (05/0>P). از این رو می‌توان گفت که میزان خودپنداره درسی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری داشته است.
بحث و نتیجه گیری
نتایج فرضیه اول. نشان می دهد که زمانی که دانش آموزان در معرض آموزش مهارت های حل مسئله ی اجتماعی قرار می گیرند و میزان مهارت های آنان بهبود پیدا می کنند و راحت تر با مشکلات روبرو می شوند، کمتر احساس ترس می کنند، بدنبال پیدا کردن راه حل های جدید هستند و...، بهتر می توانند مسائل و مشکلات تحصیلی خود را رفع نموده و در نتیجه میزان دلزدگی تحصیلی آنها کاهش می یابد. بطور کلی؛ وقتي مهارت هاي حل مسأله وجود داشته باشد، به عنوان يك سپر در مقابل وقايع منفي عمل مي كند. نتایج این فرضیه با مبانی نظری و همچنین مطالعات انجام شده داخلی و خارجی از جمله فطین و همکاران (1396) مطابقت و همخوانی داشته و در یک راستا بوده اند.
نتایج فرضیه دوم بیانگر این است که دانش آموزان با بهره جستن از آموزش مهارت هاي حل مسأله و مراحل آن، نكات مهم مربوط به نحوه برخورد با مشكل، از جمله تعمق و تأمل پيرامون مسأله، تعريف مشكل، بازشناسي مشكل، در نظر گرفتن راه حل هاي مختلف و متعدد و انتخاب بهترين راه حل را آموخته اند و به این شکل می توانند دیدگاه مثبت تر و بهتری نسبت به خویش و توانایی های خویش برای پیشرفت تحصیلی داشته باشند و بتوانند عملکرد تحصیلی بهتری را از خود نشان دهند. نتایج این فرضیه با مبانی نظری و همچنین مطالعات انجام شده داخلی و خارجی از جمله علیزاده موسوی (۱401)، زراعت و غفوريان (1399)، ویسی کهره و همکاران (2022) و فیروزآبادی (2020) مطابقت و همخوانی داشته و در یک راستا بوده اند.
نتایج فرضیه سوم نشان می دهد که میزان دلزدگی تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری نداشته است. این نتیجه بیانگر این است که با توجه به مشکلات عدیده از جمله بیکاری سطح بالایی از نیروهای تحصیل کرده کشور، میزان دلزدگی تحصیلی در بین دانش آموزان افزایش یافته و فرقی بین دانش آموزان دختر و پسر در این زمینه وجود ندارد.
نتایج فرضیه چهارم نشان می دهد که میزان خودپنداره درسی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری داشته است. این نتیجه تاییدی بر فرضیه چهارم تحقیق می باشد. نتایج این فرضیه بیانگر این است که دانش آموزان دختر انگیزش و اعتماد بیشتری به خود داشته و سطح بالاتری از خودپنداره درسی را نشان می دهند.
منابع
اسماعیلی شاد، بهرنگ؛ یزدانی، شهربانو؛ صفری، مهدی؛ سیاح، مجتبی. (۱402). مفهوم شناسی فرسودگی (دلزدگی) تحصیلی و عوامل موثر بر آن، کنفرانس ملی رویکردهای نوین علوم انسانی در قرن 21.
افشون، محمد. (1403). نقش واسطه‌گری خودپنداره تحصیلی در رابطه بین سبک‌های یادگیری و سازگاری تحصیلی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
دادفر، عليرضا. (1401)، اثربخشي آموزش مهارت حل مساله بر كاهش مشكلات رفتاري دانش آموزان. علوم رفتاري. 7(4): 347-353.
زراعت، زهرا؛ غفوريان، عليرضا. (1399). اثربخشي آموزش مهارت حل مساله بر خودپنداره تحصيلي دانشجويان، راهبردهاي آموزش در علوم پزشكي، 2(1). 27-28.
عطادخت، اکبر؛ نوروزی، حمید؛ غفاری، عذرا. (1400). تأثیر آموزش حل مسئله اجتماعی در ارتقای بهزیستی روان شناختی و تاب آوری کودکان، ناتوانی های یادگیری، 3(2). 32-33.
علی زاده، اسد؛ موسوی، یحیی. (1401). مقایسه تاثیر روش تدریس حل مساله با روش تدریس کاوش‌گری بر مهارت‌های حل مساله اجتماعی دانش آموزان دختر در درس علوم اجتماعی پایه پنجم ابتدایی. پژوهش در برنامه ریزی درسی. 2(9)، 78-63.
فطین، شهاب؛ حسینیان، سیمین؛ اصغرنژاد فرید، علی اصغر؛ ابوالمعالی، خدیجه. (1403). ارزیابی مدل نقش مهارت حل مسئلۀ اجتماعی و سرمایۀ روانشناختی بر فرسودگی (دلزدگی) تحصیلی با میانجی‌گری کمک‌طلبی از همسالان و وجدان تحصیلی، پژوهش نامه روانشناسی مثبت، 3(3). 17-18.
Behjoo, B. (2019). The Relationship among Self -Efficacy, Academic Self-Efficacy, Problem Solving Skills and Foreign Language Achievement. Master ‘S Thesis Department of Foreign Language Teaching. Hacettepe University Graduate School of Social Sciences. 34-35. (in Persian).
Cokley, K. Patel, N. (2021). A Psychometric Investigation of the academic self_concept of Asian American college students, Educational and Psychological Measurment, Vol. 69, Number 1,. 88-99.
Daschmann, E. C. Goetz, T., & Stupnisky, R. H. (2022). Testing the predictors of boredom at school: Development and validation of the precursors to boredom scales. British Journal of Educational Psychology. 81, 421–440.
Dalberg, L.M., Tze, V.M.C., & Goetz, T. (2019). Examining boredom: Different causes for different coping profiles. Learning and Individual Differences, 37, 255–261.
Firozabadi S. (2020). The effectiveness of problem-solving skills on academic self-concept in students with learning disabilities. International Journal of Advanced Research in Management and Social Sciences. 3(2): 25-27. (in Persian).
Lent, R. W., Braown, S. D., & Gore, P. A. (2019). Discriminantand Predictive Validity of Academic Self- Concept, Academic Self-Efficacy, and Mathematics- Specific. Journal of Counseling Psychology, 44, 307-315.
Pisinchen, H. W. (2004). Reciprocal effects between academic self-concept, self-esteem, achievement, and attainment over seven adolescent years: Unidimensional and multidimensional perspectives of self-concept. Personalityand Social Psychology Bulletin. 34, 542–552.
Pekrun, R., Goetz, T., & Perry, R. P. (2005). Achievement Emotions Questionnaire (AEQ). User’s manual. Munich, Germany: Department of Psychology, University of Munich. 11-13.
Pekrun, R., Goetz, T., Daniels, L. M., Stupnisky, R. H., & Perry, R. P. (2023). Boredom in achievement settings: exploring controlevalue antecedents and performance outcomes of a neglected emotion. Educational Psychology, 102(3), 531–549.
Russomano, L. (2020). Achievement, Locus of Control, Self-Concept, Social Problem Solving Training and the Acquisition of Prosocial Skills in Children. Seton Hall University Dissertations and Theses (ETDs). 254.
Trautwein, U., Lüdtke, O., Köller, O. & Baumert, J. (2020). Self-esteem, academic self-concept, and achievement: How the learning environment moderates the dynamics of self-concept. Personality and Social Psychology. 90(2), 334-349.
VeisiKahre S, Imani S, Yosef Zade MR, VeisiPour M, Moradhaseli Y, Amiri, RK. (2022). Effectiveness of problem solving Training on self concept academic high school students in holillan kahreh. Int J Educ Psychol Res. 131-134
Quarterly Journal of Educational Psychology Skills
Islamic Azad University Tonekabon Branch
Vol. 16, No. 1, spring 2025, No 61
The effect of social problem solving skills in reducing Education boredom and improving Education self-concept
Sirous Hadadnia1
1) Department of Educational Sciences, Noorabad Mamasani C., Islamic Azad University, Noorabad Mamasani, Iran.
|
Abstract
The purpose of this study was to investigate the effect of social problem solving skills in reducing Education boredom and improving Education self-concept of high school students in district two of Shiraz city. In terms of purpose, this research was applied, and in terms of nature and method, it was a descriptive, semi-experimental type with two groups, and in terms of time, it was cross-sectional. The statistical population of this research included all the secondary school students of the two districts of Shiraz in the number of 785 people, according to purposeful sampling, 40 people (pre-test and post-test groups) were tested. In this research, Desorilla and Goldfried's model was used to teach social problem solving skills. To measure the Education self-concept of the students, the questionnaire of Yasen Chen (2004) and the questionnaire of Pakran et al. The collected data were statistically analyzed using SPSS software and at two levels of descriptive statistics and inferential statistics (independent t-test and one-way analysis of covariance). The results of the covariance analysis test showed that social problem solving skills have a significant effect on reducing Education boredom and improving students' Education self-concept. Also, the results of the independent t-test showed that there was no significant difference in the level of Education boredom of female and male students, but the level of Education self-concept of female students was higher than that of boys.
Keywords: Social problem solving skills, Education boredom, Education self-concept
|
