An Investigation of the Intertextual Relationship between the Poems of Khataei and Hafez Shirazi

Subject Areas : azari (turkish) language and literature

ali babazadeh ghafarbi ¹ , Seyfaddin Abbarin ² , Barat Mohammadi ³

1 - Ph.d Candidate in persian language and literature, islamic azad university, urmia , iran.
2 - Asistant Professor in persian language and literature, Islamic Azad University,Urmia branch, urmia, iranBranch
3 - Asistant Professor in persian language and literature, Islamic Azad University,Urmia branch, urmia, iranBranch

Received: 2024-08-14 Accepted : 2025-01-20 Published : 2025-01-21

Keywords: Comparative Literature, Intertextuality, Persian Poetry, Azerbaijani Turkic Poetry, Hafez, Khataʾi.,

Abstract :

Intertextuality, grounded in the notion that no text is self-sufficient, explores the relationships between texts. From the perspective of theorists of this concept, every text is an intertext, perpetually incorporating elements from prior and contemporaneous texts. Intertextual relations prevail not only among texts within the same language but are also observable among texts in different languages. When these texts originate from societies sharing cultural, civilizational, and geographical commonalities, these relationships manifest even more extensively. A prime example of such extensive relations can be observed between Azerbaijani Turkic and Persian poetry. Official Azerbaijani Turkic literature and its representatives adopted Persian poetry as a model, and consequently, Azerbaijani Turkic poetry was formed and evolved based on the foundation of Persian poetry. Hence, extensive intertextual relationships between poets of these two traditions are evident. Shah Ismail Safavi (892/930 AH), with the pen name Khataʾi, was a 10th-century Azerbaijani Turkic poet whose work exhibits wide-ranging intertextual connections with Hafez Shirazi. Employing a descriptive-analytical method, the present research reinvestigates the intertextual relationships between Hafez and Khataʾi. The findings reveal the vast scope of Khataʾi's intertextual engagement with Hafez across linguistic, imagistic, and intellectual dimensions. Khataʾi incorporated numerous compounds and words from Hafez into his own poetry as a result of this intertextual relationship. Many images in Khataʾi's poetry were introduced through his intertextual dialogue with Hafez. Furthermore, numerous themes in Khataʾi's work, particularly anti-ascetic motifs and criticism of preachers, stem from his intertextual interaction with Hafez.

References:

آلن، گراهام(1385). بینامتنیت. ترجمۀ پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
احمدی، بابک(1378). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
انوری، حسن(1385). صدای سخن عشق. تهران: سخن.
باربارو، جوزافا و دیگران(1349). سفرنامۀ ونیزیان در ایران. ترجمۀ منوچهر امیری. تهران: خوارزمی.
بهادری، محمد جلیل، و حسینی کازرونی، سید احمد(1395). بررسی و تحلیل تمثیل «آب حیات»(با نگاهی به غزلیات حافظ). تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، 30(8)، 59-78.
تربیت، محمدعلی(1314). دانشمندان آذربایجان. تبریز: اختر.
جهانمرد، محبوبه، آقابابایی، زهرا، و حسنعلیان، سمیه(1396). اشتراکات زیبایی‌‎شناسی و مضمون‌‎پردازی زلف معشوق در شعر فارسی و عرب. پژوهش‎‌های ادبیات تطبیقی، 5(3)، 97-
126.dor: 20.1001.1.23452366.1396.5.3.4.2 حافظ شیرازی، خواجه شمس ‎الدین(1366).دیوان غزلیّات. به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: انتشارات صفی علیشاه.
خالقی‎ مطلق، جلال(1375). زیبایی کمال مطلوب زن در فرهنگ ایران. ایران‌شناسی،8(4)، 716-703.
خرمشاهی، بهاءالدین(1361). ذهن و زبان حافظ. تهران: طرح نو.
خطایی، شاه اسماعیل صفوی(1380). دیوان خطایی( ترکی-فارسی). تصحیح رسول اسماعیل زاده. تهران: الهدی.
خواندمیر، غیاث الدین(1380). تاریخ حبیب‎السّیر فی اخبار افراد بشر. ج4. زیر نظر محمد دبیرسیاقی. تهران: خیّام.
دانشور، سیمین(1389). علم الجمال در ادب فارسی. تهران: قطره.
راستگو، سید محمد(1376). تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی. تهران: سمت.
زرقانی، مهدی(1384). تحلیلی بر مقدمۀ گلستان سعدی. مجلّۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی تبریز. 48(196)، 136-103.
زمردی، حمیرا(1387). نمادها و رمزهای گیاهی در شعر فارسی. تهران: زوار.
سخنور، جلال، و سبزیان مرادآبادی، سعید(1387). بینامتنیت در رمان‎های پیتر اکروید. پژوهشنامۀ علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، 15(58)، 78-66.
سلمانی‌‏نژاد، ساغر(1401). شگردهای گوناگون برای نونمایی بیان یک مضمون از ویژگی‎‌های خاص کلام حافظ. سبک شناسی نظم و نثر فارسی. 15(71) ، 210-197. Doi:
10.22034/bahareadab.2022 .15 .6292 شاردن، ژان. (1345 ). سیاحتنامۀ شاردن. ج7. ترجمۀ محمد عباسی. تهران: امیرکبیر.
شمیسا، سیروس.(1378). گزیده غزلیات مولوی. تهران: نشر و پژوهش دادار.
شفیعی کدکنی، محمدرضا(1375). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
صائب تبریزی، محمدعلی(1383). دیوان صائب تبریزی. به کوشش محمد قهرمان. تهران: علمی و فرهنگی.
صیادکوه، اکبر، و رحمانیان، علی(1392). پیوند «زلف» و «دل» و کارکردهای هنری آن در دیوان حافظ. شعرپژوهی، 5(2)، 82-61.
عنصرالمعالی،کیکاووس بن اسکندر(1375). قابوسنامه. به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: علمی و فرهنگی.#3 گاژا، رامون، نکوبخت، ناصر، بزرگ بیگدلی، سعید، و هاجری، حسین (1391). بررسی تطبیقی چشم دلدار در غزلیات حافظ و ترانۀ نامه پترارکا. پژوهش‌‎های زبان و ادبیات تطبیقی، 3(4)، 257-283.
گلگر،آملیا(1401). شاه اسماعیل صفوی در حکایت ترکی. ترجمۀ سمیه بیانی و محمدعلی رنجبر. پژوهش در تاریخ، 12(32)، 110-80.
نامور مطلق، بهمن (1390). بینامتنیت (نظریه‎‌ها و کاربردها).تهران: سخن.
هاچن، لیندا(1383). «فراداستان تاریخ نگارانه: سرگرمی روزگار گذشته»، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان. گزینش و ترجمۀ حسین پاینده، تهران: روزگار.