اثرتنوع فصلی بر عملکرد اسانس و خصوصیات مورفوفیزیولوژیک بومادران زاگرسی (Achillea filipendulina Lam.)
Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)الهام زینلی 1 , مهدی رحیم ملک 2
1 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران؛
2 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران
Keywords: اسانس, بومادران, تنوع فصلی,
Abstract :
مقدمه و هدف: بومادران زاگرسی filipendulina) Achillea ( یکی از مهمترین گونه های خانواده کاسنی است و از جمله گیاهان دارویی و زینتی با ارزش محسوب میشود. شرایط آب و هوایی بر کیفیت و کمیّت ترکیبات موثره گیاهان دارویی اثر میگذارد. لذا، تعیین فصل مناسب، جهت برداشت گیاه بومادران باعث بالا رفتن عملکرد ماده موثره میشود. هدف از این مطالعه بررسی اثر تنوع فصلی بر عملکرد اسانس و برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک بومادران زاگرسی است. روش تحقیق: در این تحقیق، آزمایشی در قالب طرح اسپلیت پلات بر پایه بلوک کامل تصادفی با دو ژنوتیپ از گونه A. filipendulinaدر سه تکرار اجرا شد. نمونههای اندام هوایی در هر فصل با استفاده از دستگاه کلونجر اسانسگیری گردید و عملکرد اسانس فصول مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج و بحث: ژنوتیپ Afc کمترین میزان را از لحاظ صفات ارتفاع ، طول برگ و عرض برگ در فصل زمستان نشان داد در حالیکه ژنوتیپ Af21 بیشترین میزان را از لحاظ صفات ارتفاع و عرض برگ در فصل تابستان نشان داد. محدوده عملکرد اسانس بین ژنوتیپ ها در فصول مختلف از 01/0 تا 84/0 درصد متغیر بود. بیشترین و کمترین میزان عملکرد اسانس به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های Afc در فصل تابستان و Af21 در فصل زمستان بود. کمترین و بیشترین میزان تجمع پراکسید هیدروژن به ترتیب مربوط به ژنوتیپ Af21در فصل بهار و Afcدر فصل زمستان بود. علاوه بر این، میزان تجمع مالون دی آلدهید از 3/0 تا 37/3 (نانوگرم بر وزن تر) متغیر بود. ژنوتیپهای Afc در فصل بهار و Af21 در فصل تابستان به ترتیب کمترین و بیشترین میزان تجمع مالون دی آلدهید را از خود نشان دادند. توصیه کاربردی/صنعتی: با توجه به نتایج حاصل از تحقیق حاضر، جهت حصول حداکثر عملکرد وزن خشک و میزان اسانس، برداشت گیاه به منظور اسانس گیری در اوایل تابستان توصیه میشود.
جایمند، ک.، رضایی، م. ب. و برازنده، م. م. 1378. بررسی ترکیبهای موجود در اسانس گل بومادران هزار برگ A. millefolium . تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 4: 82-71.
جایمند، ک.، رضایی، م. ب. 1383. بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس اندام هوایی گیاه A. millefolium با روشهای تقطیر. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 20: 190-181.
زرگری، ع. 1372. گیاهان دارویی، انتشارات موسسه انتشارات و چاپ تهران.
شوشتریان، س.، صالحی، ح. و تهرانی فر، ع. 1390. بررسی خصوصیات رشد و نمو ده گونه گیاه پوششی در فضای سبز جزیره کیش در فصل گرم. نشریه بوم شناسی کشاورزی، 3(4): 524-514.
غریبی، ش.، سیدطباطبایی، ب.ا.، سعیدی، ق.، گلی، س.ا. و طالبی م. 1391. اثر تنش خشکی بر برخی صفات فیزیولوژیک و فعالیت آنتی اکسیدانی بومادران بیابانی (.Achillea tenuifolia Lam). داروهای گیاهی، 3: 181-189.
غنی، ع.، تهرانی فر.، ع.، عزیزی، م. و تقی عبادی، م. 1390. اثر تاریخ کاشت بر صفات مورفولوژیک، عملکرد و میزان اسانس بومادران هزار برگ A. millefolium subsp. millefolium در شرایط آب و هوایی مشهد. نشریه پژوهشهای زراعی ایران، 9(3): 453-447.
میر حیدر، ح. 1375. معارف گیاهی: کاربرد گیاهان در پیشگیری و درمان بیماری ها. دفتر نشر فرهنگ اسلامی .
Ardestani, A. and Yazdanparast, R. 2007. Antioxidant and free radical scavenging potential of Achillea santolina extracts. Food Chemistry., 104(1): 21-29.
Chung, H. S., Chang, L. C., Lee, S. K., Shamon, L. A., van Breemen, R. B., Mehta, R. G., et al. 1999. Flavonoid constituents of Chorizanthe diffusa with potential cancer chemopreventive activity. Journal of Agricultural and Food Chemistry., 47: 36-41.
Evenor, D. and Reuveri, M., 2004. Micro propagation of A. filipendulina cv. Parker. Plant Cell Reproduction., 79: 91-93..
Elstener, E. F. 1982. Oxygen activation and oxygen toxicity. Annual Review of Plant Biology., 33: 73-96.
Frankel, E. N. 1985. Chemistry of free radical and single oxidation of lipids. Progress in Lipid Research., 23: 197-221.
Ghasemi Pirbalouti, A., Hossayni, I. and Shirmardi, H. A. 2013. Essential oil variation, antioxidant and antibacterial activity of mountain fennel (Zaravschanica membranacea (Boiss.) M. Pimen.). Industrial Crops and Products., 50, 443-448.
Guilioni, L., Wery, J. and Lecoeur, J. 2003. Effects of high temperature and water deficit on seed number and seed distribution along the stem in a pea crop. Functional Plant Biology., 30: 1151–1164.
Guo, Z., Ou, W., Lu, S. and Zhong, S. 2006. Differential responses of antioxidative system to chilling and drought in four rice cultivars differing in sensitivity. Journal of Plant Biochemistry and Biotechnology., 44: 828-836.
Hall, J. E. 2010. Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology: Enhanced E-book. Elsevier Health Sciences.
Huseyin, A. O., Fusun, E., Didem, D., Tahir, B. A., Tufan, O., Ebru, O., Feyza, S. and Mera, Y. 2008. Antioxidant responses of lentil to cold and drought stress. Journal of Plant Biochemistry and Biotechnology., 17: 56-64.
Jiang, Y. and Huang, B. 2001. Drought and heat stress injury to two cool-season turf grass in relation to antioxidant metabolism and lipid peroxidation. Crop Science., 41: 439-442.
Khorshidi, M. and Nojavan, A. M. 2006. The effects of Abscisic acid and CaCl2 on the activities of antioxidant enzymes under cold stress in maize seedlings in the dark. Journal of Biological Sciences, 9: 54-59.
Kingston‐Smith, A. H., Harbinson, J. and Foyer, C. H. 1999. Acclimation of photosynthesis, H2O2 content and antioxidants in maize (Zea mays) grown at sub‐optimal temperatures. Plant, Cell and Environment., 22(9): 1071-1083.
Klar, A. E., Jadoski, S. O. and Lima, G. P. P. 2006. Peroxidase activity as an indicator of water stress in sweet pepper plants. International Symposium on Soilless Culture and Hydroponics, International Society for Horticultural Science.
McKersie, B. D., Hoekstr, F. and Krieg, L. 1990. Differences in the susceptibility of plant membrane lipids to eroxidation. The Russian Scientific Research Journal Biokhimiya., 1030: 119-126.
Morton, J. F. 1977. Major medicinal plants ,botany, culture and uses, Charls C. Thomas Piblisher, Bannerstone House, 431 p.
Lecoeur, J., Wery, J., Turc, O. and Tardieu, F. 1995. Expansion of pea leaves subjected to short water deficit: cell number and cell size are sensitive to stress at different periods of leaf development. The Journal of Experimental Botany., 46: 1093–1101.
Letchamo, W., Xu, H. L. and Gosselin, A., 1995. Variations in photosynthesis and essential oil in thyme. Journal of Plant Physiology., 147: 29-37.
Loreto, F. and Velikova, V. 2001. Isoprene produced by leaves protects the photosynthetic apparatus against ozone damage, quenches ozone products, and reduces lipid peroxidation of cellular membranes. Journal of Plant Physiology., 127: 1781-1787.
Rahimmalek, M., SayedTabatabaei, B. E., Etemadi, N., Goli, S. A. H., Arzani, A. and H. Zeinalie. 2009. Essential oil variation among and within six Achillea species transferred from different ecological regions in Iran to the field conditions. Industrial Crops and Products., 29: 348-355.
Razmju, K. and Etemadi, N. A. 2007. Resistance evaluating to drought in some turf species for using as cool season turfgrass. The 5th National Congress of Horticulture. Shiraz. Iran, 3-6 September 103 pp. (In Persian).
Selahvarzi, Y., Tehranifar, A., and Gazanchian, A. 2009. Study of physiomorphic changes of native and introduced turfgrasses in drought stress and again irrigation. Iranian Journal of Science and Technology of Horticulture., 9: 193-206.
Shafiq malik, M., Satter, A. and Ahmad khan, S. 1987. Biological science section, essential oils of the species of Labiateae, part III- Studies on the essential oil of Zataria multiflora. Pakistan Journal of Scientific and Industrial Research., 30: 751-753.
Slesak, I., Libik, M., Karpinska, B., Karpinski, S., and Miszalski, Z. 2007. The role of hydrogen peroxide in regulation of plant metabolism and cellular signalling in response to environmental stresses. Acta Biochimica et Biophysica Sinica., 54(1), 39.
Spidkar, Z. 2003. Study of Poaceae morphological characteristics for green space in coastal regions of Mediterranean. Agriculture Knowledge., 1: 2-8. (In Persian).
Yanli, L., Craker, L. and Ptter, T., 1997. Effect of light level on essential oil production of sage and thyme. Journal of Environmental Horticulture., 67: 797.
Wang, W. B., Kim, Y. H., Lee, H. S., Yong Kim, K., Deng, X. and Kwak, S. 2009. Analysis of antioxidant enzyme activity during germination of alfalfa under salt and drought stresses. Journal of Plant Biochemistry & Physiology., 47: 570-577.
Zhou, S. and Abaraha A. 2007. Response to heat stress in warm season and cool season turf grass cultivars. Scientific Research Essay., 2: 95-100
