اثر زمان های مختلف برداشت بر خصوصیات کمی (مورفولوژیک) و کیفی آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) در منطقه اصفهان
Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)احمدرضا گل پرور 1 , عبدالله قاسمی پیربلوطی 2 , حسین زینلی 3 , امین هادی پناه 4
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خوراسگان (اصفهان)، گروه زراعت و اصلاح نباتات، اصفهان، ایران ؛
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرکرد، مرکز پژوهش های گیاهان داروئی و دام پزشکی سنتی، شهرکرد، ایران؛
3 - مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان، اصفهان، ایران؛
4 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد جیرفت، گروه باغبانی- گیاهان داروئی، جیرفت، ایران (عضو باشگاه پژوهشگران جوان
Keywords: صفات مورفولوژیک, وزن خشک, تیمول, آویشن دنایی, صفات فنولوژِیک,
Abstract :
مقدمه و هدف: آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.) متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) می باشد. این گیاه به عنوان ضد نفخ، هضم کننده غذا، ضداسپاسم، ضد سرفه و خلط آور و به علت داشتن ترکیب اصلی تیمول و کارواکرول در صنایع دارویی، بهداشتی و آرایشی کاربرد فراوانی دارد. روش تحقیق: به منظور بررسی اثر زمان برداشت بر صفات مورد نظر آویشن دنایی آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوارسگان (اصفهان) در سال های 1388 و 1389 انجام شد. تیمارهای مورد بررسی، دوره های فنولوژیکی (زمانهای برداشت) شامل دوره رویشی، ظهور آغازه‌های گل، ظهور 50 درصد گل آذین‌ها، گلدهی کامل و زمان تشکیل بذر بود.نتایج و بحث: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر مراحل مختلف برداشت روی صفات ارتفاع بوته، قطر بوته، تعداد شاخه، ارتفاع بلندترین ساقه، وزن تر و خشک بیوماس و میزان تیمول در سطح یک درصد و برای سایر صفات تفاوتها معنی دار نبود. نتایج به دست آمده از مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته (83/31 سانتی متر) از مرحله بذردهی حاصل شد. بیشترین قطر بوته (50/38 سانتیمتر) از مرحله بذردهی به دست آمد که تفاوت معنی داری با اکثر مراحل، داشت. از طرفی، بیشترین وزن تر بیوماس (10621 کیلوگرم در هکتار) و بیشترین وزن خشک بیوماس (4243 کیلوگرم در هکتار) از مرحله بذردهی و کمترین وزن تر بیوماس (5545 کیلوگرم در هکتار) و کمترین وزن خشک بیوماس (2035 کیلوگرم در هکتار) از مرحله رویشی حاصل شد. بیشترین درصد اسانس (1.41 %) از مرحله 50% گلدهی و بیشترین میزان تیمول (84.1%) از مرحله رویشی حاصل شد.توصیه کاربردی/صنعتی: به طورکلی با توجه به نتایج این تحقیق، می توان مرحله بذردهی را به عنوان مناسب ترین زمان برداشت به منظور حصول حداکثر عملکرد وزن تر و خشک بیوماس آویشن دنایی معرفی نمود اما برای دستیابی به بیشترین میزان تیمول مرحله رویشی را معرفی نمود.
اکبری نیا، ا.، شریفی عاشورآبادی، ا. و میرزا، م. 1389. بررسی عملکرد، میزان و ترکیبهای اصلی اسانس آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.) کشت شده در قزوین. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 26: 205- 212.
اکبری نیا، ا. 1386. شناسایی ترکیب های معطر آویشن دنایی در شرایط رویشگاه و کشت شده .چکیده مقالات اولین همایش فیتوشیمی ایران، دانشگاه شهید بهشتی، تهران20 -22 آذر. صفحه 112.
جم زاد، . ز1383. آویشن. مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران، 17 صفحه.
خورشیدی، ج.، امیدبیگی، ر.، سفیدکن، ف.، روستایی، ع.، فخر طباطبایی، م. 1388. اثر اقلیم و زمان برداشت بر کیفیت اسانس Thymus daenensis Celak . همایش علمی توسعه صنعت گیاهان دارویی ایران . 9 و 10 اسفند ماه 1388 تهران.
سفیدکن، ف. و رحیمی بید گلی، ع.، 1381. بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس آویشن کوهی (Thymus kotschyanus) در دوره رشد گیاه و روش های مختلف تقطیر. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 15: 1- 22.
سفیدکن، ف.، نیکخواه، ف.، شریفی عاشورآبادی، ا. 1388. بررسی تأثیر زمان برداشت و روش اسانس گیری بر کمیت و کیفیت اسانس کمیت و کیفیت اسانس (Thymus vulgaris L.) تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. جلد 25 (3): 309 – 320.
میراحمدی، ف.، امید بیگی، ر.، سفیدکن ، ف.، روستایی، ع.، فخر طباطبایی، م. 1388. مقایسه کیفیت اسانس Thymus fedtschenkoi در مراحل مختلف رشد. همایش علمی توسعه صنعت گیاهان دارویی ایران . 9 و 10 اسفندماه 1388 تهران.
میراحمدی، ف.، امید بیگی، ر.، سفیدکن، ف.، روستایی، ع.، فخر طباطبایی، م. 1388. اثر زمان های مختلف برداشت بر میزان اسانس Thymus daenensis و Thymus fedtschenkoi. همایش علمی توسعه صنعت گیاهان دارویی ایران . 9 و 10 اسفند ماه 1388 تهران.
نیک آور، ب . و مجاب، ف. 1383. بررسی اجزای تشکیل دهنده اسانس سرشاخه های گلدار آویشن دنایی . فصلنامه گیاهان دارویی ، 13: 45 – 50.
Askari, F. 2003. Essential oil composition of Thymus daenensis Celak. from Iran. Journal of Essential oil Bearing Plants, 6l (3):123-125.
Ghahreman A.1379. Flor of Iran, Vol. 22,
Goodner, K.L., Mahattanataweea, K., Plotto, A., Sotomayor, J.A. and Jordan, M. J. 2006. Aromatic profiles of Thymus hyemalis and Spanish Thymus vulgaris essential oils by GC–MS/GC–O. Industrial Crops and Products, 24: 264–268.
Hudaib, M. and Aburjai, T. 2007. Volatile components of Thymus vulgaris L. from wild - growing and cultivated plants in Jordan. Flavor and Fragrance Journal, 22: 322–327.
Hudaib, M., Speroni, E., Pietra, A. M. D. and Cavrini, V. 2002. GC/MS evaluation of Thyme (Thymus vulgaris L.) oil composition and variations during the vegetative cycle. Journal Pharmacutical Biomedical Analysis, 29: 691-700.
Jordan, M. J., Martinez, R. M., Goodner, K. L., Baldwin, E. A. and Sotomayor, A. 2006. Seasonal variation of Thymus hyemalis Lange and Spanish Thymus vulgais L. essential oils compositions. Industrial Crops and Products, 24: 253–263.
Letchamo, W. and Gosselin, A. 1996. Transpiration, essential oil glands, epicuticular wax and morphology of Thymus vulgaris are influenced by light intensity and water supply. Journal of Horticultural Science, 71: 123 – 134.
McGimpsey, J. A., Douglas, M. H., Van Klink, J. W., Beauregard, D. A. and Perry, N. B. 2006. Seasonal variation in essential oil yield and composition from naturalized Thymus vulgaris L. in New Zealand. Flavour and Fragrance Journal, 9(6): 347-352.
Nejad-Ebrahimi, S., Hadian, J., Mirjalili, M.H., Sonboli, A., Yousefzadi, M. 2008. Essential oil composition and antibacterial activity of Thymus caramanicus at different phenologycal stages. Food Chemistry, 110: 927-931.
Nikavar, B., Mogab, F. and Dolat-Abadi, R. 2005. Analysis of the essential oils of two Thymus species from Iran. Food Chemistry, 90: 609-611.
Omidbaigi, R. and Rezaei Nejad A. 2000. The influence of nitrogen fertilizer and harvest time on the productivity of Thymus vulgaris. International Journal Horticulture Science, 6: 43-46.
Omidbaigi, R., Sefidkon, F. and Hejazi, M. 2005. Essential oil composition of Thymus×citriodorus L. cultivated in Iran. Flavour and Fragrance Journal, 20: 227-238.
Ozguven, M. and Tansi, S. 1998. Drug yield and essential oil of Thymus vulgaris L. as in influenced by ecological and ontogenetical variation Cukurova University. Tr. Journal of Agriculture and Forestry, 22: 537-542.
Stahl-biskup, E. 2002. In Thyme: The Genus Thymus. Essential Oil Chemistry of the Genus Thymus—A Global View. Taylor and Francis: London, pp. 75–124.
