ارزیابی کمی و کیفی اسانس اکسشن‌های مختلف آویشن قره باغی(Thymus fedtschenkoi Ronniger) در شرایط زراعی (یزد)

Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)

عباس زارع زاده ¹ (عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، ایران)
مهدی میرزا ² (عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور)
ابراهیم شریفی عاشورآبادی ³ (عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور)
علی میرحسینی ⁴ (عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، ایران)
محمدرضا عرب‌زاده ⁵ (کارشناس پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش و منابع طبیعی استان یزد، ایران)

Received: 2015-03-30 Accepted : 2015-08-01 Published : 2016-10-01

Keywords: اسانس, تیمول, کارواکرول, یزد, آویشن قره باغی,

Abstract :

مقدمه و   هدف: آویشن گیاهی است بوته‌ای، دایمی و معطر که در بعضی از   مناطق ایران به صورت خودرو رویش دارد. این تحقیق به منظور تعیین و معرفی اکسشن‌های   برتر آویشن قره باغی(Thymus fedtschenkoi) کشت شده از لحاظ کمیت و کیفیت اسانس اجرا شد. روش   تحقیق: این تحقیق در   ایستگاه تحقیقات گیاهان دارویی استان یزد با مختصات طول جغرافیایی 49 31 ، 53   شمالی و عرض 54 15 27 شرقی به ارتفاع 1209 متر از سطح دریا در منطقه گردفرامرز   شهر شاهدیه یزد به اجرا در آمد. بذور 5   اکسشن آویشن قره باغی جمع آوری شده از استان‌های آذربایجان غربی، سمنان و   زنجان در سال 1389 در جی‌فی‌پات کشت گردید. در سال دوم از   سرشاخه‌های گیاه هنگام 50 درصد گلدهی برداشت شده و پس از خشک کردن در سایه به   روش تقطیر با آب اسانس‌گیری انجام شد. پس از تعیین راندمان اسانس نسبت به  وزن خشک، بوسیله کروماتوگرافی گازی و   کرومانوگرافی گازی متصل به طیف سنجی جرمی تجزیه و شناسایی اسانس‌ها صورت گرفت. نتایج و   بحث: از نظر بازده اسانس بیشترین درصد اسانس در زمان   گلدهی گیاه مربوط به اکسشن‌TF3 با منشاء استان سمنان (2/4%) و کمترین میزان آن مربوط به اکسشن TF5 با منشاء استان آذربایجان‌غربی (8/0%)   بود. بیشترین میزان تولید اسانس در هکتار مریوط به اکسشنTF3 با (kg/ha8/32) و کمترین میزان به اکسشنTF5 با kg/ha)3) تعلق داشت. حداکثر میزان ترکیبات عمده اسانس تیمول،   پارا-سیمن، کارواکرول،  بورنئول،   ترپینئول، گاما-ترپینن،  1و8  سینئول، ای- کاریوفیلن و لینالول به ترتیب   مربوط به اکسشن‌های TF1(1/70%)، TF5(2/20%)، TF4(1/18%)، )TF44/10%)، TF3(5/4%)، TF5(1/4%)، )TF46/3%)، TF33/3%)، TF5  (1/3%) بود. با در نظر   گرفتن بازده اسانس، میزان تولید و ترکیب متشکله اسانس اکسشن TF3با منشاء استان آذربایجان غربی با 2/4 درصد اسانس و   میزان تولید 8/32 کیلوگرم اسانس در هر هکتار و 33/66 درصد تیمول به عنوان اکسشن   برتر در بین اکسشن‌های کشت شده معرفی می‌گردد.  توصیه کاربردی/ صنعتی: با توجه به اینکه اکسشن TF3 دارای عملکرد، بازده اسانس و درصد تیمول بالا می‌باشد جهت کشت و ترویج در مناطق آب و هوایی مشابه توصیه می‌گردد.

References:

Abousaber, M., Hadjakhoondi, A. and Shafiee, A. 2002. Composition of the essential oil of Thymus pubescensBoiss.et Kotschy ex Celak and Thymus fedtschenkoiRoniger from Iran. Journal of Essential Oil Reserch, 14 (3):154-155.

Adams, R.P. 1989. Identification of essential oil by ion Trap mass spectroscopy. New York: Academic press McLaffety, F.W. and Staufer, D.B. 1989. The Wiley NBS Registry of Mas Spectral data. New York: John Wiley 302P.

Davis, N.W. 1990. Gas chromatographic retention indices of monoteroense and sesquiterpenes on methyl silicone and carbowasx 2oM phaseses. Journal chromatography, 503:1-24.

Farag, R.S., Badei, A.Z.M. and Elbaroty, G.S.A. 1989. Influence of Thyme and clove essential oil on cotton seed oil oxidation. Journal of the American oil chemists, 6(6): 800-804.

Haan, A.B.D. 1991. Supercritical fluid.Extraction of liquid Hydrocarbon mixtures, P.H.D thesis. Delft University of technolog, faculty of chemical technology and material science. 148 pp.

Jamzad, Z. 2009. Savory Thymus and Satureja species of Iran, publication of Research Institute of Forests and Rangelands, 171pp.

Janssen, A.M., Scheffer, J.J.C and Svendsen, A.B. 1987. Antimicrobial activity of essential oils A, 1976-1986. Literature review.Plant media, 53(5): 395-397.

Khorshidi, J. and Rustaiee, A.R. 2011. Comparison of essential oil components of Thymus daenensisand and Thymusfedtschenkoi in flowering stage.journal Elixir Bio –Diversity, 33: 2273-2275.

Mirza, M. and Sefidkon, F. 2000. Comparative study of the essential oil from Thymus fedtschenkoi on DB-1 and DB-5 column by GC/MC. PajouheshVaSazandeghi, 40,41,42: 68-71.

Omidbaigi, R. 2004. Processing plants, Volume III.publisher of Astan Quds Razavi, Tehran, 424 pp.

Shibamoto, T. 1987. Retention indices in essential oil analysis incapillary Gas chromatography in essential oils analysis. Edits. P. Sandra and C. Bicchi, P. 259 – 274 Dr. Alferd Huethig Verlag, New York.

Stahl– Biskup, E. and Saez, F. 2002. Thyme: The genus Thymus. CRC Preess, New York, 354 pp.

Thompson, J.D. 2002. Population structure and the spatial dynamics of genetic polymorphism in thyme.The Genus Thymus, 76– 122.

ZareZadeh,A., Babakhanloo, P., Mirhosseini, A. and Shams Zadeh, M.2005.Final report of project of Collection of medicinal plants.Natural Resources and Agricaltural Research Center of Yazd Province, 253 pp.

Zargary, A. 1993. Medicinal Plants, Vol.II. Amir Kabir Publications, 976pp.

Zeinal, C. 2003. Peppermint study of morphological, phytochemical and cytogenetic.Breeding, PhD Thesis, Faculity of Agriculture, Isfahan University.