مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی با استفاده از برنامه ریزی چندمعیاره (مطالعه موردی دشت کاشمر)
Subject Areas : Decision-making
سمیه
شیرزادی لسکوکلایه
1
(استادیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری)
رضا
اسفنجاری کناری
2
(استادیار اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان)
Keywords: روش ویکور, آلودگی آب, مدیریت پایدار, دشت کاشمر,
Abstract :
پدیده خشکسالی و پیامدهای آن باعث کاهش سطح آب­های زیرزمینی، فقدان تغذیه مناسب خاک، خشک شدن منابع آب سطحی و برداشت بیشتر از منابع آب زیرزمینی میشود که در مجموع این موارد باعث انتقال آب شور به آب­های زیرزمینی می­شود و ظرفیت برداشت از سفره آب زیرزمینى را محدود کرده و کیفیت آب را کاهش می‌دهد. در این مطالعه از روش VIKOR برای تعیین بهترین راه حل قابل اجرا بر اساس معیارهای انتخاب شده شامل وضعیت بارش باران منطقه در طول سال­های مختلف، نفوذپذیری خاک، شاخص شیب زمین و شاخص­های کیفیت آب از جمله SAR، RSC و شوری جهت تعیین کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت کاشمر و محدودیت­های استفاده از زمین به کار گرفته شد. نتایج نمونه برداری در دشت کاشمر نشان داد که کیفیت آب در مسیر زیرزمینی دشت کاشمر از شمال به جنوب کاهش می‌یابد. استفاده بیش از حد از منابع آب زیرزمینی، سبب افت سطح آب زیرزمینی و افزایش شوری، کاهش کیفیت آب کشاورزی و محدودیت استفاده از زمین شده است. افزون بر این، نتایج مدل در سال های 1389 و 1393 نشان داد که اگر شکل فعلی برداشت بی­رویه منابع آب زیرزمینی ادامه یابد، این امر منجر به حرکت شوری به مناطق بالادستی با شوری کم می­شود. بنابراین، برای مدیریت پایدار منابع آب­های زیرزمینی، کنترل برداشت بیرویه و به حداقل رساندن آسیب به سطح آب­های زیرزمینی شهرستان ضروری است، کارشناسان تغییر الگوی کشت در زمین­های کشاورزی و استفاده از روش­های کم آب آبیاری را پیشنهاد ­دهند.
Agricultural Jihad Office of Khorasan Razavi (2013). Statistical Yearbook (report No. 2012, |Kashmar). Retrieved from Website:http://koaj.ir/modules/showframework.
Alizadeh, A. (2000). Relationship of water, soil, and plant. Mashhad: Emam Reza University (Iran), Pp.35-50.
Bryan, B.A., & Crossman, N.D. (2008). Systematic regional planning for multiple objective natural resource management. Journal of Environmental Management, 88, 175-189.
Buyukozkan, G., & Karabulut, Y. (2017). Energy project performance evaluation with sustainability perspective. Energy, 119, 549–560.
Canto-Perello, J., Martinez-Leon, J., Curiel-Esparza, J., & Martin-Utrillas, M. (2017). Consensus in prioritizing river rehabilitation projects through the integration of social, economic and landscape indicators. Ecological Indicators Journal, 72, 659–666.
Chang, C.L., & Chung, H. (2009). Multi-criteria analysis via the VIKOR method for prioritizing land-use restraint strategies in the Tseng-Wen reservoir watershed. Journal of Environmental Management, 90, 3226-3230.
Chung, E. S., & Lee, K. S. (2009). Prioritization of water management for sustainability using hydrologic simulation model and multi-criteria decision-making techniques. Journal of Environmental Management, 90, 1502-1511.
Ghorabaee, M. K., Amiri, M., Sadaghiani, J. S., & Zavadskas, E.K. (2017). Multi-criteria project selection using an extended VIKOR method with interval type-2 fuzzy sets. International Journal of Information Technology & Decision Making, 14, 993–1016.
Hafezalkotob, A., & Hafezalkotob, A. (2017). Interval target-based VIKOR method supported on interval distance and preference degree for machine selection. Engineering Applications of Artificial Intelligence Journal, 57, 184–196.
Kaya, T., & Kahraman, C. (2010). Multi-criteria renewable energy planning using an integrated fuzzy VIKOR & AHP methodology: The case of Istanbul. Energy, 35, 2517-2527.
Kuo, M. S., & Liang, G. S. (2011). Combining VIKOR with GRA techniques to evaluate service quality of airports under fuzzy environment. Expert Systems with Applications, 38(3), 1304-1312.
Liou, J. H., Tsai, C., Lin, R., & Tzeng, G. (2010). A modified VIKOR multiple- criteria decision method for improving domestic airlines service quality. Journal of Air Transport Management, 17, 57–61.
Opricivic. S., & Tzeng, G.H. (2004). Compromise solution by MCDM methods: a comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 156, 445-455.
Opricovic, S., (1998). Multi-criteria optimization of civil engineering systems. PhD Thesis, Faculty of civil engineering, Belgrade, 302 p.
Opricovic, S., & Tzeng, G.H., (2003). Fuzzy multi-criteria model for post-earthquake land-use planning. Natural Hazards Review, 4 (2), 59-64.
Rahaman, M. M., Varis, O., & Khajader, T. (2004). EU water framework directive vs. integrated water resources management: The Seven Mismatches. Water Resources Development, 20(4), 565-575.
Regional Water Company of Khorasan Razavi (2014). The reports of groundwater of Kashmar,(report No. 2012). Retrieved from Website:http://wrs.wrm.ir/amar/login.asp.
San Cristóbal, J. R. (2011). Multi-criteria decision-making in the selection of a renewable energy project in Spain: The Vikor method. Renewable Energy, 36, 498-502.
Sanayei, A., Mousavi, S., & Yazdankhah, A. (2010). Group decision making the process for supplier selection with VIKOR under fuzzy environment. Expert Systems with Applications, 37, 24-30.
Sharma, A., Chauhan, R., Singh, T., Kumar, A., Kumar, R., Kumar, A., & Sethi, M. (2017). Optimizing discrete v obstacle parameters using a novel entropy-VIKOR approach in a solar air flow channel. Renew Energy, 106, 310–320.
Soner, O., Celik, E., & Akyuz, E. (2017). Application of AHP and VIKOR methods under interval type 2 fuzzy environment in maritime transportation. Ocean Engineering, 129, 107–116.
Tong, L. I., Chen, C. C., & Wang, .C. H. (2007). Optimization of multi-response processes using the VIKOR method. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 31, 1049-1057.
Tzeng, G.H., Lin, C.W., & Opricovic, S. (2005). Multi-Criteria analysis of alternative-fuel buses for public transportation. Energy Policy, 33, 1373-1383.
Xu, F., Liu, J., Lin, S., & Yuan, J. (2017). A VIKOR-based approach for assessing the service performance of electric vehicle sharing programs: A case study in Beijing. Journal of Cleaner Production, 148, 254–267.
