مطالعه زبانشناختی زیست بومی درباره مدخل های گیاهان در فرهنگ‌نامه «کتاب بزرگ سخن»

Subject Areas : Environmental policy and management

ابراهیم عزتی ¹ (بخش زبانشناسی وزبانهای خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
بهاره قلی نژاد پیربازاری ² (بخش زبانشناسی وزبانهای خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)

Received: 2021-07-19 Accepted : 2022-01-18 Published : 2022-06-01

Keywords: گیاهان, زیست‌بوم, زبانشناسی زیست بوم‌گرا, فرهنگ‌نویسی, فرهنگ بزرگ سخن,

Abstract :

پژوهش حاضر با نظر به اهمّیت حفظ زیست‌بوم، و با توجّه به تأثیر «زبان» و نقش آن درشکل‌دهی رفتارهای انسانی درتعامل با محیط پیرامون خود، باانتخاب فرهنگ‌نامه‌ها به عنوان یکی ازمنابع مهم مؤثّر بر شناخت و فرهنگ بشری، به تحلیل تعاریف ارائه شده در هشت جلد فرهنگ‌نامه «کتاب بزرگ سخن» به کوشش حسن انوری پرداخته و با استخراج تمام مداخل مرتبط با حوزۀ مفهومی گیاهان از این مجموعه، تعاریف ارائه شده در ذیل این مداخل را براساس ملاک‌های چندگانۀ کمّی و کیفی و در چهارچوب نقد زیست‌بوم‌گرا مورد تحلیل قرارداده است. بامطالعه و بررسی تعداد 75000 مدخل این فرهنگ‌نامه، تعداد 1312 مدخل مرتبط باحوزۀ مفهومی گیاهان استخراج شده، و تعاریف ارائه شده براساس طبقه‌بندی زیست گیاهی در سه دستۀ «درخت، درختچه، بوته» و «گیاه، علفی» به عنوان گیاهان آونددار ازسویی، و «خزه، جلبک، سرخس» به عنوان گیاهان غیرآونددار ازسوی دیگرطبقه‌بندی شدند. سپس هر مدخل براساس اجزاء مورد توجّه در ارائۀ تعریف درهفت طبقه 1-«چوب/ تنه/ ساقه/ پوست»، 2-«گل/ شکوفه»، 3-«میوه/ مغز»، 4-«هسته/ دانه/بذر/روغن»، 5-«صمغ/ شیره/ شهد»، 6-«شاخه/ برگ/ سبزی»و 7-«پودر/ گرد/ پرز/ کرک/ الیاف» تحلیل شده و درنهایت براساس ملاک‌های زبانشناسی زیست‌بوم‌گرا، هر یک تعاریف براساس ملاک‌های انسان‌گرایانه‌ای مانندکاربرد «دارویی/ درمانی»، «خوراکی/ ادویه»، «تجاری/علوفه دام/ صنعتی»، «زینتی/معطر»، «مخدّر/سمّی/علف هرز»، «پرورشی یا خودرو/وحشی/جنگلی» و «بسط ویژگی‌های انسانی» تحلیل‌ گردیدند. نتایج حاصل از تحلیل کمّی و کیفی مداخل مرتبط با حوزۀ مفهومی گیاهان در این پژوهش، نشان‌دهندۀ آن است که از مجموع مداخل مورد بررسی، بیش از 82 درصد نمونه‌ها، بر اساس نگاه انسان‌مدارانه، مفهوم‌سازی گشته‌اند.

References:

Afshar, T. & Abdi-Boloukani, M. (2020). Analysis of human-nature interaction in the Persian proverbs: An eco-linguistics Perspective. Language Researches, 5(10), 45-69.

Anvari, Hasan. (2002). Farahng-e Bozorg-e Sokhan. Tehran: Sokhan.

Bahodirovna, B. G. (2021, June). Anthropocentric Dictionaries and Problems of Classification. In “Online Conferences" Platform  (pp. 59-61).

Boycheva, P., Ivanov, D., & Yaneva, G. (2021). Application of medicinal plants for decorative purposes by the local population on the North Black Sea coast (Bulgaria). Acta Scientifica Naturalis, 8(2), 28-43.

Brown, Michael H. (2017). Nonhuman animals and the relative pronoun 'who' in English learner's dictionaries and graded readers. Languages & Ecology, 9(2), 43-59.

Fortuna, P., Wróblewski, Z., & Gorbaniuk, O. (2021). The structure and correlates of anthropocentrism as a psychological construct. Current Psychology, p(1-13). DOI:10.1007/s12144-021-01835-z

Franco, K., Piringer, B., & Wandl-Vogt, E. (2017). A case-study on lexical variation in plant names using interlinked digitized dialect dictionaries. In Action meeting ENeL (European Network of e-Lexicography) (pp. 1-4). Sn; Sl.

Franco, K., & Geeraerts, D. (2019). 1. Botany meets lexicology: The relationship between experiential salience and lexical diversity. In Dimensions of Diffusion and Diversity (pp. 115-148). https://doi.org/10.1515/9783110610895-005

Ghatreh, Fariba; Poshtvan, Hamideh; Talebi Dastnaee, Mahnaz. (2015). Ecological approach in                              linguistic researches. Language Studies, 6(1), 231-243.

Ghiasian, Marayamossadat and Shirini, Akbar. (2016). An eco-linguistic approach to                anthropocentrism in defining animals in Moin Persian dictionary. Researches in   Linguistics, 8(1), 53-70.

Ghorbanpour, Amir (2021). Book review, Arran Stibbe, Eco-linguistics: Language, Ecology and   the Stories We Live By (2nd ed.).  International Eco-linguistics Association, 4(1), 18-25.

Haugen, E (2001). The ecology of language. In Fill, A. & Muhlhausler, P. (Ed), The Eco-linguistics Reader: Language, Ecology and Environment, 57' 66. London: Continuum.

Heuberger, R. (2003). Anthropocentrism in monolingual English dictionaries: An Eco linguistic approach to the lexicographic treatment of faunal terminology. AAA: Arbeiten aus Anglistik und Amerikanistik, 93-105.

Heuberger, R. (2007). Language and ideology. A brief survey of anthropocentrism and speciesism in English. In Fill, A., Penz, H. (Eds.), Sustaining Language, 105-124.

Heuberger, R. (2017). Overcoming anthropocentrism with anthropomorphic and physio-centric uses of language. In The Routledge handbook of eco-linguistics (pp. 342-354). London: Routledge.

Huang, Guowen and Zhao, Ruihua (2021). Harmonious discourse analysis: approaching peoples’                   problems in a Chinese context. Language Sciences. 85 (2), 23-41.              https://doi.org/10.1016/j.langsci.2021.101365

Indriyanto, K. (2021). An Eco linguistics analysis of the wind Gourd of     La’amaomao. International Journal of Humanity Studies, 5(1), 97-108.

Liu, X., Lyu, J., & Zheng, D. (2021). For a better dictionary: Revisiting eco-lexicography as a       new paradigm. Lexikos, 31, 283-321.

Mohammadi, M. R., & Abdaltajedini, N. (2013). Survey of Russian Loanwords in Persian            Language: Case Study on Farhang–e Bozorg-e Sokhan. Language Related       Research, 4(3), 155-178.

Nigmatova, L. K. (2021). Language and cultural issues in Uzbek vocabulary. Scientific Reports of             Bukhara State University, 5(1), 30-49.

Rakei, Fatemeh and Naeimi Hashkavaee, Fatemeh. (2016). Metaphor and Ecocriticism: Case        Study on Two Stories "Gilemard" and "Az Khame Chambar". Language Studies, 7(1),        89-103.

Roccia, Mariana (2020). Changing lives and professional practice: A report on the impact of Eco-linguistics. International Eco-linguistics Association.

Rosenfeld, Cynthia (2019). From Prometheus to Gaea: A case for Earth-centered language. Journal of Language & Ecology, 8(11), 112-133.

Samudro, H., & Mangkoedihardjo, S. (2021). Indoor phytoremediation using decorative plants: An overview of application principles. Journal of Phytology, 13(6), 28-32.

Sapir. E. (1912). Language and Environment. New York: Wiley. https://www.jstor.org/stable/659930.

Shaghaghi, Vida. (2007). Principles of Morphology. Tehran: SAMT.

Simotwo, Prisca C. (2019). An Analysis of Linguistic Choices in Kalenjin Narratives Relating to Protection of Animals. International Eco-linguistics Association24.

Şimşek, Ö. (2020). Lexicographic Decision Rule. In Oxford Research Encyclopedia of Politics.

Sishchuk, J. M., Gerasimova, I. G., & Goncharova, M. (2019). Anthropocentric world picture in German and English geological and mining metaphoric terms. In Innovation-Based Development of the Mineral Resources Sector: Challenges and Prospects-11th conference of the Russian-German Raw Materials (pp. 555-560).

Stibbe, Arran (2014). Approach to Critical Discourse Studies. 117-128.

Stibbe, A. (2015). Ecolinguistics: Language, ecology and the stories we live by.

Von Verschuer, F. (2021). Making post/anthropocentric futures in agrobiodiversity conservation. Nature and Culture, 16(1), 47-64.

Wang, S., & Caldwell, C. D. (2020). Agriculture and Its Anthropocentric Sciences. In Introduction to Agroecology (pp. 3-17). Singapore: Springer.

Wang, W. W., Gorsuch, J. W., & Hughes, J. S. (Eds.). (2020). Plants for environmental studies. Florida: CRC Press.

Wei, R. (2020). The Routledge handbook of eco-linguistics. Southern African linguistics and applied language studies, 38(3), 265-267. https://doi.org/10.2989/16073614.2020.1828955

Wenjuan, Zhou (2017). Eco-linguistics: Towards a new harmony, Language Sciences. 62:124-138. DOI:10.1016/j.langsci.2017.04.004.

Whorf, B. (1956). Language Thought and Reality, selected writing. Ed. By Carrol, Cambridge.

Winick, C. (2021). Dictionary of Anthropology ‎ Lanham-Seabrook: Rowman & Littlefield.

 Zhang, L., Huang, G., Li, Y., & Bao, S. (2021). The application of landsenses ecology in language carriers. International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 1-8.

Zhang, Y., & Zhang, J. (2021). Ecolinguistics: Language, Ecology and the Stories We Live By by Arran Stibbe, London and New York, Routledge, 2021, XII+ 247 pp.,£ 27.99 (pbk), ISBN: 978-0-367-42841-9 (pbk).