Spatial analysis and zoning of accommodation and tourism centers with an approach to improving the quality of life (Case study: Bandar Abbas city)

Subject Areas : Urban Futurology

Vahid Sohrabi ¹ , Mohammad Ebrahim Afifi ² , Marzieh Mowgli ³

1 - PhD student in geography and urban planning, Larestan Branch, Islamic Azad University, Larestan, Iran
2 - Associate Professor, Department of Geography, Larestan Branch, Islamic Azad University, Larestan, Iran
3 - Associate Professor, Department of Geography, Larestan Branch, Islamic Azad University, Larestan, Iran

Received: 2024-04-28 Accepted : 2024-08-12 Published : 2025-06-30

Keywords: Accommodation and Tourism Centers, Improvement of living standards, Spatial analysis Bandar Abbas city.,

Abstract :

Bandar Abbas, as one of the important and touristic cities in southern Iran, despite its high potential, faces challenges in tourism infrastructure and facilities—particularly hotels—including shortages, improper distribution, and lack of proper site selection. Considering the city’s growth and increasing number of tourists, existing hotels are insufficient, creating a need for new site selection for hotel construction. The objective of this study is to determine optimal locations for accommodation centers by considering all relevant factors. This study employs Geographic Information Systems (GIS) tools and the Analytic Hierarchy Process (AHP) and fuzzy TOPSIS methods for spatial analysis and site selection of tourism accommodation centers. Effective criteria including natural features, landscape, accessibility, and distance from incompatible land uses were identified. Criteria were weighted using the AHP method, and sub-criteria were ranked accordingly. Layers were combined using the weighted overlay model, and nine zones were prioritized based on fuzzy TOPSIS according to their closeness to the ideal solution. Results indicate that the existing accommodation and tourism centers in the study area have a relatively balanced distribution. Both the AHP weighted overlay method and fuzzy TOPSIS identified Zones 4 and 5 as the top priorities for hotel site selection. The difference lies in that the weighted overlay method provides a more precise delineation of the zones. These selected zones are located between Dolat Park and Pardis Boulevard, situated in southern Golshahr and Tolou Town. By combining GIS, AHP, and fuzzy TOPSIS methods, optimal site selection for accommodation centers in Bandar Abbas can be conducted accurately and reliably. The findings of this study can significantly assist decision-makers in planning the development of tourism infrastructure and hotel construction in the region.

References:

منابع
احمدي، حسن؛ شيرين، محمد خان؛ سادات، فيض‌نيا؛ و جمال‌، قدوسي. (1384). ساخت مدل منطقه‌اي خطر حرکت‌هاي توده‌اي با استفاده از ويژگي‌هاي کيفي (مطالعه موردي: حوضه‌ آبخيز طالقان)، مجله منابع طبيعي ايران، 58(1)، 3-14. https://journals.ut.ac.ir/article_25488.html
بخشنده امنیه، حسن؛ رستمی، امیرحسین؛ شهریار، کورش؛ چاکری، حمید؛ و چراغی سیف آباد، مسعود. (1399). انتخاب روش حفاری تونل مترو با روش‌های AHP و TOPSIS. فصلنامه علمی علوم زمین، 29(116)، 121-124. doi: 10.22071/gsj.2019.99088.1265
تقوایی، مسعود؛ و اکبری، محمود. (1388). مقدمه¬ای بر برنامه¬ریزی و مدیریت گردشگری شهری. اصفهان: انتشارات پیام علوی.
جعفری مهرآبادی، مریم؛ و رخساری، حمید. (1397). تحلیل فضایی و مکان یابی هتل ها در ساختار شهری(مطالعه موردی: شهر تبریز)، فصلنامه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 5(17)، 26-46. https://doi.org/10.22080/shahr.1970.2109
جعفری، غلام حسین؛ وثوقی راد، لیلا؛ صالحی میشانی، حیدر. (1395). ارزیابی فضای سبز شهری جهت مکان‌یابی پارک‌های محله‌ای مطالعه موردی: منطقه 1 شهر تهران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 31(3)، 172-160. https://georesearch.ir/article-1-49-fa.html
چراغی، مهدی؛ و ذولفی، علی. (1396). مکان‌یابی اماکن تفریحی و اقامتی استان زنجان (مطالعه موردی: محور گردشگری سلطانیه- کتله خور). مهندسی جغرافیایی سرزمین، 1(2)، 79-93. https://www.jget.ir/article_50421.html
حسام، مهدی؛ آقائی زاده، اسماعیل. (1398). تحلیل توزیع فضایی مراکز اقامتی در مقصدهای گردشگری شهری (مطالعه موردی: شهر رشت). فصلنامه گردشگری شهری، 6(4)، 16ـ1. https://jut.ut.ac.ir/article_75406.html
حکاک، محمد؛ احمدی فرد، مریم؛ و حبیبی، آرش. (1399). ارائۀ مدل توسعۀ گردشگری استان لرستان. گردشگری و توسعه، 9(2)، 183-196. doi: 10.22034/jtd.2019.178868.1699
حیدری سورشجانی، رسول؛ و دهقان جزی، ابوالفضل. (1398). تحلیل فضایی و جانمایی خدمات گردشگری شهری با استفاده از منطق فازی (مطالعة موردی: اقامتگاه‌های گردشگری شهر اصفهان). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7(4)، 763-784. doi: 10.22059/jurbangeo.2019.279872.1090
ختایی، محمود؛ فرزین، محمد رضا؛ و موسوی، علی. (1387). اندازه گیری کارایی برخی هتل های شهر تهران با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA). پژوهش های رشد و توسعه پایدار (پژوهش های اقتصادی)، 8(2)، 1-24. https://sid.ir/paper/496381/fa
دلبری، سیدعلی؛ و داوودی، سیدعلیرضا. (1391). کاربرد تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در رتبه بندی شاخص های ارزیابی جاذبه های توریستی. تحقیق در عملیات در کاربردهای آن (ریاضیات کاربردی)، 9(2)، 57-79. https://sid.ir/paper/164555/fa
رجبی، محمدرضا؛ منصوریان، علی؛ و طالعی، محمد. (1390). مقایسه روشهای تصمیم گیری چند معیارهAHP , AHP_OWA وFuzzy AHP_OWA برای مکان یابی مجتمع های مسکونی در شهر تبریز. محیط شناسی، 37(57)، 77-92. https://sid.ir/paper/453694/fa
سرایی، محمدحسین؛ چهارراهی، مسعود؛ و صفرپور، میثم . (1395). بررسی و تحلیل پراکنش فضایی هتل‌ها نسبت به جاذبه‌های گردشگری مورد شناسی: شهر شیراز. جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 6(20)، 171-182. doi: 10.22111/gaij.2016.2707
سلیمی، مهدی؛ سلطان حسینی، محمد؛ و شعبانی بهار، غلامرضا. (1391). مکان گزینی اماکن ورزشی با استفاده از مدل های پیوسته و گسسته فضایی مبتنی بر ترکیب دو مدل AHP و TOPSIS. مطالعات مدیریت ورزشی (پژوهش در علوم ورزشی)، 4(13)، 157-180. https://sid.ir/paper/234425/fa
عابدینی، موسی؛ پیروزی، الناز؛ امینی، زهرا؛ و پرستار، سمیه. (1400). مکانیابی بهینه فضای سبز شهر اردبیل با استفاده از مدل فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی. فصلنامه علمی پژوهش های بوم شناسی شهری، 12(1-2), 1-20. doi: 10.30473/grup.2021.8615
فخرجمالی، هاله؛ صحرایی نژاد، نسیم؛ و موسوی فاطمی، حسین. (1400). تحلیل پهنه بندی توسعه پایدار بوم گردی روستایی با بهره گیری از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) مورد پژوهی: روستای سردابه استان اردبیل. معماری و شهرسازی پایدار، 9(2)، 77-65. doi: 10.22061/jsaud.2021.7430.1790
قدسی پور، حسن. (1385). فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
کدیور، علی اصغر؛ و محمدزاده الهوردیخانی، جمیله. (1394). شناسایی پهنه های مناسب جهت ایجاد مراکز اقامتی- سیاحتی در شهر بجنورد (با استفاده از مدل ANP). جغرافیاوتوسعه ناحیه ای، 13(2)، 201-225. doi: 10.22067/geography.v13i2.44037
کرم، امیر؛ و محمدی، اعظم. (1388). ارزیابی و پهنه بندی تناسب زمین برای توسعه فیزیکی شهر کرج و اراضی پیرامونی برپایه فاکتورهای طبیعی و روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP). جغرافیای طبیعی، 1(4)، 59-74. https://sid.ir/paper/185038/fa
کیامهر، رامین؛ پیری، عیسی؛ بزم آورد، شب بو؛ و آذری، مهدی. (1395). تحلیلی بر توزیع فضایی هتل ها در مقصدهای گردشگری (نمونه موردی: شهر کرمانشاه). گردشگری شهری، 3(1 )، 43-57. https://sid.ir/paper/255359/fa
محمدیان، فرشاد؛ شاهنوشی فروشانی، ناصر؛ قربانی، محمد؛ و عاقل، حسن. (1388). انتخاب الگوی کشت بالقوه محصولات زراعی بر اساس روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) (مطالعه موردی: دشت تربت جام). دانش کشاورزی و تولید پایدار (دانش کشاورزی)، 19/1(1)، 169-187. https://sid.ir/paper/486377/fa
محمودی، سمیه. (1402). نقش شهرداری ‌ها در ارزیابی و جانمایی فضاهای سبز شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS (مورد مطالعه: شهرستان خوی)، مجله پژوهش های نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، 5(45)، 359-381. https://civilica.com/doc/1940019/
مهرگان، محمدرضا. (1386). پژوهش عملیاتی پیشرفته، تهران؛ نشر کتاب دانشگاهی، چاپ سوم.
میرآبادی، مصطفی؛ بشارتی فر، حسین؛ نظری، صادق. (1402). مکان یابی بهینه زندان ها از منظر اصول و معیارهای پدافند غیر عامل (مطالعه موردی: شهر دو گنبدان)، مجله تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 23(71)، 61-79. https://jgs.khu.ac.ir/article-1-3652-fa.html
وزارت کشور. (1381). موضوعات مهم در طراحی و ساختار ایستگاه¬های آتش¬نشانی، انتشارات بی¬تا، تهران.

References:
Abd-El Monsef, H. (2015). Optimization of municipal landfill siting in the Red Sea coastal desert using geographic information system, remote sensing and an analytical hierarchy process. Environ. Earth Sci., 74(3), 2283–2296. http://dx.doi.org/10.1007/s12665-015-4220-2
Abedini, M., Piroozi, E., Amini, Z., & Parastar, S. (2021). Optimal location of urban green spaces in Ardabil city using analytic network process (ANP) and GIS. Scientific-Research Biannual Journal of Urban Ecology, 12(1), 1-20. https://doi.org/10.30473/grup.2021.8615 [In Persian]
Ahmadi, H., Shirin, M. K., Sadat, F., & Ghodousi, G. (2005). Development of a regional model for landslide hazard based on qualitative features (Case study: Taleghan watershed). Iranian Journal of Natural Resources, 58(1). https://journals.ut.ac.ir/article_25488.html [In Persian]
Aronof. S .1989. Geographic Information Systems: A Management cities, Mansell, Publishing Limited, London Geographer, 57(1). https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=1313558
Ayalew, L., Yamagishi, H., Marui, H., & Kanno, T. (2005). Landslides in Sado Island of Japan: Part II. GIS-Based Susceptibility Mapping with Comparison of Results from Two Method Sand Verifications. Engineering Geology, 81, 432-445. https://doi.org/10.1016/j.enggeo.2005.08.004
Bunruamkaew, K., & Murayama, Y. (2012). Land use and natural resources planning for sustainable Ecotourism using GIS in Surat Thani,Thailand,Sustainability 2012,4,412- 429. https://doi.org/10.3390/su4030412
Chen, S. J., & Hwang, C. L. (1992). Fuzzy multiple attribute decision making Berlin: springer-Verlag. http://dx.doi.org/10.1007/978-3-642-46768-4
Cheraghi, M., Zolfi, A. (2017). Location analysis of recreational and accommodation sites in Zanjan province (Case study: Soltanieh-Kataleh Khor tourism corridor). Journal of Geographical Engineering of the Land, 1(2), 79-93. https://www.jget.ir/article_50421.html [In Persian]
Delbari, S. A., & Davoodi, S. A. (2012). Application of analytic hierarchy process (AHP) technique in ranking tourist attraction evaluation indices. Operations Research in Its Applications (Applied Mathematics), 9(2), 57-79. https://sid.ir/paper/164555/fa [In Persian]
Dwyer, L., Edwards, D., Mistilis, N., Roman, C., & Scott, N. (2009). Destination and enterprise management for a tourism future. Tourism Management, 30(1), 63–74. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2008.04.002
Fakhr Jamali, H., Sahraei Nejad, N., Mousavi Fatemi, H. (2021). Sustainable development zoning of rural ecotourism using analytic hierarchy process (AHP): Case study of Sardabeh village, Ardabil province. Journal of Sustainable Architecture and Urbanism, 9(2), 65-77. https://doi.org/10.22061/jsaud.2021.7430.1790 [In Persian]
Ghalehteimouri, K. J., Shamsoddini, A., Bayramzadeh, N., & Mousavi, M. N. (2023). Identifying the pleasant sounds in the city's public parks environment (Case study: Mellat riverside park, Urmia). 1., 9(1), 149–165. https://doi.org/10.25765/sauc.v9i1.690
Ghodsipoor, H. (2006). Analytic hierarchy process. Amir Kabir University Press. [In Persian]
Hakak, M., Ahmadi Fard, M., Habibi, A. (2020). Tourism development model for Lorestan province. Scientific-Research Quarterly of Tourism and Development, 9(2), 183-196. https://doi.org/10.22034/jtd.2019.178868.1699 [In Persian]
Hasan Bakhshandeh, A., Rostami, A., Shahriar, K., Chakari, H., Cheraghi Seif Abad, M. (2020). Selection of metro tunnel excavation method using AHP and TOPSIS techniques. Earth Sciences Journal, 29(116), 1-21. https://doi.org/10.22071/gsj.2019.99088.1265 [In Persian]
Heidari Suresh Jani, R., & Dehghan Jozi, A. (2019). Spatial analysis and location of urban tourism services using fuzzy logic (Case study: Tourist accommodations of Isfahan city). Urban Geography and Planning Research, 7(4), 763-784. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2019.279872.1090 [In Persian]
Hesam, M., & Aghaei Zadeh, E. (2019). Spatial distribution analysis of accommodation centers in urban tourism destinations (Case study: Rasht city). Urban Tourism Quarterly, 6(4), 1-16. https://doi.org/10.22059/jut.2020.287496.702 [In Persian]
Jafari Mehrabadi, M., Rokhsari, H. (2018). Spatial analysis and location of hotels in urban structure (Case study: Tabriz city). Quarterly Journal of Urban Structure and Function Studies, 5(17), 26-46. https://doi.org/10.22080/shahr.1970.2109 [In Persian]
Jafari, G., Vosoughi Rad, L., & Salehi Mishani, H. (2016). Evaluation of urban green spaces for locating neighborhood parks: Case study of District 1, Tehran. Geographical Research Quarterly, 31(3), 160-172. https://georesearch.ir/article-1-49-en.html [In Persian]
Kadiyor, A. A., Mohammadzadeh Alvordi Khani, J. (2015). Identification of suitable zones for accommodation-tourism centers in Bojnourd city using ANP model. Journal of Geography and Regional Development, 13(2), 201-225. https://doi.org/10.22067/geography.v13i2.44037 [In Persian]
Karam, A., & Mohammadi, A. (2009). Evaluation and zoning of land suitability for physical development of Karaj city and surrounding lands based on natural factors and AHP method. Natural Geography, 1(4), 59-74. https://sid.ir/paper/185038/fa [In Persian]
Khataei, M., Farzin, M. R., Mousavi, A. (2008). Efficiency measurement of some hotels in Tehran using data envelopment analysis (DEA). Growth and Sustainable Development Research (Economic Research), 8(2), 1-24. https://sid.ir/paper/496381/fa [In Persian]
Kiamehr, R., Piri, E., Bazm Avard, Sh., & Azari, M. (2016). Spatial analysis of hotel distribution in tourism destinations: Case study of Kermanshah city. Urban Tourism, 3(1), 43-57. https://sid.ir/paper/255359/fa [In Persian]
Law, C. (1996). Urban tourism attraction visitors to large cities. Mansell. Poblishing Limited, London.
Mahmoudi, S. (2023). Role of municipalities in evaluation and spatial allocation of urban green spaces using GIS: Case study of Khoy County. Journal of New Research in Geography, Architecture and Urbanism, 5(45), 359-381. https://civilica.com/doc/1940019/ [In Persian]
Mehregan, M. R. (2007). Advanced operations research. Tehran: University Book Publishing, 3rd edition. [In Persian]
Ministry of Interior. (2002). Important topics in design and structure of fire stations. Unpublished publication, Tehran. [In Persian]
Mirabadi, M., Besharati Far, H., Nazari, S. (2023). Optimal location of prisons from the perspective of passive defense principles (Case study: Do Gonbadan city). Journal of Applied Geographic Sciences, 71, 61-79. https://jgs.khu.ac.ir/article-1-3652-fa.html [In Persian]
Mohammadian, F., Shahnoushi Forushani, N., Ghorbani, M., & Aqel, H. (2009). Selection of potential cropping patterns of agricultural products using analytic hierarchy process (AHP): Case study of Torbat-e Jam plain. Agricultural Science and Sustainable Production, 19(1), 169-187. https://sid.ir/paper/486377/fa [In Persian]
Mousavi, M. N., Shirazi, S. A., Nasar-u.-Minallah, M., & Bayramzadeh, N. (2025). Introducing the Mousavi Primate City Index for Iran’s Urban System assessment. GEOGRAPHY, ENVIRONMENT, SUSTAINABILITY, 18(1), 44–53. https://doi.org/10.24057/2071-9388-2025-3218
Mousavi, M., Jafarpour Ghalehteimouri, K., & Bayramzadeh, N. (2025). Assessing social infrastructure in border areas from a city prosperity perspective: a case study of border townships in West Azarbaijan Province, Iran. Discov. Cities, 2(1), 1–20. https://doi.org/10.1007/s44327-025-00057-3
Mousavi, M., Jafarpour Ghalehteimouri, K., Bagheri Kashkouli, A., & Bayramzadeh, N. (2024). Mitigating development barriers and addressing disparities in border cities of Iran: a comprehensive analysis of border provinces and influential factors. Geojournal, 89(4), 1–20. https://doi.org/10.1007/s10708-024-11181-9
Rajabi, M. R., Mansourian, A., & Talayi, M. (2011). Comparison of multi-criteria decision making methods AHP, AHP_OWA and Fuzzy AHP_OWA for locating residential complexes in Tabriz city. Environment, 37(57), 77-92. https://sid.ir/paper/453694/fa [In Persian]
Salimi, M., Soltan Hosseini, M., & Shabani Bahar, G. (2012). Location of sports facilities using continuous and discrete spatial models based on combination of AHP and TOPSIS models. Sports Management Studies (Sports Sciences Research), 4(13), 157-180. https://sid.ir/paper/234425/fa [In Persian]
Saraei, M. H., Chaharahi, M., & Safarpour, M. (2016). Spatial distribution analysis of hotels relative to tourist attractions (Case study: Shiraz city). Quarterly Journal of Regional Urban Geography and Planning, 6(20), 171-182. https://doi.org/10.22111/gaij.2016.2707 [In Persian]
Taghvayi, M., & Akbari, M. (2009). Introduction to urban tourism planning and management. Isfahan: Payam Alavi Publishing. [In Persian]