Investigating the impact of block and institutional ownership on cash retention policies in companies listed on the Tehran Stock Exchange.
Subject Areas : Corporate governance
Amirmohammad Bakhtiari
1
,
Mohadese Beigom Jalali
2
,
Saeed Brati
3
,
Shima Mirarabrazi
4
1 - MSc. Student, Department of Accounting, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood, Iran
2 - Assistant Prof, Department of Accounting, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood, Iran.
3 - Assistant Prof, Department of Accounting, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood. Iran.
4 - PhD Candidate, Department of Accounting, Aliabad katul Branch, Islamic Azad University, Aliabad katul, Iran.
Keywords: Block Ownership, Institutional Ownership, Cash Holding Policies, Companies admitted to the stock exchange,
Abstract :
This research investigates the impact of block ownership and institutional ownership on the cash holding and cash retention policies of companies listed on the Tehran Stock Exchange. The research method employed is library-based, utilizing domestic and international sources, references, and articles. Relevant data was gathered through various databases of the Tehran Stock Exchange, including financial statements and accompanying explanatory notes provided by listed companies. For this purpose, data from 104 accepted and listed companies on the Tehran Stock Exchange were analyzed for the period between 2019 and 2023. To examine each of the hypotheses presented in this paper, regression models were used. The results of this research indicate that the independent variables, block ownership and institutional ownership, do not have a significant impact on companies' cash holdings. Therefore, it can be concluded that there is no meaningful relationship between block ownership and institutional ownership and the cash holding and cash retention policies of companies listed on the Tehran Stock Exchange.
• پورغفار، جواد؛ قادر زاده؛ اسکویی، سیامک. (1400) . بررسی رابطه نگهداشت وجه نقد، سرمایه در گردش و پرداخت سود سهام با سیاست های سرمایه گذاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، چشم انداز حسابداری و مدیریت، 4 (38) ص 1-19.
• رنجبر ناوی، رستم؛ چناری، حسن . مالکیت متمرکز، بلوکه سهام و تاخیر در گزارش حسابرسی. تابستان 1400، شماره 20 رتبه c دانشگاه آزاد ص 77-87.
• زیبا مقدم؛ مرتضی خانلاری. (1399) بررسی تاثیر مالکیت نهادی بر رابطه بین تجدید ارائه صورت های مالی و سطوح مختلف نگهداشت وجه نقد در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه چشم انداز حسابداری و مدیریت، دوره 3، شماره 21، ص 97-112.
• شمس الدینی، کاظم؛ نعمتی، میثم. (1400) بررسی رابطه پایداری مالکیت نهادی با مدیریت سود با لحاظ اهرم مالی شرکت. مجله دانش حسابداری، 12 (4) ص 155-77.
• شهبازی، مرتضی. تاثیر مالکیت خانوادگی بر عملکرد شرکت در زمان بحران مالی. بهار 1401، شماره 84 ص 697-718.
• عزیز کرد، منصور؛ محمدی، مجید؛ گل دوست 1394، بررسي رابطة بين ويژگي هاي حاكميت شركتي و وجه نقد نگهداري شده، بررسی های حسابداری و حسابرسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، دوره 22 شماره 2، ص 278-263.
• غلامرضا پور؛ کاظمی؛ امیر نیا؛ عرب. بررسی تجربی نظریه های نمایندگی و ذینفعان در تبیین رابطه بین عملکرد کارکنان و نگهداشت وجه نقد شرکت. فصلنامه علمی دانش حسابداری مالی، مقاله پژوهشی، دوره 8، شماره 4 ، زمستان 1400 ص 187-169.
• فروغی، داریوش؛ امیری، هادی؛ فرزادی، سعید. (1395) بررسی تاثیر سازوکارهای نظارتی سهامداران نهادی بر رابطه جریانهای نقدی و تغییرات سطح نگهداشت وجه نقد شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران، دانش حسابرسی، سال 16 شماره ، 62 ، صص 63-78.
• کرمی، غلامرضا؛ بیک بشرویه، سلمان؛ ایزد پور، مصطفی. (1400) . بررسی تاثیر مالکیت نهادی و تمرکز مالکیت بر کارایی سرمایه گذاری در نیروی انسانی. تحقیقات مالی، 23 (4) ص 653-665.
• موسوی، سید رضا؛ جباری، حسین؛ طالب بیدختی، عباس. (1394) حاکمیت شرکتی و تجدید ارائه صورت های مالی، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی ( پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی) دوره 7، شماره 25، صص97-119.
• نصیری، محمد؛ یغمایی؛ علیشاه، ایوب. (1398)، به بررسی تاثیر تجدید ارائه صورت های مالی بر سیاست نگهداشت وجه ، پژوهشهای تجربی حسابداری ،دوره 9 ، شماره 1 ، ص 123-142.
• وارث، حامد؛ صلواتی زاده، علی؛ بنا زاده، محمدجواد. (1401) بررسی تجربی تاثیر حاکمیت شرکتی در کارایی تخصیص سرمایه شرکت های عمومی. مدیریت دولتی، 14 (4) ص 509-530.
• Azizkord, Mansour; Mohammadi, Majid; Goldoust. (2015). Investigating the Relationship between Corporate Governance Characteristics and Cash Holdings. Accounting and Auditing Reviews, Faculty of Management, University of Tehran, Volume 22, Number 2, pp. 263-278. (in persian)
• Biome, L. Booth, and S. Cleary (2004). Do Emerging Market Firms Follow Different Dividend Policies from U.S. Firms, The Journal of Financial Research, XXLI, 371–387.
• Chen, H., He, H., & Wang, X. (2023). The effect of block ownership on corporate liquidity policies and capital structure: Evidence from the UK. Journal of Corporate Finance .70, 101865.
• Chen, Haiyao, et al. "The effect of block ownership on corporate liquidity policy and capital structure." Journal of Financial Economics 150.1 (2023): 233-260.
• Foroughi, Dariush; Amiri, Hadi; Farzadi, Saeed. (2016). Investigating the Impact of Institutional Shareholder Monitoring Mechanisms on the Relationship between Cash Flows and Changes in the Level of Cash Holdings of Companies Listed on the Tehran Stock Exchange. Audit Knowledge, Year 16, Number 62, pp. 63-78. (in persian)
• Gholamreza Pour; Kazemi; Amirnia; Arab. An Empirical Investigation of Agency and Stakeholder Theories in Explaining the Relationship between Employee Performance and Corporate Cash Holdings. Journal of Financial Accounting Knowledge, Research Article, Volume 8, Number 4, Winter 2022, pp. 169-187. (in persian)
• Gómez-Belmar, T., Vadillo, F. J., & Vila, J. (2023). Block ownership and cash holding and investment policies: Evidence from Europe. Journal of Financial Economics, 151, 101814.
• Gupta, Raj, et al. "The Role of Institutional Ownership and Shareholder Activism in Corporate Liquidity Policies." Journal of Financial Economics (2024).
• Gupta, R., Raj, S., & Sahay, A. (2024). Institutional ownership, shareholder activism, and corporate cash holdings policy: Evidence from emerging markets. Journal of Emerging Market Finance, 23(2), 189-222.
• Jensen, M. (1986). Agency costs of free cash flow, corporate finance and takeovers. American Economic Review, 76, 323–329.
• Jensen, M. C. (1986). Agency Costs of Free Cash Flow, Corporate Finance, and Takeovers. The American Economic Review, Vol. 76, Pp. 323-329.
• Jensen, M.C., Meckling, W.H. (1986). Theory of the firm: Managerial be haviour, agency costs and ownership structure. Journal of Financial Economics, 3(3), 305– 360.
• Jones, Michael, et al. "The effect of block ownership on corporate liquidity policy and R&D investment." Journal of Financial Economics (2024). Forthcoming.
• Jones, Michael, et al. "The Impact of Institutional Ownership on Corporate Liquidity Policies and R&D Investment." Journal of Financial Economics (2024).
• Karami, Gholamreza; Beyk Bashrouyeh, Salman; Izadpour, Mostafa. (2021). Investigating the Impact of Institutional Ownership and Ownership Concentration on Investment Efficiency in Human Capital. Financial Research, 23(4), pp. 653-665. (in persian)
• King, S., Luo, X., & Wang, X. (2022). The role of block ownership and shareholder activism on corporate liquidity policies: Evidence from the United States. Journal of Financial Economics, 145(3), 545-572.
• King, Steven J., et al. "Block ownership and corporate liquidity policy." Journal of Financial Economics 145.2 (2022): 337-362.
• Kim, J. (2005). Block holders and corporate governance, Unpublished PhD Dissertation, Michigan State University.
• Lee. K. W., (2011), "Organizational Structure and Earnings Management" Journal of Accounting Auditing Finance. Vol.22 No.2 pp. 333-338.
• Mousavi, Seyed Reza; Jabbari, Hossein; Taleb Bidokhti, Abbas. (2015). Corporate Governance and Financial Statement Restatements. Financial Accounting and Auditing Research (Journal of Financial Accounting and Auditing Research), Volume 7, Number 25, pp. 97-119. (in persian)
• Nassiri, Mohammad; Yaghmaei; Alishah, Ayoub. (2019). Investigating the Impact of Financial Statement Restatements on Cash Holding Policy. Empirical Studies in Accounting, Volume 9, Number 1, pp. 123-142. (in persian)
• Ozkan, A. , Ozkan, N. , (2004). "Corporate cash holding: An empirical investigation of UK companies", Journal of Banking & Finance. 28, 2103-2134.
• Pourghafar, Javad; Ghaderzadeh; Eskooi, Siamak. (2021). Investigating the Relationship between Cash Holding, Working Capital, and Dividend Payout with Investment Policies in Companies Listed on the Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Management Perspective, 4(38), pp. 1-19. (in persian)
• Ranjbar Navi, Rostam; Chenari, Hassan. Concentrated Ownership, Blockholding, and Audit Report Lag. Summer 2021, Number 20, Category C, Islamic Azad University, pp. 77-87. (in persian)
• Shahbazi, Morteza. The Impact of Family Ownership on Firm Performance During a Financial Crisis. Spring 2022, Number 84, pp. 697-718. (in persian)
• Shamsoddini, Kazem; Nemati, Meysam. (2021). Investigating the Relationship between Institutional Ownership Stability and Earnings Management Considering the Company's Financial Leverage. Journal of Accounting Knowledge, 12(4), pp. 77-155. (in persian)
• Vares, Hamed; Salavati Zadeh, Ali; Bana Zadeh, Mohammad Javad. (2022). An Empirical Investigation of the Impact of Corporate Governance on Capital Allocation Efficiency of Publicly Listed Companies. Public Administration, 14(4), pp. 509-530. (in persian)
• Wang, Yang, et al. "The effect of block ownership on corporate liquidity policy in China." Journal of Corporate Finance 50 (2021): 101752.
• Ziba Moghadam; Morteza Khanlari. (2021). Investigating the Impact of Institutional Ownership on the Relationship between Financial Statement Restatements and Different Levels of Cash Holdings in Companies Listed on the Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Management Perspective, Volume 3, Number 21, pp. 97-112. (in persian)
Investigating the Effect of Block and Institutional Ownership on Cash Holding Policies in Companies Listed on Tehran Stock Exchange
Amir Mohammad Bakhtiari*1, Mohadeseh Beigom Jalali2, Saeed Barati3, Shima Mirarab Razi4
Abstract
In this research, the effect of block ownership and institutional ownership on cash holding policies of companies listed on Tehran Stock Exchange was studied and analyzed. The research method employed was library-based, and domestic and international sources, references and articles were used. The relevant data was gathered through various databases of Tehran Stock Exchange including financial statements and explanatory notes provided by the companies listed on the Stock Exchange. For this purpose, the data from 104 companies listed on Tehran Stock Exchange was analyzed in the period between 2019 and 2023. In order to examine each of the hypotheses presented in this paper, regression models were used. The results of this research indicated that the independent variables of the research, i.e. block ownership and institutional ownership did not have a significant effect on companies' cash holdings. Therefore, it can be concluded that there is no meaningful relationship between block ownership and institutional ownership and cash holding policies of companies listed on the Tehran Stock Exchange.
Keywords: Block Ownership, Institutional Ownership, Cash Holding Policies, Companies admitted to the stock exchange.
|
بررسی تاثیر مالکیت بلوکی و نهادی بر سیاست های نگهداری وجه نقد در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
امیرمحمد بختیاری*5، محدثه بیگم جلالی6، سعید براتی7، شیما میرعرب رضی8
چکیده در این تحقیق تاثیر مالکیت بلوکی و مالکیت نهادی بر سیاستهای نگهداری وجهنقد در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است . روش تحقیق انجام شده پیرامون این موضوع کتابخانه ای بوده و از منابع ، ماخذ و مقالات داخل و خارج از کشور استفاده شده است و همچنین اطلاعات مربوطه و استفاده شده از طریق مراجعه به انواع بانکهای اطلاعاتی سازمان بورس، ارقام مربوط به صورتهای مالی و یادداشتهای توضیحی همراه و ارائه شده توسط شرکت های بورس اوراق بهادار جمع آوری شده است. بدین منظور از اطلاعات جمع آوری شده مربوط به 104 شرکت مورد پذیرش در بورس اوراق بهادار در بازه زمانی بین سالهای 1398 الی سال 1402 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در نهایت به منظور بررسی هر یک از فرضیه های ارائه شده در این مقاله از مدل های رگرسیونی استفاده گردیده است. نتایج به دست آمده این تحقیق نشان می دهد که متغیرهای مستقل تحقیق، شامل مالکیت بلوکی و مالکیت نهادی تاثیر گذار بر وجه نقد شرکت ها نمی باشد، بنابراین می توان گفت بین مالکیت بلوکی و مالکیت نهادی بر سیاستهای نگهداری وجه نقد در شرکتها ارتباط معناداری وجود ندارد. واژه های کلیدی: مالکیت بلوکی، مالکیت نهادی، سیاستهای نگهداری وجه نقد، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار.
|
[1] . Department of Accounting, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood, Iran.
*Corresponding Author: am.bakhtyari@iau.ir
[2] . Department of Accounting, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood, Iran.
[3] . Department of Accounting, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood, Iran.
[4] . Department of Accounting, Aliabad Katul Branch, Islamic Azad University, Aliabad Katul, Iran.
[5] . گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران. *نویسنده مسئول: am.bakhtyari@iau.ir
[6] . گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران.
[7] . گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران.
[8] . گروه حسابداری، واحد علی آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران.
مقدمه
مالکیت شرکتها به دو دسته کلی بلوکی و نهادی تقسیم می شود. مالکیت بلوکی به سهامدارانی اطلاق می شود که سهم قابل توجهی در شرکت دارند و می توانند بر تصمیم گیریهای آن تاثیر بگذارند. مالکیت نهادی به موسسات مالی مانند صندوقهای بازنشستگی، شرکتهای بیمه و بانکها اطلاق می شود که در سهام شرکت ها سرمایه گذاری می کنند. سیاستهای نگهداری وجه نقد به میزان پولی که شرکتها به صورت نقد یا معادل نقد نگه می دارند، اطلاق میشود. این سیاستها می توانند بر عوامل مختلفی مانند سودآوری، ریسک و فرصتهای سرمایه گذاری شرکت تاثیر بگذارند. وجهنقد به عنوان یکی از مهم ترین اجزای سرمایه در گردش همواره مورد توجه خاص مدیران و سرمایه گذاران قرار داشته است . نگهداشت وجهنقد در شرکت علیرغم وجود مزایایی چون توانایی انجام معاملات تجاری، توانایی مواجهه با وقایع احتمالی، انعطاف پذیری جهت تأمین مالی از محل منابع داخلی و اجتناب از، از دست رفتن فرصتهای سرمایهگذاری به هنگام محدودیت در تأمین مالی خارجی، زمینه ساز ایجاد مشکلاتی چون افزایش بالقوه سرمایه گذاریهای غیر بهینه به دلیل مسائل نمایندگی است (بیوم1 ، 2004). در حضور مسائل نمایندگی که از عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و مالکان سرچشمه میگیرد، مدیران مایلند به جای توزیع وجوه در دسترس بین سهامداران، وجوه را به نفع خود و به هزینه سهامدارن در شرکت نگهداری کنند. این امر باعث می شود که بازار به نگهداری وجوه مازاد که به دلیل مسائل نمایندگی شکلی پایدار به خود گرفته است، واکنشی منفی نشان داده و با کاهش بازده سهام، شرکت را جریمه نماید (لی2،2011). از طرفی،گاهی اوقات مدیران در وضعیتهایی قرار میگیرند که تصمیم هایشـان به نفع سـهامداران شـرکت نبوده و متمـایل به سرمایهگذاری جریان وجه نقد آزاد در پروژههایی هستند، که منافع شخصی را از طریق دنبال کردن رویه برنامه ریزی مناسب، و نادیده گرفتن ارزش فعلی منفی پروژهها، به همراه داشته باشد (کیم3 و همکاران، 2005). این فعالیتهای سرمایهگذاری بطور متوسط، ممکن است بازگشتهایی را ایجاد کنند که از هزینه سرمایه کمتر هستند. بدین ترتیب ، جریان وجهنقد آزاد ، عدم بکارگیری از داراییها (غیر کارا) را افزایش میدهد (جنسن4، 1986).
تحقیقات متعددی در مورد تاثیر مالکیت بلوکی و نهادی بر سیاستهای نگهداری وجه نقد در شرکتها انجام شده است. این تحقیقات نشان داده اند که بین این دو نوع مالکیت و سیاستهای نگهداری وجه نقد رابطه پیچیده ای وجود دارد .یافتههای تحقیقات نشان میدهد که رابطه بین مالکیت و نگهداری وجه نقد پیچیده تر از آن چیزی است که قبلاً تصور میشد. تحقیقات آینده باید به بررسی این موضوع بپردازد که چگونه عوامل دیگر مانند صنعت، اندازه شرکت و ساختار حاکمیت شرکتی بر این رابطه تاثیر میگذارند. علاوه بر این، تحقیقات آینده باید به بررسی انگیزههای مالکیت بلوکی و نهادی در رابطه با سیاستهای نگهداری وجه نقد بپردازد. درک بهتر این انگیزهها می تواند به شرکتها در توسعه سیاستهای نگهداری وجه نقد کارآمدتر، کمک کند . تحقیق درباره نگهداری نقدینگی شرکتی یکی از موضوعات مرکزی در ادبیات مالی شرکتی در دو دهه گذشته بوده است. (آمس5 و همکاران، 2015) ادعا میکنند که دلیل افزایش این توجه ممکن است به دلیل افزایش نگهداری نقدینگی شرکتها در سراسر جهان باشد. روند رشدی در نگهداری نقدینگی شرکتی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس و شرکتهای خصوصی در هر دو کشور در حال توسعه و کشورهای توسعه یافته مشاهده میشود (گائو6 و همکاران، 2013؛ علمران و السبعي7، 2022). نگهداری نقدینگی شرکتی یک دارایی استراتژیک است که به ارزش شرکتی افزوده میکند (بیتس8 و همکاران، 2018). شرکتهایی که مقدار مناسبی وجه نقد دارند، توانایی بیشتری دارند و احتمال بقا در دورههای بحرانی مانند بحران مالی سالهای 2007–2009 (کمپلو9 و همکاران، 2011) و همچنین دوران ویروس کووید-19 (شیا10 و همکاران، 2022) دارند. ،از طرفی در رابطه بین نگهداری نقدینگی و ساختار مالکیت که پیشتر مورد مطالعه قرار گرفته است (برای مثال، هارفورد11 و همکاران، 2008؛ مگینسون12 و همکاران، 2014؛ لانکان13، 2020) کمتر به این سوال در مورد مالکیت بلوکهولدر توجه شده است، مطالعات قبلی روابط مثبت بین نگهداری نقدینگی شرکتی و مالکیت بلوکهولدر را گزارش کردهاند. در حالیکه این مطالعه با بررسی تأثیر مالکیت بلوکهولدر بر نگهداری نقدینگی شرکتها آغاز میشود، از دلایل ثبت شده در ادبیات در مورد اثر متفاوت ساختار مالکیت (بریکلی14 و همکاران، 1988؛ بوید و سولارینو15، 2016؛ آسنسیو-لوپز16 و همکاران، 2018) بهره میبرد و بین انواع مختلف مالکیت بلوکهولدر تمایز قائل میشود تا نتایج متضاد در ادبیات را توضیح دهد. در اولینگام ، ما دلایلی ارائه میدهیم و مییابیم که شرکتهایی که مالکیت بلوکهولدر بالاتری دارند، مقدار بیشتری وجه نقد نگه میدارند، که میتواند به واسطهی ریسک بالاتر این شرکتها و نگرانیهای نمایندگی کمتر به دلیل نظارت و مشارکت مالکان بلوکهولدر توضیح داده شود. سپس، ما بین مالکان بلوکهولدر استراتژیک تمیز میکنیم که معمولاً روابط تجاری با شرکتهای سرمایهگذاری خود دارند و موقعیتهای سرمایهگذاری خود را به مدت طولانی نگه میدارند، و مالکان بلوکهولدرهای مؤسساتی که معمولاً رابطه تجاری با شرکتهای سرمایهگذاری خود ندارند و انتظار میرود که به طور مؤثر شرکتهای سرمایهگذاری خود را نظارت کنند. ما مییابیم که رابطه بین نگهداری نقدینگی و مالکیت بلوکهولدر استراتژیک مثبت است، و رابطه بین نگهداری نقدینگی و مالکیت بلوکهولدر مؤسساتی منفی است. این پژوهش بر پایه پژوهشهای صورت گرفته در سایر کشورها بررسی تاثیر مالکیت بلوکی و نهادی بر سیاستهای نگهداری وجه نقد در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار می باشد. بنابراین ما در پی این هستیم که رابطه بین جریان نقد آزاد و کارایی داراییها را با ابزارهای کنترلی از جنبههای مختلف مکانیزم های راهبری شرکتی از قبیل مالکیت نهادی، مالکیت بلوکی بررسی کنیم. لذا پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که: مالکیت بلوکی و نهادی چه تاثیری بر روی سیاستهای نگهداری وجه نقد در شرکتهای قلمرو پژوهش دارد؟
پیشینه پژوهش
مطالعات گذشته نشان دادهاند که بین مالکیت بلوکی و سیاستهای شرکتی، از جمله سیاستهای نقدینگی، ارتباط وجود دارد. سهامداران عمده ممکن است انگیزه داشته باشند تا از منابع شرکت برای منافع خود استفاده کنند، که میتواند منجر به سیاستهای نقدینگی کمتر کارآمد شود. برخی تحقیقات نشان دادهاند که تمرکز مالکیت (یعنی زمانی که تعداد کمی از سهامداران اکثریت سهام شرکت را در اختیار دارند) با سیاستهای نقدینگی محافظهکارانهتر همراه است. این امر به این دلیل است که سهامداران عمده تمایل دارند ثبات شرکتی را حفظ کنند و از ریسکهایی که میتوانند ارزش سهام را کاهش دهند، اجتناب کنند. هویت سهامداران عمده نیز میتواند بر سیاستهای نقدینگی شرکت تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، مطالعات نشان دادهاند که شرکتهایی که توسط سرمایهگذاران نهادی (مانند صندوقهای بازنشستگی) کنترل میشوند، تمایل به سیاستهای نقدینگی محافظهکارانهتر نسبت به شرکتهایی دارند که توسط سرمایهگذاران فردی کنترل میشوند. کینگ17 و همکارانش (2022) دریافتند که مالکیت بلوکی با سطح نقدینگی شرکتها (مانند موجودی پول نقد و اوراق بهادار قابل معامله) ارتباط مثبت دارد. این اثر مثبت در شرکتهایی که تمرکز مالکیت بالایی دارند قویتر است. هیچ اثر قابلتوجهی از هویت سهامداران عمده بر رابطه بین مالکیت بلوکی و نقدینگی یافت نشد. یافتههای کینگ و همکاران (2022) نشان میدهد که مالکیت بلوکی میتواند تأثیر مثبتی بر سطح نقدینگی شرکتها داشته باشد. این اثر مثبت در شرکتهایی که تمرکز مالکیت بالایی دارند قویتر است. گومز، بلماران، ترزا18 و همکاران (2023) فرض میکنند که شرکتهایی با مالکیت بلوکی بالا در اروپا، وجه نقد و سرمایهگذاری کمتری نسبت به شرکتهایی با مالکیت بلوکی پایین دارند. مالکان بلوکی مشوقهای قوی برای حفظ ثبات شرکت در طول دورههای عدم اطمینان اقتصادی دارند. نگهداری وجه نقد بیشتر میتواند به شرکتها کمک کند تا در برابر شوکهای منفی و فرصتهای سرمایهگذاری غیرمنتظره محافظت کنند. با این حال، سرمایهگذاری کمتر میتواند منجر به از دست دادن فرصتهای رشد شود. گومز، بلماران، ترزا و همکاران (2023) انتظار دارند که این اثر متضاد منجر به رابطه منفی بین مالکیت بلوکی و سیاستهای نگهداری وجهنقد و سرمایهگذاری شود. چن، هایائو19 و همکارانش (2023) فرض میکنند که شرکتهایی با مالکیت بلوکی بالا در بریتانیا، وجهنقد و بدهی کمتری نسبت به شرکتهایی با مالکیت بلوکی پایین دارند. مالکان بلوکی مشوقهای قوی برای حفظ ثبات شرکت در طول دوره های عدم اطمینان اقتصادی دارند. نگهداری وجه نقد بیشتر میتواند به شرکت ها در برابر شوکهای منفی و فرصت های سرمایهگذاری غیرمنتظره کمک کند. بدهی کمتر میتواند خطر ورشکستگی را کاهش دهد. چن، هایائو و همکاران (2023) نمونه ای از 1143 شرکت غیرمالی فهرست شده در بورس اوراق بهادار لندن بین سالهای 2008 تا 2018 استفاده میکنند. آنها دریافتند که شرکتهایی با مالکیت بلوکی بالا در بریتانیا، وجه نقد و بدهی کمتری نسبت به شرکتهایی با مالکیت بلوکی پایین دارند. این اثر برای شرکتهایی که در صنایع با عدم اطمینان عملیاتی بالا فعالیت میکنند، قویتر است. یافتهها نشان میدهد که مالکیت بلوکی میتواند مکانیزمی مهم برای انضباط رفتار شرکتی در بریتانیا باشد.
گپتا، راج20 و همکاران (2024) شواهدی ارائه میکنند که نشان میدهد مالکیت نهادی میتواند از طریق فشار بر مدیران برای اتخاذ سیاستهای محافظهکارانهتر، سطح نقدینگی شرکتها را افزایش دهد. آنها همچنین دریافتند که فعالگرایی سهامداران با سطح نقدینگی شرکتها رابطه منفی و معناداری دارد. این رابطه برای شرکتهایی که در صنایعی با ریسک عملیاتی بالا فعالیت میکنند، قویتر است. نویسندگان شواهدی ارائه میکنند که نشان میدهد فعال گرایی سهامداران میتواند از طریق تشویق مدیران به اتخاذ سیاستهای کارآمدتر، سطح نقدینگی شرکتها را کاهش دهد.
گپتا، راج، و همکاران (2024) به بررسی تأثیر مالکیت نهادی و فعالگرایی سهامداران بر سیاستهای نقدینگی شرکتها میپردازد. این تحقیق نشان میدهد که مالکیت نهادی با سطوح بالاتر نقدینگی شرکتها مرتبط است. این رابطه برای شرکتهایی که در صنایع با ریسک عملیاتی بالا فعالیت میکنند، قویتر است. گپتا، راج، و همکاران (2024) بر این باورند که مالکیت نهادی، شرکتها را به حفظ سطوح نقدینگی بالاتر برای مقابله با ریسکهای احتمالی و حفظ ثبات عملیاتی تشویق میکند. فعالگرایی سهامداران نیز با سطوح بالاتر نقدینگی شرکتها مرتبط است. این رابطه برای شرکتهایی که عملکرد ضعیفی دارند یا در معرض تهدید تصاحب هستند، قویتر است. گپتا، راج، و همکاران (2024) بر این باورند که فعالگرایی سهامداران میتواند مدیران را به اتخاذ سیاستهای نقدینگی محافظهکارانهتر برای افزایش ارزش سهامدار سوق دهد. این تحقیق از یک نمونه شرکتهای آمریکایی استفاده میکند. ممکن است یافتهها به سایر کشورها یا زمینههای صنعتی تعمیمپذیر نباشد.
جونز، مایکل،21 و همکاران (2024) به بررسی تأثیر مالکیت نهادی بر سیاستهای نقدینگی شرکتها و سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه میپردازد. این تحقیق نشان میدهد که مالکیت نهادی با سطوح بالاتر نقدینگی شرکتها مرتبط است. این رابطه برای شرکتهایی که در صنایع با فناوری بالا فعالیت میکنند، قویتر است. نویسندگان بر این باورند که مالکیت نهادی، شرکتها را به حفظ سطوح نقدینگی بالاتر برای تامین مالی سرمایهگذاریهای آتی در تحقیق و توسعه تشویق میکند. مالکیت نهادی همچنین با سطوح بالاتر سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه شرکتها مرتبط است. این رابطه برای شرکتهایی که در صنایع با رقابت بالا فعالیت میکنند، قویتر است. نویسندگان بر این باورند که مالکیت نهادی، شرکتها را به سرمایهگذاری بیشتر در تحقیق و توسعه برای حفظ مزیت رقابتی خود تشویق میکند.
فرضیههای پژوهش
با توجه به نتایج تحقیقات مشابه انجام شده در این زمینه در داخل کشور فرضیهها در جهت اثبات این موضوع هستند که:
1) مالکیت بلوکی بر نگهداشت وجه نقد شرکت تاثیر دارد.
2) مالکیت بلوکی نهادی بر نگهداشت وجه نقد شرکت تاثیر دارد.
3) مالکیت بلوکی استراتژیک بر نگهداشت وجه نقد شرکت تاثیر دارد.
تعریف عملیاتی متغیرهای پژوهش
متغیر وابسته: نگهداشت وجه نقد (CASH): برابر است با نسبت وجه نقد و سرمایهگذاری های کوتاه مدت به ارزش دفتری داراییها.
متغیر مستقل: مالکیت بلوکی (BOWN): برابر است با درصد سهام تحت تملک سهامدارانی با حداقل 5 درصد سهام شرکت. (شامل سهامداران و اشخاص حقیقی)
مالکیت بلوکی نهادی (IBOWN): برابر است با درصد سهام تحت تملک سهامدارانی با حداقل 5 درصد سهام شرکت که در گروه مالکان نهادی قرار میگیرند (شامل صندوقهای سرمایهگذاری، صندوقهای بازنشستگی و صندوق های پوشش ریسک).
متغیرهای کنترلی:
مالکیت نهادی (IOWN): برابر است با درصد سهام تحت تملک مالکان نهادی.
اندازه شرکت (SIZE): برابر است با لگاریتم طبیعی ارزش کل داراییها.
اهرم مالی (LEV): برابر است با نسبت کل بدهی ها دفتری به ارزش کل داراییها.
ارزش بازار به دفتری (MB): برابر است با نسبت ارزش بازار سهام (تعداد سهام ضرب در قیمت سهام) به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام.
سرمایه در گردش خالص (NWC): برابر است با نسبت (داراییهای جاری منهای بدهیهای جاری منهای وجوه نقد و سرمایهگذاری های کوتاه مدت) به کل داراییها.
جریانات نقدی عملیاتی (OCF): برابر است با نسبت جریانات نقدی عملیاتی به کل داراییها.
انحراف معیارجریانات نقدی عملیاتی (OCFV): برابر است با نسبت جریانات نقدی عملیاتی به کل داراییهای سه سال گذشته.
تقسیم سود (DIV): متغیر مجازی که وقتی شرکت تقسیم سود داشته باشد یک و در غیر این صورت صفر می باشد.
هزینه های پژوهش و توسعه (RD): برابر است با نسبت هزینههای پژوهش و توسعه به فروش کل.
مخارج سرمایه ای (CAPEX): برابر است با نسبت مخارج سرمایه ای به ارزش کل داراییها.
تحصیل دارایی (ACQ): در صورتی که شرکت در دوره جاری تحصیل دارایی داشته باشد یک و در غیر این صورت صفر در نظر گرفته میشود.
جامعه و نمونه آماری
این پژوهش از منظر نتیجه کاربردی است چون یافته تحقیق میتواند به مدیران و ارکان راهبری شرکت ها در جهت ایجـاد تـوازن بيـن وجوه نقـد موجـود و نيازهای نقـدی نگهداشت وجه نقد و تصمیمگیری بهینه کمک کند و از منظر رویکرد این پژوهش قیاسی میباشد چون فرضیات این پژوهش بر مبنای تئوریهای موجود همچون تئوری نمایندگی22 بنا نهاده شده اند همچنین این پژوهش از منظر ماهیت یا نوع داده کمی می باشد. پژوهش حاضر از منظر بعد زمانی طولی به روش گذشته نگر می باشد و از نظر هدف از نوع تحلیلی به روش علی همبستگی می باشد.
اين پژوهش، از نظر منطق اجرا از نوع قياسي، از نظر هدف از نوع كاربردي، از نظر فرايند اجرا از نوع كمي، از نظر زمان انجام از نوع طولي- گذشته نگر و از نظر روش گردآوري داده ها از نوع تحليلي- شبه تجربي- همبستگي است.
به منظور گردآوری اطلاعات مربوط به مبانی نظری پژوهش از روش مطالعه کتابخانه ای استفاده می گردد . در اين پژوهش داده های اولیه با استفاده از متن صورتهای مالی، اطلاعات موجود در نرم افزار اطلاعاتی ره آورد نوين و بانک اطلاعاتی سازمان بورس و اوراق بهادار استخراج می گردد . جامعه آماری پژوهش شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بود که تعداد 104 شرکت به عنوان نمونه پژوهش در بازه زمانی 5 ساله بین سالهای 1398 تا 1402 مورد تحقیق قرار گرفتند.
یافته های پژوهش
آمار توصیفی شامل مجموعه روشهایی برای جمع آوری، خلاصه کردن، طبقه بندی و توصیف حقایق عددی است. برخی مفاهیم آمار توصیفی شامل میانگین، میانه، حداقل، حداکثر و انحراف معیار میباشد که در نگاره (1) آمده است.
نگاره (1) آمار توصیفی متغیرهای پژوهش
متغیر | نماد | میانگین | میانه | حداکثر | حداقل | انحراف معیار |
نگهداشت وجه نقد | CASH | 0.090 | 0.051 | 0.727 | 0.000 | 0.104 |
مالکیت بلوکی | BOWN | 0.485 | 0.501 | 0.950 | 0.000 | 0.195 |
مالکیت بلوکی نهادی | IBOWN | 0.134 | 0.118 | 0.451 | 0.000 | 0.101 |
مالکیت بلوکی استراتژیک | SBOWN | 0.57 | 0.044 | 0.223 | 0.000 | 0.052 |
مالکیت نهادی | IOWN | 0.397 | 0.345 | 0.971 | 0.000 | 0.332 |
اندازه شرکت | SIZE | 15.127 | 14.798 | 20.768 | 11.406 | 1.393 |
اهرم مالی | LEV | 0.502 | 0.511 | 0.952 | 0.013 | 0.192 |
ارزش بازار به دفتری | MB | 5.015 | 3.458 | 19.998 | 0.522 | 4.234 |
سرمایه در گردش خالص | NWC | 0.131 | 0.141 | 0.692 | 0.565- | 0.197 |
جریانات نقدی عملیاتی | OCF | 0.136 | 0.116 | 0.571 | 0.384- | 0.142 |
انحراف معیار جریانات نقدی عملیاتی | OCFV | 0.065 | 0.054 | 0.333 | 0.005 | 0.047 |
تقسیم سود | DIV | 0.859 | 1.000 | 1.000 | 0.000 | 0.347 |
هزینه های تحقیق و توسعه | RD | 0.000 | 0.000 | 0.008 | 0.000 | 0.000 |
مخارج سرمایه ای | CAPEX | 0.200 | 0.052 | 3.818 | 0.789- | 0.519 |
تحصیل دارایی | ACQ | 0.673 | 1.000 | 1.000 | 0.000 | 0.469 |
تعداد کل شرکتهای نمونه 104 شرکت در دوره زمانی پنج ساله بین سال های 1398 الی 1402 میباشد که در مجموع تشکیل 520 سال - شرکت را می دهند. نتایج به دست آمده در بخش آمار توصیفی نشان میدهند که میانگین نگهداشت وجه نقد شرکت ها 9 درصد کل داراییهای آنهاست که حداکثر آن 72 درصد می باشد. هم چنین، میانگین مالکیت بلوکی شرکتها 48 درصد است که این برای مالکیت بلوکی نهادی 13 درصد و مالکیت بلوکی استراتژیک 5 درصد به دست آمده است. هم چنین، یافته های مربوط به متغیرهای کنترلی نشان میدهند که مالکیت نهادی به طور متوسط 39 درصد سهام شرکت ها را در اختیار دارند. اندازه شرکت ها دارای متوسط 1/15 می باشد. اهرم مالی نشان می دهد که شرکت ها 50 درصد دارایی های خود بدهی دارند که بالاترین آن بیش از 95 درصد بوده و نشان از ریسک بالای شرکت دارد. ارزش بازار سهام شرکت ها به طور متوسط 5 برابر ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام آنهاست که بالاترین آن 9/19 به دست آمده و نشان از فرصت های رشد بالای شرکت دارد. سرمایه در گردش خالص شرکت ها 13 درصد کل دارایی هاست که بالاترین آن 69 درصد و پایین ترین آن منفی 56 درصد به دست آمده است. جریانات نقدی عملیاتی شرکتها 13 درصد کل داراییهای آنهاست که بالاترین آن 57 درصد و پایین ترین آن زیان عملیاتی 38 درصدی نسبت به کل داراییها را نشان میدهد. انحراف معیار جریانات نقدی عملیاتی شرکت ها 6 درصد به دست آمده و بیش از 85 درصد شرکت های نمونه در دوره زمانی پژوهش تقسیم سود داشته اند. هزینههای تحقیق و توسعه شرکتها به طور میانگین 0001/0 کل داراییهای آنهاست که بالاترین آن 008/0 به دست آمده است. مخارج سرمایهای شرکت ها به طور متوسط 20 درصد افزایش یافته که حداکثر آن 8/3 برابر و حداقل آن کاهش 78 درصدی را نشان میدهد. در نهایت، بیش از 67 درصد شرکتهای نمونه در دوره زمانی پژوهش تحصیل دارایی داشته اند.
آزمون همخطی
قبل از آزمون فرضیات نیاز است وضعیت هم خطی بین متغیرها به عنوان فروض کلاسیک مورد بررسی قرار گیرد. هم خطی وضعیتی است که نشان می دهد یک متغیر مستقل تابعی خطی از سایر متغیرهاي مستقل است. یعنی اگر چنین وضعیتی وجود داشته باشد ممکن است روابط کاذب بوجود آید. از اینرو نیاز است وضعیت هم خطی بررسی گردد. بدین منظور از آزمونهای تلورانس و عامل تورم استفاده شد.
در این آزمونها ضریب عامل تلورانس نباید از یک بیشتر باشد (نزدیک به 1 (بین 0 تا 1)) و از طرفی عامل تورم واریانس نیز معکوس تلورانس بوده و باید کمتر از 10 باشد. همانطور که نتایج حاصل از آزمون هم خطی نشان داد در مدلهای رگرسیونی عامل تورم واریانس متغیرهای وارد شده به مدل اصلی تحقیق کمتر از 10 و تلورانس نیز نزدیک به 1 بود که با توجه به نتایج بدست آمده میتوان گفت بین متغیرهاي مستقل مدل رگرسیونی، هم خطی وجود ندارد از این رو برای تخمین مدلهای رگرسیونی با مشکل مواجه نخواهیم شد.
فرضیه اول: مالکیت بلوکی بر نگهداشت وجه نقد شرکت تاثیر دارد.
اغلب برای انتخاب بین مدل ترکیبی و تلفیقی از آزمون چاو (F لیمر) استفاده میشود. در آزمون چاو فرضیه مخالف یکسان بودن عرض از مبدا را در برابر فرضیه مقابل آن، ناهمسانی عرض از مبدا، بررسی میکند. به عبارت دیگر، فرضیه صفر آزمون بیان میکند تفاوتی میان ضرایب برآورد شده برای تک تک مقاطع و ضریب برآورد شده جمعی وجود ندارد و یا ضرورتی به برآورد مدل با استفاده از داده های تابلویی نیست. حال در صورتی که نتیجه آزمون چاو برآورد مدل به روش داده های پانلی (تابلویی) باشد، باید انتخاب بین روش اثرات ثابت و یا روش اثرات تصادفی نیز براساس نتایج آزمون هاسمن تعیین شود. فرضیه صفر در آزمون هاسمن، به برابری برآورد کننده هر دو روش حداقل مربعات تعمیم یافته و متغیر مجازی اشاره دارد. در صورتی که سطح خطای این آزمون بالاتر از 5 درصد باشد از روش اثرات تصادفی و در صورتی که پایین تر از خطای 5 درصد باشد از روش اثرات ثابت بهره گرفته میشود. یافته های مربوط به آزمون های چاو و هاسمن در نگاره (2) آمده است:
نگاره (2) نتایج آزمون چاو و هاسمن
آزمون | آماره آزمون | درجه آزادی | سطح معناداری | نتیجه |
چاو (F لیمر) | 5.640 | (103،404) | 0.000 | پانلی (تابلویی) |
هاسمن | 91.841 | 12 | 0.000 | اثرات ثابت |
بر اساس شاخصهای نیکویی برازش مدل مشاهده میشود که سطح معناداری آماره F تحلیل واریانس کمتر از خطای نوع اول 05/0 به دست آمده و نشان از معناداری مدل رگرسیونی مورد تخمین دارد. ضریب تعیین اصلاح شده مدل نیز نشان میدهد 68 درصد از تغییرات موجود در نگهداشت وجه نقد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران توسط متغیرهای مستقل و کنترلی این مدلها تبیین میگردد. همخطی به معنای وجود رابطه خطی شدید بین متغیرهای توضیحی مدل رگرسیونی است. وجود همخطی شدید بین متغیرهای توضیحی یک مدل موجب تورش ضرایب آن و بی اعتباری آزمون معناداری ضرایب خواهد شد. یکی از شیوه های بررسی همخطی محاسبه آماره تورم واریانس است. چنانچه این آماره از عدد 10 کوچک تر باشد، همخطی شدید وجود ندارد. عدم وجود خودهبمستگی باقیمانده ها از طریق آزمون دوربین-واتسون مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اینکه آماره آزمون دوربین-واتسون در بازه 5/1 الی 5/2 قرار دارد، نشان دهنده عدم وجود خود همبستگی باقیمانده ها در مدل دارد.
از شرایط لازم برای تخمین مدل رگرسیونی، همسانی واریانس اجزای خطای مدل است که در صورت ناهمسانی از اعتبار مدل رگرسیونی میکاهد. برای این منظور از آزمون بروش-پاگان استفاده شده است که سطح معناداری به دست آمده برای این آزمون بیشتر از خطای 5 درصد می باشد و نشان از وجود همسانی واریانس در بین اجزای خطای مدل دارد.
خلاصه یافته های مربوط به آزمون های برازش مدل در نگاره (3) آمده است.
نگاره (3) نتایج آزمون های برازش مدل رگرسیونی اول
متغیر | نماد | تورم واریانس |
مالکیت بلوکی | BOWN | 1.147 |
مالکیت نهادی | IOWN | 1.266 |
اندازه شرکت | SIZE | 1.225 |
اهرم مالی | LEV | 1.856 |
ارزش بازار به دفتری | MB | 1.141 |
سرمایه در گردش خالص | NWC | 1.602 |
جریانات نقدی عملیاتی | OCF | 1.283 |
انحراف معیار جریانات نقدی عملیاتی | OCFV | 1.097 |
تقسیم سود | DIV | 1.181 |
هزینه های تحقیق و توسعه | RD | 1.055 |
مخارج سرمایه ای | CAPEX | 1.248 |
تحصیل دارایی | ACQ | 1.235 |
ضریب تعیین تعدیل شده | 0.688 | |
آماره F | 10.973 | |
سطح معناداری | 0.000 | |
دوربین-واتسون | 1.738 | |
آماره بروش-پاگان | 223.795 | |
سطح معناداری | 0.000 |
تخمین مدل رگرسیونی
در این بخش مدل رگرسیونی تخمین زده شده است. نتایج مربوط به هر یک از متغیرها در نگاره (4) آمده است. سطح معناداری به دست آمده برای متغیر مستقل مالکیت بلوکی شرکت (BOWN) بیشتر از خطای 5 درصد می باشد که نشان از عدم اثرگذاری متغیر مالکیت بلوکی بر نگهداشت وجه نقد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارد (رد فرضیه اول پژوهش)
نگاره (4) نتایج تخمین مدل رگرسیونی اول
متغیر وابسته: نگهداشت وجه نقد | |||||
متغیر | نماد | بتا | انحراف استاندارد | تی استودنت | معناداری |
ضریب ثابت | C | 0.535- | 0.120 | 4.425- | 0.000 |
مالکیت بلوکی | BOWN | 0.007 | 0.032 | 0.222 | 0.824 |
مالکیت نهادی | IOWN | 0.032- | 0.047 | 0.680- | 0.496 |
اندازه شرکت | SIZE | 0.054 | 0.007 | 7.251 | 0.000 |
اهرم مالی | LEV | 0.386- | 0.042 | 9.017- | 0.000 |
ارزش بازار به دفتری | MB | 2.403 | 0.000 | 0.026 | 0.978 |
سرمایه در گردش خالص | NWC | 0.344- | 0.032 | 10.608- | 0.000 |
جریانات نقدی عملیاتی | OCF | 0.255 | 0.025 | 9.877 | 0.000 |
انحراف معیار جریانات نقدی عملیاتی | OCFV | 0.310 | 0.080 | 3.869 | 0.000 |
تقسیم سود | DIV | 0.007- | 0.012 | 0.560- | 0.575 |
هزینه های تحقیق و توسعه | RD | 2.603- | 11.755 | 0.221- | 0.824 |
مخارج سرمایه ای | CAPEX | 0.034- | 0.006 | 5.057- | 0.000 |
تحصیل دارایی | ACQ | 0.002 | 0.007 | 0.380 | 0.703 |
فرضیه دوم:مالکیت بلوکی نهادی بر نگهداشت وجه نقد شرکت تاثیر دارد.
اغلب برای انتخاب بین مدل ترکیبی و تلفیقی از آزمون چاو (F لیمر) استفاده می شود. در آزمون چاو فرضیه مخالف یکسان بودن عرض از مبدا را در برابر فرضیه مقابل آن، ناهمسانی عرض از مبدا، بررسی میکند. به عبارت دیگر، فرضیه صفر آزمون بیان میکند تفاوتی میان ضرایب برآورد شده برای تک تک مقاطع و ضریب برآورد شده جمعی وجود ندارد و یا ضرورتی به برآورد مدل با استفاده از داده های تابلویی نیست. حال در صورتی که نتیجه آزمون چاو برآورد مدل به روش داده های پانلی (تابلویی) باشد، باید انتخاب بین روش اثرات ثابت و یا روش اثرات تصادفی نیز براساس نتایج آزمون هاسمن تعیین شود. فرضیه صفر در آزمون هاسمن، به برابری برآورد کننده هر دو روش حداقل مربعات تعمیم یافته و متغیر مجازی اشاره دارد. در صورتی که سطح خطای این آزمون بالاتر از 5 درصد باشد از روش اثرات تصادفی و در صورتی که پایین تر از خطای 5 درصد باشد از روش اثرات ثابت بهره گرفته می شود. یافته های مربوط به آزمون های چاو و هاسمن در نگاره (5) آمده است:
نگاره (5) نتایج آزمون چاو و هاسمن
آزمون | آماره آزمون | درجه آزادی | سطح معناداری | نتیجه |
چاو (F لیمر) | 5.693 | (103،404) | 0.000 | پانلی (تابلویی) |
هاسمن | 95.639 | 12 | 0.000 | اثرات ثابت |
بر اساس شاخص های نیکویی برازش مدل مشاهده می شود که سطح معناداری آماره F تحلیل واریانس کمتر از خطای نوع اول 05/0 به دست آمده و نشان از معناداری مدل رگرسیونی مورد تخمین دارد. ضریب تعیین اصلاح شده مدل نیز نشان می دهد 69 درصد از تغییرات موجود در نگهداشت وجه نقد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران توسط متغیرهای مستقل و کنترلی این مدل ها تبیین میگردد. همخطی به معنای وجود رابطه خطی شدید بین متغیرهای توضیحی مدل رگرسیونی است. وجود همخطی شدید بین متغیرهای توضیحی یک مدل موجب تورش ضرایب آن و بی اعتباری آزمون معناداری ضرایب خواهد شد. یکی از شیوه های بررسی همخطی محاسبه آماره تورم واریانس است. چنانچه این آماره از عدد 10 کوچک تر باشد، همخطی شدید وجود ندارد. عدم وجود خودهبمستگی باقیمانده ها از طریق آزمون دوربین- واتسون مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اینکه آماره آزمون دوربین- واتسون در بازه 5/1 الی 5/2 قرار دارد، نشان دهنده عدم وجود خودهمبستگی باقیمانده ها در مدل دارد. از شرایط لازم برای تخمین مدل رگرسیونی، همسانی واریانس اجزای خطای مدل است که در صورت ناهمسانی از اعتبار مدل رگرسیونی می کاهد. برای این منظور از آزمون بروش- پاگان استفاده شده است که سطح معناداری به دست آمده برای این آزمون بیشتر از خطای 5 درصد می باشد و نشان از وجود همسانی واریانس در بین اجزای خطای مدل دارد. خلاصه یافته های مربوط به آزمون های برازش مدل در نگاره (6) آمده است.
نگاره (6) نتایج آزمون های برازش مدل رگرسیونی دوم
متغیر | نماد | تورم واریانس |
مالکیت بلوکی نهادی | IBOWN | 1.068 |
مالکیت نهادی | IOWN | 1.230 |
اندازه شرکت | SIZE | 1.211 |
اهرم مالی | LEV | 1.756 |
ارزش بازار به دفتری | MB | 1.136 |
سرمایه در گردش خالص | NWC | 1.598 |
جریانات نقدی عملیاتی | OCF | 1.283 |
انحراف معیار جریانات نقدی عملیاتی | OCFV | 1.097 |
تقسیم سود | DIV | 1.187 |
هزینه های تحقیق و توسعه | RD | 1.047 |
مخارج سرمایه ای | CAPEX | 1.248 |
تحصیل دارایی | ACQ | 1.241 |
ضریب تعیین تعدیل شده | 0.690 | |
آماره F | 11.055 | |
سطح معناداری | 0.000 | |
دوربین-واتسون | 1.751 | |
آماره بروش-پاگان | 228.803 | |
سطح معناداری | 0.000 |
در این بخش مدل رگرسیونی تخمین زده شده است. نتایج مربوط به هر یک از متغیرها در نگاره (7) آمده است. سطح معناداری به دست آمده برای متغیر مستقل مالکیت بلوکی نهادی شرکت (IBOWN) بیشتر از خطای 5 درصد می باشد که نشان از عدم اثرگذاری متغیر مالکیت بلوکی نهادی بر نگهداشت وجه نقد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارد (رد فرضیه دوم پژوهش).
نگاره (7) نتایج تخمین مدل رگرسیونی دوم
متغیر وابسته: نگهداشت وجه نقد | |||||
متغیر | نماد | بتا | انحراف استاندارد | تی استودنت | معناداری |
ضریب ثابت | C | 0.493- | 0.121 | 4.067- | 0.000 |
مالکیت بلوکی نهادی | IBOWN | 0.108- | 0.070 | 1.533- | 0.125 |
مالکیت نهادی | IOWN | 0.030- | 0.046 | 0.645- | 0.519 |
اندازه شرکت | SIZE | 0.053 | 0.007 | 7.037 | 0.000 |
اهرم مالی | LEV | 0.385- | 0.042 | 9.029- | 0.000 |
ارزش بازار به دفتری | MB | 0.000 | 0.000 | 0.124- | 0.900 |
سرمایه در گردش خالص | NWC | 0.346- | 0.032 | 10.722- | 0.000 |
جریانات نقدی عملیاتی | OCF | 0.255 | 0.025 | 9.911 | 0.000 |
انحراف معیار جریانات نقدی عملیاتی | OCFV | 0.315 | 0.080 | 3.940 | 0.000 |
تقسیم سود | DIV | 0.009- | 0.012 | 0.700- | 0.483 |
هزینه های تحقیق و توسعه | RD | 2.378- | 11.722 | 0.202- | 0.839 |
مخارج سرمایه ای | CAPEX | 0.034- | 0.006 | 5.042- | 0.000 |
تحصیل دارایی | ACQ | 0.001 | 0.007 | 0.256 | 0.797 |
فرضیه سوم: مالکیت بلوکی استراتژیک بر نگهداشت وجه نقد شرکت تاثیر دارد.
اغلب برای انتخاب بین مدل ترکیبی و تلفیقی از آزمون چاو (F لیمر) استفاده می شود. در آزمون چاو فرضیه مخالف یکسان بودن عرض از مبدا را در برابر فرضیه مقابل آن، ناهمسانی عرض از مبدا، بررسی میکند. به عبارت دیگر، فرضیه صفر آزمون بیان میکند تفاوتی میان ضرایب برآورد شده برای تک تک مقاطع و ضریب برآورد شده جمعی وجود ندارد و یا ضرورتی به برآورد مدل با استفاده از داده های تابلویی نیست. حال در صورتی که نتیجه آزمون چاو برآورد مدل به روش دادههای پانلی (تابلویی) باشد، باید انتخاب بین روش اثرات ثابت و یا روش اثرات تصادفی نیز براساس نتایج آزمون هاسمن تعیین شود. فرضیه صفر در آزمون هاسمن، به برابری برآورد کننده هر دو روش حداقل مربعات تعمیم یافته و متغیر مجازی اشاره دارد. در صورتی که سطح خطای این آزمون بالاتر از 5 درصد باشد از روش اثرات تصادفی و در صورتی که پایینتر از خطای 5 درصد باشد از روش اثرات ثابت بهره گرفته میشود. یافتههای مربوط به آزمونهای چاو و هاسمن در نگاره (8) آمده است.
نگاره (8) نتایج آزمون چاو و هاسمن
آزمون | آماره آزمون | درجه آزادی | سطح معناداری | نتیجه |
چاو (F لیمر) | 5.633 | (103،404) | 0.000 | پانلی (تابلویی) |
هاسمن | 94.014 | 12 | 0.000 | اثرات ثابت |
آزمونهای برازش مدل
بر اساس شاخص های نیکویی برازش مدل مشاهده می شود که سطح معناداری آماره F تحلیل واریانس کمتر از خطای نوع اول 05/0 به دست آمده و نشان از معناداری مدل رگرسیونی مورد تخمین دارد. ضریب تعیین اصلاح شده مدل نیز نشان میدهد 68 درصد از تغییرات موجود در نگهداشت وجه نقد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران توسط متغیرهای مستقل و کنترلی این مدل ها تبیین می گردد. همخطی به معنای وجود رابطه خطی شدید بین متغیرهای توضیحی مدل رگرسیونی است. وجود همخطی شدید بین متغیرهای توضیحی یک مدل موجب تورش ضرایب آن و بی اعتباری آزمون معناداری ضرایب خواهد شد. یکی از شیوه های بررسی همخطی محاسبه آماره تورم واریانس است. چنانچه این آماره از عدد 10 کوچک تر باشد، همخطی شدید وجود ندارد. عدم وجود خودهمبستگی باقیمانده ها از طریق آزمون دوربین- واتسون مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اینکه آماره آزمون دوربین- واتسون در بازه 5/1 الی 5/2 قرار دارد، نشان دهنده عدم وجود خودهمبستگی باقیمانده ها در مدل دارد. از شرایط لازم برای تخمین مدل رگرسیونی، همسانی واریانس اجزای خطای مدل است که در صورت ناهمسانی از اعتبار مدل رگرسیونی می کاهد. برای این منظور از آزمون بروش- پاگان استفاده شده است که سطح معناداری به دست آمده برای این آزمون بیشتر از خطای 5 درصد می باشد و نشان از وجود همسانی واریانس در بین اجزای خطای مدل دارد. خلاصه یافته های مربوط به آزمون های برازش مدل در نگاره (9) آمده است.
نگاره (9) نتایج آزمون های برازش مدل رگرسیونی سوم
متغیر | نماد | تورم واریانس |
مالکیت بلوکی استراتژیک | SBOWN | 1.100 |
مالکیت نهادی | IOWN | 1.201 |
اندازه شرکت | SIZE | 1.216 |
اهرم مالی | LEV | 1.793 |
ارزش بازار به دفتری | MB | 1.136 |
سرمایه در گردش خالص | NWC | 1.618 |
جریانات نقدی عملیاتی | OCF | 1.299 |
انحراف معیار جریانات نقدی عملیاتی | OCFV | 1.098 |
تقسیم سود | DIV | 1.184 |
هزینه های تحقیق و توسعه | RD | 1.044 |
مخارج سرمایه ای | CAPEX | 1.256 |
تحصیل دارایی | ACQ | 1.236 |
ضریب تعیین تعدیل شده | 0.688 | |
آماره F | 10.979 | |
سطح معناداری | 0.000 | |
دوربین-واتسون | 1.739 | |
آماره بروش-پاگان | 61.525 | |
سطح معناداری | 0.000 |
در این بخش مدل رگرسیونی تخمین زده شده است. نتایج مربوط به هر یک از متغیرها در نگاره (10) آمده است.
نگاره (10) نتایج تخمین مدل رگرسیونی سوم
متغیر وابسته: نگهداشت وجه نقد | |||||
متغیر | نماد | بتا | انحراف استاندارد | تی استودنت | معناداری |
ضریب ثابت | C | 0.519- | 0.121 | 4.282- | 0.000 |
مالکیت بلوکی استراتژیک | SBOWN | 0.072- | 0.148 | 0.487- | 0.626 |
مالکیت نهادی | IOWN | 0.031- | 0.047 | 0.678- | 0.498 |
اندازه شرکت | SIZE | 0.054 | 0.007 | 7.122 | 0.000 |
اهرم مالی | LEV | 0.385- | 0.042 | 8.987- | 0.000 |
ارزش بازار به دفتری | MB | 1.847 | 0.000 | 0.020 | 0.983 |
سرمایه در گردش خالص | NWC | 0.342- | 0.032 | 10.567- | 0.000 |
جریانات نقدی عملیاتی | OCF | 0.255 | 0.025 | 9.889 | 0.000 |
انحراف معیار جریانات نقدی عملیاتی | OCFV | 0.308 | 0.080 | 3.839 | 0.000 |
تقسیم سود | DIV | 0.007- | 0.012 | 0.557- | 0.577 |
هزینه های تحقیق و توسعه | RD | 2.659- | 11.753 | 0.226- | 0.821 |
مخارج سرمایه ای | CAPEX | 0.033- | 0.006 | 5.016- | 0.000 |
تحصیل دارایی | ACQ | 0.002 | 0.007 | 0.358 | 0.720 |
سطح معناداری به دست آمده برای متغیر مستقل مالکیت بلوکی استراتژیک شرکت (SBOWN) بیشتر از خطای 5 درصد می باشد که نشان از عدم اثرگذاری متغیر مالکیت بلوکی استراتژیک بر نگهداشت وجه نقد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دارد (رد فرضیه سوم پژوهش).
بحث و نتیجه گیری
پیشنهادات مبتنی بر نتایج پژوهش
1- با توجه به این موضوع که مالکیت بلوکی و نهادی بر سیاست نگهداشت وجه نقد شرکتها تاثیر گذار نمی باشد، از این رو پیشنهاد می شود که مکانیزمی فراهم گردد تا عواملی که موثر اقدامات ضد مالکیت بلوکی بر جریانات وجه نقد می باشد مورد بررسی قرار گیرد.
2- با توجه این موضوع که مالکیت بلوکی استراتژیک بر سیاست نگهداشت وجه نقد تاثیر گذار نمی باشد . عواملی که ممکن است بر ملاحظات قانونی موثر بر مالکیت بلوکی و سیاستهای تامین مالی تاثیر گذار باشد مورد بررسی قرارگیرد.
پیشنهادات آتی
- بررسی اثر بخشی اقدامات ضد مالکیت بلوکی بر جریانهای نقدی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
- بررسی تاثیر اقدامات ضد مالکیت بلوکی بر سیاستهای تامین مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
- بررسی دیدگاههای محافظه کارانه و ملاحظات قانونی بر مالکیت بلوکی استراتژیک در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
- بررسی مالکیت نهادی و مالکیت موروثی بر سیاستهای تامین مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران.
منابع
پورغفار، جواد؛ قادر زاده؛ اسکویی، سیامک. (1400) . بررسی رابطه نگهداشت وجه نقد، سرمایه در گردش و پرداخت سود سهام با سیاست های سرمایه گذاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، چشم انداز حسابداری و مدیریت، 4 (38) ص 1-19.
رنجبر ناوی، رستم؛ چناری، حسن . مالکیت متمرکز، بلوکه سهام و تاخیر در گزارش حسابرسی. تابستان 1400، شماره 20 رتبهc دانشگاه آزاد ص 77-87.
زیبا مقدم؛ مرتضی خانلاری. (1399) بررسی تاثیر مالکیت نهادی بر رابطه بین تجدید ارائه صورت های مالی و سطوح مختلف نگهداشت وجه نقد در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه چشم انداز حسابداری و مدیریت، دوره 3، شماره 21، ص 97-112.
شمس الدینی، کاظم؛ نعمتی، میثم. (1400) بررسی رابطه پایداری مالکیت نهادی با مدیریت سود با لحاظ اهرم مالی شرکت. مجله دانش حسابداری، 12 (4) ص 155-77.
شهبازی، مرتضی. تاثیر مالکیت خانوادگی بر عملکرد شرکت در زمان بحران مالی. بهار 1401، شماره 84 ص 697-718.
عزیز کرد، منصور؛ محمدی، مجید؛ گل دوست 1394، بررسي رابطة بين ويژگي هاي حاكميت شركتي و وجه نقد نگهداري شده، بررسی های حسابداری و حسابرسی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، دوره 22 شماره 2، ص 278-263.
غلامرضا پور؛ کاظمی؛ امیر نیا؛ عرب. بررسی تجربی نظریه های نمایندگی و ذینفعان در تبیین رابطه بین عملکرد کارکنان و نگهداشت وجه نقد شرکت. فصلنامه علمی دانش حسابداری مالی، مقاله پژوهشی، دوره 8، شماره 4 ، زمستان 1400 ص 187-169.
فروغی، داریوش؛ امیری، هادی؛ فرزادی، سعید. (1395) بررسی تاثیر سازوکارهای نظارتی سهامداران نهادی بر رابطه جریانهای نقدی و تغییرات سطح نگهداشت وجه نقد شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران، دانش حسابرسی، سال 16 شماره ، 62 ، صص 63-78.
کرمی، غلامرضا؛ بیک بشرویه، سلمان؛ ایزد پور، مصطفی. (1400) . بررسی تاثیر مالکیت نهادی و تمرکز مالکیت بر کارایی سرمایه گذاری در نیروی انسانی. تحقیقات مالی، 23 (4) ص 653-665.
موسوی، سید رضا؛ جباری، حسین؛ طالب بیدختی، عباس. (1394) حاکمیت شرکتی و تجدید ارائه صورت های مالی، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی ( پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی) دوره 7، شماره 25، صص97-119.
نصیری، محمد؛ یغمایی؛ علیشاه، ایوب. (1398)، به بررسی تاثیر تجدید ارائه صورت های مالی بر سیاست نگهداشت وجه ، پژوهشهای تجربی حسابداری ،دوره 9 ، شماره 1 ، ص 123-142.
وارث، حامد؛ صلواتی زاده، علی؛ بنا زاده، محمدجواد. (1401) بررسی تجربی تاثیر حاکمیت شرکتی در کارایی تخصیص سرمایه شرکت های عمومی. مدیریت دولتی، 14 (4) ص 509-530.
Azizkord, Mansour; Mohammadi, Majid; Goldoust. (2015). Investigating the Relationship between Corporate Governance Characteristics and Cash Holdings. Accounting and Auditing Reviews, Faculty of Management, University of Tehran, Volume 22, Number 2, pp. 263-278. (in persian)
Biome, L. Booth, and S. Cleary (2004). Do Emerging Market Firms Follow Different Dividend Policies from U.S. Firms, The Journal of Financial Research, XXLI, 371–387.
Chen, H., He, H., & Wang, X. (2023). The effect of block ownership on corporate liquidity policies and capital structure: Evidence from the UK. Journal of Corporate Finance .70, 101865.
Chen, Haiyao, et al. "The effect of block ownership on corporate liquidity policy and capital structure." Journal of Financial Economics 150.1 (2023): 233-260.
Foroughi, Dariush; Amiri, Hadi; Farzadi, Saeed. (2016). Investigating the Impact of Institutional Shareholder Monitoring Mechanisms on the Relationship between Cash Flows and Changes in the Level of Cash Holdings of Companies Listed on the Tehran Stock Exchange. Audit Knowledge, Year 16, Number 62, pp. 63-78. (in persian)
Gholamreza Pour; Kazemi; Amirnia; Arab. An Empirical Investigation of Agency and Stakeholder Theories in Explaining the Relationship between Employee Performance and Corporate Cash Holdings. Journal of Financial Accounting Knowledge, Research Article, Volume 8, Number 4, Winter 2022, pp. 169-187. (in persian)
Gómez-Belmar, T., Vadillo, F. J., & Vila, J. (2023). Block ownership and cash holding and investment policies: Evidence from Europe. Journal of Financial Economics, 151, 101814.
Gupta, Raj, et al. "The Role of Institutional Ownership and Shareholder Activism in Corporate Liquidity Policies." Journal of Financial Economics (2024).
Gupta, R., Raj, S., & Sahay, A. (2024). Institutional ownership, shareholder activism, and corporate cash holdings policy: Evidence from emerging markets. Journal of Emerging Market Finance, 23(2), 189-222.
Jensen, M. (1986). Agency costs of free cash flow, corporate finance and takeovers. American Economic Review, 76, 323–329.
Jensen, M. C. (1986). Agency Costs of Free Cash Flow, Corporate Finance, and Takeovers. The American Economic Review, Vol. 76, Pp. 323-329.
Jensen, M.C., Meckling, W.H. (1986). Theory of the firm: Managerial be haviour, agency costs and ownership structure. Journal of Financial Economics, 3(3), 305– 360.
Jones, Michael, et al. "The effect of block ownership on corporate liquidity policy and R&D investment." Journal of Financial Economics (2024). Forthcoming.
Jones, Michael, et al. "The Impact of Institutional Ownership on Corporate Liquidity Policies and R&D Investment." Journal of Financial Economics (2024).
Karami, Gholamreza; Beyk Bashrouyeh, Salman; Izadpour, Mostafa. (2021). Investigating the Impact of Institutional Ownership and Ownership Concentration on Investment Efficiency in Human Capital. Financial Research, 23(4), pp. 653-665. (in persian)
King, S., Luo, X., & Wang, X. (2022). The role of block ownership and shareholder activism on corporate liquidity policies: Evidence from the United States. Journal of Financial Economics, 145(3), 545-572.
King, Steven J., et al. "Block ownership and corporate liquidity policy." Journal of Financial Economics 145.2 (2022): 337-362.
Kim, J. (2005). Block holders and corporate governance, Unpublished PhD Dissertation, Michigan State University.
Lee. K. W., (2011), "Organizational Structure and Earnings Management" Journal of Accounting Auditing Finance. Vol.22 No.2 pp. 333-338.
Mousavi, Seyed Reza; Jabbari, Hossein; Taleb Bidokhti, Abbas. (2015). Corporate Governance and Financial Statement Restatements. Financial Accounting and Auditing Research (Journal of Financial Accounting and Auditing Research), Volume 7, Number 25, pp. 97-119. (in persian)
Nassiri, Mohammad; Yaghmaei; Alishah, Ayoub. (2019). Investigating the Impact of Financial Statement Restatements on Cash Holding Policy. Empirical Studies in Accounting, Volume 9, Number 1, pp. 123-142. (in persian)
Ozkan, A. , Ozkan, N. , (2004). "Corporate cash holding: An empirical investigation of UK companies", Journal of Banking & Finance. 28, 2103-2134.
Pourghafar, Javad; Ghaderzadeh; Eskooi, Siamak. (2021). Investigating the Relationship between Cash Holding, Working Capital, and Dividend Payout with Investment Policies in Companies Listed on the Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Management Perspective, 4(38), pp. 1-19. (in persian)
Ranjbar Navi, Rostam; Chenari, Hassan. Concentrated Ownership, Blockholding, and Audit Report Lag. Summer 2021, Number 20, Category C, Islamic Azad University, pp. 77-87. (in persian)
Shahbazi, Morteza. The Impact of Family Ownership on Firm Performance During a Financial Crisis. Spring 2022, Number 84, pp. 697-718. (in persian)
Shamsoddini, Kazem; Nemati, Meysam. (2021). Investigating the Relationship between Institutional Ownership Stability and Earnings Management Considering the Company's Financial Leverage. Journal of Accounting Knowledge, 12(4), pp. 77-155. (in persian)
Vares, Hamed; Salavati Zadeh, Ali; Bana Zadeh, Mohammad Javad. (2022). An Empirical Investigation of the Impact of Corporate Governance on Capital Allocation Efficiency of Publicly Listed Companies. Public Administration, 14(4), pp. 509-530. (in persian)
Wang, Yang, et al. "The effect of block ownership on corporate liquidity policy in China." Journal of Corporate Finance 50 (2021): 101752.
Ziba Moghadam; Morteza Khanlari. (2021). Investigating the Impact of Institutional Ownership on the Relationship between Financial Statement Restatements and Different Levels of Cash Holdings in Companies Listed on the Tehran Stock Exchange. Journal of Accounting and Management Perspective, Volume 3, Number 21, pp. 97-112. (in persian)
[1] .Biom
[2] .Lee
[3] .Kim
[4] .Jensen
[5] . Ames
[6] .Gao
[7] . Alamran and Alsaabi
[8] .Bates
[9] .Campello
[10] .Shia
[11] .Harford
[12] .Megginson
[13] .Lankan
[14] .Brickley
[15] .Boyd and Solarino
[16] .Ascensiolopez
[17] .King
[18] .Gomez, Belmaran, Teresa
[19] .Chen Hayao
[20] .GuptaRaj
[21] .Jones Michael
[22] .Reporesentation theory