The Model Designing of Sustainable Supply Chain Management (SSCM) Educational Systems for Establishing Sustainable University Based on Sustainable Development Paradigm

Subject Areas :

Teymor  Dadashi Aboksari ¹ (PhD Student, Education Management, Islamic Azad University of Sari, Mazandaran, Iran)
Maryam  Taghvaee ² (Assistant Professor, Educational Management, Islamic Azad University, Sari Branch, Mazandaran, Iran)
Reza  Yousefi Saeedabadi ³ (Assistant Professor, Educational Management, Islamic Azad University, Sari Branch, Mazandaran, Iran)

Received: 2020-12-13 Accepted : 2021-01-16 Published : 2020-11-21

Keywords: Sustainable Development, Sustainable Supply Chain Management, Sustainable University,

Abstract :

The aim of this study was to design a sustainable supply chain management (SSCM) model of educational systems for the establishment of a sustainable university based on the sustainable development paradigm through the exploratory mixed exploration model research method. Its statistical population in the qualitative section, a group of professors of environmental engineering, public administration and educational management of free universities and senior managers of environmental departments and in the quantitative section of logistics experts, senior, middle and operational managers and faculty members of engineering Industries, government management and education in the free universities of Mazandaran province in 14 university units with an approximate number of 660 people. In the qualitative part of the snowball sampling method, 20 people and in the quantitative part with the relative stratified random sampling method based on Cochran's formula, 243 people were selected as a statistical sample. Data in the qualitative part were extracted through the implementation of Delphi technique with a semi-structured questionnaire and in the quantitative part through the implementation of researcher-made 80-item questionnaires on a statistical sample and analyzed using SPSS and Smart PLS software. Took. The validity of the questionnaires was confirmed in terms of content and structure. Reliability and combined reliability were estimated and confirmed by Cronbach's alpha coefficient with 85%. Findings showed that sustainable supply chain management includes eleven dimensions. A sustainable university including seven dimensions has a significant impact.

Full-Text:



طراحی مدل مدیریت زنجیره تامین پایدار(SSCM) نظام­های آموزشی در جهت استقرار دانشگاه پایدار مبتنی بر پارادایم توسعه پایدار

چکیده

پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل مدیریت زنجیره تامین پایدار(SSCM) نظام­های آموزشی در جهت استقرار دانشگاه پایدار مبتنی بر پارادایم توسعه پایدار از طریق روش تحقیق مدل آمیخته اکتشافی انجام شد. جامعۀ آماري آن در بخش کیفی، گروهی از اساتید مهندسی محیط زیست، مدیریت دولتی و مدیریت آموزشی دانشگاه­های آزاد و مدیران عالی ادارات محیط زیست کشور و در بخش کمی کارشناسان واحد تدارکات، مدیران عالی، میانی و عملیاتی و اعضاء هیئت­علمی رشته مهندسی صنایع، مدیریت دولتی و آموزشی در دانشگاه­های آزاد استان مازندران در 14 واحد دانشگاهی به تعداد تقریبی 660 نفر بودند. در بخش کیفی از روش نمونه­گیري گلوله برفی، تعداد 20 نفر و در بخش کمی با روش نمونه­گیري تصادفی طبقه­ای نسبی بر اساس فرمول کوکران، تعداد 243 نفر به عنوان نمونۀ آماري انتخاب شدند. داده­ها در بخش کیفی از طریق اجراي تکنیک دلفی با پرسشنامه نیمه­ساختاریافته و در بخش کمی از طریق اجراي پرسشنامه­هاي محقق ساخته 80 گویه­ای بر روي نمونۀ آماري استخراج و با استفاده از نرم­افزارهای SPSS و Smart PLS تجزیه و تحلیل شد. روایی پرسشنامه­ها به صورت محتوایی و سازه تأیید شد. پایایی و پایایی ترکیبی نیز از طریق ضریب آلفاي کرونباخ با 85 درصد برآورد و تأیید شد. یافته­ها نشان داد، مدیریت زنجیره تامین پایدار شامل یازده بعد  بر دانشگاه پایدار شامل هفت بعد  تاثیر معناداری دارد.

کلیدواژه­ها: مدیریت زنجیره تامین پایدار، دانشگاه پایدار، توسعه پایدار.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

در محيط­هاي كسب و كار مدرن، توليدكنندگان با فشار فزاينده­ي الزامات مشتريان در شخصي سازي محصول، بهبود كيفيت و پاسخ گويي به تقاضا روبرو هستند. براي حفظ كسب و كار در اين فشارها، بيشتر شركت ها در صدد توسعه­ي شراكت استراتژيك بلندمدت با چند تأمين كنندي معدود و همكاري با آن­ها هستند، به طوري كه الزامات رو به افزايش رقابتي در زمينه ي كارايي هزينه و پاسخگويي به مشتري، شركت­ها را بر آن داشته كه شراكت استراتژيكي با تأمين كنندگان، مشتريان پايين دستي و ارائه دهندگان خدمات لجستیک¹، براي بهره برداري از قابليت­هاي آن­ها و ايجاد ارزش جديد براي مشتريان، ايجاد كنند كه اين امر منجر به شكل گيري مفهوم مديريت زنجيره ي تأمين شده است (مانیان و همکاران، 1389). زنجیره­های تأمین حلقه های کلیدی هستند که ورود­ های سازمان را به خروجی های آن متصل می­کنند. در واقع زنجیره تأمین رویکردی میان سازمانی دربردارنده تأمین کننده تأمین کنندگان تا مصرف کننده مصرف کنندگان است. چالش های که این شبکه با آن مواجه است پیرامون کاهش هزینه­ها، تضمین تحویل به موقع و کاهش زمان حمل ونقل به منظور عکس العمل بهتر به محیط کسب وکار است؛ اما از طرفی افزایش هزینه­های زیست محیطی در این شبکه ها و رشد فشار مصرف کنندگان به منظور ارائه کالاهایی که ازنظر زیست محیطی استاندارد باشند و از سوی دیگر آگاهی جامعه بیرونی و کارکنان شرکت از مسائل اجتماعی مرتبط با سازمان­ها و ایجاد گروه­هایی در حمایت از جامعه و افراد و افزایش مسئولیت اجتماعی سازمان­ها و شرکت­ها، موجب گردیده است که بسیاری از سازمان­ها به سمت پایداری در زنجیره تأمین حرکت کرده و معیارهای جدیدی را در عملیات خود مدنظر قرار دهند. این معیارها علاوه بر الزامات سودآوری شرکت مسائل اجتماعی و زیست محیطی را نیز مدنظر قرار می­دهند؛ اما بسیاری از شرکت­ها فاقد دیدی جامع پیرامون مسائل مرتبط با پایداری و معیارهایی که بتواند آنها را موردسنجش قرار دهد (قاسمی و رعیت پیشه، 1394). در 20 سال اخیر، بیشتر تحقیقات در زمینه­ی زنجیره تأمین پایدار، روی جنبه زیست محیطی آن متمرکز بوده است. محیط زیست یکی از عناصر کلیدی از خط مشی سه گانه پایداری و یک واسطه برای موضوعاتی مانند تغییرات آب وهوا و افزایش قیمت انرژی بوده است. تااندازه ای هم واژه پایداری و محیط زیست به جای هم توسط محققان مدیران بکار می رود. این سوءتفاهم خصوصاً در سال های اخیر بسیار رایج بوده است. محیط زیست گرچه به عنوان آغاز یک چشم انداز برای شروع زنجیره تأمین پایدار بود، اما اکنون یک درک کاربرد یکسان از واژه پایداری به صورت خط مشی سه گانه (اقتصاد، محیط زیست، اجتماع) به وجود آمده است که در حال گسترش است (کارتر و ایستون²، 2011). به طورکلی، زنجیره تأمین تمرکزش تنها در جریان محصولات یا خدمات از تأمین کننده برای رساندن محصول به مشتری از طریق تمام اشخاص واسطه است، اما در زنجیره تأمین پایدار تمرکز بر لجستیک معکوس³ است که یک چارچوب برای بازیابی مواد در انتهای چرخه محصول وجود دارد؛ که جملگی بر اهمیت و جایگاه زنجیره تأمین پایدار در توسعه پایدار صحه می­گذارد (قاسمی و رعیت پیشه، 1394).

همچنین؛ در دنیاي امروز توسعه پایدار ضرورتی اجتناب ناپذیر است. برخلاف الگوهاي پیشین توسعه، رویکرد توسعه پایدار بر توسعه همه جانبه تاکید داشته و عدالت اجتماعی و ملاحظات محیط زیستی از جمله ابعاد اساسی آن تلقی می­شود. در چند دهه اخیر، محیط زیست از جنبه­هاي مختلف اقتصادي و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است و چگونگی تعامل آن با بخش انرژي، جمعیت و رشد اقتصادي محور بسیاري از مباحث علمی شده است. نتایج مطالعات متعدد بیان گر آن است که بین سطح فعالیت هاي اقتصادي و مصرف انرژي، ارتباطی قوي برقرار است، انرژي به عنوان نیروي محرکه ي بیش تر فعالیت هاي تولیدي و خدماتی، جایگاه ویژه اي در رشد و توسعه ي اقتصادي دارد و در مقابل مصرف بی رویه انرژي به ویژه سوخت هاي فسیلی بدون در نظر داشتن کارایی مصرفی آنها، سبب افزایش آلودگی محیط زیست می شود. در حال حاضر بیش از 77 درصد کل انرژي مصرفی جهان توسط سوخت­هاي فسیلی تامین می شود. این سوخت ها با تولید گازهاي گلخانه اي و سایر آلاینده ها و تخریب لایه ازون، محیط زیست را به شدت مورد تهدید قرار داده و موجب گرم شدن کره زمین شده اند. با این حال، بشر همچنان براي تولید انرژي به سوخت هاي فسیلی وابسته است. بر اساس گزارش سازمان توسعه و همکاري­هاي اقتصادي در سال 2001، تقریباً تمامی عوامل تشکیل دهنده محیط زیست از جمله خاك، آب و هوا تحت تأثیر مستقیم فعالیت هاي انسان قرار گرفته اند، افزوت بر این رشد مدیریت نشده ي جمعیت می تواند باعث تشدید این بحران شود (سادات هاشمی، نصراللهی و بامری، 1395). توسعه پایدار، وقوع و ادامه مدل هاي توسعه اقتصادي و اجتماعی بدون آسیب رساندن به محیط­زیست و منابع­طبیعی است (بل و مورس⁴، 2005). توسعه پایدار داراي سه بعد اساسی است: برابري، رشد اقتصادي و پایداري محیط زیستی (زلر⁵، 2006). شناسایی نیروهاي اثرگذار بر محیط زیست اهمیت فراوانی داشته و در اتخاذ سیاست هاي مناسب، بسیار مفید به نظر می­رسد. بسیاري از محققین، ارتباط نامناسب بشر با طبیعت را از جمله دلایل اصلی آثار منفی محیط زیستی می­دانند (بارگوئی، لیوان و نوری⁶، 2014).

از طرفی؛ در حالی که ریشه­هاي بحث آموزش براي توسعه پایدار را می­توان در اوایل 1970 میلادي جست­وجو کرد، نخستین ثمرات این مباحث به شکل آشکار به برگزاري «اجلاس زمین» در سال 1992 میلادی در شهر «ریودو ژانیرو» برزیل و انتشار «دستور کار 21» مربوط می­شود. فصل 36 از دستور کار 21 به مسئله آموزش و آگاهی­هاي اجتماعی مربوط می­شود که در آن از یونسکو خواسته شده است تا در خصوص تحقق چهار هدف گام بردارد: 1.  ارتقا و بهبود کیفیت آموزش؛ 2. ایجاد تغییر در برنامه درسی؛ 3. گسترش آگاهیهاي عمومی در خصوص مفاهیم توسعه پایدار؛ 4. آموزش نیروي کار (یو. ان⁷، 1992).

با تغییر پارادایم توسعه از توسعه اقتصادي به توسعه پایدار، نقش و کارکرد نظام آموزش عالی نیز دچار تحولات اساسی شده است. نظام آموزش عالی در چارچوب پارادایم توسعه اقتصادي نهادي است که با تبعیت از رویکرد بازار و عقلانیت ابزاري (که مناسب جوامع سرمایه داري است) در تلاش براي تربیت نیروي انسانی ماهر براي اشتغال در اقتصاد سرمایه­داري، تجاري­سازي دانش و خلق ثروت از دانش است. اما آموزشعالی در چارچوب پارادایم توسعه پایدار نهادي است که با تبعیت از عقلانیت جوهري⁸  در قبال جامعه اي که در آن فعالیت می کند، داراي مسئولیت اجتماعی است و در صدد تحقق ارزش­هاي اقتصادي (کاهش بیکاري، افزایش رفاه، کاهش فاصله طبقاتی، از میان برداشتن فقر و ..)، اجتماعی (عدالت اجتماعی، دموکراسی، رفع تبعیض و ..) و زیست محیطی (مصرف مسئولانه انرژی­هاي تجدیدناپذیر، حفاظت از لایه اُزن، حفظ تنوع زیستی و جلوگیري از تغییرات اقلیمی) براي نسل­هاي کنونی و آتی است. لذا، می توان نظام آموزش عالی را که در چارچوب پارادایم توسعه پایدار حرکت می­کند، آموزش عالی پایدار نامگذاری کرد. باید توجه داشت که آموزش عالی پایدار مأموریت­ها و وظایف خود در خصوص تحقق توسعه پایدار را از طریق دانشگاه­ها عملیاتی می سازد. از این منظر، نظام آموزش عالی نیازمند دانشگاه­هایی است که از نظر ساختار سازمانی، سرمایه انسانی، فرایندهاي آموزشی و پژوهشی و غیره زمینه ساز تحقق آموزش عالی پایدار به طور خاص و توسعه پایدار به طور عام باشند؛ به دانشگاهی که داراي چنین ویژگی­هایی باشد، دانشگاه پایدار⁹ گفته می شود (ملکی نیا و همکاران، 1393).

در پژوهشی که توسط جاودانی و حمزه رباطی (1398) و تحت عنوان دانشگاه پايدار پويشي براي برزيستي و پايداري، انجام گرفت، با مصاحبه نیمه ساختاریافته با اندیشه­ پردازان دانشگاهی که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده بودند و نیز با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، برجسته‌ترین استوانه‌های نظری و کنش ­شناسانه دانشگاه پایدار شامل آموزش پایدار، پژوهش پایدار، پایبندی (خدمات) اجتماعی، سکانداری دانشگاه و بین ­المللی شدن دانشگاه شناسایی شدند. همچنین چارچوب مفهومی دانشگاه پایدار و فرایند پویشی (پایش، پویش و پسایند) که می‌تواند به برزیستی بشریت و زیست ­بوم او بینجامد، به تصویر کشیده شد. در پژوهشی که توسط راد و همکاران (1396) و تحت عنوان طراحی مدل دانشگاه پایدار، مبتنی بر مطالعات صورت گرفته در ایران، انجام گرفت، پس از تجزیه و تحلیل، 203 مؤلفۀ دانشگاه پایدار در 25 مقوله و هشت بُعد سازماندهی شدند. ابعاد به ترتیب نزولی تعداد ارجاع و منابع عبارتند از: مدیریت زیست‌محیطی فضای دانشگاهی؛ آموزش پایدار؛ مشارکت‌کنندگان؛ مدیریت پایدار؛ سرمایۀ اجتماعی؛ پژوهش پایدار؛ نظارت، ارزیابی و گزارش‌دهی؛ اداری و مالی. در الگوهای داخلی ارائه شده برای دانشگاه پایدار، به بُعد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی توسعۀ پایدار در مقابل بعد زیست‌محیطی کمتر توجه شده است. در پژوهشی که توسط حمزه­رباطی و همکاران (1396) و تحت عنوان دانشگاه پایدار: پیش­بایست­های دستیابی به آموزش پایدار، انجام گرفت، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با صاحب‌نظران دانشگاهی بازکاوی و بازاندیشی شد. بر پایه یافته‌های نظری و میدانی این جستار، راه برون‌رفت از بحران و ناپایداری کنونی و دست‌یافتن به توازن و پایداری، نخست، نیازمند نقد دانش کنونی و پیامدهای ناشی از عملکرد مبتنی بر آن است و هم‌هنگام، نیازمند دانش‌آفرینی نوین بر پایه همکنشی جمعی و با رویکردی بین‌المللی و فرارشته‌ای است. در پژوهشی که توسط ملکی­نیا، بازرگان و فیضی (1395) و تحت عنوان ارائه الگوی عملیاتی ارزیابی پایداری مؤسسات آموزش عالی: موردمطالعه دانشگاه تهران، انجام گرفت، نتایج تحقیق در بخش کیفی نشان داد که عوامل اصلی ارزیابی پایداری دانشگاه شامل: آموزش، پژوهش، ارائه خدمات تخصصی، سیستم حکمرانی دانشگاه، سیستم مدیریت زیست‏محیطی، سیستم تامین مالی دانشگاه هستند. به منظور ارزیابی وضعیت پایداری دانشگاه در عوامل فوق، در مجموع 34 ملاک و 81 نشانگر شناسایی گردید. نتایج تحقیق در بخش کمی نشان می‏دهد که از دیدگاه اعضاء هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی، وضعیت دانشگاه تهران در عوامل و ملاک‏های پایداری به صورت معنی‏دار پائین‏تر از وضعیت مطلوب قرار دارد. در پژوهشی که توسط ملکی­نیاء و همکاران (1393) و تحت عنوان شناسایی و اولویت­بندي مؤلفه­هاي دانشگاه پایدار، انجام گرفت، نتایج پژوهش نشان داد که مؤلفه نظام مدیریتی پایدار با وزن نسبی 311/0 داراي بیشترین اهمیت است و بعد از آن به ترتیب مؤلفه هاي نظام آموزشی پایدار با وزن نسبی 236/0، نظام پژوهشی پایدار با وزن نسبی 197/0، نظام مدیریت زیست محیطی با وزن نسبی 124/0، نظام تأمین مالی پایدار با وزن نسبی 086/0 و ارائه خدمات تخصصی توسعه پایدار با وزن نسبی 046/0 قرار دارند. در پژوهشی که توسط پروین، غیاثی ندوشن و محمدی (1393) و تحت عنوان ارائه مدل مفهومی رابطه بین کیفیت برونداد آموزش عالی و توسعه پایدار بر اساس رویکرد سیستمی، انجام گرفت، نتایج پژوهش حاکی از آن بوده که برای رسیدن به توسعه پایدار، نظام آموزشی یکی از عناصری است که می‌توان راه رسیدن به توسعه را هموار سازد و مسیر آن را به‌سوی توسعه هموار هدایت کند اما مقوله‌ی مهمی که در آموزش برجسته است کیفیت محصولات و بروندادهای نظام آموزشی است.

در پژوهشی که توسط عبدلال¹⁰ (2019) و تحت عنوان فضای بیوفیلی: یک رویکرد برنامه ریزی نوظهور برای دانشگاه پایدار منجر به نوآوری، انجام گرفت، این پژوهش بطور کامل ادبیاتی را مورد بررسی قرار داده که به بررسی همبستگی بین پایداری، نوآوری و بیوفیلی در محیط ساخته شده بطور کل با توجه خاص به فضاهای دانشگاهی می پردازد. پیش زمینه نظری نشان می دهد که اصول بیوفیلی احتمالاً نوآوری در آموزش عالی را تقویت می کنند. این پژوهش چارچوبی جامع را برمبنای مطالعات پیشین مطرح می کند تا ارتباطات بین پایداری و نوآوری را ازطریق توسعه ارزش ها، الگوها و عناصر طرح بیوفیلی ارتقا بخشد. در پژوهشی که توسط واکی و همکاران¹¹ (2019) و تحت عنوان نقش دانشگاه­ها در توسعه پایدار: فعال­سازی دانش پژوهان کارآفرین بعنوان نمایندگان تغییر، انجام گرفت، نشان داده شد که چطور رهبری محلی محوطه دانشگاه، یک آموزش کلی نگرانه و برنامه تحقیقاتی و مداخله دانشجویان می تواند تأثیرات موضعی معناداری در کوتاه­مدت داشته باشد. همچنین نشان داده شد که چطور مسئولیت های کوچکی مانع خلق اثر محلی پایدار قابل توجه شده، محوطه دانشگاه به فضای هفتگی برای شیوه های سازمانی نوین در توسعه منطقه ای تبدیل می شود. در پژوهشی که توسط داگیلیوته، لیوبیکینه و مینلگایت¹² (2018) و تحت عنوان پایداری در دانشگاه­ها: برداشت­های دانشجویان از دانشگاه­های سبز و غیرسبز، انجام گرفت، نتایج نشان داد که بطورکل هیچ اختلاف معناداری درخصوص ابعاد پایداری وجود نداشت، اما دانشجویان دانشگاه سبز بیشتر اوقات موافق هستند که دانشگاه آنها خود را دوستدار محیط زیست نشان می دهند. آنها در مقایسه با دانشجویان دانشگاه غیر سبز، اطلاعات زیست محیطی بیشتری بدست می آورند و بیشتر اوقات در فعالیت های پایداری شرکت می کنند. همچنین، تنها پایداری محوطه دانشگاه و اطلاعات محیطی مداخله دانشجویان در پایداری را بطور معناداری مشخص کرد. در پژوهشی که توسط ریفکه و ساندارام¹³ (2018) و تحت عنوان مدیریت پایدار زنجیره تأمین : مدل های تصمیم گیری برای تبدیل و بلوغ، انجام گرفت، پژوهش اکتشافی با بکارگیری تکنیک دلفی شامل متخصصان زنجیره تأمین و پایداری با هدف بررسی و پیشنهاد عوامل و فرآیندهای تصمیم گیری برای مدیریت زنجیره تأمین بوده، در این پژوهش طرح و اعتبار مدل­ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش توسعه پشتیبانی موردنظر در تصمیم گیری برای مدیران زنجیره تأمین را فراهم می کند که بمنظور هدایت توسعه و پیاده سازی پایداری، مورد نیاز است. پژوهش به طرح مصنوعات تجویزی که روابط را در مدیریت زنجیره تأمین پایدار توضیح می دهند و ارائه عاملیت های پشتیبانی از تصمیمات موردنظر و ارزیابی شده برای زنجیره های تأمین پایدار پرداخت. هانگ و همکاران¹⁴ (2018) در تحقیقی، به بررسی رابطه مدیریت زنجیره تأمین پایدار با عملکرد شرکت­ها پرداختند. آنها پایداری زنجیره تأمین را شامل 5 بعد همکاری، اعتماد، مدیریت ریسک، یادگیری زنجیره تأمین و نگرش استراتژیک در نظر گرفتند. نتایج نشان داد که شیوه­های زنجیره تأمین پایدار تأثیر مثبتی بر قابلیت­های دینامیکی زنجیره و تمامی سهبعد عملکرد یعنی عملکرد اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی دارد.

سیری در موارد بالا بخصوصی مسئله تحقیق؛ مشکل و مضرات عدم توجه به «مدیریت زنجیره تامین پایدار»، « توسعه پایدار» و  « دانشگاه پایدار » را در نشان می­دهد. پیشرفت کشور در گرو توسعه پایدار بوده و محیط­های آموزشی از این قاعده مستثنی نبوده که هیچ، باتوجه به گستردگی نظام آموزش عالی در هر شهر و شهرستانی از کشور، شاهد پراکندگی زیاد دانشگاه­ها و موسسات آموزش عالی در کشور هستیم و بدون شک؛ این سازمان­ها وظایف خطیری در رعایت همه جنبه­های توسعه پایدار دارند. دانشگاه­ها و موسسات آموزش عالی با اجرایی نمودن «مدیریت زنجیره تامین پایدار» در سطح سازمان خود؛ می­توانند یک محیط ایده آل را برای اجرایی نمودن شرایط «دانشگاه پایدار» فراهم بیاورند که این امر موجبات کمک به روند توسعه پایدار را فراهم می آورد و هم می توانند به عنوان الگوئی برای سازمان­های دیگر برای توجه به « مدیریت زنجیره تامین پایدار» و «توسعه پایدار» باشند. با توجه به اهمیت موضوع « مدیریت زنجیره تامین پایدار(SSCM) »، « دانشگاه پایدار» و  « توسعه پایدار»، تحقیق حاضر در پی ایجاد ارتباط بین این سه مبحث بوده و در پی ارائه مدل روابط بین این متغیرها در نظام آموزش عالی و بطور اخص؛ دانشگاه آزاد بوده و لذا در تحقیق حاضر به این مهم پرداخته و سوالات بشرح ذیل مطرح گردید:

سوال اصلی

مدل مدیریت زنجیره تامین پایدار(SSCM) نظام­های آموزشی در جهت استقرار دانشگاه پایدار مبتنی بر پارادایم توسعه پایدار، چگونه است؟

سوال­های اختصاصی

1. ابعاد مدیریت زنجیره تامین پایدار در دانشگاه­های آزاد استان مازندران، کدام­اند؟

2. ابعاد دانشگاه پایدار در دانشگاه­های آزاد استان مازندران، کدام­اند؟

3. میزان اهمیت هر یک از ابعاد مدل مدیریت زنجیره تامین پایدار نظام­های آموزشی در جهت استقرار دانشگاه پایدار مبتنی بر پارادایم توسعه پایدار در دانشگاه­های آزاد استان مازندران، چگونه است؟

روش­

روش تحقیق ترکیبی و طرح تحقیق نیز از نوع طرح تحقیق آمیخته اکتشافی (کیفی – کمی) است.

جامعه آماری پژوهش، در بخش کیفی شامل شامل: 1. خبرگان دانشگاهی (اساتید رشته مهندسی محیط زیست، مدیریت دولتی و مدیریت آموزشی در دانشگاه­های استان مازندران، تهران، گیلان و ....) و 2. خبرگان سازمانی (مدیران عالی ادارات محیط زیست شهرستان­ استان­های مازندران، تهران، گلستان، گیلان و ....) می­باشد. به منظور نمونه گیری در این بخش با توجه به اهمیت موضوع پژوهش، طیفی از آگاهان کلیدی در زمینه « مدیریت زنجیره تامین پایدار، دانشگاه پایدار و توسعه پایدار » انتخاب شدند  که با توجه به حاکمیت رویکرد کیفی در این بخش از یکی از روش­های نمونه گیری کیفی به نام روش نمونه­گیری "گلوله برفی" تا رسیدن به اشباع نظری، استفاده گردید. در این بخش، 20 نفر انتخاب گردیدند.

جامعه آماری پژوهش، در بخش کمی شامل 1. کارشناسان واحد تدارکات، 2. مدیران عالی، میانی و عملیاتی و 3. اعضاء هیئت علمی رشته مهندسی صنایع، مدیریت دولتی و آموزشی در دانشگاه­های آزاد استان مازندران در 14 واحد دانشگاهی بتعداد تقریبی 660 نفر بود. روش نمونه­گیری بصورت طبقه­ای نسبی بوده، بطوریکه هر یک از سه حوزه غرب، شرق و مرکز استان مازندران، نقش یک طبقه را ایفا خواهند کرد. تعداد نمونه­ها با بهره­گیری از فرمول کوکران به تعداد 243 نفر، تعیین گردید. لازم به ذکر است که در هر طبقه، پخش پرسشنامه بصورت تصادفی بود. روش تحقیق در این پژوهش ترکیبی بوده­است:

الف- بخش کیفی؛ برای رسیدن از مدل اولیه پیشنهادی به مدل اصلاحی (ثانویه) تحقیق، با نظرسنجی از خبرگان و بکارگیری تکنیک دلفی (Delphi Method). 

الف- بخش کمی؛ برای آزمودن و کمی­سازی مدل اصلاحی، با نظرسنجی از نمونه­های آماری و بکارگیری معادلات سارختاری (SEM) در محیط نرم افزار AMOS. 

یافته­های پژوهش

یافته­های بخش کیفی

تحلیل نتایج دوره­های چهارگانه­ی دلفی

روش دلفي يکی از روش­های تحقیق کیفی است که از آن به منظور دستیابی به اجماع در تصمیم گیری­های گروهی استفاده می شود. در عمل، روش دلفی يک سري از پرسشنامه ها يا دورهاي¹⁵ متوالي به همراه بازخورد کنترل شده اي است که تلاش دارد به اتفاق نظر میان يک گروه از افراد متخصص¹⁶ دربارۀ يک موضوع خاص دست يابد. معمولاً روش دلفی شامل مراحل اساسی زير می باشد. در مرحلۀ اول، مسئلۀ پژوهش تعريف و بر اين اساس ويژگي­هاي لازم براي شرکت کنندگان در کار گروه¹⁷ دلفي تعیین مي شود .سپس نامزدهاي مشارکت در اين کار گروه شناسايي و از آنان دعوت به عمل مي آيد. اين مرحله با تعیین اعضاي کار گروه به اتمام مي رسد. مرحلۀ دوم روش دلفي به تولید ايده در زمینۀ مسئلۀ پژوهش اختصاص دارد. در اين مرحله، اعضاي کار گروه ايده­هاي خود را دربارۀ عوامل مرتبط با مسئلۀ پژوهش ارائه  ميکنند. پژوهشگر با تحلیل و پالايش اين ايده ها، حذف موارد تکراري و کاربرد  واژگان يکسان، لیست نهايي عوامل مرتبط با مسئلۀ پژوهش را استخراج  ميکند. در اين مرحله ممکن است نظر اعضاء دربارۀ عواملي خواسته شود که از پیش تعیین شده اند. در مرحلۀ سوم، اعضاي کار گروه میزان اهمیت عوامل را تعیین يا تعدادي از مهم ترين  آنها را انتخاب  ميکنند. بر اين اساس، تعداد عوامل به میزاني کاهش مي يابند که کار با آن ها قابل انجام باشد. در حقیقت اين مرحله براي کاهش تعداد عوامل به تعداد قابل قبول براي ادامۀ کار انجام مي­شود. در اين پژوهش، روش دلفي در مجموع در چهار دور به انجام رسید که در اين بخش يافته­هاي حاصل از هر دور به تفکیک ارائه مي شود.

متغیر « مدیریت زنجیره تامین پایدار»

ابتدا ابعاد پیشنهادی متغیر « مدیریت زنجیره تامین پایدار»؛ اعم از ميانگين و انحراف معيار بعد­ها و همینطور ترتیب اهمیت آنها، جهت شناخت وضعيت پاسخگويي آزمون شوندگان به گویه­های پرسشنامه نیمه­ساختار یافته که براساس پژوهش­های قبلی بدست آمده، بترتیب 1. شرکتی، 2. مالی، 3. تامین کنندگان، 4. مصرف انرژی، 5. کالا و خدمات، 6. مدیریتی، 7. فعالیت سبز، 8. حمل و نقل لجستیک، 9. لجستیک معکوس و 10. قوانین و مقررات ارائه شده است.

در دور اول دلفی، از نظر افراد خبره برای بعدهای متغیر « مدیریت زنجیره تامین پایدار»، بیشترین اهمیت مربوط به بعد قوانین و مقررات با میانگین 65/3 و انحراف از معیار 84/0 بوده و کمترین اهمیت مربوط به بعد حمل و نقل لجستیک با میانگین 35/2 و انحراف از معیار 12/1 بوده است. در بخش دوم پرسشنامه­ی دور اول روش دلفی از خبرگان خواسته شده ­بود که در صورتی که بعد یا ابعادی از نظر آنها کلیدی و مهم بوده که تا بحال توجه چندانی بدان نشده یا در متون و مقالات پیشین بدان اشاره نشده است، ولی از نظر ایشان مهم بوده است را بیان کنند که از بین جواب­های بررسی شده بعدهای " مسئولیت­پذیری اجتماعی "، " مدیریت سرمایه انسانی" و " هنجارهای سازمانی" به ابعاد تبیین­کننده مدیریت زنجیره تامین پایدار در مرحله اول دلفی اضافه شد. در دور دوم دلفی، بیشترین اهمیت مربوط به بعد قوانین و مقررات با میانگین 86/3 و انحراف از معیار 88/0 بوده و کمترین اهمیت مربوط به بعد حمل و نقل لجستیک با میانگین 90/1 و انحراف از معیار 15/1 بوده است. با توجه به نتایج مرحله­ی دوم حاصل شده از پاسخ خبرگان ملاحظه می­گردد، بعد « حمل و نقل لجستیک» میانگین کمتر از 2 داشته و در این مرحله این بعد از بعدهای تبیین­کننده مدیریت زنجیره تامین پایدار حذف ­گردید. در دور سوم دلفی، بیشترین اهمیت مربوط به بعد قوانین و مقررات با میانگین 05/4 و انحراف از معیار 97/0 بوده و کمترین اهمیت مربوط به بعد مدیریتی با میانگین 92/1 و انحراف از معیار 87/0 بوده است. با توجه به نتایج مرحله­ی سوم حاصل شده از پاسخ خبرگان ملاحظه می­گردد، بعد « مدیریتی» میانگین کمتر از 2 داشته و در این مرحله این بعد از بعدهای تبیین­کننده مدیریت زنجیره تامین پایدار حذف گردید. در دور چهارم، بیشترین اهمیت مربوط به بعد قوانین و مقررات با میانگین 98/3 و انحراف از معیار 11/1 بوده و کمترین اهمیت مربوط به بعد مسئولیت­پذیری اجتماعی با میانگین 29/3 و انحراف از معیار 66/0 بوده است. ضریب هماهنگی کندال برای پاسخ­های دور چهارم 802/0 است که نسبت به دور سوم  که برابر با 754/0 بوده تنها 8/4 درصد افزایش داشته است که این ضریب با میزان اتفاق نظر بین اعضای کار گروه در میان دو دور متوالی رشد قابل توجهی ندارد. لذا ابعاد نهایی تبیین­کننده متغیر « مدیریت زنجیره تامین پایدار » بعد از انجام چهار دور تکنیک کیفی دلفی بشرح 1. شرکتی، 2. مالی، 3. تامین کنندگان، 4. مصرف انرژی، 5. کالا و خدمات، 6. فعالیت سبز، 7. لجستیک معکوس، 8.. قوانین و مقررات، 9. مسئولیت­پذیری اجتماعی، 10. مدیریت سرمایه انسانی و 11. هنجارهای سازمانی، تعیین گردید.

متغیر « دانشگاه پایدار»

ابتدا ابعاد پیشنهادی متغیر « دانشگاه پایدار»؛ جهت شناخت وضعيت پاسخگويي آزمون شوندگان به گویه­های پرسشنامه نیمه­ساختار یافته که براساس پژوهش­های قبلی بدست آمده، بترتیب 1. نظام آموزشی پایدار، 2. نظام پژوهشی پایدار، 3. نظام مدیریتی پایدار، 4. نظام مدیریت زیست محیطی، 5. نظام تامین مالی پایدار و 6. ارائه خدمات تخصصی توسعه پایدار ارائه شده است. در دور اول دلفی، از نظر افراد خبره برای ابعاد تبیین­کننده متغیر «دانشگاه پایدار»،  بیشترین اهمیت مربوط به بعد نظام تامین مالی پایدار با میانگین 67/3 و انحراف از معیار 81/0 بوده و کمترین اهمیت مربوط به بعد ارائه خدمات تخصصی توسعه پایدار با میانگین 30/2 و انحراف از معیار 02/1 بوده است. در بخش دوم پرسشنامه­ی دور اول روش دلفی از خبرگان خواسته شده ­بود که در صورتی که بعد یا ابعادی از نظر آنها کلیدی و مهم بوده که تا بحال توجه چندانی بدان نشده یا در متون و مقالات پیشین بدان اشاره نشده است، ولی از نظر ایشان مهم بوده است را بیان کنند که از بین جواب­های بررسی شده بعدهای­ " پایبندی اجتماعی پایدار"، " نظارت و پاسخگوئی پایدار" به ابعاد تبیین­کننده «دانشگاه پایدار» در مرحله اول دلفی اضافه شد. در دور دوم دلفی، بیشترین اهمیت مربوط به بعد نظام تامین مالی پایدار با میانگین 75/3 و انحراف از معیار 80/0 بوده و کمترین اهمیت مربوط به بعد ارائه خدمات تخصصی توسعه پایدار با میانگین 11/2 و انحراف از معیار 93/0 بوده است. در دور سوم، بیشترین اهمیت مربوط به بعد نظام تامین مالی پایدار با میانگین 11/4 و انحراف از معیار 65/0 بوده و کمترین اهمیت مربوط به بعد ارائه خدمات تخصصی توسعه پایدار با میانگین 90/1 و انحراف از معیار 88/0 بوده است. با توجه به نتایج مرحله­ی سوم حاصل شده از پاسخ خبرگان ملاحظه می­گردد، بعد « ارائه خدمات تخصصی توسعه پایدار» میانگین کمتر از 2 داشته و در این مرحله این بعد از بعدهای تبیین­کننده «دانشگاه پایدار» حذف می­گردد. در دور چهارم، بیشترین اهمیت مربوط به بعد نظام تامین مالی پایدار با میانگین 02/4 و انحراف از معیار 60/0 بوده و کمترین اهمیت مربوط به بعدهای «پایبندی اجتماعی پایدار» و «نظام مدیریت زیست محیطی» با میانگین 33/3 و انحراف از معیار بترتیب 80/0 و 89/0 بوده است. ضریب هماهنگی کندال برای پاسخ­های دور چهارم 873/0 است که نسبت به دور سوم  که برابر با 804/0 بوده تنها 9/6 درصد افزایش داشته است که این ضریب با میزان اتفاق نظر بین اعضای کار گروه در میان دو دور متوالی رشد قابل توجهی ندارد. لذا ابعاد نهایی تبیین­کننده متغیر « دانشگاه پایدار » بعد از انجام چهار دور تکنیک کیفی دلفی بشرح 1. نظام آموزشی پایدار، 2. نظام پژوهشی پایدار، 3. نظام مدیریتی پایدار، 4. نظام مدیریت زیست محیطی، 5. نظام تامین مالی پایدار، 6. پایبندی اجتماعی پایدار و 7. نظارت و پاسخگوئی پایدار، تعیین گردید.

یافته­های بخش کمی

آمار توصیفی

در بررسی توصیفی آزمودنی­های تحقیق، 187 نفر مرد (95/76 درصد) و 56 نفر زن ( 05/23 درصد) و 37 نفر مجرد (23/15 درصد) و 206 نفر متاهل (77/84 درصد) بوده­اند. در رده­های سنی آزمودنی­ها، 15 نفر 30 سال و کمتر (17/6 درصد)، 69 نفر بین 31 تا 40 سال (40/28 درصد)، 86 نفر 41 تا 50 سال ( 39/35 درصد) و 73 نفر (04/30 درصد) بیشتر از 50 سال بوده­اند. در میزان تحصیلات، 13 نفر دارای مدرک کاردانی و کمتر (35/5 درصد)، 39 نفر کارشناسی (04/16 درصد)، 93 نفر کارشناسی ارشد (27/38 درصد) و 98 نفر (32/40 درصد) دکتری بودند. در سابقه خدمت هم، 11 نفر کمتر از 5 سال (53/4 درصد)، 38 نفر بین 6 تا 10 سال (64/15 درصد)، 61 نفر بین 11 تا 15 سال (10/25 درصد)، 65 نفر (75/26 درصد) 16 تا 20 سال و 68 نفر (98/27 درصد) بیشتر از 20 سال سابقه خدمت داشته­اند.

آمار استنباطی

در این مرحله با انجام مطالعه کیفی و با توجه توضیحات مربوط به آن در بخش کیفی پرسشنامه­ محقق ساخته با 80 گویه تدوین که ابتدا روایی صوری آن، طی نظرسنجی از چندین خبره و انجام اصلاحات مورد نظر آنها تائید گردید و بر اساس محاسبه CVR و CVI برای هریک از گویه­ها، روایی محتوایی پرسشنامه، مورد تایید یک گروه 20 نفره متشکل از خبرگان دانشگاهی و سازمانی قرار گرفت، بطوریکه محدوده CVR و CVI برای هر یک از گویه­ها بترتیب بین  6/0 تا 0/1 و 85/0 و 0/1 بدست آمد. برای سنجش مدل، پرسشنامه محقق ساخته مذکور بعد از تائید پایایی، با روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای نسبی  در بین 243 تن از آزمودنی­ها توزیع و داده­ها با روش تحلیل عاملی اکتشافی و تائیدی با نرم افزارهای SPSS و  AMOS تحلیل گردید.

سوال ویژه اول: ابعاد مدیریت زنجیره تامین پایدار در دانشگاه­های آزاد استان مازندران، کدام­اند؟

برای تشخیص این مسئله که تعداد داده­های مورد نظر ( اندازه نمونه­ها و رابطه بین متغیرها) برای تحلیل عاملی مناسب هستند یا خیر؟ از شاخص آزمون تناسب کایزر – مایر¹⁸ و آزمون بارتلت¹⁹ استفاده گردید. آزمون تناسب کایزر– مایر شاخصی از کفایت نمونه­گیری است که کوچک بودن هبستگی جزئی بین متغیرها را بررسی می­کند. مقدار  KMO(كفايت نمونه برداري) برابر 846/0 و سطح معناداري آزمون كرويت بارتلت برابر 0009/0 بدست آمد. بنابراين، علاوه بر كفايت نمونه برداري، اجراي تحليل عاملي بر پايه ماتريس همبستگي مورد مطالعه نيز قابل توجيه خواهد بود. طبق نتایج عوامل استخراج شده و درصد واریانس تبیین شده توسط مولفه­های مدیریت زنجیره تامین پایدار، ارزش­هاي ويژه 11 مولفه متغیر مدیریت زنجیره تامین پایدار؛ بزرگتر از 2 که مجموعا تقریبا 61 درصد از تغییرات کل را بعهده دارند، در ميان آن­ها ارزش ويژه عامل اول برابر با 60/21، ارزش ويژه عامل دوم برابر با 84/5، عامل سوم برابر با 44/5، عامل چهارم 5، عامل پنجم 41/4، عامل ششم 89/3، عامل هفتم 83/3، عامل هشتم 46/3، عامل نهم 04/3، عامل دهم 77/2، عامل یازدهم 46/2 بوده است. برای بررسی مدل پژوهش از تحلیل عاملی تائیدی مرتبه دوم استفاده شده که نتایج در جدول (1) آمده است.

جدول 1: ضریب مسیرهای اصلی و ضریب معنی داری مدل مدیریت زنجیره تامین پایدار

مسير ميان متغيرها	ضرايب مسير	آماره t	p-value	نتیجه
مدیریت زنجیره تامین پایدار -> تامین کنندگان	741/0	525/22	0009/0	معنی­دار است.
مدیریت زنجیره تامین پایدار -> شرکتی	632/0	946/13	0009/0	معنی­دار است.
مدیریت زنجیره تامین پایدار -> فعالیت سبز	581/0	150/13	0009/0	معنی­دار است.
مدیریت زنجیره تامین پایدار -> قوانین و مقررات	533/0	067/10	0009/0	معنی­دار است.
مدیریت زنجیره تامین پایدار -> لجستیک معکوس	465/0	177/8	0009/0	معنی­دار است.
مدیریت زنجیره تامین پایدار -> مالی	611/0	823/12	0009/0	معنی­دار است.
مدیریت زنجیره تامین پایدار -> مدیریت سرمایه انسانی	540/0	980/10	0009/0	معنی­دار است.
مدیریت زنجیره تامین پایدار -> مسئولیت پذیری اجتماعی	607/0	050/11	0009/0	معنی­دار است.
مدیریت زنجیره تامین پایدار -> مصرف انرژی	665/0	238/15	0009/0	معنی­دار است.
مدیریت زنجیره تامین پایدار -> هنجارهای سازمانی	584/0	374/11	0009/0	معنی­دار است.
مدیریت زنجیره تامین پایدار -> کالا و خدمات	702/0	114/19	0009/0	معنی­دار است.

از دیگاه نمونه­ها، ابعاد یازده­گانه مدل اکتشافی به عنوان سازه­های مدل در تبیین مدیریت زنجیره تامین پایدار هستند.

سوال ویژه دوم: ابعاد دانشگاه پایدار در دانشگاه­های آزاد استان مازندران، کدام­اند؟

مقدار  KMO(كفايت نمونه برداري) در تبیین ابعاد دانشگاه پایدار، برابر 828/0 و سطح معناداري آزمون كرويت بارتلت برابر 0009/0 بدست آمد. طبق نتایج عوامل استخراج شده و درصد واریانس تبیین شده توسط مولفه­های دانشگاه پایدار پایدار، ارزش­هاي ويژه 7 مولفه متغیر دانشگاه پایدار؛ بزرگتر از 4 که مجموعا تقریبا 65 درصد از تغییرات کل را بعهده دارند، در ميان آن­ها ارزش ويژه عامل اول برابر با 94/25، ارزش ويژه عامل دوم برابر با 82/8، عامل سوم برابر با 76/7، عامل چهارم 35/7، عامل پنجم 12/6، عامل ششم 35/5، عامل هفتم 19/4 بوده است. برای بررسی مدل پژوهش از تحلیل عاملی تائیدی مرتبه دوم استفاده شده که نتایج در جدول (2) آمده است.

جدول 2: ضریب مسیرهای اصلی و ضریب معنی داری مدل دانشگاه پایدار

مسير ميان متغيرها	ضرايب مسير	آماره t	p-value	نتیجه
دانشگاه پایدار -> نظارت و پاسخگوئی	719/0	869/19	0009/0	معنی­دار است.
دانشگاه پایدار -> نظام آموزشی پایدار	460/0	009/7	0009/0	معنی­دار است.
دانشگاه پایدار -> نظام تامین مالی پایدار	751/0	538/20	0009/0	معنی­دار است.
دانشگاه پایدار -> نظام مدیریت زیست محیطی	722/0	666/19	0009/0	معنی­دار است.
دانشگاه پایدار -> نظام مدیریتی پایدار	388/0	918/4	0009/0	معنی­دار است.
دانشگاه پایدار -> نظام پژوهشی پایدار	496/0	982/6	0009/0	معنی­دار است.
دانشگاه پایدار -> پایبندی اجتماعی پایدار	737/0	579/17	0009/0	معنی­دار است.

 

از دیگاه نمونه­ها، ابعاد هفت­گانه مدل اکتشافی به عنوان سازه­های مدل در تبیین دانشگاه پایدار هستند.

سوال اصلی: مدل مدیریت زنجیره تامین پایدار(SSCM) نظام­های آموزشی در جهت استقرار دانشگاه پایدار مبتنی بر پارادایم توسعه پایدار، چگونه است؟

شکل­های (1) و (2)، مدل پژوهش در حالت ضرایب استاندارد و معناداری را نشان می­دهد.

 

شکل 1: مدل اصلی در حالت ضرایب استاندارد

 

شکل 2: مدل اصلی در حالت معنی­داری ضرایب

داده­های بدست آمده از تحقیق میدانی در نرم افزار SMART-PLS اجرا گردید و نتایج زير بدست آمد.

 

جدول 3: جدول ضریب مسیر و ضریب معنی داری مدل اصلی و ویژه

مسير ميان متغيرها	ضرايب مسير	آماره t	p-value	نتیجه
تامین کنندگان -> دانشگاه پایدار	155/0	258/3	001/0	معنی­دار است.
شرکتی -> دانشگاه پایدار	126/0	678/2	008/0	معنی­دار است.
فعالیت سبز -> دانشگاه پایدار	148/0	600/3	0009/0	معنی­دار است.
قوانین و مقررات -> دانشگاه پایدار	163/0	207/4	0009/0	معنی­دار است.
لجستیک معکوس -> دانشگاه پایدار	150/0	165/4	0009/0	معنی­دار است.
مالی -> دانشگاه پایدار	024/0	503/0	615/0	معنی­دار نیست.
مدیریت سرمایه انسانی -> دانشگاه پایدار	144/0	202/3	001/0	معنی­دار است.
مسئولیت پذیری اجتماعی -> دانشگاه پایدار	129/0	819/2	005/0	معنی­دار است.
مصرف انرژی -> دانشگاه پایدار	071/0	535/1	126/0	معنی­دار نیست.
هنجارهای سازمانی -> دانشگاه پایدار	087/0	188/2	029/0	معنی­دار است.
کالا و خدمات -> دانشگاه پایدار	187/0	365/4	0009/0	معنی­دار است.
مدیریت زنجیره تامین پایدار -> دانشگاه پایدار	836/0	633/49	0009/0	معنی­دار است.

سوال ویژه سوم: میزان اهمیت هر یک از ابعاد مدل مدیریت زنجیره تامین پایدار نظام­های آموزشی در جهت استقرار دانشگاه پایدار مبتنی بر پارادایم توسعه پایدار در دانشگاه­های آزاد استان مازندران، چگونه است؟

تحلیل نقشه عملکرد-اهمیت که تحلیل ماتریس عملکرد-اهمیت نیز نامیده می­شود شیوه­ای است متفاوت جهت ارائه اطلاعات مدل خروجی IMPA بر هدف تعیین اهمیت نسبی سازه­ها در مدل PLS متمرکز شده است. جدول (4) نتایج تحلیل اهمیت - عملکرد مربوط به مولفه­های مدیریت زنجیره تامین پایدار بر استقرار دانشگاه پایدار را نشان می­دهد.

جدول 4: عملکرد- اهمیت ابعاد تبیین­کننده مدیریت زنجیره تامین پایدار بر استقرار دانشگاه پایدار

	اهمیت و عملکرد ابعاد تبیین­کننده مدیریت زنجیره تامین پایدار بر استقرار دانشگاه پایدار
	اهمیت IMPORTANCE	رتبه	عملکرد PERFORMANCE	رتبه
تامین کنندگان	114/0	2	705/46	7
شرکتی	098/0	5	984/47	6
فعالیت سبز	096/0	6	481/56	1
قوانین و مقررات	109/0	3	699/40	10
لجستیک معکوس	103/0	4	175/46	8
مالی	014/0	11	529/52	3
مدیریت سرمایه انسانی	074/0	8	617/51	5
مسئولیت پذیری اجتماعی	085/0	7	579/54	2
مصرف انرژی	048/0	10	329/42	9
هنجارهای سازمانی	052/0	9	862/51	4
کالا و خدمات	121/0	1	440/40	11

 

 

با توجه به تحلیل IPMA از بین مولفه­های مدیریت زنجیره تامین پایدار موثر بر استقرار دانشگاه پایدار از نظر اهمیت رتبه اول مربوط به مولفه کالا و خدمات با ضریب اهمیت 121/0 و  رتبه دوم مربوط به مولفه تامین­کنندگان با ضریب اهمیت 114/0 می­باشند. همچنین کمترین اهمیت مربوط به مولفه مالی با ضریب 014/0 بوده است.

از نظرعملکرد اولویت اول مربوط به مولفه فعالیت سبز با ضریب عملکردی 481/56 و اولویت دوم مربوط به مولفه مسئولیت پذیری اجتماعی با ضریب عملکرد 579/54 می­باشند. همچنین کمترین عملکرد نیز مربوط به مولفه کالا و خدمات با ضریب عملکردی 44/40 بوده است.

 

نقشه1: اهمیت-عملکرد ابعاد در مدل نهایی پژوهش 

قابل ذکر است بحث مربوط به شاخص­های نیکویی برازش یا همان تناسب مدل فراموضعی آماری برخلاف مدل­های که به روش کواریانس محور می­باشند همانند نرم افزارهای LISREL و AMOS که از شاخص­های RMSEA، NFI، GFI و غیره ارائه می­گردد در روش­های توزیع آزاد یا همان واریانس محور وجود ندارد و از همان شاخص­های پایایی ترکیبی، آلفای کرونباخ، میانگین واریانس استخراج شده، معیار روایی افتراقس فورنل-لارکر و شاخص RMR که در هر مدل به تفکیک ارائه شده تکمیل می­گردد. قابل ذکر است که مقدار RMR برای مدل اصلی برابر با 106/0 و برای مدل ویژه برابر با 099/0 می­باشد.

نتیجه­گیري و مقایسه نتایج

در این تحقیق در پی تدوین مدل مدیریت زنجیره تامین پایدار نظام­های آموزشی در جهت استقرار دانشگاه پایدار مبتنی بر پارادایم توسعه پایدار بوده­ایم. مولفه­های شرکتی (ضریب استاندارد 632/0 و مقادیر تی 946/13)، مالی(611/0 و 823/12)، تامین کنندگان(741/0 و 525/22)، مصرف انرژی(665/0 و 238/15)، کالا و خدمات(702/0 و 114/19)، فعالیت سبز(581/0 و 150/13)، لجستیک معکوس(465/0 و 177/8)، قوانین و مقررات(553/0 و 067/10)، مسئولیت­پذیری اجتماعی(607/0 و 050/11)، مدیریت سرمایه انسانی (540/0 و 980/10) و هنجارهای سازمانی(584/0 و 374/11)، تبیین کننده متغیر  مدیریت زنجیره تامین پایدار بوده­اند.

باتوجه به مولفه­های شناسایی­شده در تحلیل کیفی و تبیین­کننده در تحلیل کمی برای متغیر «مدیریت زنجیره تامین پایدار» در مدل نهایی، نتایج تحقیق حاضر تائیدکننده نتایج حاصل از تحقیقات محمودی و همکاران (1398) (برای مولفه­های فعالیت سبز، مالی، تامین­کنندگان، مصرف انرژی، قوانین و مقررات، مدیریت سرمایه انسانی و مسئولیت­پذیری اجتماعی)، خدائی میدانشاه و مالکی نژاد (1398) (برای مولفه­های مالی، مصرف انرژی، قوانین و مقررات، مدیریت سرمایه انسانی و مسئولیت­پذیری اجتماعی)، میرغفوری، مروتی شریف آبادی و کریمی تکلو (1397) (برای مولفه­های کالا و خدمات، فعالیت سبز، مصرف انرژی، قوانین و مقررات، مدیریت سرمایه انسانی و مسئولیت­پذیری اجتماعی)، مهرابی خوزانی (1397) (برای مولفه­های مصرف انرژی، قوانین و مقررات و فعالیت سبز)، عزیزی (1397) (برای مولفه­های مالی، مسئولیت پذیری اجتماعی، مصرف انرژی و فعالیت سبز)، اجلی (1395) برای مولفه­های مدیریت سرمایه انسانی، قوانین و مقررات و فعالیت سبز)، قاسمی و رعیت­پیشه (1394) (برای مولفه­های شرکتی، مالی، تامین کنندگان، مصرف انرژی، کالا و خدمات، فعالیت سبز، لجستیک معکوس، قوانین و مقررات، مسئولیت­پذیری اجتماعی، مدیریت سرمایه انسانی و هنجارهای سازمانی)، الفت و مزروعی نصرآبادی (1393) (برای مولفه­های مالی، مصرف انرژی، کالا و خدمات، فعالیت سبز، قوانین و مقررات، مسئولیت­پذیری اجتماعی و مدیریت سرمایه انسان)، باستاس و لیاناج²⁰(2019) (برای مولفه مدیریت سرمایه انسانی) راجیو و همکاران²¹(2017) (برای مولفه مالی)، سامسوک و لائوسیری و هونگتونگ²² (2017) (برای مولفه­های انرژی، قوانین و مقررات، مسئولیت پذیری اجتماعی و مالی)، آکوئیلانی و همکاران²³(2016) (برای مولفه مالی)، تورکی و همکاران²⁴(2016) (برای مولفه­های انرژی، قوانین و مقررات، فعالیت سبز، مسئولیت پذیری اجتماعی و مالی)، گویندان و همکاران²⁵(2014) (برای مولفه­های انرژی، قوانین و مقررات، مسئولیت پذیری اجتماعی و مالی)، بوده و با آنها در یک راستا قرار دارد.

مولفه­های نظام آموزشی پایدار(ضریب استاندارد 460/0 و مقادیر تی 009/7)، نظام پژوهشی پایدار(496/0 و 982/6)، نظام مدیریتی پایدار(388/0 و 918/4)، نظام مدیریت زیست محیطی(722/0 و 666/19)، نظام تامین مالی پایدار(751/0 و 538/20)، پایبندی اجتماعی پایدار (737/0 و 579/17) و نظارت و پاسخگوئی پایدار(719/0 و 869/19)، تبیین کننده متغیر  دانشگاه پایدار بوده­اند.

باتوجه به مولفه­های شناسایی­شده در تحلیل کیفی و تبیین­کننده در تحلیل کمی برای متغیر «دانشگاه پایدار» در مدل نهایی، نتایج تحقیق حاضر تائیدکننده نتایج حاصل از تحقیقات جاودانی و حمزه رباطی (1398) (برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار، نظام مدیریتی پایدار، نظام مدیریت زیست محیطی و پایبندی اجتماعی پایدار)، راد و همکاران (1396) (برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار، نظام مدیریتی پایدار، نظام مدیریت زیست محیطی، نظام تامین مالی پایدار، پایبندی اجتماعی پایدار و نظارت و پاسخگوئی پایدار)، حمزه­رباطی و همکاران (1396) (برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار و نظام مدیریتی پایدار)، 

ملکی نیاء و همکاران (1395) (برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار، نظام مدیریتی پایدار، نظام مدیریت زیست محیطی، نظام تامین مالی پایدار و پایبندی اجتماعی پایدار)، ملکی نیاء و همکاران (1393) (برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار، نظام مدیریتی پایدار، نظام مدیریت زیست محیطی، نظام تامین مالی پایدار و پایبندی اجتماعی پایدار)، صادقی (1392) (برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار، نظام مدیریتی پایدار، نظام مدیریت زیست محیطی، نظام تامین مالی پایدار و پایبندی اجتماعی پایدار)، داگیلیوته، لیوبیکینه و مینلگایت  (2018) برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار، نظام مدیریتی پایدار و پایبندی اجتماعی پایدار)، موحدی²⁶ (2014) (برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار، نظام مدیریتی پایدار و پایبندی اجتماعی پایدار)، جعفری و همکاران²⁷ (2013) (برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار، نظام مدیریتی پایدار، نظام مدیریت زیست محیطی، نظام تامین مالی پایدار، پایبندی اجتماعی پایدار و نظارت و پاسخگوئی پایدار)، گریسیو و ایپینا²⁸ (2014) (برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار، نظام مدیریتی پایدار، پایبندی اجتماعی پایدار و نظارت و پاسخگوئی پایدار)، تیدورینو²⁹ (2013) (برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار و نظام پژوهشی پایدار)، بالاس، باکلند و مینگو³⁰ (2009) برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار و نظام مدیریتی پایدار)، الشویخت و ابوبکر (2008) (برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار، نظام مدیریتی پایدار، نظام مدیریت زیست محیطی و پایبندی اجتماعی پایدار)، ولاسکوئز و همکاران³¹ (2006) (برای مولفه­های نظام آموزشی پایدار، نظام پژوهشی پایدار، نظام مدیریتی پایدار و پایبندی اجتماعی پایدار)، بوده و با آنها در یک راستا قرار دارد.

در تبیین روابط بین مولفه­های مدل نهایی، نتایج حاکی از آن بوده که مدیریت زنجیره تامین پایدار بر دانشگاه پایدار (ضریب استاندارد 836/0 و مقادیر تی 633/49) و مولفه­های شرکتی (ضریب استاندارد 126/0 و مقادیر تی 678/2)، تامین کنندگان(155/0 و 258/3)، کالا و خدمات(187/0 و 365/4)، فعالیت سبز(148/0 و 600/3)، لجستیک معکوس(150/0 و 165/4)، قوانین و مقررات(163/0 و 207/4)، مسئولیت­پذیری اجتماعی(129/0 و 819/2)، مدیریت سرمایه انسانی (144/0 و 202/3) و هنجارهای سازمانی(087/0 و 188/2)، بر استقرار دانشگاه پایدار، تاثیر معنادار و مثبتی داشته، اما  مولفه­های مالی(024/0 و 503/0) و مصرف انرژی(071/0 و 535/1)، فاقد تاثیر معنادار بر استقرار دانشگاه پایدار بوده­اند. 

باتوجه به مولفه­های تاثیر مدیریت زنجیره تامین پایدار بر استقرار دانشگاه پایدار در مدل نهایی، نتایج تحقیق حاضر تائیدکننده نتایج حاصل از تحقیق طهماسبی­روشن، مروتی شریف­آبادی و میرغفوری (1398)، بوده و با آنها در یک راستا قرار دارد. در نهایت با توجه به نتایج حاصله، مدل نهایی مدیریت زنجیره تامین پایدار نظام­های آموزشی در جهت استقرار دانشگاه پایدار مبتنی بر پارادایم توسعه پایدار، بشرح ذیل ارائه می­گردد:

 

شکل 3: مدلسازی مدیریت زنجیره تامین پایدار نظام­های آموزشی در جهت استقرار دانشگاه پایدار مبتنی بر پارادایم توسعه پایدار

 

فهرست منابع

· اجلی مهدی. (1395). ارائه چارچوبی علّی برای توسعه مدیریت زنجیره تأمین پایدار صنعت گاز با تکنیک دیمتل فازی. فصلنامه علمی اندیشه آماد. 15(59). 49-67.

· الفت لعیا، مزروعی نصرآبادی اسماعیل. (1393). مدلی جهت اندازه­گیری زنجیره تامین مورد مطالعه: صنعت فرش ماشینی ایران. فصلنامه علوم مدیریت ایران. 9(33). 29-46.

· پروین احسان، غیاثی ندوشن سعید، محمدی شراره. (1393). ارائه مدل مفهومی رابطه بین کیفیت برونداد آموزش عالی و توسعه پایدار بر اساس رویکرد سیستمی. فصلنامه پژوهش هاي رهبري و مدیریت آموزشی. 1(1). 97- 118.

· جاودانی حمید، حمزه رباطی مطهره. (1398). دانشگاه پايدار پويشي براي برزيستي و پايداري. فصلنامه پژوهش و برنامه­ريزي در آموزش عالي. 25(2). 24-63.

· حمزه رباطی مطهره، جاودانی حمید، مهاجران بهناز، سیدعباس زاده میرمحمد، بذرافشان مقدم مجتبی. (1396). دانشگاه پایدار: پیش­بایست­های دستیابی به آموزش پایدار. فرایند مدیریت و توسعه. 30(3). 61-96.

· خدائی میدانشاه محمدمحسن، مالکی نژاد پوریا. (1398). بررسی تحلیلی مدیریت کیفیت زنجیره ی تأمین پایدار در صنعت محصولات کنجدی. فصلنامه علمی مدیریت استاندارد و کیفیت. 9(2 پیاپی 32). 32-42.

· راد سید ابراهیم، فقیهی علیرضا، ناطقی فائزه، معینی کیا مهدی. (1396). طراحی مدل دانشگاه پایدار، مبتنی بر مطالعات صورت گرفته در ایران. مدیریت در دانشگاه اسلامی. 6(14). 193-216.

· سادات هاشمی محدثه، نصراللهی زهرا، بامری سعید. (1395). ارزیابی عوامل مؤثر بر محیط زیست و توسعۀ پایدار در گروه کشورهاي منا و OECD بر اساس مدلSTIRPAT، مجله اقتصاد تطبیقی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 3(2). 127-148.

· طهماسبی­روشن ندا، مروتی شریف­آبادی علی، میرغفوری سیدحبیب الله. (1398). نقش ابعاد مدیریت زنجیره تامین پایدار در عملکرد پایداری تعاونی های کشاورزی استان مازنداران. تعاون و کشاورزی. 8(29). 1-34.

· عزیزی سحر. (1397). شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر عملکرد زنجیره تامین پایدار، دومین کنفرانس بین المللی تحولات نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، تهران، موسسه آموزش عالی علامه خویی (ره) -شرکت بین المللی کوش.

·  قاسمی احمدرضا، رعیت پیشه محمدعلی، (1394)، ارائه مدلی برای ارزیابی پایداری زنجیره تأمین با رویکرد فراترکیب. پژوهشنامه مدیریت اجرایی. 7(14). 91-111.

· مانیان امیر، دهقان نیری محمود، اخوان انوری محمدرضا، قربانی داود. (1389). شناسایی عوامل موثر بر عملکرد زنجیره تامین (مطالعه موردی: صنعت قطعه سازی خودرو). فصلنامه علوم مديريت ايران. 5(17). 67-87.

· محمودی وحید، فیض پور محمدعلی، عموزاد مهدیرجی حنان، ده موبد شریف آبادی بابک. (1398).  طراحی مدل ارزیابی عملکرد زنجیره تامین پایدار بیمارستانهای دولتی با رویکرد گراندد تئوری. مدیریت سلامت. 22(1). 103-118.

· ملکی­نیا عماد، بازرگان عباس،  فیضی صدیقه. (1395). ارائه الگوی عملیاتی ارزیابی پایداری مؤسسات آموزش عالی: موردمطالعه دانشگاه تهران. فصلنامه پژوهشهای رهبری و مدیریت آموزشی. 3(10). 53-85.

· ملکی نیاء عماد، بازرگان عباس، واعظی مظفرالدین، احمدیان مجید. (1393). شناسایی و اولویت­بندي مؤلفه­هاي دانشگاه پایدار. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزي در آموزش عالی. 20(3). 1-26.

· مهرابی خوزانی مهدی. (1397). شناسایی و رتبه بندی شاخص های بعد محیط زیست مدیریت زنجیره تامین پایدار، دومین کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در عمران، معماری، مدیریت شهری و محیط زیست، کرج، دانشگاه جامع علمی کاربردی سازمان همیاری شهرداری ها.

· میرغفوری سید حبیب الله، مروتی شریف آبادی علی، کریمی تکلو سلیم. (1397). پیکره­بندی زنجیره تامین پایدار بخش خدمات درمانی با استفاده از روش نقشه شناختی فازی مورد مطالعه: بیمارستان های شهرستان کرمان). نشریه مدیریت ارتقای سلامت. 7(2). 1-9.

· Abdelaal M S. (2019). Biophilic campus: An emerging planning approach for a sustainable innovation-conducive university. Journal of Cleaner Production. 215(2019). 1445-1456.

· Alshuwaikhat, H., & Abubakar, I. (2008). An integrated approach to achieving compus sustainability: Assessment of the current compus environmental management practices. Journal of Cleaner Production. 16(16). 1777-1785.

· Aquilani, B., Silvestri, C., & Ruggieri, A. (2016). Sustainability, TQM and value co-creation processes: The role of critical success factors. Sustainability. 8(10). 995.

·  Bargaoui, S, Liouane, N, Nouri, N. ( 2014). Environmental Impact determinants: An empirical analysis based on the STIRPAT model. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 109 (2014 ). 449 – 458.

· Bastas, A., Liyanage, K. (2019). Integrated quality and supply chain management business diagnostics for organizational sustainability improvement. Sustainable Production and Consumption. 17(2019). 11-30.

·  Bell S., Morse S. (2005). Sustainability indicators: measuring the immeasurable? Translated by: shahnoushi, N., Dehghanian, S., Azarinfar, Y., Ferdowsi University of Mashhad Press. 262p. (In Persian)

· Carter, C. R., & Liane Easton, P. (2011). Sustainable supply chain management: evolution and future directions. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management. 41(1). 46-62.

· Dagiliūtė R, Liobikiene G, Minelgaitė A. (2018). Sustainability at Universities: Students’ Perceptions from Green and Non-Green Universities. Journal of Cleaner Production . 181(2018). 473-482.

· Ferrer-Balas, D., Buckland, H., & Mingo, M. (2009). Explorations on the University's role in society for sustainable development through a systems transition approach. Case study of the Technical University of Catalonia (TUC). Journal of Cleaner Production. 17 (12). 1075-1085.

· Govindan, K., Azevedo, S. G., Carvalho, H., Cruz-Machado, V. (2014). Impact of supply chain management practices on sustainability. Journal of cleaner production. 85(2014). 212-225.

· Grecu, V., Ipina, N. (2014). The sustainable university: A model for the sustainable organization. Management of Sustainable Development Sibiu, Romania. 6 (2). 15-24.

· Hong J, Zhang Y, Ding, M. (2018). Sustainable supply chain management practices, supply chain dynamic capabilities, and enterprise performance. Journal of Cleaner Production. 20(2018). 3508-3519.

· Jafari, P., Ghourchian, N., & Sadeghi, M. (2013). Identifying dimensions and components of a sustainable university at Islamic Azad University. World Applied Programming. 3 (8). 367-374.

· Movahedi, R. (2014). Searching on a model for sustainable agricultural higher education center. International Journal of Agricultural Management and Development. 4 (4). 253-264.

· Rajeev, A., Pati, R. K., Padhi, S. S., & Govindan, K. (2017). Evolution of sustainability in supply chain

management: A literature review. Journal of cleaner production. 162(2017). 299-314.

· Reefke H , Sundaram D, (2018). Sustainable supply chain management: Decision models for transformation and maturity. Decision Support Systems. 113(2018).56-72.

· Somsuk, N., Laosirihongthong, T. (2017). Prioritization of applicable drivers for green supply chain management implementation toward sustainability in Thailand. International Journal of Sustainable Development& World Ecology. 24(2).175-191.

· Teadoreanu, L. (2013). Engineering education for sustainable development: A strategic framework for universities. Oradea University: Fascicle of Management and Technological Engineering Journal, 1, 413-418.

· Türkay, M., Saraçoğlu, Ö., & Arslan, M. C. (2016). Sustainability in supply chain management: Aggregate planning from sustainability perspective. PloS one. 11(1). e0147502.

·  United Nations Conference on Environment and Development (1992). Agenda 21: Earth summit - united nations programme of action from Rio. Retrieved from http://www.un.org

· Velazquez, L., Munguia, N., Platt, A., & Taddei, J. (2006). Sustainable universty: What can be the matter? Journal of Cleaner Production. 14(9-11). 810-19.

·  Zeller, M. (2006). Rural development theory and policy. Germany: University of Hohenheim.

· Wakkee I, Sijde P. v. d, Vaupell C, Ghuman K. (2019). The university's role in sustainable development: Activating entrepreneurial scholars as agents of change. Technological Forecasting & Social Change. 141(2019). 195-205.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

The Model Designing of Sustainable Supply Chain Management (SSCM) Educational Systems for Establishing Sustainable University Based on Sustainable Development Paradigm

Abstract

The aim of this study was to design a sustainable supply chain management (SSCM) model of educational systems for the establishment of a sustainable university based on the sustainable development paradigm through the exploratory mixed exploration model research method. Its statistical population in the qualitative section, a group of professors of environmental engineering, public administration and educational management of free universities and senior managers of environmental departments and in the quantitative section of logistics experts, senior, middle and operational managers and faculty members of engineering Industries, government management and education in the free universities of Mazandaran province in 14 university units with an approximate number of 660 people. In the qualitative part of the snowball sampling method, 20 people and in the quantitative part with the relative stratified random sampling method based on Cochran's formula, 243 people were selected as a statistical sample. Data in the qualitative part were extracted through the implementation of Delphi technique with a semi-structured questionnaire and in the quantitative part through the implementation of researcher-made 80-item questionnaires on a statistical sample and analyzed using SPSS and Smart PLS software. Took. The validity of the questionnaires was confirmed in terms of content and structure. Reliability and combined reliability were estimated and confirmed by Cronbach's alpha coefficient with 85%. Findings showed that sustainable supply chain management includes eleven dimensions. A sustainable university including seven dimensions has a significant impact.

 Keywords: Sustainable Supply Chain Management, Sustainable University, Sustainable Development.

2

 

---

[1]  LSP

[2]  Carter and Easton

[3]  Reverse Logistics

[4]  Bell and Morse

[5]  Zeller

[6]  Bargaoui, Liouane and Nouri

[7]  UN

[8]  Substantive Rationality

[9]  Sustainable University

[10]  Abdelaal

[11]  Wakkee and et al

[12]  Dagiliūtė, Liobikiene and Minelgaitė

[13]  Reefke and Sundaram

[14] 4- Hong et al

[15]  Rounds

[16]  Expert Panel

[17]  Panel

444

[18] .KMO( Kaiser-Meyer-Olkin Measure of sampling Adequacy)

[19] Bartlets Test of sphericity

[20]  Bastas and Liyanage

[21]  Rajeev et al

[22]  Somsuk and Laosirihongthong

[23]  Aquilani et al

[24]  Türkay et al

[25]  Govindan et al

[26]  Movahedi

[27]  Jafari et al

[28]  Grecu and Ipina

[29]  Teadoreanu

[30]  Ferrer-Balas, Buckland & Mingo,

[31] Velazquez et al 

---