اثر تیمارهای درجه حرارت و عمر بذر در شکستن خواب و ویژگی های جوانه‌زنی بذر کرفس معطر بختیاری Kelussia odoratissima) Mozaff)
Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)ساره ظفریان 1 , سعدالله هوشمند 2 , وحید روحی 3
1 - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران؛
2 - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران؛
3 - دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران؛
Keywords: دما, جوانه‌زنی, کرفس کوهی, خواب بذر, عمر بذر,
Abstract :
مقدمه و هدف: کرفس کوهی یا کِلُوس (Kelussia odoratissima Mozaff.) یکی از گیاهان مرتعی و دارویی خانواده‌ی چتریان و بومی دامنه‌ی رشته کوه‌های زاگرس است که متأسفانه به علت برداشت غیرمجاز در معرض انقراض می‌باشد. به منظور شکستن خواب و ارزیابی اثر تیمارهای مختلف طی یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی بر بذور منطقه‌ی سر آقاسید از توابع استان چهارمحال و بختیاری سه دمای 4، 8 و 22 درجه‌ی سانتیگراد و اثر سال در دو سطح، مربوط به سال‌های متوالی 1388 و 1389 در 4 تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد انجام شد. روش تحقیق: در این آزمایش ویژگی‌های نظیر میزان جوانه‌زنی، طول و قطر ریشه‌چه، محور زیر لپه و دمبرگ و همچنین طول و عرض برگ لپه‌ای در 100 روز پس از کاشت مورد بررسی قرار گرفت. میانگین صفات حاصل از تیمارهای مختلف به روش LSD و با استفاده از نرم افزار آماری SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که میزان جوانه‌زنی به‌طور بسیار معنی‌داری (0.01≥p) تحت تأثیر دما و سال و اثر متقابل این دو عامل قرار گرفت؛ به‌طوریکه بالاترین میزان جوانه‌زنی مربوط به 4 درجه‌ی سانتیگراد بوده و در 22 درجه‌ی سانتیگراد جوانه‌زنی مشاهده نشد. همچنین از لحاظ تأثیر سال، جوانه‌زنی در بذور مربوط به سال 1388 رخ داد و بذور مربوط به سال 1390 نیز جوانه‌زنی صورت نگرفت. مقایسه میانگین صفات در درجه حرارت ۴ و ۸ درجه سانتی گراد نشان داد به جز جوانه‌زنی سایر صفات دمای 8 درجه‌ی سانتیگراد میزان بالاتری را نشان دادند، هر چند تنها دو صفت طول و عرض برگ به طور معنی‌داری (0.01≥p) در درجه حرارت ۸ درجه سانتی گراد بیشتر بود. توصیه کاربردی/ صنعتی: با توجه به این که مهم‌ترین دلیل کاهش پراکنش این گیاه طول دوره خواب بذر می‌باشد، لذا استفاده از نتایج این تحقیق به کوتاه کردن جوانه زنی و در نتیجه اهلی کردن این گیاه دارویی کمک خواهد نمود.
احمدی. ف. 1384. بررسی اثر آنتیاکسیدانی کرفس کوهی در چند سیستم مدلی در روغن آفتابگردان همراه با شناسایی ترکیبات معطر آن. تحت راهنمایی شاهدی، م. پایاننامه کارشناسیارشد صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان.
جابرالانصار، ز. 1384. بررسی تنوع ژنتیکی کرفس کوهی با استفاده از خصوصیات کروموزومی و صفات جوانه‌زنی بذر. تحت راهنمایی : بصیری، م. و میرلوحی، آ. پایاننامه کارشناسیارشد منابع طبیعی، دانشکده‌ی منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان.
فروزنده شهرکی، ا. 1386. بررسی شیوه کاربردی تولید و کشت زراعی کرفس کوهی (کلوس). سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان چهارمحال و بختیاری.
قاسمی پیربلوطی، ع. گل پرور ا.ر. ریاحی دهکردی م. و نوید ع. 1386. بررسی اثر تیمارهای مختلف در شکستن خواب و تحریک جوانه زنی بذر پنج گونه گیاه دارویی منطقه چهارمحال و بختیاری. فصلنامه پژوهش و سازندگی، 74: 185-192.
محمود زاده، ا. نوجوان، م. و باقری، ز. 1382. بررسی اثر تیمارهای مختلف در شکستن خواب و تحریک جوانه‌زنی دانه‌های تاج خروس وحشی. مجله‌ی علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، جلد 25 (شماره‌ی 1): 13 - 26.
مهرزاد، ف. 1380. بررسی اثر ضد تشنج گیاه کرفس کوهی با نام علمی (Amirkabiria odoratissima Mozaffarian) در موش سوری. تحت راهنمایی سجادی، س.ا. پایاننامه دکتری داروسازی، دانشکده‌ی داروسازی و علم دارویی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی اصفهان.
Kato, T., Kobayashi, M., Sasaki, N., Kitahara, Y. and Takahashi, N. 1978. The coumarin hereclenol as a growth inhibitor in parsley seed. Phytochemistry, 17: 158-159.
Kretschmer, M. 1999. Optimal germination temperature range and dormancy in Apiaceae seed. Gemus-Munchen, 32: 526-528.
Mozaffarian, V. 2003. Tow new genera of Iranian Umbelliferae. Research Institute of Forest and Rangelands, 88: 88-94.
Otte, A. and Franke, R. 1998. The ecology of the Caucasian herbaceous perennial Heracleum mantegazzianum Somm. et Lev. (Giant Hogweed) in cultural ecosystems of Central Europe. Phytocoenologia, 28: 205-232.
Villiers, T. A. 1978. Dormancy and the survival of plants. Edward Arnold publisher limited, London. pp 68.
