Developing a Model for Formal Tourism Literacy Education with a Sustainable Development Approach in the Tourism Sector within the Curriculum of Students

Subject Areas :

Reza Ghanbari ¹ , Fatemeh Parasteh Ghombvani ² , mojgan abdolahi ³ , حمیده رشادت جو ⁴

1 - مدیریت آموزش عالی آزاد کرج
2 - Assistant professor in educational sciences, department of psychology, Islamic Azad University, Karaj branch, Karaj, Iran
3 - azad karaj
4 - دانشیار گروه مدیریت آموزش عالی

Received: 2024-05-09 Accepted : 2025-01-11 Published : 2024-12-27

Keywords: Education, Formal Education, Tourism Literacy, Tourism Components,

Abstract :

The objective of the present study is to propose a formal tourism literacy education model with a sustainable development approach within the curriculum of school students. This research falls under the category of qualitative studies and employs thematic analysis. The statistical population includes 20 experts and specialists in the field of tourism as well as university faculty members, who were selected through a snowball sampling method until theoretical saturation was achieved. Semi-structured interviews were conducted with these participants. To enrich the study, interviews were conducted with individuals possessing substantial knowledge and experience in this area. Data collection continued until saturation was reached, and subsequently, the text of the interviews was coded and analyzed, leading to data classification and synthesis. The MAXQDA software was used for data analysis. The validity and reliability of the study were assessed based on credibility, member checking, and triangulation of data sources, negative case analysis, and transferability. A total of 333 features and concepts were initially extracted. Through iterative review and refinement, these concepts were reduced and categorized based on similarities and conceptual commonalities. Ultimately, 96 indicators were identified based on their shared conceptual themes. These indicators were then classified into 20 main categories: tourism education strategy, managerial factors, perception and insight, analytical skills, infrastructure, driving factors, cognitive goals (academic skills), attitudinal goals (personal development skills), skill-based goals (business skills), cultural and educational programs, challenges, knowledge (content), understanding the tourism industry, cultural attractions, teaching processes, learning processes, facilities and technology, social justice, and evaluation and assessment. These were further grouped into eight overarching categories: (1) facilitating factors, (2) intervening factors, (3) educational goals, (4) developmental goals, (5) tourism literacy, (6) formal education, (7) sustainable development, and (8) quality of life.

 

 

References:


احمدوند، معصومه؛ احمدی، پروین و صمدی، پروین (1398). مقایسه میزان آگاهی والدین، دانش‌آموزان و معلمان ابتدایی درباره بعد محیط‌زیستی توسعه پایدار، فصلنامه علمی آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، 8(2)، 99-120.
احمدیان، داریوش و حقیقتیان، منصور (1395). تحلیل جامعه‏شناسی نقش عوامل فرهنگی بر رفتارهای زیست‏محیطی شهری مورد مطالعه (شهروندان شهر کرمانشاه)، مطالعه جامعه‌شناختی شهری، 6(18)، 76-51.
احمدی‌مقدم، افسانه؛ سلیمان‌پور عمران، محبوبه و اسماعیلی‌شاد، بهرنگ (1400). طرح آموزش برنامه درسی سبز در نظام آموزش و پرورش ایران: یک پژوهش کيفی، مدیریت آموزشی، فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 9(4)، 61-72.
ادهمی، عبدالرضا و اکبرزاده، الهام (1390)، بررسی عوامل فرهنگی موثر بر حفظ محیط زیست شهر تهران (مطالعه موردی مناطق 5 و 18 تهران)، مجله تخصصی جامعه‌شناسی، 1(1)، 62-37.
آزادخانی، پاکزاد؛ سادات‌نژاد، معصومه و شرفخانی، جعفر (1397). بررسی آموزش زیست‌محیطی و رفتارهای حفاظت از محیط زیست دانش‌آموزان دبیرستان‌های دخترانه شهر ایلام، فصلنامه انسان و محیط زیست، 16(1)، 139-153.
آزنی، معصومه و ترابی، حسن‌رضا (1394). آموزش و پرورش فراگیر (آموزش برای همه). همایش ملی آموزش ابتدایی. استقلال، احمد و فلاح‌زاده، زهره (1396). معرفی صنعت گردشگری و نقش آن در توسعه فرهنگ ايرانی، اولین کنگره سالیانه جامعه مهندسان ايران، شیراز، 119-108.
اسدزاده، سمیه؛ سیف‌نراقی، مریم؛ نادری، عزت‌الله و احقر، قدسی (1399). طراحی الگوي برنامه درسی فعالیت‏هاي فوق برنامه براي دانش‌آموزان دوره دوم ابتدایی با تأکید بر آموزش محیط‌زیست، فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 8(3)، 9-20. http://doi.org/10.30473/ee.2020.6760
ایلدرمی، علیرضا؛ قاسمی، فرهاد و بهمنی، نگار (1394). بررسی نقش عوامل اقتصادی-اجتماعی در تخریب زیست‎بوم جنگل‌های زاگرس (منطقه کاکارضا لرستان)، تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، 13(2)، 140-149. http://doi.org/10.22092/ijfrpr.2016.106021
بهرام‌سرمست، بهرام؛ رضایان‌قیه‌باشی، احد؛ معینیان، امین و عباسی، افسانه (1400). الزامات محیط زیستی عدالت بین نسلی برای تحقق توسعه پایدار، نشریه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 9(4).
پورمعصوم، بهمن؛ فیاض، ایراندخت و بازرگان، سیمین (۱۳۹۶). شکل‌گیری سواد زیست‌محیطی کودکان براساس برنامه درسی راهبردی، برنامه ریزی چندبعدی و بسته یادگیری چندرسانه‌ای، فصلنامه علمی - پژوهشی تعلیم و تربیت، 33(1)، 9-32. http://dorl.net/dor/20.1001.1.10174133.1396.33.1.1.4
پورمند، حسنعلی؛ ذاکرصالحي، غلامرضا؛ افهمي، رضا و کريمي، ساغر (1401). چالش‌های تلفیق الگوی آموزش برای توسعه پایدار در آموزش عالی صنایع دستی، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ريزي در آموزش عالي،26(2)، 27-51.
حاضری، علی‌محمد و خلیلی، علی (1393). بررسی آموزش شهروندی در برنامه درسی آشکار نهاد آموزش رسمی ایران. فصلنامه جامعه شناسی نهادهای اجتماعی، 1(3)، 131-149.
حجازی، سیدیوسف؛ کرمی دارابخانی، رویا؛ حسینی، سیدمحمود و رضایی، عبدالمطلب (1396). بررسی عوامل موثر بر رفتار زیست‌محیطی اعضای سازمان‌های مردم نهاد زیست محیطی استان تهران، مجله محیط‌شناسی، 43(1)، 17-30. http://doi.org/10.22059/jes.2017.62057
حسین‌پور، آزاده؛ نجفی، جمال و میرزایی، منصور (1398). شناسایی و تحلیل مولفه‌های حفاظت از محیط زیست توسط مدارس با استفاده از تکنیک دلفی فازی، مطالعات علوم محیط زیست، 4(3)، 1768-1782.
خواجوندی‌احمدی، عیسی (1401). تحلیلی بر نقش و جایگاه آموزش و پرورش در ارتقای سواد گردشگری، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 14(1)، 226-247.
خواجوی، احسان؛ سلطانی، اصغر و اسمی، کرامت (1398). بررسی تطبیقی آموزش محیط‌زیست در برنامه درسی دوره ابتدایی ایران و کشورهای منتخب، فصلنامه علمی آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، 8(2)، 9-24.
رحیمی، پوریا (1398). بررسی تاثیر حسابداری محیط زیست در حفاظت از محیط زیست ایران، اولین کنفرانس چالش‌های زیست‌محیطی با تاکید بر پسماندهای پلاستیکی، تهران
سبحانی، نوبخت؛ سعیدي‌فرد، فرانک؛ جنگی، حسن و جعفري، معصومه (1395) تحلیل شاخص‏ها و ابعاد توسعه پایدار محله‌اي در راستاي ارتقاي امنیت شهري (نمونه موردي: شهر شاهین‌دژ)، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، 4(14)، 51-88.
سروش، محمد (1386). مسئولیت حکومت اسلامی در آموزش و پرورش رسمی. دوفصلنامه تربیت اسلامی، 3(5)، 55-80.
سوری، ابوذر و رشیدی، حمیدرضا (1397). نقش مدارس در توسعه گردشگری از منظر آموزش‏های اصولی (مورد پژوهی: دبیرستان‏های شهرلار90)، کنفرانس بین‌المللی نوآوری در مدیریت کسب و کار و اقتصاد، تهران.
شبیری، سیدمحمد؛ شمسی‌پاپکیاده، سیده زهرا و ابراهیمی، هادی (1392). اثرات اجرای برنامه‌های آموزش زیست‌محیطی بر طبیعت‌گردی (مورد مطالعه: دانش‌آموزان مدارس لنگرود، برنامه ریزی و توسعه گردشگری، 2(7)، 148-162.
شیرمحمدی، يزدان؛ جلالیان، سیداسحاق؛ عابدی، فرزانه و نصیری‌هند‌خاله، اسماعیل (1399). ‏اثر سواد جغرافیايی گردشگری راهنمايان تور بر رضايتمندی گردشگران، پژوهش‏های جغرافیای انسانی، 52(4)، 1217-1233.
صالحی عمران، ابراهیم؛ پرهیزکار، لیلا و حاتمی‌فر، خدیجه (1396). بررسی جایگاه مولفه‌های اصلی آموزش محیط‌‌‌زیست در کتاب‌های درسی دوره ششم ابتدایی، فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 5(2)، 89-99. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23223057.1395.5.2.7.4
صالحی، صادق (1390). رفتارهای زیست‌محیطی، دانش زیست‌محیطی و تحصیلات، فصلنامه علوم تربیتی، 18(2)، 201-226.
ضیایی، محمود؛ سعیدی، علی اصغر و تراب احمدی، مژگان (1391). جایگاه گردشگری در نظام آموزش عالی ایران، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، 7(17)، 61-86. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23223294.1391.7.17.3.5
طلیمی، ام‌کلثوم (1399). تاثیر دروس مرتبط با گردشگری در تمایل به سفرهای فرهنگی دانش‌آموزان (مورد مطالعه مدارس دخترانه مقطع ابتدایی منطقه 6 تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت جهانگردی گرایش برنامه‏ریزی توسعه گردشگری، پردیس تحصیلات تکمیلی خودگردان دانشگاه علامه طباطبایی.
طیبی، علی؛ پرهیزگار، محمدمهدی؛ امینی، محمدتقی و شیرمحمدی، یزدان (1400). طراحی و تبیین الگوی کسب و کارهای گردشگری با رویکرد توسعه پایدار. برنامه ریزی و توسعه گردشگری، 10(36)، 219-244. http://doi.org/10.22080/jtpd.2021.19291.3329
علیزاده، ‏هادی؛ فیروزی، محمدعلی؛ اجزاشکوهی، محمد و نقیبی‌رکنی، نرگس (1392). سنجش و ارزیابی شاخص‏های پایداری صنعت گردشگری در شهر اهواز، فصلنامه برنامه‏ریزی و آمایش فضا، 17(2)، 172-145.
فرامرز، مرتضی (1390). آیا تاثیر اکوتوریسم سازگار با حفاظت از محیط‌زیست و پایداری مدیریت منابع طبیعی روشی مناسب می‌باشد؟ همایش منطقه‌ای عمران و بحران آب و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی مشکین شهر.
فرجی‌راد، عبدالرضا و احسانی، افسانه (1390). بررسی تأثیر اقامتگاه‌های (خوشه‌سار بوم‌گردی) بر ارتقاء سطح زندگی جامعة محلی (با تأکید بر روستای گرمه و شیب‌دراز)، فصلنامه جغرافيايي سرزمين، 8(30)، 63-78.
فرهمند، مهناز؛ شکوهی‌فر، کاوه و سیارخلج، حامد (1393). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر رفتارهای زیست محیطی (مورد مطالعه: شهروندان شهر یزد)، مطالعات جامعه‌شناختی شهری (مطالعات شهری)، 4(10)، 109-141.
کاویانی، حسن و نصر، نسرین (1397). عوامل مؤثر بر اثربخشی آموزش محیط‌زیست در ایران؛ سنتزپژوهی یافته‌ها، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 10(4)، 109-141. . http://doi.org/10.22035/isih.2018.289
کریمی، داریوش و عنایتی، اشرف‌السادات (1391). آموزش برای توسعه پایدار، مدرسه پایدار، فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 1(1)، 59-74. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23223057.1391.1.1.7.4
محمدی‌پویا، فرامرز (1397). اولویت‏بندی فلسفه‏های ‏آموزشی، ایدئولوژی برنامه درسی و روش‌های تدریس اساتید علوم پزشکی، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی، 13(3)، 217-228. http://doi.org/10.18502/jmed.v13i3.337.
مختاری ملک‌آبادی، رضا؛ عبداللهی، عظیمه‌السادات و صادقی، حمیدرضا (1393). تحلیل و بازشناسی رفتارهای زیست محیطی شهری (مطالعه موردی: شهر اصفهان، سال 1391)، فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 5(18)، 1-20. http://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1393.5.18.1.2
ملکی، سعید و سعیدی، جعفر (1395). بررسی ابعاد زیست‌محیطی و جایگاه محیط‌زیست شهری در برنامه‌های توسعه ایران، مطالعات مدیریت شهری، 8(27)، 69-89
منطقی، مرتضی، (1384). ‏بررسی نوآوري‌های آموزشی در مدارس ايران، نشريه نوآوری‏های آموزشی، 4(2)، 35-57.
مهدی‌پورمیر، راضیه؛ صالحی‌عمران، ابراهیم؛ صالحی، صادق و عابدینی‌بلترک، میمنت (1398). تحلیل محتواي کتاب‌هاي درسی پایه ششم ابتدایی بر مبناي مؤلفه‏هاي آموزش گردشگري، برنامه‏ریزی و توسعه گردشگری، 8(29)، 1-19.
میرفردی، اصغر و سلامتیان، درنا (1400). بررسی رابطه هویت ملی و رفتار محیط‌زیستی در بین دانشجویان رشته‌های علوم‌انسانی دانشگاه شیراز، فصلنامه مطالعات ملی، 22(88)، 137-159. http://doi.org/10.22034/rjnsq.2021.291126.1294
نرگسی، شهین؛ بابکی، روح‌اله و عفتی، مهناز (1397). بررسی رابطه بین گردشگری، رشداقتصادی و توسعه مالی در ایران (1395-1368)، فصلنامه اقتصاد مالی، 12(44)، 41-68.
نوری، یوسف (1399). مدل سواد گردشگری در برنامه درسی دانش‌آموزان دوره ابتدایی، رساله دکتری رشته مدیریت گرایش گردشگری، دانشگاه علامه طباطبایی.
ویسی،‏ هادی (1396). بررسی سیاست‌گذاری صنعت گردشگری در قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 7(25)، 93-112.
Adhami, A., & Akbarzadeh, E. (2011). Investigating the cultural factors affecting the preservation of the environment in Tehran (case study of areas 5 and 18 of Tehran), Sociology Specialized Journal, 1(1), 37-62. [In Persian]
Ahmadi Moghadam, A., Soleimanpour omran, M., & Esmaili Shad, B. (2021). Green Curriculum Education Plan in the Iranian Education System: A Qualitative Research. Environmental Education and Sustainable Development, 9(4), 61-72. http://doi.org/10.30473/ee.2021.54983.2263. [In Persian]
Ahmadian, D., & Hagigatian, M. (2016). Sociological analysis of the role of cultural factors on the studied urban environmental behaviors (Kermanshah citizens), Urban Sociological Study, 6(18), 51-76. [In Persian]
Ahmadvand, M., Ahmadi, P., & Samadi, P. (2020). A Comparison of the Level of Awareness of Parents, Students and Primary Teachers on the Environmental Dimension of Sustainable Development. Environmental Education and Sustainable Development, 8(2), 99-120. http://doi.org/10.30473/ee.2020.6566. [In Persian]
Alizadeh, H., Firouzi, M. A., Shokohi, M., & Naqibirokni, N. (2013). Measuring and evaluating sustainability indicators of tourism industry in Ahvaz city, Space Planning and Design Quarterly, 17(2), 145-172. [In Persian]
Asadzadeh, S., Seif Naraghi, M., Naderi, E., & Ahghar, G. (2020). Designing a Curriculum Model for Extracurricular Activities for Elementary School Students with Emphasis on Environmental Education. Environmental Education and Sustainable Development, 8(3), 9-20. http://doi.org/10.30473/ee.2020.6760. [In Persian]
Azadkhani, P., Sadatnejad, M., & Sharafkhani, J. (2018). Survey of environmental education and environmental protection behaviors of girls' high school students in Ilam city, Human and Environment Quarterly, 16(1), 139-153. [In Persian]
Azani, M., & Torabi, H. (2014). Inclusive education (education for all). National conference of primary education. [In Persian]
Bahram Sarmast, B., Rezayan Qiyebashi, A., Moinian, A., & Abbasi, A. (2021). Environmental requirements of intergenerational justice to achieve sustainable development, Journal of Environmental Education and Sustainable Development, 9(4). [In Persian]
Chang, K. T., Huang, C. C., & Tsaur, S. H. (2019). Tourist geographic literacy and its consequences. Tourism Management Perspectives, 29, 131-140.
Cuffy, V. V., Airey, D., & Papageorgiou, G. C. (2017). Lifelong learning for tourism. Annals of Tourism Research, 39(3), 1402-1424.
Esteghlal, A., & Fallahzadeh, Z. (2016). Introduction of the tourism industry and its role in the development of Iranian culture, the first annual congress of the Iranian Society of Engineers, Shiraz, 108-119. [In Persian]
Farahmand, M., Shokohifar, K., & Saiarkhalaj, H. (2014). Investigating social factors affecting environmental behaviors (case study: citizens of Yazd city), Urban Sociological Studies (Urban Studies), 4(10), 109-141. [In Persian]
Faraji Rad, A., & Ehsani, A. (2011). The effect of local residences (SAR Ecotourism cluster) on improving the living standards of the local community (village, with an emphasis on "hot" and "long slope"), Quarterly geographical territory, 8(30), 63-78. [In Persian].
Faramarz, M. (2011). Whether the impact of ecotourism is compatible with conservation and sustainable management of natural resourcesis a good way? The regional conference of civil engineering and water and energy crisis, Islamic Azad University Meshkinshahr. [In Persian].
Hajian, M., & Kashani, S. J. (2021). Evolution of the concept of sustainability. From Brundtland Report to sustainable development goals. In Sustainable resource management (pp. 1-24). Elsevier.
Hazeri, A. M., & khalili, A. (2014). The Representation of Citizenship in the School-textbooks of Education Institution of Iran. Sociology of Social Institutions, 1(3), 131-149. [In Persian]
Hejazi, S. Y., Karami Darabkhani, R., Hosseini, S. M., & Rezaei, A. (2017). Investigating the effective factors on environmental behavior of environmental NGOs members in Tehran Province. Journal of Environmental Studies, 43(1), 17-30. http://doi.org/10.22059/jes.2017.62057. [In Persian]
Hollweg, K. S., Taylor, J. R., Bybee, R. W., Marcinkowski, T. J., McBeth, W. C., & Zoido, P. (2019). Developing a framework for assessing environmental literacy. Washington, DC: North American Association for Environmental Education, 122.
Hosseinpour, A., Najafi, J., & Mirzaee, M. (2019). Identification and analysis of environmental protection components by schools using fuzzy Delphi technique. Journal of Environmental Science Studies, 4(3), 1768-1782. [In Persian]
Ildoromi, A., Ghasemi, F., & Bahmani, N. (2016). Investigation the role of Socio-Economic factors on the degradation of Zagros forests (Kakareza Lorestan). Iranian Journal of Forest and Range Protection Research, 13(2), 140-149. http://doi.org/10.22092/ijfrpr.2016.106021. [In Persian]
Karimi, D., & Enayati, A. (2012). Education for Sustainable Development, Sustainable School. Journals of Environmental Education and Sustainable Development, 1(1), 59-74. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23223057.1391.1.1.7.4. [In Persian]
Kaviani, H., & Nasr, N. (2018). Factors Affecting the Effectiveness of Environmental Education in Iran; A Research Synthesis of Findings. Interdisciplinary Studies in the Humanities, 10(4), 109-141. http://doi.org/10.22035/isih.2018.289. [In Persian]
Khajevandiahmadi, I. (2022). An analysis of the role and place of education in promoting tourism literacy, Iranian Journal of Social Development Studies, 14(1), 226-247. http://doi.org/10.30495/jisds.2022.65844.11687. [In Persian]
Khajouie, E., Soltani, A., & Esmi, K. (2020). A Comparative Study of Environmental Education in Iran’s Primary Schools Curriculum and Selected Countries. Environmental Education and Sustainable Development, 8(2), 9-24. http://doi.org/10.30473/ee.2020.6561. [In Persian]
Knoll, M. A., & Houts, C. R. (2012). The financial knowledge scale: An application of item response theory to the assessment of financial literacy. Journal of consumer affairs, 46(3), 381-410.
Koç, H., Karacabey, F. A., & Demir Yurtseven, E. (2023). Developing a scale for tourism literacy: validity and reliability study. Current Issues in Tourism, 27(21), 3514-3528.
Kumar, R., Kumar, A., & Singh, H. (2022). Virtual and Augmented Reality Technologies to Enhance Tourists' Knowledge of Rural Tourism Destinations. Mathematical Statistician and Engineering Applications, 71(4), 8941-8957.
Kurudayıoğlu, M., & Tüzel, A. G. M. S. (2010). 21. Yüzyıl Okuryazarlık Türleri, Değişen Metin Algısı ve Türkçe Eğitimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 28, 283-298.
Machado Toffolo, M., Simoncini, G. A., Marchini, C., Meschini, M., Caroselli, E., Franzellitti, S., ... & Goffredo, S. (2022). Long-term effects of an informal education program on tourist environmental perception. Frontiers in Marine Science, 9, 830085. https://doi.org/10.3389/fmars.2022.830085
Maleki, S., & Saeedi, J. (2016). Investigating environmental dimensions and the place of urban environment in Iran's development plans, Urban Management Studies, 8(27), 69-89. [In Persian]
Manteghi, M. (2005). Investigating educational innovations in Iranian schools. Journal of Educational Innovations, 4(2), 35-57. [In Persian]
Mcbride, B. (2011). Essential elements of ecological literacy and the pathways to achieve it: Perspectives of ecologists.Yayınlanmamış Doktora Tezi, The University of Montana, Missoula.
Mehdipour, R., Salehi Omran, E., Salehi, S., & Abedini Baltork, M. (2019). Analysis of content of 6th grade elementary textbooks based on the components of tourism education. Journal of Tourism Planning and Development, 8(29), 1-19. http://doi.org/10.22080/jtpd.2019.13761.2805. [In Persian]
Mínguez, C., Martínez-Hernández, C., & Yubero, C. (2021). Higher education and the sustainable tourism pedagogy: Are tourism students ready to lead change in the post pandemic era?. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 29, 100329.
Mirfardi, A., & Salamatian, D. (2021). Investigating the Relationship between National Identity and Environmental Behavior among Humanities Students in Shiraz University, National Studies Journal, 22(88), 137-159. http://doi.org/10.22034/rjnsq.2021.291126.1294. [In Persian]
Mohammadi Pouya, F., (2018). Prioritizing educational philosophies, curriculum ideology and teaching methods of medical sciences professors. 13(3), 217-228. http://doi.org/10.18502/jmed.v13i3.337. [In Persian]
Mokhtari Malekabadi, R., Abdollahi, A., & Sadeghi, H. (2014). Analysis and recognition of urban environmental behaviors (case study: Esfahan city, 2013). Scientific and Research Quarterly of Research and Urban Planning, 5(18), 1-20. http://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1393.5.18.1.2.[In Persian]
Nargesi, S., Babaki, R., & Effati, M. (2018). Investigating the relationship between tourism, economic growth and financial development in Iran (1368-1395), Financial Economics Quarterly, 12(44), 41-68. [In Persian]
Nhlapo, M., Moreeng, B., & Malebese, M. (2019). Challenges facing implementation of an integrated tourism curriculum: The experiences of teachers in Lesotho. Journal of Education and Practice, 10(5), 92-101.
Nouri, Y. (2020). The model of tourism literacy in the curriculum of primary school students, doctoral dissertation in the field of tourism management, Allameh Tabatabai University. [In Persian]
Pearce, P. L., & Foster, F. (2007). A “university of travel”: Backpacker learning. Tourism management, 28(5), 1285-1298. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2006.11.009
Poorma’soom, B., Fayyaz, I., & Bazargan, S. (2017). The Formation of Environmental Literacy Based on a Multidimensional and Multimedia Curricular Perspective, Journal of Education, 33 (1), 9-32. http://dorl.net/dor/20.1001.1.10174133.1396.33.1.1.4. [In Persian]
Pourmand, H., Zakersalehi, G., Afhami, R., & Karimi, S. (2023). Challenges of integration of education for sustainable development in Handcrafts higher education. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, 26(2), 27-51. [In Persian]
Prabawani, B., Hanika, I. M., Pradhanawati, A., & Budiatmo, A. (2017). Primary schools eco-friendly education in the frame of education for sustainable development. International Journal of Environmental and Science Education, 12(4), 607-616.
Rahimi, P. (2019). Investigating the impact of environmental accounting on environmental protection in Iran, the first conference on environmental challenges with an emphasis on plastic waste, Tehran. [In Persian]
Salehi Omran, E., Parhizkar, L., & Hatamifar, K. (2017). Investigating the Position of Main Components of Environment Teaching in the Text Books of the Sixth Grade Schools in Iran. Journals of Environmental Education and Sustainable Development, 5(2), 89-99. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23223057.1395.5.2.7.4. [In Persian]
Salehi, S. (2012). Environmental Behvaior and Education. Journal of Educational Sciences, 18(2), 201-226. [In Persian]
Seyitoğlu, F., Atsız, O., Kaya, F., & Taş, S. (2022). The two-way perspective of tourism undergraduates towards (post-) viral world: The future of tourism, and vocational development and career. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 31, 100400.
Shirmohammadi, Y., Jalaliyan, E., Abedi, F., & Nasiri, E. (2020). The Tourism Literacy Impact of Tour Guides on the Satisfaction of Tourists. Human Geography Research, 52(4), 1217-1233. http://doi.org/10.22059/jhgr.2019.280940.1007933. [In Persian]
Shobeiri, S. M. (2017). The Role of Social Networks on the Culture of the Teachers' Environmental Values and Beliefs: a case study of the telegram. Environmental Education and Sustainable Development, 6(2), 37-43.
Shobeiri, S. M., Shamsi Papkiadeh, S. Z., & Ebrahimi, H. (2014). Effects of Environmental Education Programs on Tourism (Case Study: Langaroud School Students). Journal of Tourism Planning and Development, 2(7), 148-162. [In Persian]
Sobhani, N., Saidi Fard, F., Jangi, H., & Jafari, M. (2016) Analysis of indicators and dimensions of sustainable neighborhood development in the direction of improving urban security (case example: Shahindej city), Police Geography Research Journal, 4(14), 51-88. [In Persian]
Soroosh, M. (2008). Responsibility of Islamic government in formal education. Journal of Islamic Education, 3(5), 55-80. [In Persian]
Sun, X., Qing, J., Shah, S. A. A., & Solangi, Y. A. (2023). Exploring the complex nexus between sustainable development and green tourism through advanced GMM analysis. Sustainability, 15(14), 10782. https://doi.org/10.3390/
Suri, A., & Rashidi, H. (2017). The role of schools in the development of tourism from the perspective of basic education (case study: high schools of Shahrlar 90), international conference on innovation in business management and economics, Tehran. [In Persian]
Talimi, U. (2020). The effect of tourism-related courses on students' desire for cultural trips (a case study of girls' elementary schools in the 6th district of Tehran), master's thesis in tourism management, tourism development planning, Allameh Tabatabai University Autonomous Postgraduate Education Campus. [In Persian]
Tayebi, A., Parhizghar, M., Amini, M. T., & Shirmohammadi, Y. (2021). Designing and explaining the model of tourism businesses with a sustainable development approach. Journal of Tourism Planning and Development, 10(36), 219-244. http://doi.org/10.22080/jtpd.2021.19291.3329. [In Persian]
Tribe, J., & Liburd, J. J. (2016). The tourism knowledge system. Annals of tourism research, 57, 44-61.
Tsaur, S. H., Yen, C. H., & Chen, C. L. (2010). Independent tourist knowledge and skills. Annals of Tourism Research, 37(4), 1035-1054.
Van den Akker, J. J. H., Fasoglio, D., & Mulder, H. (2010). A curriculum perspective on plurilingual education. Strasbourg: Council of Europe.
Veicy, H. (2018). The study of Tourism Industry in National Basic Laws of Islamic Republic of Iran. Strategic Studies of public policy, 7(25), 93-112. [In Persian]
Wang, R., Wu, C., Wang, X., Xu, F., & Yuan, Q. (2023). E-Tourism information literacy and its role in driving tourist satisfaction with online travel information: A qualitative comparative analysis. Journal of Travel Research, 63(4), 904-922.
Warmath, D., & Zimmerman, D. (2019). Financial literacy as more than knowledge: The development of a formative scale through the lens of Bloom's domains of knowledge. Journal of Consumer Affairs, 53(4), 1602-1629.
Welde, A. M., Bernes, K. B., Gunn, T. M., & Ross, S. A. (2016). Career education at the elementary school level: Student and intern teacher perspectives. Journal of Career Development, 43(5), 426-446.
Wells, M. P. (1997). Economic perspectives on nature tourism, conservation and development (Vol. 55). Washington, DC: Environment Department, World Bank.
Xing, H. (2013). Perception of Green Hotels among Tourists in Hong Kong. Unpublished master’s thesis). Hong Kong Baptist University. http://doi.org/10.1080/15332969.2013, 827069.
Xu, J., Tavitiyaman, P., Kim, H. J., & Lo, S. K. J. (2022). Hospitality and tourism higher education in the post-COVID era: Is it time to change?. Journal of Hospitality & Tourism Education, 34(4), 278-290.
Yarnell, Adam, 2012, Greening America first resort, A thesis Brown Univercity, USA.
Zahro’, A., Maulani Wisesa, A., Ristya Rini, D., & Ambarwati, A. (2022). The Empowerment of Pokdarwis (Tourism-Literate Group) at the Dinoyo Ceramic Village in Malang through Virtual Tourism Development, Jurnal Graha Pengabdian, 4(4), 370-379.
Ziai, M., Saeedi, A. A., & Torab Ahmadi, M. (2012). Exploring the state of tourism in Iran’s higher. Tourism Management Studies, 7(17), 61-86. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23223294.1391.7.17.3.5. [In Persian]

Full-Text:



تاریخ پذیرش: 26/10/1403

تاریخ دریافت: 20/02/1403

 

ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار ‏در حوزه گردشگری در برنامه درسی دانش‌آموزان

رضا قنبری¹، فاطمه پرسته قمبوانی²*، مژگان عبدالهی³، حمیده رشادت جو⁴

 

چکیده

فصلنامه تعالی تعلیم و تربیت و آموزش دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، دوره3، شماره 2

هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار ‏در حوزه گردشگری در برنامه درسی دانش آموزان می‌باشد. این پژوهش از نظر چگونگی گردآوری داده‏های مورد نیاز، در گروه تحقیق کیفی و از نوع تحلیل مضمون طبقه‏بندی شد. جامعه آماری شامل 20 نفر از خبرگان و صاحبنظران در حوزه گردشگری و اعضای هیأت علمی دانشگاه‏ها می‌باشند که با روش گلوله برفی تا رسیدن به اشباع نظری انتخاب و سپس از آنان مصاحبه نیمه ساختار یافته به عمل آمد. به منظور غنای تحقیق، تلاش شد تا با افرادی که از دانش و تجربه بالایی در این زمینه برخوردار بودند، مصاحبه صورت گیرد. جمع‏آوری اطلاعات تا زمان به اشباع رسیدن داده‌ها ادامه پیدا کرد و به تدریج کدگذاری متن مصاحبه‌ها و تجزیه و تحلیل داده‌ها منجر به جمع‏بندی و طبقه‌بندی داده‌ها شدند. در این راستا از نرم‌افزار با استفاده از نرم‌افزار مکس کیودا بهره گرفته شد. روایی و پایایی بر اساس معیارهای قابلیت اعتبار یا باورپذیری، بررسی توسط اعضاء، سه سویه‏سازی منابع داده‌ها، تحلیل موارد منفی و قابلیت انتقال‌پذیری صورت گرفت. در این پژوهش تعداد 333 ویژگی و مفهوم استخراج شد که با بررسی‌های مجدد و بازنگری‌های انجام شده و بر اساس مشابهت‏ها و اشتراکات مفهومی، این مفاهیم و ویژگی‌ها تقلیل یافته و دسته‏بندی شدند. سپس 96 شاخص بر اساس اشتراکات مفهومی که با هم داشتند، استخراج شدند. نهایتاً در 20 مفهوم اصلی شامل: استراتژی آموزش گردشگری، عوامل مدیریتی، درک و بینش، مهارت تجزیه و تحلیل، زیرساخت‏ها، عوامل پیشران، اهداف شناختی (مهارت‏های آکادمیک)، اهداف نگرشی (مهارت‏های توسعه فردی)، اهداف مهارتی (مهارت کسب و کار)، اهداف و برنامه‌های فرهنگی و پرورشی، چالش، دانش (محتوا)، شناخت صنعت گردشگری، جاذبه‏های فرهنگی، فرایندهای یاددهی، فرایندهای یادگیری، امکانات و فناوری، عدالت اجتماعی، ارزیابی و ارزشیابی دسته‌بندی نموده است که در 8 گروه 1- عوامل زمینه‌ساز، 2- عوامل مداخله‌گر، 3- اهداف آموزشی، 4- اهداف پرورشی، 5- سواد گردشگری، 6- آموزش رسمی، 7- توسعه پایدار، 8- کیفیت زندگی دسته‏بندی شدند.

کلمات کلیدی: آموزش، آموزش رسمی، سواد گردشگری، مولفه‌های گردشگری. 

 

 

مقدمه

امروزه گردشگری در کشورهای در حال توسعه به عنوان یکی از عوامل اصلی پیش‌برنده اقتصادی مطرح شده است؛ این صنعت برای کشور ارزآوری داشته و به‌ویژه برای جوامع کم‌درآمد و مناطق محروم، فرصت‌های شغلی و درآمدی ایجاد می‌کند (Wells, 1997). شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC)⁵ در سال 2019 گزارش داد که گردشگری پس از بخش ارتباطات و خدمات مالی، سومین صنعت با بالاترین نرخ رشد در تولید ناخالص داخلی است (Nouri, 2020). کشور ایران به دلیل برخورداری از جاذبه‌های متنوع طبیعی، تاریخی، فرهنگی و درمانی از مستعدترین کشورها برای جذب گردشگران به‌شمار می‌رود و با تقویت زیرساخت‌های اقتصادی و مدیریتی مناسب، می‌تواند به یکی از مقاصد گردشگری مهم تبدیل شود (Veicy, 2018). سیاست‌های مؤثر در حوزه گردشگری، علاوه بر فواید اقتصادی، به توسعه پایدار فرهنگی، محیطی و اقتصادی نیز کمک می‌کنند (Nargesi, Babaki & Effati, 2018). توسعه، فرآیندی نظام‌مند و اندیشه‌محور است که به دنبال تغییر شرایط فعلی به شرایط بهینه از طریق بهره‌گیری از ظرفیت‌های بالقوه می‌باشد؛ به‌طور کلی، توسعه را می‌توان به‌عنوان ارتقاء سطح زندگی و دستیابی به شرایط ایده‌آل در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تعریف کرد، که در نهایت به تحقق ارزش‌هایی مانند آزادی، عدالت، پویایی اجتماعی، و رشد اقتصادی و انسانی منجر می‌شود (Welde, Bernes, Gunn & Ross, 2016). یکی از مباحث نوین در توسعه که امروزه در مجامع بین‌المللی مطرح شده؛ توسعه پایدار می‌باشد که در چند دهه گذشته برجسته شده است که در برگیرنده جنبه‌های رشد اقتصادی، پیشرفت اجتماعی و حفظ محیط زیست طبیعی می‌باشد (Hajian & Kashani, 2021). در این راستاء صنعت گردشگری با گستردگی جهانی و تأثیر اقتصادی قابل توجهی که دارد، ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای پیشبرد طرح‌های پایداری دارد. با این حال، این پتانسیل تنها در صورتی می‌تواند به حداکثر برسد که صنعت به طور مداوم اصول پایداری را در عملیات روزانه خود بگنجاند (Sun, Qing, Shah & Solangi, 2023). صنعت گردشگری یکی از حوزه‌هایی است که به علت ارتباط تنگاتنگ با اکثر حوزه‌های طبیعی و انسانی یکی از بسترهای اصلی پیاده‏سازی مبحث پایداری می‏باشد (Alizadeh, Firouzi, Shokohi & Naqibirokni, 2013). از آنجایی که تغییرات سیستماتیک در گردشگری می‌تواند منجر به کاهش اثرات تغییرات آب و هوایی، کاهش فقر در جهان و ترویج شود، رشد اقتصادی پایدار، فراگیر و پایدار آموزش گردشگری از اهمیت بالایی برخوردار است. آموزش برای پایداری از روش‌های نوین یادگیری استفاده می‌کند و بر تأمل انتقادی بر ارزش‌ها و توانمندسازی فعال دانش‌آموزان برای ایجاد تغییر به سمت پایداری واقعی تأکید دارد(Mínguez et al., 2021). آموزش در گردشگری هم شناخت عمیق‌تری از این صنعت ایجاد می‌کند و هم شیوه‌های پایدار گردشگری، حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست را به مردم می‌آموزد (Mehdipour, Salehi, Salehi & Abedini, 2019). در این راستا، تقویت و توسعه سواد گردشگری ضروری به نظر می‌رسد؛ چراکه سواد گردشگری مجموعه‌ای از آگاهی‌ها و اقدامات است که به افراد و گروه‌ها کمک می‌کند تا مفهوم گردشگری را درست درک کنند، به توسعه آن بپردازند و در عین حال از آسیب به آثار تاریخی و محیط زیست جلوگیری نمایند (Shobeiri, 2017). همچنین، تغییرات سریع در صنعت گردشگری و محیط، نیاز به بازنگری در برنامه‌های درسی گردشگری را با محور یادگیری مادام‌العمر به وضوح نشان می‌دهد (Cuffy, Airey & Papageorgiou, 2017). از سال 1990 تاکنون، چارچوب‌های بسیاری برای سواد محیط‌زیستی معرفی شده که اشتراک اصلی آن‌ها سه عنصر کلیدی دانش، نگرش و رفتار است (Hollweg et al., 2019). بر اساس پژوهشی که با حضور 200 مربی گردشگری از 25 کشور انجام شده، تقویت ارتباط میان صنعت، دولت و نهادهای آموزشی از مهم‌ترین عوامل توسعه گردشگری پایدار عنوان شده است (Mehdipour, Salehi, Salehi & Abedini, 2019). در حقیقت، نهادهای آموزشی نقشی اساسی در توسعه پایدار گردشگری دارند و موفقیت آینده مدیریت پایدار گردشگری وابسته به اجرای اصولی همچون پرورش نیروی انسانی، آموزش و آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی عمومی است. در این میان نظام آموزش و پرورش کشور، با توجه به ظرفیت‌های بالقوه‌ای که در حوزه گردشگری دارد که شامل اسناد بالادستی، قوانین و مقررات، ساختار سازمانی، نیروی انسانی، فضاهای گردشگری، برنامه‌های اردو و بازدید، بودجه و اعتبارات و همچنین ظرفیت‌های ایجاد شده از جمله تغییرات نظام آموزشی و طرح تحول بنیادین و ترغیب به استفاده از نظریه‌های نوین یادگیری و برنامه‌های درسی جدید، می‌تواند به‌صورت بنیادی در راستای اجرای سیاست‌ها و اهداف صنعت گردشگری پایدار گام بردارد. با این حال، شواهد نشان می‌دهد که وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و گردشگری که دو نهاد مهم آموزشی به شمار می‌روند تاکنون به‌طور مؤثری بر قابلیت‌های دانش‌آموزان به‌عنوان بخش مهمی از جمعیت کشور برای توسعه همه‌جانبه صنعت گردشگری تمرکز نکرده‌اند (Ahmadi Moghadam, Sulaimanpour & Esmaili, 2021).

بر اساس دیدگاه بسیاری از اندیشمندان، نظام آموزش و پرورش که به‌عنوان نهاد رسمی تربیت نیروی انسانی برای آینده کشور محسوب می‌شود و مهم‌ترین عامل در این زمینه است. نقش آموزش و پرورش تنها به بهبود زندگی مادی و معنوی افراد محدود نمی‌شود، بلکه تمامی ابعاد اجتماعی آن‌ها را دربرمی‌گیرد و موجب رشد و تحولات بنیادی در جامعه می‌شود. در فرآیند توسعه ملی (توسعه اجتماعی و انسانی)، آموزش و پرورش جایگاه ویژه‌ای دارد و کمتر نظریه‌ای در حوزه توسعه اجتماعی و انسانی یافت می‌شود که از نقش کلیدی آموزش و پرورش غافل باشد. با این حال، سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان صنعت گردشگری تاکنون به نقش نظام آموزش و پرورش عمومی به‌عنوان اصلی‌ترین نهاد تربیت نیروی انسانی و فرهنگ‌سازی توجه کافی نکرده‌اند (Nouri, 2020). باتوجه به اینکه آموزش از ارکان اساسی توسعه پایدار گردشگری است و موفقیت آتی در مدیریت پایدار گردشگری به اجرای اصولی مانند تربیت نیروهای متخصص، آموزش، آگاه‌سازی و ارائه هشدارهای عمومی در این حوزه وابسته است. بر این اساس وزارت آموزش و پرورش باید با دقت در تدوین کتب درسی بیش از پیش به معرفی اماکن گردشگری، توان‏های مختلف گردشگری کشور در شاخه‌های مختلف گردشگری اهتمام ورزد و در این زمینه گام‏هایی نیز برداشته است که در برخی از کتب درسی مقاطع تحصیلی آمده است(Khajevand Ahmadi, 2022). با توجه به مطالب گفته شده، هدف این پژوهش ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار ‏در حوزه گردشگری در برنامه درسی دانش آموزان می باشد.

 

مبانی نظری

سواد گردشگری

سواد به طور کلی توانایی خواندن، نوشتن، صحبت کردن و گوش دادن مؤثر است که امکان برقراری ارتباط مؤثر با دیگران و درک اطلاعات نوشتاری را فراهم می‏کند. در قرن بیست و یکم، سواد شامل استفاده از فناوری، حل مسئله، همکاری و مهارت‌های لازم برای ارائه موثر اطلاعات می‏شود. سواد یک مهارت فرآیند محور است که مستلزم تداوم مادام‌العمر است (Kurudayıoğlu & Tüzel, 2010). تحول تمدن‌های انسانی با ظهور نوشتن و افزایش نرخ سواد شاهد رشد قابل توجهی بوده است. این افزایش در سواد به طور اساسی مسیر پیشرفت ملت‌ها را هموار کرده است. اهمیت محوری سواد از حضور فراگیر آن ناشی می‌شود که بر تمامی ابعاد زندگی تأثیر می‌گذارد و به طور عمیق تعاملات انسانی با دنیای پیرامون را شکل می‌دهد (Knoll & Houts, 2012). این اهمیت عمیق، پژوهش‌های گسترده‌ای را در طول زمان در بین دانشگاهیان شکل داده است و لذا پژوهشگران در بررسی ابعاد مختلف سواد، در تلاش هستند تا دانش، مهارت‌ها، نگرش‌ها و ارزش‌های افراد را در حوزه‌های مربوطه ارزیابی کنند. برای دستیابی به این هدف، آن‌ها به توسعه مقیاس‌های اندازه‌گیری تخصصی پرداختند که به عنوان ابزارهای ارزشمند برای افرادی که به دنبال ارتقاء تخصص حرفه‌ای خود و ارائه کمک‌های مؤثر به جامعه علمی هستند، خدمت می‌کنند (Warmath & Zimmerman, 2019). در نتیجه، مفهوم سواد از مرزهای رشته‌ای فراتر رفته و در زمینه‌های متنوع علمی کاربرد پیدا کرده است. این زمینه‌ها شامل سواد مالی، سواد رسانه‌ای، سواد اطلاعاتی، سواد عاطفی، سواد گردشگری و غیره، می‌باشد (Mcbride, 2011). 

سواد گردشگری مجموعه آگاهی‌ها و اقدامات اساسی و کاربردی فردی و گروهی برای درک درست مفهوم گردشگری با هدف توسعه آن و همچنین جلوگیری‌ از آسیب زدن به آثار تاریخی و محیط زیست است (Nouri, 2020). زمینه سواد گردشگری نسبتاً نوپاست و اولین مطالعات آن توسط پیرس و فاستر⁶ در سال 2007 انجام شده است. پژوهش آن‌ها با هدف ارزیابی مهارت‌های مختلف کوله‌گردان‌ها⁷ از جمله یادگیری و ارتباطات از طریق توسعه یک مقیاس اندازه‌گیری انجام شده است. پس از آن، تسائور و همکاران⁸ در سال 2010 یک مقیاس معتبر و قابل اطمینان سه‌بعدی معرفی کردند که توانایی سفر در محل، آمادگی پیش از سفر، و مهارت‌های واکنش اضطراری گردشگران مستقل را ارزیابی می‌کرد. چانگ و همکاران⁹ در سال 2019 با استفاده از روش‌های کیفی و کمی مقیاس معتبری برای ارزیابی سواد جغرافیایی گردشگران توسعه دادند. این مقیاس شامل 18 مولفه و سه زیر بُعد بود: شناخت جغرافیایی، اطلاعات جغرافیایی، و پردازش اطلاعات جغرافیایی. در نهایت، شیرمحمدی، جلالیان و نصیری در سال 2020 تأثیر سطح سواد راهنمایان گردشگری بر رضایت مشتری را بررسی کردند و مقیاس مربوطه را برای اندازه‌گیری توسعه دادند. این مطالعات پیشگامانه آغازگر پژوهش در زمینه سواد گردشگری بودند و پایه‌گذاری برای بررسی‌های بیشتر در این حوزه شدند. حضور سواد گردشگری در بین ذینفعان متنوع، از جمله مدیران و مسئولان گردشگری، کارگران، مربیان و ساکنان، اهمیت زیادی در ارتقاء استانداردهای کیفیت و دانش در این حوزه تخصصی دارد (Koç, Karacabey & Demir Yurtseven, 2023). فقدان سواد گردشگری در میان مدیران و مسئولان، آثار مخرب بزرگتری دارد. یک تصمیم نادرست، یک بی‌توجهی غیر عامدانه، یک دستور نابجا می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری بر پیکره آثار تاریخی و محیط زیست ما وارد کند (Sarmast, Rezayan Qiyabashi, Moinian & Abbasi, 2021).

آموزش رسمی

آموزش رسمی به فرآیندی اطلاق می‌شود که آموزش و یادگیری را از طریق نهادهای رسمی جامعه مانند مدارس، کالج‌ها، دانشگاه‌ها و سایر مراکز آموزشی ارائه می‌دهد (Mohammadi Pouya, 2018). این نوع آموزش شامل مراحل زمانی و سلسله مراتبی مشخصی است و بر اساس برنامه‌های درسی از پیش تعیین‌شده و در محیط‌هایی مانند مدارس و دانشگاه‌ها انجام می‌گیرد. آموزش رسمی به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: آموزش و پرورش (از پیش‌دبستانی تا پایان متوسطه) و آموزش عالی (Soroosh, 2008). این آموزش به‌طور ساختاریافته و برنامه‌ریزی‌شده اجرا می‌شود و امکان دسترسی به مدارک و گواهینامه‌های معتبر دولتی را فراهم می‌سازد (Mehdipour, Salehi, Salehi & Abedini, 2019). با این حال، آموزش رسمی تنها محدود به محتوای از پیش تعیین‌شده نیست؛ به همین دلیل، پژوهشگران تعلیم و تربیت دو نوع برنامه درسی را تفکیک می‌کنند: نخست، برنامه درسی آشکار که شامل ساختارهای رسمی مدرسه، مقررات و منابع آموزشی نظیر کتاب‌ها و مجلات است، و دوم، برنامه درسی پنهان که به ویژگی‌های رفتاری و نگرش‌هایی اشاره دارد که به‌صورت غیررسمی و ضمنی در محیط آموزشی به دانش‌آموزان منتقل می‌شود (Hazeri & Khalili, 2014). آموزش رسمی در کشور ایران سه مقطع تحصیلی را در بر دارد که در دوره‏های مختلف تاریخی ذیل عناوین و سال‌های مختلفی تقسیم‏بندی شده است؛ هرچند در برخی از دوره‌ها آموزش رسمی عمومی شامل دو مقطع تحصیلی بوده است؛ همچنین سن ورود به آموزش رسمی عمومی 6 سال تمام است. برای مقاطع مختلف تحصیلی در دوره آموزش رسمی عمومی اهداف مختلفی در نظر گرفته شده است، که با تغییر این مقاطع تحصیلی این اهداف نیز دچار تغییراتی شده‏اند (Azani & Torabi, 2014).

آموزش رسمی در گردشگری

کشور ایران با تنوع فرهنگی گسترده و پیشینه تاریخی غنی، از جمله کشورهای جهان است که آثار باستانی ارزشمندی از تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف، حتی دوران ماقبل تاریخ، را در خود جای داده است. برقراری پیوند میان فرهنگ و گردشگری می‌تواند این گنجینه را به منبعی مطلوب برای جذب گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کند(Esteghlal & Falahzadeh, 2016). دستیابی به این هدف از طریق معرفی، آموزش و آگاهی‌بخشی امکان‌پذیر است؛ به‌عبارت دیگر، شناسایی و معرفی قابلیت‌های گردشگری، افزایش سطح آگاهی از وجود این ظرفیت‌ها، و آموزش نحوه تعامل با گردشگران در کنار اهمیت دادن به حفظ فرهنگ و جامعه میزبان، نقش بسزایی در این مسیر ایفاء می‌کند. این هدف از طریق تأکید بر آموزش پایه‌ای، به‌ویژه نقش نظام آموزشی و مدارس، قابل دستیابی است. در سال‌های اخیر، آموزش و پرورش فراتر از تدریس سواد خواندن و نوشتن رفته و به رسانه‌ای برای ارتقای کیفیت زندگی و توسعه دانش و آگاهی اجتماعی تبدیل شده است(Manteghi, 2005). چنین نقشی به‌خصوص در حوزه‌هایی همچون گردشگری اهمیت ویژه‌ای دارد، به‌گونه‌ای که امروزه آموزش جزء ضروری هر نوع توسعه‌ای است. آموزش اصولی گردشگری، به‌ویژه در سنین پایین‌تر و دوران کودکی و نوجوانی، می‌تواند تأثیر بسزایی داشته باشد (Suri & Rashidi, 2017). گرچه گردشگری به‌ندرت در برنامه‌های درسی دوران ابتدایی جای می‌گیرد، کوفی و همکاران¹⁰  در سال 2017 به ظرفیت آموزش گردشگری برای کودکان اشاره کرده‌اند؛ برای مثال، ایجاد حس افتخار ملی، شناخت نمادهای فرهنگی، درک اهمیت گردشگری، آشنایی با منابع کشور و حفظ آن‌ها از موضوعاتی است که می‌تواند در برنامه‌های آموزشی گنجانده شود. بسیاری از مدارس با ترتیب دادن اردوهای آموزشی به نوعی گردشگری را تجربه می‌کنند که این نیز بستری برای پرورش ذهنیت کودکان نسبت به گردشگری است. افزون بر این، دلایل اصلی برای افزودن آموزش گردشگری به برنامه‌های درسی ملی کشورها عبارت‌اند از کمک به رشد اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی در راستای توسعه ملی (Nhlapo, Moreeng & Malebese, 2019). به همین دلیل، دولت‌ها در سراسر جهان آموزش گردشگری را به عنوان راهی برای تقویت اقتصاد و توسعه پایدار مورد توجه قرار داده‌اند، تا دانش‌آموزان با یادگیری مهارت‌های لازم به رشد و شکوفایی کشور خود کمک کنند (Nhlapo, Moreeng & Malebese, 2019).

مفهوم توسعه پایدار

پانایوتو¹¹، استاد دانشگاه هاروارد، توسعه پایدار را به‌عنوان یک مفهوم اقتصادی توصیف می‌کند که مشابه پس‌انداز عمل می‌کند و با داشتن ارزش خالص مثبت، می‌تواند به موفقیت‌های آینده منجر شود. این مفهوم همچنین بر اهمیت نگرش بلندمدت نسبت به نتایج فعالیت‌های کنونی و همکاری‌های بین‌کشوری برای دستیابی به راه‌حل‌های مؤثر تأکید دارد. این عوامل، توسعه پایدار را به هدفی کلیدی در طراحی سیاست‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی در قرن بیست و یکم تبدیل کرده است. یکی از موضوعات کلیدی در بحث توسعه پایدار، توسعه سرانه و سرمایه است که به‌عنوان یک شاخص مهم در نظر گرفته می‌شود. سرمایه به سه دسته تقسیم می‌شود: 1- سرمایه فیزیکی یا ساخت بشر؛ 2- سرمایه طبیعی (منابع طبیعی)؛ 3- سرمایه انسانی. بنابراین، توسعه باید به افزایش کل سرمایه سرانه (شامل سرمایه فیزیکی، طبیعی و انسانی) منجر شود. به این معنا که در صورت بهره‌برداری از منابع طبیعی، این سرمایه باید به سرمایه فیزیکی یا انسانی تبدیل شود، مشابه تبدیل انرژی به یکدیگر. پایداری نیز به‌معنای عدم کاهش این سرمایه در طول زمان است. البته حفظ ثابت بودن سرمایه سرانه نیازمند تحقق دو شرط اساسی است: جبران افزایش جمعیت و حفظ ارزش سرمایه در طول زمان. همچنین، پایداری در عمل به‌معنای ایجاد تعادل بین نیازهای زیست‌محیطی و الزامات توسعه است که از طریق دو روش کاهش فشارها و افزایش ظرفیت‌های موجود حاصل می‌شود (Yarnell, Adam, 2012).

پیشینه پژوهش

بررسی سوابق تحقیقات مختلف در حوزه مربوط نشان می‏دهد، پژوهش‏هایی که به صورت خاص به بحث نقش و جایگاه آموزش و پرورش در ارتقای سواد گردشگری پرداخته‌اند محدود بوده و اکثر تحقیق‏های صورت گرفته در این موضوع، پیرامون مسایل حوزه سواد رسانه‌ای، توسعه گردشگری است، ‏در سطور زیر مجموعه‌ای پژوهش‏های صورت گرفته در زمینه سواد گردشگری و توسعه پایدار و موضوعات مرتبط با این دو مؤلفه بیان شده است:

پیشینه خارجی

وانگ، وو، وانگ، ژو و یوان (Wang, Wu, Wang, Xu & Yuan) (2023) تحقیقی را با عنوان سواد اطلاعاتی گردشگری الکترونیک و نقش آن در جلب رضایت گردشگران با اطلاعات سفر آنلاین: یک تحلیل مقایسه‏ای کیفی انجام دادند. نتایج نشان آنها داد که چهار بعد اساسي سواد اطلاعاتي گردشگري الکترونيکي ايجاد شد: دانش اطلاعاتي، مهارت‌هاي اطلاعاتي، اطلاعات می‏باشد. زاهرو و همکاران (Zahro, Maulani Wisesa, Ristya Rini, & Ambarwati) (2022) پژوهشی را با عنوان توانمندسازی پوکدرویس (با سواد گردشگری گروه) در دهکده سرامیک دینویو در مالنگ از طریق توسعه گردشگری مجازی انجام دادند. نتایج بیانگر آن بود که همه‌گیری کووید-19 باعث شده است که بازدیدها و گردش مالی گردشگران به طور چشمگیری کاهش یابد، سواد آموزشی مجازی مورد نیاز است. سید اوغلو، آتسیز، کایا و تاس (Seyitoğlu, Atsız, Kaya & Taş) (2022) تحقیقی را با عنوان مروری بر ادبیات: شناسایی اکوتوریسم پایدار در تانگکاهان انجام دادند. نتایج نشان داد که مدیران اکوتوریسم و ذینفعان مانند دولت، ساکنان و مصرف‌کنندگان مورد نیاز برای انجام سواد اکوتوریسم برای محیط زیست را لازم و ضروری می‏دانند. کومار، کومار و سینگ (Kumar, Kumar & Singh) (2022) تحقیقی را با عنوان فناوری‏های واقعیت مجازی و افزوده برای افزایش دانش گردشگران از مقاصد گردشگری روستایی انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که رشد هوش، میل فزاینده به یادگیری و دانش روستایی عوامل اصلی تعیین کننده در گردشگری روستایی بودند. ژو، تاویتیامان، کیم و لو (Xu, Tavitiyaman, Kim & Lo) (2022) تحقیقی را با عنوان آموزش عالی هتلداری و گردشگری در دوران پس از کووید: آیا زمان تغییر فرا رسیده است؟ انجام دادند. نتایج نشان داد برنامه‌های درسی را با تأکید فراوان بر فناوری (هوش‌مصنوعی، واقعیت‌مجازی یا داده‌های بزرگ)، بازاریابی، فرهنگ/تنوع، مدیریت ایمنی/بحران، و کارآفرینی باید تغییر کند و شایستگی‏های نرم با تمرکز بر خلاقیت، اعتماد به نفس/مثبت، مراقبت از خود/تندرستی، تفکر انتقادی، رهبری و کار تیمی نیز در برنامه درسی گنجانده شود. ماچادو توفولو (Machado Toffolo) (2022) تحقیقی را با عنوان اثرات بلند مدت یک برنامه آموزش غیررسمی بر ادراک محیطی گردشگران انجام دادند. این مطالعه نشان می‌دهد که فعالیت‌های آموزش محیط‌زیست غیررسمی می‌تواند برای ذینفعان گردشگری از نظر وفاداری مشتری سودمند باشد. چنین فعالیت‌هایی می‌توانند با اجازه دادن به گردشگران برای مشاهده تأثیرات زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های انسانی و درک چگونگی اقدامات روزمره آنها، حتی اگر کوچک، به بهبود سواد محیطی کمک کنند. مینگوئز، مارتینز-هرناندز و یوبرو (Mínguez, Martínez-Hernández & Yubero) (2021) تحقیقی را با عنوان آموزش عالی و آموزش گردشگری پایدار: آیا دانشجویان گردشگری آماده رهبری تغییرات در دوران پس از همه‏گیری هستند، انجام دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که مدارک گردشگری پاسخگوی نیازهای دانش‌آموزان امروزی نیست، به‌ویژه به دلیل فقدان عمده مسائل پایداری. پراباوانی، هانیکا، پراداناواتی و بودیاتمو (Prabawani, Hanika, Pradhanawati & Budiatmo) (2017) تحقیقی را تحت عنوان "آموزش‌های مرتبط با محیط زیست در مدارس ابتدایی به‌عنوان بخشی از آموزش برای توسعه پایدار" انجام دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که دانش‌آموزان ابتدایی در سمارانگ (اندونزی) دارای درک و برداشت مناسبی از مفاهیم توسعه پایدار هستند. با این حال، تفاوت‌های جزئی در فهم دانش‌آموزان در سطوح تحصیلی مختلف درباره مسائل و موضوعات مرتبط با محیط زیست مشاهده شده است. به‌طوری‌که هرچه سطح تحصیل بالاتر باشد، درک و آگاهی دانش‌آموزان از آموزش‌های محیط زیستی نیز بهبود می‌یابد.

 

پیشینه داخلی

خواجوندی احمدی (2022) تحقیقی با عنوان "تحلیلی بر نقش و جایگاه آموزش و پرورش در ارتقای سواد گردشگری" انجام داد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بیشترین میزان آموزش و آگاهی در زمینه گردشگری مربوط به دوره ابتدایی و کمترین میزان آن به دوره متوسطه اول اختصاص دارد. سرمست، رضایان قیه‌باشی، معینیان و عباسی (2021) تحقیقاتی تحت عنوان "الزامات محیط زیستی عدالت بین نسلی برای تحقق توسعه پایدار" انجام داده‌اند. این پژوهش 43 تم فرعی را در قالب 9 تم اصلی شناسایی کرده است که شامل موارد زیر می‌باشد: منابع طبیعی، سرمایه اجتماعی، قانون و مقررات، آمایش سرزمین، انرژی‌های تجدیدپذیر، آسیب‌پذیری محیط زیست، بهداشت محیطی و پایداری محیط زیست، عملکرد محیط زیست و رد پای بوم‌شناختی می باشد. پورمند، ذاکرصالحي، افهمي و کريمي (2023) تحقیقی با عنوان "چالش‌های تلفیق الگوی آموزش برای توسعه پایدار در آموزش عالی صنایع دستی" انجام دادند. نتایج این تحقیق نشان داد که علیرغم وجود همپوشانی با گفتمان توسعه پایدار، آموزش رشته صنایع دستی در مقطع کارشناسی نیازمند بازنگری اساسی برای دستیابی به آموزش پایدار است. همچنین، شیرمحمدی، جلالیان و نصیری (2020) در مقاله‌ای با عنوان "اثر سواد جغرافیایی گردشگری راهنمایان تور بر رضایتمندی گردشگران" یافته‌های خود را ارائه کردند. نتایج نشان داد که از میان ابعاد سواد جغرافیایی گردشگری، دو بعد شناخت جغرافیایی و فرآیند اطلاعات جغرافیایی تأثیر مثبت و معناداری بر رضایتمندی، ریسک درک‌شده و تردید گردشگر دارند؛ در حالی که بعد دانش جغرافیایی تأثیر قابل‌توجهی بر رضایتمندی و تردید گردشگر نداشته است. اسدزاده، سیف‌نراقی، نادری و احقر (2020) تحقیقی با عنوان "طراحی الگوی برنامه درسی فعالیت‌های فوق‌برنامه برای دانش‌آموزان دوره دوم ابتدایی با تأکید بر آموزش محیط زیست" انجام دادند. نتایج نشان داد که بیش از 90 درصد از متخصصان برنامه درسی و معلمان دوره دوم ابتدایی ویژگی‌های اهداف، محتوا، راهبردهای یاددهی-یادگیری و ارزشیابی را در الگوی مذکور تأیید کرده‌اند. نوری (2020) تحقیقی با عنوان "مدل سواد گردشگری در برنامه درسی دانش‌آموزان دوره ابتدایی" انجام داد که تحلیل یافته‌ها نشان‌دهنده این است که اهداف سواد گردشگری دانش‌آموزان در دوره ابتدایی، زمینه‌ساز تعیین مؤلفه‌های منطق (تعریف، ضرورت، سطوح و دامنه) سواد گردشگری در برنامه درسی بوده و این مقوله‌ها تحت تأثیر عوامل زمینه‌ای مانند مواد و منابع یادگیری، زمان در برنامه درسی، فضای سواد گردشگری، ویژگی‌های فردی دانش‌آموز و عوامل مداخله‌گر داخلی و خارجی قرار دارد. در این میان، راهبرد تلفیق گردشگری با برنامه درسی در ابعاد محتوا، فعالیت‌های یادگیری، روش‌های تدریس، نقش و شایستگی معلم، روش ارزشیابی و گروه‌بندی فراگیران تجلی یافته است. طلیمی (2020) تحقیقی با عنوان "تأثیر دروس مرتبط با گردشگری در تمایل به سفرهای فرهنگی دانش‌آموزان (مورد مطالعه: مدارس دخترانه مقطع ابتدایی منطقه 6 تهران)" انجام داد؛ نتایج نشان داد که دروس مرتبط با گردشگری تأثیر معناداری بر تمایل دانش‌آموزان به سفرهای فرهنگی دارد و تدوین‌کنندگان این دروس باید مطالب مرتبط با گردشگری را در آموزش‌های رسمی مورد توجه قرار دهند. خواجوی، سلطانی و اسمی (2020) تحقیقی با عنوان "بررسی تطبیقی آموزش محیط زیست در برنامه درسی دوره ابتدایی ایران و کشورهای منتخب" انجام دادند. یافته‌ها نشان می‌دهد که اهداف و محتوای برنامه درسی آموزش محیط زیست ایران به خوبی تعریف شده و تفاوت چندانی با اهداف و محتوای برنامه درسی کشورهای منتخب ندارد. همچنین، احمدوند، احمدی و صمدی (2020) تحقیقی با عنوان "مقایسه میزان آگاهی والدین، دانش‌آموزان و معلمان ابتدایی درباره بعد محیط زیستی توسعه پایدار" انجام دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که آگاهی معلمان بیشتر از والدین و دانش‌آموزان است و بین والدین، دانش‌آموزان و معلمان از نظر سطح آگاهی محیط زیستی تفاوت معناداری وجود دارد. آزادخانی، سادات‌نژاد و شرفخانی (2018) نیز تحقیقی با عنوان "بررسی آموزش زیست‌محیطی و رفتارهای حفاظت از محیط زیست دانش‌آموزان دبیرستان‌های دخترانه شهر ایلام" انجام دادند. نتایج نشان داد که آگاهی دانش‌آموزان درباره مسائل زیست‌محیطی پایین است. همچنین، در معادله رگرسیونی، تأثیر مثبت نگرش نوین زیست‌محیطی و آموزش زیست‌محیطی بر رفتار زیست‌محیطی رد شد و تنها سواد زیست‌محیطی تأثیر مثبت داشت.

با توجه به اینکه این پژوهش با هدف ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار ‏در حوزه گردشگری در برنامه درسی دانش آموزان صورت گرفته و تاکنون الگویی با رویکرد توسعه پایدار مطرح نشده است، به همین دلیل تلاش شده تا براساس ویژگی‌ها و شرایط خاص جامعه ایرانی فهم و تفسیر از سواد گردشگری حاصل گردد. بدین منظور در این مرحله عواملی که برگرفته از تحقیقات سایر محققین است ارائه می‌شود و در قسمت بعد کوشش می‌شود تا با استفاده از نظر خبرگان به بومی‌سازی یافته‌های پژوهش بپردازیم.

جدول 1- شاخص‌های استخراج شده از مطالعات پیشین

منبع	شاخص	ردیف
(Poorma’soom, Fayyaz & Bazargan, 2017)	اخلاق زیست محیطی، معضلات مدیریت انرژی، معضلات آلودگی آب‌ها و سموم شیمیایی، مهارت‌های زیست محیطی، سواد زیست محیطی، رفتار، مشارکت در تصمیم گیری، کنش‌های افراد جامعه برای بهبود فرآینده‌های محیط زیستی، آگاهی	1
(Poorma’soom, Fayyaz & Bazargan, 2017; Salehi Omran, Parhizkar & Hatamifar, 2017)	درک اهمیت و ارزش اکوسیستم جهانی، نگرش زیست محیطی	2
(Hosseinpour, Najafi & Mirzaee, 2019; Sobhani, Saidi Fard, Jangi & Jafari, 2016; Ildoromi, Ghasemi & Bahmani, 2016; Rahimi, 2019; Hejazi, Karami Darabkhani, Hosseini & Rezaei, 2017; Kaviani & Nasr, 2018; Karimi & Enayati, 2012)	حفاظت زیست محیطی، آگاهی حفاظت از محیط زیست، دانش حفاظت از محیط زیست	3
(Hosseinpour, Najafi & Mirzaee, 2019; Mirfardi & Salamatian, 2021; Mokhtari Malekabadi, Abdollahi & Sadeghi, 2014; Farahmand, Shokohifar & Saiarkhalaj, 2014; Ahmadian & Hagigatian, 2016; Salehi, 2012)	مسئولیت پذیری زیست محیطی	4
(Hosseinpour, Najafi & Mirzaee, 2019; Adhami & Akbarzadeh, 2011)	علاقه مندی	5
(Hosseinpour, Najafi & Mirzaee, 2019; Maleki & Saeedi, 2016)	مشارکت در حفاظت از محیط زیست	6
(Asadzadeh, Seif Naraghi, Naderi & Ahghar, 2020)	اهداف برنامه درسی آموزش محیط زیست، مهارت، نگرش، دانش	7
(Khajouie, Soltani & Esmi, 2020)	محتوای برنامه درسی آموزش محیط زیست، روش‏های تدریس شبیه سازی، بارش مغزی، منابع چندرسانه ای و فاوا، روش‏های ارزشیابی تشخیصی، آزمون‏های استاندارد شده، توالی، وحدت، مداومت	8
(Mehdipour, Salehi Omran, Salehi & Abedini Baltork, 2019; Ziai, Saeedi & Torab Ahmadi, 2012)	آموزش گردشگری، دوره‏های گردشگری بازار محصول، دوره‏های کلی گردشگری، دوره‏های کاربردی گردشگری،	9
(Asadzadeh, Seif Naraghi, Naderi & Ahghar, 2020)	فعالیت‏های یادگیری(مشارکتی،انفرادی، ارزشیابی، آغازین، تکوینی، پایانی)	10
(Nouri, 2020)	منطق، تعریف، ضرورت، سطوح، دامنه، عوامل زمینه ای(مواد و منابع یادگیری، زمان در برنامه درسی، فضای سوادگردشگری در برنامه درسی ویژگی‌های فردی دانش آموزان) عوامل مداخله گر(عوامل درون سازمانی و برون سازمانی)، راهبرد تلفیق گردشگری با برنامه درسی در ابعاد، راهبرد تلفیق گردشگری با برنامه درسی در محتوا، فعالیت‌های یادگیری، روش‌های تدریس، نقش و شایستگی معلم، روش ارزشیابی، گروه بندی فراگیران	11
(Ahmadi Moghadam, Soleimanpour omran & Esmaili Shad, 2021)	طراحی برنامه درسی سبز در نظام آموزشی، اهداف، محتوا، روش تدریس، ارزشیابی	12
(Shobeiri, Shamsi Papkiadeh & Ebrahimi, 2014)	روش تدریس و یادگیری، روش‏های آموزشی گردش علمی، بازی، روش‌های آموزشی بازی، پرسش و پاسخ، توضیحی، ایفای نقش	13
(Van den Akker, Fasoglio & Mulder, 2010)	شبکه تار عنکبوتی(برنامه درسی)، منطق یا پنداره، آرمان‏ها و اهداف عینی، محتوا، فعالیت‏های یادگیری، نقش معلم، مواد و منابع، مواد و منابع، گروه بندی فراگیران، مکان، زمان، ارزشیابی	14
(Cuffy, Airey, & Papageorgiou, 2017)	برنامه درسی مادام العمر گردشگری، وران اولیه کودکی، یادگیری کودک محور، یادگیری از طریق بازی، یادگیری از طریق انجام دادن، آموزش ابتدایی، تغییر تدریجی، معلم محوری، دانش آموزان محوری، متوسطه اول، پداکولوژیک، رویکرد حرفه ای، آموزش فنی و حرفه‌ای، متوسطه دوم، آموزش عالی، آموزش مبتنی بر دانشجو، مدیریت حرفه خاص، آموزش بزرگسالان، سواد آموزی، توسعه پایدار، اندراگوژیک، کارآفرینی، آموزش صنعت، آموزش حرفه‌ای، توسعه حرفه ای، برنامه درسی گردشگری براساس دوره تحصیلی، دوران کودکی، دانستن محل زندگی، مشاهده اسلایدها، برنامه‌های گردشگری، سفرهای منظم، بازدید از چشمه‌ها، حفاظت از محیط زیست، مشاغل گردشگری، مدنیت شهروندی، زبان نژادهای مختلف، میراث فرهنگی، هنر دستی، هنر تجسمی و نمایشی، مهارت‌های اجتماعی، ثانویه، متوسطه، گردشگری فرهنگی، گردشگری طبیعت، گردشگری ماجراجویی، گردشگری بهداشتی، گردشگری اجتماعی، مهارت‌های زبان، حفاظت، کارافرینی گردشگری	15
(Xing, 2013)	تلفیق حفاظت و توسعه، تامین نیازهای اولیه زیستی انسان، دستیابی به عدالت اجتماعی، خودمختاری و تنوع فرهنگی، حفظ یگانگی اکولوژیکی	16
(Tayebi, Parhizghar, Amini & Shirmohammadi, 2021)	یکپارچگی اقتصادی محیطی، تعهد بین نسل‌ها، عدالت اجتماعی، حفاظت محیطی، کیفیت زندگی، مشارکت	17
(Sobhani, Saidi Fard, Jangi & Jafari, 2016)	کاهش پایداری، مصرف انرژی و منابع طبیعی، افزایش کارایی، تغییر شیوه زندگی، تخصیص منابع، بهبود استانداردهای زندگی، کاهش فقر مطلق	18
(Faramarz, 2011)	استراتژی حفاظت از منابع طبیعی	19
(Faraji Rad & Ehsani, 2011)	ابعاد اجتماعی و اقتصادی، منابع، مشارکت مردمی، روشهای اجرایی، تغییر الگوی مصرف	20

 

روش‌شناسی پژوهش

این پژوهش با هدف ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار ‏در حوزه گردشگری در برنامه درسی دانش آموزان انجام گرفت. تحقیق حاضر از نظر چگونگی گردآوری داده‏های مورد نیاز، در گروه تحقیق کیفی و از نوع تحلیل مضمون طبقه‏بندی می‏شود. در این پژوهش بصورت هدفمند 20 مصاحبه نیمه ساختاریافته از خبرگان و صاحبنظران حوزه گردشگری و اعضای هیأت علمی دانشگاه‏ها ‏در حوزه گردشگری صورت گرفت. با توجه به هدف پژوهش، از روش نمونه­گیری گلوله برفی یا زنجیره­ای برای مصاحبه استفاده شد. به منظور غنای تحقیق، تلاش شد تا با افرادی که از دانش و تجربه بالایی در این زمینه برخوردار بودند، مصاحبه صورت گیرد. جمع‏آوری اطلاعات تا زمان به اشباع رسیدن داده‌ها ادامه پیدا کرد و به تدریج کدگذاری متن مصاحبه‌ها و تجزیه و تحلیل داده‌ها منجر به جمع‏بندی و طبقه‌بندی داده‌ها شدند. در این راستا از نرم‌افزار با استفاده از نرم‌افزار (مکس کیودا)¹² بهره گرفته شد. در این پژوهش تحليل تِم براساس بازخوانی مکرر داده‏ها ‏طی مراحل زیر انجام پذیرفت: ‏‏

مرحله 1- آشنایی با داده‌ها: برای اینکه محقق با مفهوم و محتوای داده‌ها آشنا شود باید بسیار دقیق آن‏ها ‏را بررسی کند و با خواند مکرر متن مصاحبه به دنبال جستجوی معانی باشد تا الگوها را پیدا کند. در پژوهش کنونی، محقق قبل از اینکه کدگذاری داده‌ها را شروع کند یک‌بار کل داده‌های حاصل از مصاحبه‌ها را خوانده است. در واقع از آغاز همین مرحله، یادداشت‌برداری و علامت‌گذاری معانی که در مراحل بعدی به آن‌ها نیاز پیدا خواهد شد شروع ‌شده است. مرحله 2- ایجاد کدهای اولیه: زمانی این مرحله آغاز می‌شود که محقق داده‌ها را مطالعه کرده و با آن آشنا شده است. این مرحله شامل ایجاد کدهای اولیه از داده‌ها است. کدها خصوصیتی از یافته‏ها ‏را نشان می‌دهد که به نظر تحلیل‌گر جالب است. داده‌های کدگذاری شده متفاوت از واحدهای تم‌ها هستند. نکته مهم در این مرحله این است که همه خلاصه داده‌ها کدگذاری شده و در قالب هر کد مرتب‌ شوند. مرحله 3- جستجوی تم‌ها: این مرحله، از مرتب کردن کدهای متفاوت در قالب تم‌های بالقوه و دسته‏بندی همه خلاصه داده‌های کدگذاری شده در قالب تم‌های تعیین شده، تشکیل شده است. پژوهش‌گر، تحلیل کدهای خود را آغاز نموده و بررسی می‏کند که چطور برای ایجاد یک تِم کلی کدهای مختلف می‌توانند با هم ‌ترکیب شوند. مرحله 4- بازبینی تم‌ها: مرحله چهارم وقتی محقق تم‏ها ‏را ایجاد کرده و بازبینی نموده است آغاز می‏شود. این مرحله بازبینی تم و تصفیه آن انجام می‏شود که مرحله بازبینی، در سطح خلاصه‌‏های ‏کدگذاری شده خواهد بود و روایی تم‌ها را با مجموعه داده‏هایی ‏که از بازبینی به دست آمده در نظر می‏گیرد. اگر نقشه تِم به‌خوبی کار کند، آنگاه می‌توان به مرحله بعدی رفت؛ اما چنانچه نقشه به‌خوبی با مجموعه داده‌ها همخوانی نداشته باشد، محقق باید برگردد و کدگذاری خود را تا زمانی که یک نقشه تِم رضایت‌بخش ایجاد شود ادامه دهد. محقق در انتهای این مرحله بایستی آگاهی کافی از اینکه تم‌های مختلف کدام‏ها ‏هستند، چگونگی تناسب آن‌ها با یکدیگر و کل داستانی که آن‌ها درباره داده‌ها می‌گویند در اختیار داشته باشد. مرحله 5- تعریف و نام‌گذاری تم‌ها: مرحله پنجم زمانی شروع می‌شود که یک نقشه رضایت‌بخش از تم‌ها وجود داشته باشد. محقق در این مرحله، تم‌هایی را که برای تحلیل ارائه کرده، تعریف کرده و مورد بازبینی مجدد قرار می‌دهد، سپس داده‌ها داخل آن‌ها را تحلیل می‌کند. به‌وسیله تعریف و بازبینی کردن، ماهیت آن چیزی که یک تِم در مورد آن بحث می‌کند مشخص‌شده و تعیین می‌گردد که هر تِم کدام جنبه از داده‌ها را در خود دارد. مرحله 6- تهیه گزارش: مرحله ششم زمانی شروع می‌شود که محقق مجموعه‌ای از تم‌های کاملاً آبدیده در اختیار داشته باشد. این مرحله شامل تحلیل پایانی و نگارش گزارش است. روایی و پایایی پژوهش حاضر بر اساس معیارهای قابلیت اعتبار یا باورپذیری، بررسی توسط اعضاء (مصاحبه‌ شوندگان)، سه سویه‏سازی منابع داده‌ها، تحلیل موارد منفی و قابلیت انتقال‌پذیری صورت گرفته است. معیارهای فوق به عنوان قابلیت اعتماد برای جایگزینی روایی و پایایی پژوهش‌های کیفی در نظر گرفته شده‌اند. 

در این بخش به ویژگی‌های جمعیت‌شناختی و خبرگان و اعضای هیأت علمی دانشگاه‏ها ‏در حوزه گردشگری خواهیم پرداخت که در مصاحبه همکاری کرده‌اند. نتایج به دست آمده در گروه مورد بررسی نشان می‌دهد که 60.0 درصد از پاسخ‌دهندگان را مردها تشکیل می­دهند که دلالت بر تعداد بالاتر مردان نسبت به زنان دارد. با توجه به اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه، اکثر پاسخ­دهندگان خبره سن‌شان بین 51 تا 55 سال می‌باشد. همچنین از نظر سابقه کاری65.0 درصد پاسخ دهندگان بین 26تا30سال سابقه کاری داشتند و در نهایت از منظر سطح تحصیلات 60.0 درصد خبرگان دارای مدرک دکتری بودند. 

 

 

 

 

 

جدول 2- تحلیل آماری خبرگان (منبع: یافته‏های ‏پژوهش)

ویژگی‌های دموگرافیک		تعداد	درصد
جنسیت	زن	8	40.0
	مرد	12	60.0
سابقه کاری	15-20	3	15.0
	21-25	4	20.0
	26-30	13	65.0
سن	40-45	3	15.0
	46-50	4	20.0
	51-55	7	35.0
	56-60	6	30.0
سطح مدرک	دکتری	12	60.0
	کارشناسی ارشد	8	40.0
کل		20	100.0

 

در این پژوهش سوالاتی که از مصاحبه شوندگان پرسیده شد که عبارتند از:

-       ابعاد آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار کدامند؟

-       مولفه‌های آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار کدامند؟

-       شاخص‌های آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار کدامند؟

یافته‌ها

در این پژوهش بعد از مصاحبه با افراد خبره به استخراج مقوله‏ها‏ی فراگیر و مضامین سازمان‌دهنده پرداخته شد. قابل ذکر است که پس از انجام مصاحبه اشباع نظری حاصل شد. بدین‌گونه که کدهای استخراج شده جدیدی در مصاحبه بیستم به مجموع کدها اضافه نشد و کدهای استخراجی تکراری بودند. جدول 2 ابعاد و مولفه و شاخص‌ها را نشان می‏دهد.

 

جدول 3- مضامین پایه و سازماندهنده و فراگیر نهایی

مضامین فراگیر	مضامین سازماندهنده	مضامین پایه
عوامل زمینه‌ساز	1.       استراتژی آموزش گردشگری	1.       سیاست‌های کلان
		2.       تعیین خط‌مشی
		3.       قوانین و مقررات
		4.       آماده‏سازی سیستم‌های ارتباطات و اطلاعات
		5.       فرهنگ‌سازی
	2.       عوامل مدیریتی	6.       خط و مشی‏های ابلاغی گردشگری
		7.       هماهنگی و مديريت يکپارچه
	3.       درک و بینش	8.       مکان‌یابی
		9.       نقش معلم
	4.       مهارت تجزیه و تحلیل	10.       برنامه‌ریزی
		11.       مواد و منابع
عوامل مداخله‌گر	5.       زیرساخت‏ها	12.       سیستم آموزشی کشور
		13.       ارزش‌ها
	6.       عوامل پیشران	14.       عوامل سیاسی (حاکمیتی)
		15.       عوامل اقتصادی
		16.       عوامل اجتماعی
		17.       عوامل فرهنگی
اهداف آموزشی	7.       اهداف شناختی (مهارت‏های آکادمیک)	18.       اهداف مربوط به برنامه‌های درسی مصوب
		19.       اقتصاد گردشگری
	8.       اهداف شناختی (مهارت‏های آکادمیک)	20.       میراث باستانی و فرهنگی
		21.       ورود و بهره‏مندی از اسناد بالادستی
		22.       اثربخشی آموزش
	9.       اهداف نگرشی (مهارت‏های توسعه فردی)	23.       یادگیری عمیق و پایدار
		24.       یادگیری سریع
		25.       آشنایی با انواع گردشگری از دیدگاه کلی
		26.       آشنایی با تقسیم‏بندی فعالیت‌های گردشگری
		27.       بهره‏گیری از فرصت‌های آموزش رسمی
	10.       اهداف مهارتی (مهارت کسب و کار)	28.       برآورد تقاضاهای آموزشی گردشگری
		29.       تجزیه و تحلیل نیازهای آموزشی گردشگری
		30.       حفاظت از میراث فرهنگی
		31.       حفاظت از آثار باستانی
		32.       حفظ آثار تاريخی و طبیعی
		33.       حفاظت از اماکن زیست محیطی
		34.       حفاظت از محیط زیست و گردشگری مسئولانه
اهداف پرورشی	11.       اهداف و برنامه‏های فرهنگی و پرورشی	35.       آگاهی شهروندی
		36.       آگاهی از قوانین حوزه گردشگری
		37.       اخلاق زیست محیطی
		38.       ترویج حفاظت از میراث فرهنگی
		39.       ارزشگذاری ذهنی
	12.       چالش	40.       افزایش غرور و افتخار ملی
		41.       ارتقاء تفکر (و استدلال)
		42.       ارتقاء همدلی، عزت نفس، مسئولیت‌پذیری، کنجکاوی
سواد گردشگری	13.       دانش (محتوا)	43.       تکنولوژی و رسانه‏های مرتبط
		44.       دین و مذهب
		45.       هنر و صنایع دستی
		46.       حفظ محیط زیست
		47.       پوشش گیاهی و حیات وحش
		48.       حفاظت از میراث فرهنگی و آثار باستانی
		49.       معماری
		50.       مشاهیر
		51.       موسیقی
		52.       بهداشت محیط
		53.       گردشگری مسئولانه
	14.       شناخت صنعت گردشگری	54.       شناخت مناطق با پتانسیل‏های مختلف اقلیمی و طبیعی
		55.       چشم‏انداز‏های طبیعی
		56.       نواحی ساحلی و دریایی
		57.       گردشگری طبیعت
		58.       آشنایی با جاذبه‏ها ‏و نواحی گردشگری
		59.       مشاغل مربوط به گردشگری
		60.       صنایع دستی و هنر
		61.       آشنایی با اطلاعات مکانی مقاصد سفر
		62.       اقوام و آداب و رسوم
		63.       شناخت مسیرهای گردشگری و مقاصد خاص فرهنگی
		64.       انواع حمل و نقل در سفر
		65.       انواع اقامتگاه
		66.       انواع غذا در سفر
		67.       سوغات در سفر
		68.       ارزش‌های فرهنگی جامعه محلی
		69.       هنجارهای فرهنگی جامعه محلی
	15.       جاذبه‏های فرهنگی	70.       موزه‏ها
		71.       بناهاي تاریخی
		72.       آرامگاه‏ها
		73.       موسیقی و رقص محلی
		74.       آداب و رسوم
آموزش رسمی	16.       فرایندهای یاددهی	75.       فراهم آوردن بازديد از جاذبه‏های گردشگری
		76.       نمایش فیلم
		77.       نمایش
		78.       قصه‌گویی
		79.       انتقال تجارب مکتوب
	17.       فرایندهای یادگیری	80.       شناسایی و بهره‏مندی از رسانه‏های مرتبط
		81.       بهره‏مندی از پلت فرم‏های مجازی و اجتماعی
		82.       ورزش- بازی- تفریح
توسعه پایدار	18.       امکانات و فناوری	83.       جمع‏آوری و سازماندهی اطلاعات
		84.       تهیه بانک اطلاعاتی
		85.       امکانات نرم‌افزاری آموزش گردشگری
		86.       تجزیه و تحلیل اطلاعات آموزش گردشگری
		87.       نرم‌افزارهای تولید محتوا
	19.       عدالت اجتماعی	88.       دسترسی و مدیریت اطلاعات
		89.       بسته‏های آموزشی گردشگری
		90.       ابزارهای آموزشی گردشگری
		91.       سخت‌افزارهای آموزشی گردشگری
		92.       شبکه‏های هوشمند اشتراک‏گذاری دانش
کیفیت زندگی	20.       ارزیابی	93.       تعریف و انتخاب سفر مناسب با ذکر دلایل انتخاب
		94.       سیاست‌های کلان
	21.       ارزشیابی	95.       تعیین خط‌مشی
		96.       قوانین و مقررات

 

در این ‏پژوهش با بررسی و دسته‌بندی کدهای توصیفی حاصل از متون مصاحبه، 96 شاخص را شناسایی نموده و با توجه به شباهت و قرابت معنایی آن‌ها، در 20 مفهوم اصلی شامل: استراتژی آموزش گردشگری، عوامل مدیریتی، درک و بینش، مهارت تجزیه و تحلیل، زیرساخت‏ها، عوامل پیشران، اهداف شناختی (مهارت‌های آکادمیک)، اهداف شناختی (مهارت‌های آکادمیک)، اهداف نگرشی (مهارت‏های توسعه فردی)، اهداف مهارتی (مهارت کسب و کار)، اهداف و برنامه‏های فرهنگی و پرورشی، چالش، دانش (محتوا)، شناخت صنعت گردشگری، جاذبه‌های فرهنگی، فرایندهای یاددهی، فرایندهای یادگیری، امکانات و فناوری، عدالت اجتماعی، ارزیابی و ارزشیابی دسته‌بندی نموده است که در 8 گروه 1- عوامل زمینه‌ساز، 2- عوامل مداخله‌گر، 3- اهداف آموزشی، 4- اهداف پرورشی، 5- سواد گردشگری، 6- آموزش رسمی، 7- توسعه پایدار، 8- کیفیت زندگی جای ‌داده شدند. پس از رسیدن به اشباع نظری، مصاحبه و کدگذاری به پایان رسید. همچنین فرآیند کدگذاری و تحلیل متنی مصاحبه‏ها در نرم‌افزار تحلیل داده‌های کیفی مکس کیودا (2020) انجام گردید.

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 4- ابعاد اشباع نظری طراحی ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار در برنامه درسی دانش آموزان

 

 

 

 

نمودار 1- ابعاد اشباع نظری طراحی ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار در برنامه درسی دانش آموزان

 

 

در جدول زیر مولفه‏های اشباع نظری ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار در برنامه درسی دانش آموزان آمده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 5- مولفه‏های اشباع نظری ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار در برنامه درسی دانش آموزان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 6- شاخص‏های طراحی ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار در برنامه درسی دانش آموزان 

 

 

خروجی نهایی نظرات خبرگان در شکل شماره 1 برای طراحی ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار در برنامه درسی دانش آموزان با نرم‌افزار مکس کیودا  را نشان می‏دهد.

 

 

 

شکل 1- الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار در برنامه درسی دانش آموزان با نرم‌افزار مکس کیودا (2020)

 

 

 

 

بحث و نتیجه‌گیری

این تحقیق به ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار ‏در حوزه گردشگری در برنامه درسی دانش آموزان پرداخته است. در گام اول با بررسی وضعیت موجود، داده‌های به دست آمده در 20 مقوله در 8 دسته طبقه‌بندی می‌شوند. با نظر اساتید و کارشناسان امر، از کلیه شاخص‌های به دست آمده از تحلیل کیفی مصاحبه‌ها، تعداد 96 شاخص، جهت انتخاب مدل آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار به‌کار گرفته شده است. هشت بعد اصلی شامل 1- عوامل زمینه‌ساز، 2- عوامل مداخله‌گر، 3- اهداف آموزشی، 4- اهداف پرورشی، 5- سواد گردشگری، 6- آموزش رسمی، 7- توسعه پایدار، 8- کیفیت زندگی به شکل مفاهیم انتزاعی‏تری استخراج شدند. با بررسی و دسته‌بندی کدهای توصیفی حاصل از متون مصاحبه، 96 شاخص شناسایی نموده و با توجه به شباهت و قرابت معنایی آن‌ها، در 20 مفهوم اصلی شامل: استراتژی آموزش گردشگری، عوامل مدیریتی، درک و بینش، مهارت تجزیه و تحلیل، زیرساخت‏ها، عوامل پیشران، اهداف شناختی (مهارت‏های آکادمیک)، اهداف نگرشی (مهارت‏های توسعه فردی)، اهداف مهارتی (مهارت کسب و کار)، اهداف و برنامه‏های فرهنگی و پرورشی، چالش، دانش (محتوا)، شناخت صنعت گردشگری، جاذبه‏های فرهنگی، فرایندهای یاددهی، فرایندهای یادگیری، امکانات و فناوری، عدالت اجتماعی، ارزیابی و ارزشیابی دسته‌بندی شدند. این نتایج با یافته‏های ‏تحقیقات وانگ، وو، وانگ، ژو و یوان (2023)، سید اوغلو، آتسیز، کایا و تاس (2022)، کومار، کومار و سینگ (2022)، پراباوانی، هانیکا، پراداناواتی و بودیاتمو (2017)، خواجوندی احمدی (2022)، سرمست، رضایان قیه‌باشی، معینیان و عباسی (2021) همسو و هماهنگ است. نتایج نشان می‌دهد که آموزش رسمی سواد گردشگری، دانش، نگرش و مهارت افراد جامعه را، در درک و فهم درست از مفهوم گردشگری بهبود و ارتقاء می‌بخشد و همچنین رکن مهم و اساسی و پررنگ در حفاظت از محیط زیست و میراث فرهنگی دارد. لذا برای رسیدن به هدف تحقیق بایستی ابعاد، مولفه‏ها و شاخص‏های سواد گردشگری مورد توجه ویژه قرار گیرد که در این پژوهش به شناسایی مولفه‏های سواد گردشگری پرداخته شده است و از این مطالب یافته شده می‏توان در آماده‌سازی و بهبود وضع موجود سواد گردشگری در نظام آموزش رسمی و ارتقاء به وضع مطلوب استفاده نمود و بر این اساس می‏توان بسترهای لازم را پیش‌بینی و شناسایی و برنامه‏ریزی نمود که به توسعه پایدار هدایت و سوق داده شود. همچنین نتایج این تحقیق با یافته‌های تحقیقات ژو، تاویتیامان، کیم و لو (2022)، ماچادو توفولو (2022)، و مینگوئز، مارتینز-هرناندز و یوبرو (2021) همخوانی نداشت چرا که یافته‌های این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که فعالیت‌های آموزش محیط‌زیست غیررسمی می‌تواند برای ذینفعان گردشگری از نظر وفاداری مشتری سودمند باشد. همچنین فعالیت‌های آموزشی محیط زیست می‌توانند با اجازه دادن به گردشگران برای مشاهده تأثیرات زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های انسانی و درک چگونگی اقدامات روزمره آنها، حتی اگر کوچک، به بهبود سواد محیطی کمک کنند. از سوی دیگر مدارک گردشگری پاسخگوی نیازهای دانش‌آموزان امروزی نیست، به‌ویژه به دلیل فقدان عمده مسائل پایداری این امر بیشتر قابل لمس است. اما نتایج تحقیق حاضر نشان داد که استراتژی آموزش گردشگری، عوامل مدیریتی، درک و بینش، مهارت تجزیه و تحلیل، زیرساخت‏ها، عوامل پیشران، اهداف شناختی (مهارت‏های آکادمیک)، اهداف نگرشی (مهارت‏های توسعه فردی)، اهداف مهارتی (مهارت کسب و کار)، اهداف و برنامه‏های فرهنگی و پرورشی، چالش، دانش (محتوا)، شناخت صنعت گردشگری، جاذبه‌های فرهنگی، فرایندهای یاددهی، فرایندهای یادگیری، امکانات و فناوری، عدالت اجتماعی، ارزیابی و ارزشیابی در رسیدن به هدف شناسایی مولفه‌های آموزش رسمی سواد گردشگری منجر به رویکرد توسعه پایدار می‏باشد تحقق می‏پذیرد. 

در پایان می‏توان بیان داشت که این مطالعه نیز بدون محدودیت نیست؛ یکی از محدودیت‌های این پژوهش می‌توان به مقطعی بودن آن اشاره کرد که قابلیت تعمیم نتایج را محدود می‌سازد. همچنین استفاده از داده‌های مقطعی در تفسیر طراحی مدل آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار کمک چندانی نمی‌کند. بنابراین، پیشنهاد می‌شود که مطالعات طولی انجام شود تا دانش ما در ارتباط با نسبت احتمالی میان علل و معلول افزایش یابد. همچنین، عدم وجود تحقیقات مشابه در زمینه ارائه الگوی آموزش رسمی سواد گردشگری با رویکرد توسعه پایدار ‏در حوزه گردشگری در برنامه درسی دانش آموزان در سایر پژوهش‌ها به منظور مقایسه نتایج این تحقیق با تحقیقات دیگر، از دیگر محدودیت‌های این مطالعه به شمار می‌آید.

در راستای نتایج تحقیق، پیشنهاداتی ارائه شده است از جمله اینکه سیستم‌های ارتباطات و اطلاعات آماده‏سازی شود.  و لذا فرهنگ‏سازی و خط و مشی‏های ابلاغی گردشگری هماهنگی و مديريت يکپارچه انجام گیرد. مواد و منابع سیستم آموزشی کشور و ارزش‌ها و عوامل سیاسی (حاکمیتی)، عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی و اهداف مربوط به برنامه‌های درسی مصوب با اقتصاد گردشگری و میراث باستانی و فرهنگی صورت گیرد. بهره‏مندی از اسناد بالادستی و اثربخشی آموزش با یادگیری عمیق و پایدار و یادگیری سریع انجام گیرد. همچنین آشنایی با انواع گردشگری از دیدگاه کلی و آشنایی با تقسیم‌بندی فعالیت‌های گردشگری صورت پذیرد. بهره‏گیری از فرصت‌های آموزش رسمی و برآورد تقاضاهای آموزشی گردشگری و تجزیه و تحلیل نیازهای آموزشی گردشگری و حفاظت از میراث فرهنگی و حفاظت از آثار باستانی و حفظ آثار تاريخی و طبیعی و حفاظت از اماکن زیست‌محیطی و حفاظت از محیط زیست و گردشگری مسئولانه صورت گیرد. در این راستا آگاهی شهروندی و آگاهی از قوانین حوزه گردشگری در بین افراد جامعه  و ترویج حفاظت از میراث فرهنگی و ارزشگذاری ذهنی همراه با افزایش غرور و افتخار ملی با ارتقاء تفکر و استدلال در بین افراد جامعه انجام گیرد.

 

منابع

-احمدوند، معصومه؛ احمدی، پروین ؛ صمدی، پروین (1398). مقایسه میزان آگاهی والدین، دانش‌آموزان و معلمان ابتدایی درباره بعد محیط‌زیستی توسعه پایدار، فصلنامه علمی آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، 8(2)، 99-120.

-احمدیان، داریوش ؛ حقیقتیان، منصور (1395). تحلیل جامعه‏شناسی نقش عوامل فرهنگی بر رفتارهای زیست‏محیطی شهری مورد مطالعه (شهروندان شهر کرمانشاه)، مطالعه جامعه‌شناختی شهری، 6(18)، 76-51.

-احمدی‌مقدم، افسانه؛ سلیمان‌پور عمران، محبوبه ؛ اسماعیلی‌شاد، بهرنگ (1400). طرح آموزش برنامه درسی سبز در نظام آموزش و پرورش ایران: یک پژوهش کيفی، مدیریت آموزشی، فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 9(4)، 61-72.

-ادهمی، عبدالرضا ؛ اکبرزاده، الهام (1390)، بررسی عوامل فرهنگی موثر بر حفظ محیط زیست شهر تهران (مطالعه موردی مناطق 5 و 18 تهران)، مجله تخصصی جامعه‌شناسی، 1(1)، 62-37.

-آزادخانی، پاکزاد؛ سادات‌نژاد، معصومه ؛ شرفخانی، جعفر (1397). بررسی آموزش زیست‌محیطی و رفتارهای حفاظت از محیط زیست دانش‌آموزان دبیرستان‌های دخترانه شهر ایلام، فصلنامه انسان و محیط زیست، 16(1)، 139-153.

-آزنی، معصومه ؛  ترابی، حسن‌رضا (1394). آموزش و پرورش فراگیر (آموزش برای همه). همایش ملی آموزش ابتدایی.

-استقلال، احمد ؛  فلاح‌زاده، زهره (1396). معرفی صنعت گردشگری و نقش آن در توسعه فرهنگ ايرانی، اولین کنگره سالیانه جامعه مهندسان ايران، شیراز، 119-108.

 

-اسدزاده، سمیه؛ سیف‌نراقی، مریم؛ نادری، عزت‌الله ؛  احقر، قدسی (1399). طراحی الگوي برنامه درسی فعالیت‏هاي فوق برنامه براي دانش‌آموزان دوره دوم ابتدایی با تأکید بر آموزش محیط‌زیست، فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 8(3)، 9-20. http://doi.org/10.30473/ee.2020.6760

-ایلدرمی، علیرضا؛ قاسمی، فرهاد ؛  بهمنی، نگار (1394). بررسی نقش عوامل اقتصادی-اجتماعی در تخریب زیست‎بوم جنگل‌های زاگرس (منطقه کاکارضا لرستان)، تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، 13(2)، 140-149. http://doi.org/10.22092/ijfrpr.2016.106021

-بهرام‌سرمست، بهرام؛ رضایان‌قیه‌باشی، احد؛ معینیان، امین ؛  عباسی، افسانه (1400). الزامات محیط زیستی عدالت بین نسلی برای تحقق توسعه پایدار، نشریه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 9(4).

-پورمعصوم، بهمن؛ فیاض، ایراندخت و بازرگان، سیمین (۱۳۹۶). شکل‌گیری سواد زیست‌محیطی کودکان براساس برنامه درسی راهبردی، برنامه ریزی چندبعدی و بسته یادگیری چندرسانه‌ای، فصلنامه علمی - پژوهشی تعلیم و تربیت، 33(1)، 9-32. http://dorl.net/dor/20.1001.1.10174133.1396.33.1.1.4

-پورمند، حسنعلی؛ ذاکرصالحي، غلامرضا؛ افهمي، رضا ؛  کريمي، ساغر (1401). چالش‌های تلفیق الگوی آموزش برای توسعه پایدار در آموزش عالی صنایع دستی، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ريزي در آموزش عالي،26(2)، 27-51.

-حاضری، علی‌محمد ؛  خلیلی، علی (1393). بررسی آموزش شهروندی در برنامه درسی آشکار نهاد آموزش رسمی ایران. فصلنامه جامعه شناسی نهادهای اجتماعی، 1(3)، 131-149.

-حجازی، سیدیوسف؛ کرمی دارابخانی، رویا؛ حسینی، سیدمحمود ؛  رضایی، عبدالمطلب (1396). بررسی عوامل موثر بر رفتار زیست‌محیطی اعضای سازمان‌های مردم نهاد زیست محیطی استان تهران، مجله محیط‌شناسی، 43(1)، 17-30. http://doi.org/10.22059/jes.2017.62057

-حسین‌پور، آزاده؛ نجفی، جمال ؛  میرزایی، منصور (1398). شناسایی و تحلیل مولفه‌های حفاظت از محیط زیست توسط مدارس با استفاده از تکنیک دلفی فازی، مطالعات علوم محیط زیست، 4(3)، 1768-1782.

-خواجوندی‌احمدی، عیسی (1401). تحلیلی بر نقش و جایگاه آموزش و پرورش در ارتقای سواد گردشگری، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 14(1)، 226-247.

-خواجوی، احسان؛ سلطانی، اصغر ؛  اسمی، کرامت (1398). بررسی تطبیقی آموزش محیط‌زیست در برنامه درسی دوره ابتدایی ایران و کشورهای منتخب، فصلنامه علمی آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، 8(2)، 9-24.

-رحیمی، پوریا (1398). بررسی تاثیر حسابداری محیط زیست در حفاظت از محیط زیست ایران، اولین کنفرانس چالش‌های زیست‌محیطی با تاکید بر پسماندهای پلاستیکی، تهران.

-سبحانی، نوبخت؛ سعیدي‌فرد، فرانک؛ جنگی، حسن ؛  جعفري، معصومه (1395) تحلیل شاخص‏ها و ابعاد توسعه پایدار محله‌اي در راستاي ارتقاي امنیت شهري (نمونه موردي: شهر شاهین‌دژ)، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، 4(14)، 51-88.

سروش، محمد (1386). مسئولیت حکومت اسلامی در آموزش و پرورش رسمی. دوفصلنامه تربیت اسلامی، 3(5)، 55-80.

-سوری، ابوذر ؛  رشیدی، حمیدرضا (1397). نقش مدارس در توسعه گردشگری از منظر آموزش‏های اصولی (مورد پژوهی: دبیرستان‏های شهرلار90)، کنفرانس بین‌المللی نوآوری در مدیریت کسب و کار و اقتصاد، تهران.

 

-شبیری، سیدمحمد؛ شمسی‌پاپکیاده، سیده زهرا ؛  ابراهیمی، هادی (1392). اثرات اجرای برنامه‌های آموزش زیست‌محیطی بر طبیعت‌گردی (مورد مطالعه: دانش‌آموزان مدارس لنگرود، برنامه ریزی و توسعه گردشگری، 2(7)، 148-162.

-شیرمحمدی، يزدان؛ جلالیان، سیداسحاق؛ عابدی، فرزانه ؛  نصیری‌هند‌خاله، اسماعیل (1399). ‏اثر سواد جغرافیايی گردشگری راهنمايان تور بر رضايتمندی گردشگران، پژوهش‏های جغرافیای انسانی، 52(4)، 1217-1233.

-صالحی عمران، ابراهیم؛ پرهیزکار، لیلا ؛  حاتمی‌فر، خدیجه (1396). بررسی جایگاه مولفه‌های اصلی آموزش محیط‌‌‌زیست در کتاب‌های درسی دوره ششم ابتدایی، فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 5(2)، 89-99. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23223057.1395.5.2.7.4

-صالحی، صادق (1390). رفتارهای زیست‌محیطی، دانش زیست‌محیطی و تحصیلات، فصلنامه علوم تربیتی، 18(2)، 201-226.

-ضیایی، محمود؛ سعیدی، علی اصغر ؛  تراب احمدی، مژگان (1391). جایگاه گردشگری در نظام آموزش عالی ایران، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، 7(17)، 61-86. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23223294.1391.7.17.3.5

 

-طلیمی، ام‌کلثوم (1399). تاثیر دروس مرتبط با گردشگری در تمایل به سفرهای فرهنگی دانش‌آموزان (مورد مطالعه مدارس دخترانه مقطع ابتدایی منطقه 6 تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت جهانگردی گرایش برنامه‏ریزی توسعه گردشگری، پردیس تحصیلات تکمیلی خودگردان دانشگاه علامه طباطبایی.

 

-طیبی، علی؛ پرهیزگار، محمدمهدی؛ امینی، محمدتقی ؛  شیرمحمدی، یزدان (1400). طراحی و تبیین الگوی کسب و کارهای گردشگری با رویکرد توسعه پایدار. برنامه ریزی و توسعه گردشگری، 10(36)، 219-244. http://doi.org/10.22080/jtpd.2021.19291.3329

-علیزاده، ‏هادی؛ فیروزی، محمدعلی؛ اجزاشکوهی، محمد ؛  نقیبی‌رکنی، نرگس (1392). سنجش و ارزیابی شاخص‏های پایداری صنعت گردشگری در شهر اهواز، فصلنامه برنامه‏ریزی و آمایش فضا، 17(2)، 172-145.

-فرامرز، مرتضی (1390). آیا تاثیر اکوتوریسم سازگار با حفاظت از محیط‌زیست و پایداری مدیریت منابع طبیعی روشی مناسب می‌باشد؟ همایش منطقه‌ای عمران و بحران آب و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی مشکین شهر.

-فرجی‌راد، عبدالرضا ؛  احسانی، افسانه (1390). بررسی تأثیر اقامتگاه‌های (خوشه‌سار بوم‌گردی) بر ارتقاء سطح زندگی جامعة محلی (با تأکید بر روستای گرمه و شیب‌دراز)، فصلنامه جغرافيايي سرزمين، 8(30)، 63-78.

-فرهمند، مهناز؛ شکوهی‌فر، کاوه ؛  سیارخلج، حامد (1393). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر رفتارهای زیست محیطی (مورد مطالعه: شهروندان شهر یزد)، مطالعات جامعه‌شناختی شهری (مطالعات شهری)، 4(10)، 109-141.

-کاویانی، حسن ؛  نصر، نسرین (1397). عوامل مؤثر بر اثربخشی آموزش محیط‌زیست در ایران؛ سنتزپژوهی یافته‌ها، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 10(4)، 109-141. . http://doi.org/10.22035/isih.2018.289

 

کریمی، داریوش ؛  عنایتی، اشرف‌السادات (1391). آموزش برای توسعه پایدار، مدرسه پایدار، فصلنامه علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 1(1)، 59-74. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23223057.1391.1.1.7.4

-محمدی‌پویا، فرامرز (1397). اولویت‏بندی فلسفه‏های ‏آموزشی، ایدئولوژی برنامه درسی و روش‌های تدریس اساتید علوم پزشکی، مجله مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی، 13(3)، 217-228. http://doi.org/10.18502/jmed.v13i3.337.

-مختاری ملک‌آبادی، رضا؛ عبداللهی، عظیمه‌السادات ؛  صادقی، حمیدرضا (1393). تحلیل و بازشناسی رفتارهای زیست محیطی شهری (مطالعه موردی: شهر اصفهان، سال 1391)، فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 5(18)، 1-20. http://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1393.5.18.1.2

 

-ملکی، سعید ؛  سعیدی، جعفر (1395). بررسی ابعاد زیست‌محیطی و جایگاه محیط‌زیست شهری در برنامه‌های توسعه ایران، مطالعات مدیریت شهری، 8(27)، 69-89.

 

-منطقی، مرتضی، (1384). ‏بررسی نوآوري‌های آموزشی در مدارس ايران، نشريه نوآوری‏های آموزشی، 4(2)، 35-57.

-مهدی‌پورمیر، راضیه؛ صالحی‌عمران، ابراهیم؛ صالحی، صادق ؛  عابدینی‌بلترک، میمنت (1398). تحلیل محتواي کتاب‌هاي درسی پایه ششم ابتدایی بر مبناي مؤلفه‏هاي آموزش گردشگري، برنامه‏ریزی و توسعه گردشگری، 8(29)، 1-19.

-میرفردی، اصغر ؛  سلامتیان، درنا (1400). بررسی رابطه هویت ملی و رفتار محیط‌زیستی در بین دانشجویان رشته‌های علوم‌انسانی دانشگاه شیراز، فصلنامه مطالعات ملی، 22(88)، 137-159. http://doi.org/10.22034/rjnsq.2021.291126.1294

 

-نرگسی، شهین؛ بابکی، روح‌اله ؛  عفتی، مهناز (1397). بررسی رابطه بین گردشگری، رشداقتصادی و توسعه مالی در ایران (1395-1368)، فصلنامه اقتصاد مالی، 12(44)، 41-68.

-نوری، یوسف (1399). مدل سواد گردشگری در برنامه درسی دانش‌آموزان دوره ابتدایی، رساله دکتری رشته مدیریت گرایش گردشگری، دانشگاه علامه طباطبایی.

-ویسی،‏ هادی (1396). بررسی سیاست‌گذاری صنعت گردشگری در قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 7(25)، 93-112.

 

 

 

-Adhami, A., & Akbarzadeh, E. (2011). Investigating the cultural factors affecting the preservation of the environment in Tehran (case study of areas 5 and 18 of Tehran), Sociology Specialized Journal, 1(1), 37-62. [In Persian]

-Ahmadi Moghadam, A., Soleimanpour omran, M., & Esmaili Shad, B. (2021). Green Curriculum Education Plan in the Iranian Education System: A Qualitative Research. Environmental Education and Sustainable Development, 9(4), 61-72. http://doi.org/10.30473/ee.2021.54983.2263. [In Persian]

-Ahmadian, D., & Hagigatian, M. (2016). Sociological analysis of the role of cultural factors on the studied urban environmental behaviors (Kermanshah citizens), Urban Sociological Study, 6(18), 51-76. [In Persian]

 

 

-Ahmadvand, M., Ahmadi, P., & Samadi, P. (2020). A Comparison of the Level of Awareness of Parents, Students and Primary Teachers on the Environmental Dimension of Sustainable Development. Environmental Education and Sustainable Development, 8(2), 99-120. http://doi.org/10.30473/ee.2020.6566. [In Persian]

 

-Alizadeh, H., Firouzi, M. A., Shokohi, M., & Naqibirokni, N. (2013). Measuring and evaluating sustainability indicators of tourism industry in Ahvaz city, Space Planning and Design Quarterly, 17(2), 145-172. [In Persian]

 

-Asadzadeh, S., Seif Naraghi, M., Naderi, E., & Ahghar, G. (2020). Designing a Curriculum Model for Extracurricular Activities for Elementary School Students with Emphasis on Environmental Education. Environmental Education and Sustainable Development, 8(3), 9-20. http://doi.org/10.30473/ee.2020.6760. [In Persian]

 

-Azadkhani, P., Sadatnejad, M., & Sharafkhani, J. (2018). Survey of environmental education and environmental protection behaviors of girls' high school students in Ilam city, Human and Environment Quarterly, 16(1), 139-153. [In Persian]

 

-Azani, M., & Torabi, H. (2014). Inclusive education (education for all). National conference of primary education. [In Persian]

 

-Bahram Sarmast, B., Rezayan Qiyebashi, A., Moinian, A., & Abbasi, A. (2021). Environmental requirements of intergenerational justice to achieve sustainable development, Journal of Environmental Education and Sustainable Development, 9(4). [In Persian]

 

-Chang, K. T., Huang, C. C., & Tsaur, S. H. (2019). Tourist geographic literacy and its consequences. Tourism Management Perspectives, 29, 131-140.

 

-Cuffy, V. V., Airey, D., & Papageorgiou, G. C. (2017). Lifelong learning for tourism. Annals of Tourism Research, 39(3), 1402-1424.

 

-Esteghlal, A., & Fallahzadeh, Z. (2016). Introduction of the tourism industry and its role in the development of Iranian culture, the first annual congress of the Iranian Society of Engineers, Shiraz, 108-119. [In Persian]

 

-Farahmand, M., Shokohifar, K., & Saiarkhalaj, H. (2014). Investigating social factors affecting environmental behaviors (case study: citizens of Yazd city), Urban Sociological Studies (Urban Studies), 4(10), 109-141. [In Persian]

 

-Faraji Rad, A., & Ehsani, A. (2011). The effect of local residences (SAR Ecotourism cluster) on improving the living standards of the local community (village, with an emphasis on "hot" and "long slope"), Quarterly geographical territry, 8(30), 63-78. [In Persian].

 

 

-Faramarz, M. (2011). Whether the impact of ecotourism is compatible with conservation and sustainable management of natural resourcesis a good way? The regional conference of civil engineering and water and energy crisis, Islamic Azad University Meshkinshahr. [In Persian].

 

-Hajian, M., & Kashani, S. J. (2021). Evolution of the concept of sustainability. From Brundtland Report to sustainable development goals. In Sustainable resource management (pp. 1-24). Elsevier.

-Hazeri, A. M., & khalili, A. (2014). The Representation of Citizenship in the School-textbooks of Education Institution of Iran. Sociology of Social Institutions, 1(3), 131-149. [In Persian]

-Hejazi, S. Y., Karami Darabkhani, R., Hosseini, S. M., & Rezaei, A. (2017). Investigating the effective factors on environmental behavior of environmental NGOs members in Tehran Province. Journal of Environmental Studies, 43(1), 17-30. http://doi.org/10.22059/jes.2017.62057. [In Persian]

-Hollweg, K. S., Taylor, J. R., Bybee, R. W., Marcinkowski, T. J., McBeth, W. C., & Zoido, P. (2019). Developing a framework for assessing environmental literacy. Washington, DC: North American Association for Environmental Education, 122.

-Hosseinpour, A., Najafi, J., & Mirzaee, M. (2019). Identification and analysis of environmental protection components by schools using fuzzy Delphi technique. Journal of Environmental Science Studies, 4(3), 1768-1782. [In Persian]

-Ildoromi, A., Ghasemi, F., & Bahmani, N. (2016). Investigation the role of Socio-Economic factors on the degradation of Zagros forests (Kakareza Lorestan). Iranian Journal of Forest and Range Protection Research, 13(2), 140-149. http://doi.org/10.22092/ijfrpr.2016.106021. [In Persian]

-Karimi, D., & Enayati, A. (2012). Education for Sustainable Development, Sustainable School. Journals of Environmental Education and Sustainable Development, 1(1), 59-74. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23223057.1391.1.1.7.4. [In Persian]

-Kaviani, H., & Nasr, N. (2018). Factors Affecting the Effectiveness of Environmental Education in Iran; A Research Synthesis of Findings. Interdisciplinary Studies in the Humanities, 10(4), 109-141. http://doi.org/10.22035/isih.2018.289. [In Persian]

 

 

-Khajevandiahmadi, I. (2022). An analysis of the role and place of education in promoting tourism literacy, Iranian Journal of Social Development Studies, 14(1), 226-247. http://doi.org/10.30495/jisds.2022.65844.11687. [In Persian]

-Khajouie, E., Soltani, A., & Esmi, K. (2020). A Comparative Study of Environmental Education in Iran’s Primary Schools Curriculum and Selected Countries. Environmental Education and Sustainable Development, 8(2), 9-24. http://doi.org/10.30473/ee.2020.6561. [In Persian]

-Knoll, M. A., & Houts, C. R. (2012). The financial knowledge scale: An application of item response theory to the assessment of financial literacy. Journal of consumer affairs, 46(3), 381-410.

-Koç, H., Karacabey, F. A., & Demir Yurtseven, E. (2023). Developing a scale for tourism literacy: validity and reliability study. Current Issues in Tourism, 27(21), 3514-3528.

-Kumar, R., Kumar, A., & Singh, H. (2022). Virtual and Augmented Reality Technologies to Enhance Tourists' Knowledge of Rural Tourism Destinations. Mathematical Statistician and Engineering Applications, 71(4), 8941-8957.

-Kurudayıoğlu, M., & Tüzel, A. G. M. S. (2010). 21. Yüzyıl Okuryazarlık Türleri, Değişen Metin Algısı ve Türkçe Eğitimi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 28, 283-298.

-Machado Toffolo, M., Simoncini, G. A., Marchini, C., Meschini, M., Caroselli, E., Franzellitti, S., ... & Goffredo, S. (2022). Long-term effects of an informal education program on tourist environmental perception. Frontiers in Marine Science, 9, 830085. https://doi.org/10.3389/fmars.2022.830085

-Maleki, S., & Saeedi, J. (2016). Investigating environmental dimensions and the place of urban environment in Iran's development plans, Urban Management Studies, 8(27), 69-89. [In Persian]

-Manteghi, M. (2005). Investigating educational innovations in Iranian schools. Journal of Educational Innovations, 4(2), 35-57. [In Persian]

-Mcbride, B. (2011). Essential elements of ecological literacy and the pathways to achieve it: Perspectives of ecologists.Yayınlanmamış Doktora Tezi, The University of Montana, Missoula.

-Mehdipour, R., Salehi Omran, E., Salehi, S., & Abedini Baltork, M. (2019). Analysis of content of 6th grade elementary textbooks based on the components of tourism education. Journal of Tourism Planning and Development, 8(29), 1-19. http://doi.org/10.22080/jtpd.2019.13761.2805. [In Persian]

-Mínguez, C., Martínez-Hernández, C., & Yubero, C. (2021). Higher education and the sustainable tourism pedagogy: Are tourism students ready to lead change in the post pandemic era?. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 29, 100329.

-Mirfardi, A., & Salamatian, D. (2021). Investigating the Relationship between National Identity and Environmental Behavior among Humanities Students in Shiraz University, National Studies Journal, 22(88), 137-159. http://doi.org/10.22034/rjnsq.2021.291126.1294. [In Persian]

-Mohammadi Pouya, F., (2018). Prioritizing educational philosophies, curriculum ideology and teaching methods of medical sciences professors. 13(3), 217-228. http://doi.org/10.18502/jmed.v13i3.337. [In Persian]

-Mokhtari Malekabadi, R., Abdollahi, A., & Sadeghi, H. (2014). Analysis and recognition of urban environmental behaviors (case study: Esfahan city, 2013). Scientific and Research Quarterly of Research and Urban Planning, 5(18), 1-20. http://dorl.net/dor/20.1001.1.22285229.1393.5.18.1.2.[In Persian]

-Nargesi, S., Babaki, R., & Effati, M. (2018). Investigating the relationship between tourism, economic growth and financial development in Iran (1368-1395), Financial Economics Quarterly, 12(44), 41-68. [In Persian]

-Nhlapo, M., Moreeng, B., & Malebese, M. (2019). Challenges facing implementation of an integrated tourism curriculum: The experiences of teachers in Lesotho. Journal of Education and Practice, 10(5), 92-101.

-Nouri, Y. (2020). The model of tourism literacy in the curriculum of primary school students, doctoral dissertation in the field of tourism management, Allameh Tabatabai University. [In Persian]

-Pearce, P. L., & Foster, F. (2007). A “university of travel”: Backpacker learning. Tourism management, 28(5), 1285-1298. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2006.11.009

-Poorma’soom, B., Fayyaz, I., & Bazargan, S. (2017). The Formation of Environmental Literacy Based on a Multidimensional and Multimedia Curricular Perspective, Journal of Education, 33 (1), 9-32. http://dorl.net/dor/20.1001.1.10174133.1396.33.1.1.4. [In Persian]

-Pourmand, H., Zakersalehi, G., Afhami, R., & Karimi, S. (2023). Challenges of integration of education for sustainable development in Handcrafts higher education. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, 26(2), 27-51. [In Persian]

-Prabawani, B., Hanika, I. M., Pradhanawati, A., & Budiatmo, A. (2017). Primary schools eco-friendly education in the frame of education for sustainable development. International Journal of Environmental and Science Education, 12(4), 607-616.

-Rahimi, P. (2019). Investigating the impact of environmental accounting on environmental protection in Iran, the first conference on environmental challenges with an emphasis on plastic waste, Tehran. [In Persian]

-Salehi Omran, E., Parhizkar, L., & Hatamifar, K. (2017). Investigating the Position of Main Components of Environment Teaching in the Text Books of the Sixth Grade Schools in Iran. Journals of Environmental Education and Sustainable Development, 5(2), 89-99. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23223057.1395.5.2.7.4. [In Persian]

-Salehi, S. (2012). Environmental Behvaior and Education. Journal of Educational Sciences, 18(2), 201-226. [In Persian]

-Seyitoğlu, F., Atsız, O., Kaya, F., & Taş, S. (2022). The two-way perspective of tourism undergraduates towards (post-) viral world: The future of tourism, and vocational development and career. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 31, 100400.

-Shirmohammadi, Y., Jalaliyan, E., Abedi, F., & Nasiri, E. (2020). The Tourism Literacy Impact of Tour Guides on the Satisfaction of Tourists. Human Geography Research, 52(4), 1217-1233. http://doi.org/10.22059/jhgr.2019.280940.1007933. [In Persian]

-Shobeiri, S. M. (2017). The Role of Social Networks on the Culture of the Teachers' Environmental Values and Beliefs: a case study of the telegram. Environmental Education and Sustainable Development, 6(2), 37-43.

-Shobeiri, S. M., Shamsi Papkiadeh, S. Z., & Ebrahimi, H. (2014). Effects of Environmental Education Programs on Tourism (Case Study: Langaroud School Students). Journal of Tourism Planning and Development, 2(7), 148-162. [In Persian]

-Sobhani, N., Saidi Fard, F., Jangi, H., & Jafari, M. (2016) Analysis of indicators and dimensions of sustainable neighborhood development in the direction of improving urban security (case example: Shahindej city), Police Geography Research Journal, 4(14), 51-88. [In Persian]

-Soroosh, M. (2008). Responsibility of Islamic government in formal education. Journal of Islamic Education, 3(5), 55-80. [In Persian]

-Sun, X., Qing, J., Shah, S. A. A., & Solangi, Y. A. (2023). Exploring the complex nexus between sustainable development and green tourism through advanced GMM analysis. Sustainability, 15(14), 10782. https://doi.org/10.3390/

-Suri, A., & Rashidi, H. (2017). The role of schools in the development of tourism from the perspective of basic education (case study: high schools of Shahrlar 90), international conference on innovation in business management and economics, Tehran. [In Persian]

 

-Talimi, U. (2020). The effect of tourism-related courses on students' desire for cultural trips (a case study of girls' elementary schools in the 6th district of Tehran), master's thesis in tourism management, tourism development planning, Allameh Tabatabai University Autonomous Postgraduate Education Campus. [In Persian]

-Tayebi, A., Parhizghar, M., Amini, M. T., & Shirmohammadi, Y. (2021). Designing and explaining the model of tourism businesses with a sustainable development approach. Journal of Tourism Planning and Development, 10(36), 219-244. http://doi.org/10.22080/jtpd.2021.19291.3329. [In Persian]

-Tsaur, S. H., Yen, C. H., & Chen, C. L. (2010). Independent tourist knowledge and skills. Annals of Tourism Research, 37(4), 1035-1054.

 

-Van den Akker, J. J. H., Fasoglio, D., & Mulder, H. (2010). A curriculum perspective on plurilingual education. Strasbourg: Council of Europe.

Veicy, H. (2018). The study of Tourism Industry in National Basic Laws of Islamic Republic of Iran. Strategic Studies of public policy, 7(25), 93-112. [In Persian]

 

-Wang, R., Wu, C., Wang, X., Xu, F., & Yuan, Q. (2023). E-Tourism information literacy and its role in driving tourist satisfaction with online travel information: A qualitative comparative analysis. Journal of Travel Research, 63(4), 904-922.

-Warmath, D., & Zimmerman, D. (2019). Financial literacy as more than knowledge: The development of a formative scale through the lens of Bloom's domains of knowledge. Journal of Consumer Affairs, 53(4), 1602-1629.

 

-Welde, A. M., Bernes, K. B., Gunn, T. M., & Ross, S. A. (2016). Career education at the elementary school level: Student and intern teacher perspectives. Journal of Career Development, 43(5), 426-446.

 

-Wells, M. P. (1997). Economic perspectives on nature tourism, conservation and development (Vol. 55). Washington, DC: Environment Department, World Bank.

 

-Xing, H. (2013). Perception of Green Hotels among Tourists in Hong Kong. Unpublished master’s thesis). Hong Kong Baptist University. http://doi.org/10.1080/15332969.2013, 827069.

 

-Xu, J., Tavitiyaman, P., Kim, H. J., & Lo, S. K. J. (2022). Hospitality and tourism higher education in the post-COVID era: Is it time to change?. Journal of Hospitality & Tourism Education, 34(4), 278-290.

-Yarnell, Adam, 2012, Greening America first resort, A thesis Brown Univercity, USA.

 

-Zahro’, A., Maulani Wisesa, A., Ristya Rini, D., & Ambarwati, A. (2022). The Empowerment of Pokdarwis (Tourism-Literate Group) at the Dinoyo Ceramic Village in Malang through Virtual Tourism Development, Jurnal Graha Pengabdian, 4(4), 370-379.

 

-Ziai, M., Saeedi, A. A., & Torab Ahmadi, M. (2012). Exploring the state of tourism in Iran’s higher. Tourism Management Studies, 7(17), 61-86. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23223294.1391.7.17.3.5. [In Persian]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Developing a Model for Formal Tourism Literacy Education with a Sustainable Development Approach in the Tourism Sector within the Curriculum of Students.

 

 

 

Abstract

The objective of the present study is to propose a formal tourism literacy education model with a sustainable development approach within the curriculum of school students. This research falls under the category of qualitative studies and employs thematic analysis. The statistical population includes 20 experts and specialists in the field of tourism as well as university faculty members, who were selected through a snowball sampling method until theoretical saturation was achieved. Semi-structured interviews were conducted with these participants. To enrich the study, interviews were conducted with individuals possessing substantial knowledge and experience in this area. Data collection continued until saturation was reached, and subsequently, the text of the interviews was coded and analyzed, leading to data classification and synthesis. The MAXQDA software was used for data analysis. The validity and reliability of the study were assessed based on credibility, member checking, and triangulation of data sources, negative case analysis, and transferability. A total of 333 features and concepts were initially extracted. Through iterative review and refinement, these concepts were reduced and categorized based on similarities and conceptual commonalities. Ultimately, 96 indicators were identified based on their shared conceptual themes. These indicators were then classified into 20 main categories: tourism education strategy, managerial factors, perception and insight, analytical skills, infrastructure, driving factors, cognitive goals (academic skills), attitudinal goals (personal development skills), skill-based goals (business skills), cultural and educational programs, challenges, knowledge (content), understanding the tourism industry, cultural attractions, teaching processes, learning processes, facilities and technology, social justice, and evaluation and assessment. These were further grouped into eight overarching categories: (1) facilitating factors, (2) intervening factors, (3) educational goals, (4) developmental goals, (5) tourism literacy, (6) formal education, (7) sustainable development, and (8) quality of life.

 

Key words: Education, Formal Education, Tourism Literacy, Tourism Components.

 

 

فصلنامه تعالی تعلیم و تربیت و آموزش، دوره 3، شماره 2

---

[1] . دانشجوی دکتری مدیریت آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج. ایران. ایمیل:  [e-mail]

[2] *(نویسنده مسئول) استادیار، گروه علوم تربیتی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج. ایران. ایمیل:  [e-mail]

[3]  .استادیار گروه علوم تربیتی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج. ایران. ایمیل:  [e-mail]

[4] . استادیار، دکتراي مدیریت آموزش عالی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران. ایمیل:  [e-mail]

[5]  .World Travel & Tourism Council

[6]  .Pearce & Foster

[7] .Backpackers

[8]  .Tsaur, Yen & Chen

[9] . Chang, Huang & Tsaur

[10]  .Cuffy, Airey, & Papageorgiou

[11] . panayotou

[12] . MAXQDA

---