مطالعه فلور منطقه قیصری استان چهارمحال و بختیاری با 179 گونه گیاه دارویی
Subject Areas : Journal of Medicinal Herbs, "J. Med Herb" (Formerly known as Journal of Herbal Drugs or J. Herb Drug)حمزه علی شیرمردی 1 , اصغر شاهرخی 2 , حسین محمدی نجف آبادی 3 , محمود طالبی 4
1 - کارشناسان ارشد پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، شهرکرد، ایران؛
2 - کارشناس ارشد سیستماتیک گیاهی، آموزش و پرورش استان چهارمحال و بختیاری، شهرکرد، ایران؛
3 - کارشناسان ارشد پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، شهرکرد، ایران؛
4 - عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، شهرکرد، ایران؛
Keywords: گیاهان دارویی, فرم رویشی, انقراض, قیصری, فلوریستیک,
Abstract :
مقدمه و هدف: منطقه قیصری بین طول جغرافیایی 432214 تا 447583 طول شرقی و عرض جغرافیایی 3556990 تا 3567733 عرض شمالی در واحد متریک zoon39 قرار دارد. وسعت کل محدوده 2/9816 هکتار می باشد. مطالعه حاضر به منظور شناخت گونه های گیاهی دارویی منطقه و تعیین اولویت بندی آنها از جنبه در خطر انقراض بودن و معرفی منطقه به عنوان یکی از کلیدی ترین مناطق از نظر اولویت حفاظتی انجام شد.روش بررسی: برای بررسی پوشش گیاهی با گذر از کلیه راههای قابل عبور و صعود به ارتفاعات و انجام گشت های متعدد در محدوده منطقه، در فصل رویش (اردیبهشت تا مهر) در سال 1388 نمونه های گیاهی جمع آوری، پرس و با استفاده از فلورها و کتب مرجع و متخصصان علم گیاهشناسی، نام علمی آنها تعیین شد. در این تحقیق برای بررسی گونه های دارویی منطقه از اطلاعات اهالی منطقه و منابع موجود در زمینه گیاهان دارویی، برای تعیین گونه های نادر و در حال انقراض منطقه از معیارهای استاندارد استفاده شده است.نتایج و بحث: به طور کلی در منطقه مورد مطالعه تعداد 65 خانواده با 301 جنس و 487 گونه وجود دارد. از بین 487 گونه ذکر شده در منطقه حدود 179 گونه آن (یعنی حدود 76/36% گونه ها) دارویی هستند. نام این گونه ها در منابع و متون معتبر گیاهان دارویی کشور به ثبت رسیده و یا این که به طور سنتی اهالی منطقه و یا استان، آنها را جهت مصارف گوناگون دارویی و موارد مشابه به کار می گیرند. 86 گونه در خطر انقراض در این منطقه شناسایی شد که همه آنها متعلق به ایران- تورانی میباشد. از 86 گونه فوق، 67 گونه در طبقه کمتر در خطر، 3 گونه در طبقه آسیب پذیر، 2 گونه در طبقه در معرض خطر و 14 گونه اطلاعات در باره آنها ناکافی است. از 86 گونه در خطر انقراض، 33 گونه آن به نوعی دارویی می باشند که از این 33 عدد، 25 گونه آن متعلق به گونه های با خطر کمتر، پنج گونه آن متعلق به گونه های با کمبود اطلاعات، یک گونه آن از گونه های آسیب پذیر و دو گونه آن متعلق به گونه های در معرض خطر می باشد.توصیه کاربردی/صنعتی: با توجه به تنوع زیاد منطقه و همچنین حضور گونه های در خطر انقراض و دارویی، مدیریت صحیح منطقه خصوصاً مدیریت چرای دام امری ضروری به نظر رسیده و منطقه مورد نظر می‌بایستی در اولویت حفاظت دستگاههای مسئول قرار گیرد.
اسدی، م. 74-1367. فلور ایران. جلد 13-1. انتشارات موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران، ایران.
امیرنیا، ل و شاکری، ا. 1381. آنالیز، ارزیابی و توصیف پوشش گیاهی مراتع میانبند در دامغان، پروژه کارشناسی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ، 87 صفحه.
زرگری، ع. 1370-1368. گیاهان دارویی. جلد 5-1. انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ایران.
شاهرخی، ا. 1384. بررسی فلوریستیک کوه کلار واقع در استان چهارمحال و بختیاری، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ارومیه.
قهرمان، ا. عطار، ف. 1377. تنوع زیستی گونه های گیاهی ایران. انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ایران.
قهرمان، ا. 82-1357. فلور رنگی ایران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ایران.
مبین، ص. 1373-1354. گیاهان ایران (فلور گیاهان آوندی). جلد 4-1. انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ایران.
مظفریان، و.1377. فرهنگ نامهای گیاهان ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، ایران.
معصومی، ع.ا. 1384-1365. گون های ایران. جلد 5-1. موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ایران.
یوسفی، م. 1375. بررسی فلور و پوشش گیاهی منطقه قامیشلو، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم گیاهی، دانشگاه شهید بهشتی تهران، 87 صفحه.
Chellaiah, M., Ayyanar, M., Raja, N. and Ignacimuthu, S. 2006. Medicinal plants used by traditional healers in Kancheepuram District of Tamil Nadu, India. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine, 2: 43-57.
Clive, A.S. 1989. Plant Taxonomy and Biosystematics. LTd Publication. Second Ed. pp. 375.
Davis, D.S.C. 1978. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol: 6. University of Edinburgh, pp. 384.
Davis, P.H. (ed.). 1965-1988. Flora of Turkey. Vol. 1-10. Edinburgh University Press, Edinburgh.
Ferrari, C., Bona Feede, F. and Alessandrini, A. 1993. Rare Plants of the Emilia-Romagna Region (Northern Italia): A Data Bank and computer mapped Atlas for conservation Purpose. Biological Conservation, 64: 11-188.
Fielder, P.L. and Ahouse, J.J. 1992. Hierarchies of Cause: toward an understanding of rarity in vascular plant species. In: Fielder, P.L., and Jain, S.K. (Eds.) Conservation Biology, The theory and practice of Nature Conservation, Preservation and Management. Champman and Hall. New York, pp. 474.
Ghorbani, A. 2005. Studies on pharmaceutical ethnobotany in the region of Turkmen Sahra, north of Iran (Part 1): General results. Journal of Ethnopharmacology, 102: 58-68.
Grime, P.P. 1985. The C-S-R model of primary plant strategies-origins, implications and tests. In Gottlieb, L.D., and Jain, S.K. (Eds.). Plant Evolutionary Biology. Chapman and Hall Press, London. pp. 355.
Hebbar, S.S., Harsha, V.H., Shripathi, V. and Hegde, G.R. 2004. Ethnomedicine of Dharwad district in Karnataka, India-plants used in oral health care. Journal of Ethnopharmacology, 94: 261-266.
IUCN. 1981. How to use the IUCN Red Data Book Categories. Threatened Plants Committee Secretariat. IUCN, Kew, pp. 826.
Jalili, A. and Jamzad, Z. 1999. Red data book of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands Pub. Tehran, Iran, pp. 748.
Kerguelen, M. 1993. Index synonymique la Flore de France. Collection "Patrimoines Naturels". Vol: 8. S. FF., Mus. Nation. Hist. Nat. Paris, pp456. (In Persian).
Leonard, J. 1981-1992. Contribution á létude de la flore et de la vegetation des deserts de Íran. Fasc. 1-10. Jard, Botanique National de la Belgique, pp: 205-217.
Lust, J. 1994. The Herb book. Bantam Books. New York, pp. 343.
Parsa, A. 1948-60. Flore of Iran. 8 vol., Ministere de I Education, Tehran.
Rabinowitz, D. 1981. Seven forms of rarity, In: Synge, H. (Ed.). The Biological aspects of rare plant conservation. John Wiley and Sons, New York, pp: 205-217.
Rechinger, K.H. 1963-92. Flora Iranica. Vol. 1-172. Akademische Druck-u verlagsanstlt, Graz, Austria.
Rechinger, K.H. 1977. Plants of the touran protected Area (Iran). Iran. Journal of Botany, 1: 155-180.
Stace, Clive, A. 1989. Plant Taxonomy and Biosystematics. LTD Publication. Second Ed. pp. 387.
Takhtajan, A. 1986. Floristic regions of the world. University of California Press, pp. 552
