معرفی گونه های گیاهی با خواص دارویی در منطقه نطنز (کاشان)
Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)شبنم عباسی 1 , سعید افشارزاده 2 , عبدالرضا مهاجری 3
1 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران؛
2 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران؛
3 - اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان، اصفهان، ایران
Keywords: گیاهان دارویی, اتنوبوتانی, کوه های کرکس,
Abstract :
مقدمه و هدف: کشور ایران در زمینه استفاده از گیاهان دارویی و طب سنتی از سابقه ای طولانی برخوردار است. منطقه یحیی آباد در 35 کیلومتری جنوب غربی نطنز در منطقه حفاظت شده کوههای کرکس واقع شده است که بخش مهمی از فلات مرکزی ایران می باشد. از بین گونه های گیاهی این منطقه گونه های زیادی وجود دارند که با توجه به منابع از ارزش دارویی برخوردارند. هدف از این تحقیق، بررسی اتنوبوتانی گیاهان دارویی منطقه یحیی آباد به منظور شناخت آداب و رسوم و نحوه استفاده توسط افراد محلی از گیاهان دارویی بود.روش تحقیق: در این تحقیق ابتدا گونه های گیاهی منطقه در طی چند نوبت در سال جمع آوری و با استفاده از منابع معتبر شناسایی گردیدند. سپس با استفاده از پرسش نامه های تهیه شده، اطلاعات افراد محلی منطقه در زمینه موارد مصرف، نحوه استفاده و قسمت های مورد استفاده گیاهان دارویی جمع آوری شد.نتایج و بحث: در این منطقه 65 گیاه دارویی به صورت رایج مصرف می شود که اکثر آنها برای برطرف کردن درد به کار می روند، اگر چه تعداد گیاهان دارویی منطقه بیشتر می باشد اما افراد محلی در مورد کاربرد بسیاری از آنها اطلاعاتی ندارند و از آنها مصرف نمی کنند.توصیه کاربردی/صنعتی: با توجه به ارزش دارویی گیاهان منطقه و با عنایت به خشکسالی های اخیر که موجب تشدید چرای دام و برداشت گیاهان دارویی شده است، به نظر می رسد با اتخاذ روش ها و سیاست های حفاظتی مناسبی بتوان از بروز این مسئله جلوگیری نمود.
ابوعلی سینا، ش. 1370. قانون در طب. انتشارات سروش. ایران، تهران.
آریاوند، ا. 1380. معرفی گیاهان آوندی دارویی، معطر، مرتعی و نادر مناطق حفاظت شده کلاه قاضی، قمشلو و موته (استان اصفهان). مجله پژوهش و سازندگی، 14: 17-25.
اسدی، م.، خاتم ساز، م.، معصومی، ع و بابا خانلو، پ. 1381- 1367. فلور ایران. شماره های 58-1، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. ایران، تهران.
افشار (سیستانی)، ا. 1370. پزشکی سنتی مردم ایران. انتشارات روزنه. ایران، تهران. 939 صفحه.
پریشانی، م. ر. 1381. شناسائی فلور و اجتماعات گیاهی منطقه ونک سمیرم (استان اصفهان). به راهنمایی رحیمی نژاد، م. ر. پایان نامه کارشناسی ارشد زیست شناسی. دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان.
جعفرنیا، س.، خسروشاهی، س. و قاسمی، م. 1388. راهنمای جامع و مصور خواص و کاربرد گیاهان دارویی. انتشارات مجتمع آموزش کشاورزی سبز ایران. ایران، مشهد. 179 صفحه.
خواجه الدین، س. ج.، یگانه، ح. و دانشمند پارسا، ر. 1386. توسعه پایگاه داده برای مناطق عباس آباد، تنگلها و کرکس، جلد 2(بخش: پوشش گیاهی و مرتع). انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست استان اصفهان. ایران، اصفهان.
زرگری، ع. 1373-1368. گیاهان دارویی. چاپ پنجم. انتشارات دانشگاه تهران. ایران، تهران. جلد 1 تا 5.
سجادی، ا.، بتولی، ح.، قنبری، ع. 1390. جمع آوری و بررسی مصارف سنتی منتخبی از گیاهان شهرستان کاشان. مجله طب سنتی اسلام و ایران. 2: 36-29.
قهرمان، ا. 1380-1357. فلور رنگی ایران، جلد 25-1. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. ایران، تهران.
کریمیان، ع. ا. 1384. گیاهان دارویی، معطر، مرتعی و نادر مناطق حفاظت شده کالمند بهادران و کوه بافق استان یزد. مجله محیط شناسی، 37: 77- 88.
ماه وان، ا. 1381. فرهنگ گیاهان ایران. دفتر جغرافیایی و انتشارات ماهوان. ایران، مشهد.
مبین، ص. 1376-1354. رستنی های ایران (فلور گیاهان آوندی).. انتشارات دانشگاه تهران. ایران، تهران. جلد 1 تا 4
مظفریان، و. 1375. فرهنگ نام های گیاهان ایران (لاتینی، انگلیسی و فارسی). انتشارات فرهنگ معاصر. ایران، تهران.
معصومی، ع. 1372-1365. اطلس گون های ایران. انتشارات تحقیقات جنگلها و مراتع. ایران، تهران. جلد 1 و 2.
معصومی، ع. 1379-1365. گون های ایران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع. ایران، تهران. جلد 1 تا 4.
میر حیدر، ح. 1373. معارف گیاهی(کاربرد گیاهان در پیشگیری و درمان بیماریها). نشر فرهنگ اسلامی. ایران، تهران، جلد 1تا 7.
Abbasi, A. M., Khan, M. A., Ahmed, M. and Zafar, M. 2010. Herbal medicines used to various ailments by the inhabitants of Abbottabad district, North West Frontier Province, Pakistan. Indian Journal of Traditional Knowledge, 9(1): 175-183.
Davis, P. H. 1965-1988. Flora of Turkey and the East Aegean Island. Edinburgh University Press, Edinburgh. Vol. 1-10.
Hayat, M. Q., Khan, M. A., Ahmad, M., Shaheen, N., Yasmin, Gh. and Akhtar, S. 2008. Ethnotaxonomical approach in the identification of useful medicinal flora of Tehsil Pindigheb (District attock) Pakistan. Ethnobotany Res. Appli, 6: 35-62
Ghasemi Pirbalouti, A. 2009. Medicinal plants used in Chaharmahal and Bakhtyari districts, Iran. Herba Polonica., 55: 69-75.
Ghasemi Pirbalouti, A., Momeni, M. and Bahmani, M. 2013. Ethnobotanical study of medicinal plants used by Kurd tribe in dehloran and abdanan districts, ilam province, Iran. African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines, 10: 368-385.
Ghorbani, A. 2005. Studies on pharmaceutical ethnobotany in the region of Turkmen Sahra, north of Iran . Journal of Ethnopharmacology., 102: 58- 68.
Parsa, A. 1943-1950. Flora de I, Iran. Publication ministre de I, education: museum d Histoirep Nuturelle de - Tehran.
Rashid, A and Arshad, M. 2002. Medicinal plant diversity, threat imposition and interaction of a mountain people community. In Proceeding of Workshop on Curriculum Development in Applied Ethnobotany. Published by the Ethnobotany Project, WWF Pakistan, 34-D/2, Sahibzada Abdul Qayuum Road Peshawar, Pakistan. pp 84-90.
Raunkaier, C. 1934. The life forms of plants and statistical plant geography. Clarendon Press, Oxford, 632 p.
Rechinger K. H. Flora Iranica. Vol. 1-180, Akademische Druch. V. Verlagsantat, Graz, Austria. 1963-1988; 9368 p.
Sharififar, F., Koohpayeh, A., Mehdi Motaghi, M., Amirkhosravi, A., Puormohseni Nasab, E. and Khodashenas, M. 2012. Study the ethnobotany of medicinal plants in Sirjan, Kerman province, Iran. Journal of Herbal Drugs (JHD), 1(3), 19-28.
Townsend, C. C., Guest, E. and Al-Rawi, A. 1966-1985. Flora of Iraq. Ministry of Agriculture and Agrarian Reform, Baghdad. Vol 1-9.
Tutin, T. G. and Heywood, V. H. 1964-1980. Flora Europaea. Cambridge University Press, Cambridge. Vol 1-5.
