تعیین مقدار آلکالوییدهای مختلف گونه Papaver bracteatum Lindl. جمع آوری شده از نقاط مختلف ایران به روش HPLC
Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)زهره کدخدا 1 , سجاد صداقت 2 , شمس علی رضازاده 3 , حسن علی نقدی بادی 4 , رحیم تقی زاد فرید 5 , فرهاد حریری اکبری 6
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، تهران، ایران؛
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، تهران، ایران؛
3 - پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی،کرج، ایران؛
4 - پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی،کرج، ایران؛
5 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، تهران، ایران؛
6 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران؛
Keywords: آلکالویید, خشخاش ایرانی, کدئین, تبائین,
Abstract :
مقدمه و هدف: گیاه خشخاش ایرانی (Papaver bracteatum Lindl.) از خانواده پاپاوراسه و یکی از گیاهان دارویی مهم می باشد که شامل ایزوکینولین آلکالوییدها است. ایزوکینولین آلکالوییدها یک گروه مشخص از متابولیتهای ثانویه تیرهپاپاوراسه هستند. از جمله آلکالوییدهای گیاه خشخاش ایرانی کدیین و تبایین می باشد که به صورت وسیعی به سبب خواص دارویی مورد استفاده قرار می گیرند. بنابراین تعیین مقدار این آلکالوییدها در گیاهان مناطق مختلف ایران ضروری است. به منظور تعیین بهترین رویشگاه طبیعی گونه مذکور که بیشترین غلظت کدیین و تبایین را تولید نماید، نمونه گیاه از نقاط مختلف رویشگاهی آن جمع آوری گردید. روش تحقیق: با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا (HPLC) منحنی استاندارد با حضور دو آلکالویید فوق (کدیین و تبائین) ترسیم گردید و استخراج آلکالوییدی از نمونه ها انجام و توسط دستگاه HPLC تعیین مقدار گردید.نتایج و بحث: مقدار درصد کدیین در کپسول خشک در منطقه زنجان، پلور، جاده چالوس، سیاه بیشه و مازندران به ترتیب 002/0 ،001/0، 003/0، 004/0 و 004/0 و مقدار درصد تبایین به ترتیب 06/0 ، 31/0، 34/0، 61/0 و 3/3 بهدست آمد. غلظت نقاط مختلف برای کدیین از 001/0 تا 004/0 و برای تبایین از 06/0 تا 3/3 درصد متغیر بود. گیاه جمع آوری شده در منطقه زنجان بالاترین درصد کدیین و تبایین را داراست (34/3 درصد).توصیه کاربردی/صنعتی:کپسول جمعیت های خشخاش متعلق به منطقه زنجان ایران دارای مقادیر بیشتری تبایین و کدیین می باشد که دارای کاربردهای دارویی فراوانی هستند؛ بنابراین جمعیت جمع آوری شده از زنجان با هدف استخراج کدیین و تبایین مورد مصرف صنایع دارویی توصیه می شود.
غفارزادگان، ر.، خدیوپارسی، پ.، خلیقی سیگارودی، ف.، پیرعلی همدانی، م.، کدخدا، ز.، رضازاده، ش.ع. 1389. بهینه سازی روش استخراج ماده اولیه دارویی هیوسین از گیاه بذرالبنج. فصلنامه گیاهان دارویی، 9: 87-95.
قاسمی، ع. 1388. گیاهان دارویی و معطر (شناخت واثرات آنها). انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی. 560 صفحه.
Sharghi, N. and Lalezari, I. 1967. Papaver bracteatum lindl. a highly rich source of thebaine. Nature, 213: 1244.
Meshulam, H. and Lavie, D. 1980. The Alkaloidal Constituents of Papaver bracteatum Arya E. Phytochemistry, 19: 2633-2635.
Kuppers, F., Salemink, C., Bastart, M. and Paris, M. 1976. Alkaloids of Papaver bracteatum presence of codeine neopine and alpinine. Phytochemistry, 15: 444 - 445.
Lalezari, I., Nasseri, P. and Asgharian, R. 1974. Papaver bracteatum Lindl. population AryaII. Journal Parmaceutical Scince, 63: 1331.
Rostam, H., Maghssodi, A. and Fawzi, B. 1976. Direct spectrophotometer determination of thebainein arya II population capsule of Papaver bracteatum lindl. Journal of Pharmaceutical Sciences, 67: 32-34.
Schulz, H., Baranska, M., Quilitzsch, R. and Schütze, W. 2004. Determination of alkaloids in capsules, milk and ethanolic extracts of poppy (Papaver somniferum L.) by ATR-FT-IR and FT-Raman spectroscopy. Analyst, 129: 917-920.
Milo, J., Levy, A., Palevitch, D. and ladizinsky, G. 1988. High - performance liquid chromatographic analysis of the alkaloid spectrum i the roots and capsules of the species and hybrids of papaver section oxytona Journal of Chromatography A, 452: 563-570.
