احادیث پیامبر اسلام(ص) یکی از منابع گرانبها و ارزشمند در بیان مبانی دین و تفسیر حقیقی آن است. در این میان، احادیثی که در بیان فضیلت و جایگاه اهلبیت(ع) صادرشده، از ارزش و جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و لازم است با تأمل بیشتری موردمطالعه و تحقیق و بررسی قرار گیرند. بخش چکیده کامل
احادیث پیامبر اسلام(ص) یکی از منابع گرانبها و ارزشمند در بیان مبانی دین و تفسیر حقیقی آن است. در این میان، احادیثی که در بیان فضیلت و جایگاه اهلبیت(ع) صادرشده، از ارزش و جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و لازم است با تأمل بیشتری موردمطالعه و تحقیق و بررسی قرار گیرند. بخش عمدهای از این احادیث در کتاب کفایةالاثر فی النصوص علی الائمة الاثنی عشر(ع) تألیف خزاز رازی جمعآوریشده که به دلایلی در طول تاریخ مغفول واقعشده و حتی برخی، احادیث آن را تضعیف کردهاند. در این مقاله تلاش شده بهمنظور اعتبارسنجی متنی و محتوایی احادیث این کتاب، با استفاده از روش تحلیل مضمون به استخراج مضامین و مقوله های کلیدی احادیث این کتاب پرداخته و ضمن استخراج شبکه مضامین آنها، مؤیدات معتبری از منابع حدیثی شیعه و اهل سنت ارائه نماییم. نتایج تحقیق بیانگر استخراج 575 مضمون پایه از 125 حدیث نقلشده در این کتاب است که مجموعه آنها را میتوان در پنج دسته مضامین سازمان دهنده و دو مضمون فراگیر تبیین جایگاه کلی اهلبیت(ع) و معرفی ائمه شاخص دستهبندی نمود. در بخش اول، نام و تعداد و ویژگیهای کلی اهلبیت(ع) معرفیشده و در بخش دوم بهصورت ویژه برخی از خصوصیات و ویژگیهای ائمه شاخص مانند: امام علی(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام مهدی(ع) و بهصورت خاص حضرت زهرا(س) معرفیشده است که به دلیل محدودیت حجم مقاله، تنها بخشی از آنها گزارش میشود.
پرونده مقاله
با ابداع نظریۀ تصریف، برخی تلاش کردهاند که تاریخ جمع قرآن را با این نظریه پیوند دهند. بر اساس نظریۀ تصریف، پیامبر اکرم(ص) عموم صحابه را به دخل و تصرف در مفردات و ترکیبات آیات قرآن کریم تشویق و تحسین میکرد و خود نیز به تصریف آیات اقدام میکرد. ادعای ارتباط این نظریه با چکیده کامل
با ابداع نظریۀ تصریف، برخی تلاش کردهاند که تاریخ جمع قرآن را با این نظریه پیوند دهند. بر اساس نظریۀ تصریف، پیامبر اکرم(ص) عموم صحابه را به دخل و تصرف در مفردات و ترکیبات آیات قرآن کریم تشویق و تحسین میکرد و خود نیز به تصریف آیات اقدام میکرد. ادعای ارتباط این نظریه با تاریخ جمع قرآن نیز اینگونه مطرح شده است که عملکرد پیامبر(ص) در گسترش تصریفات صحابه، موجب پدید آمدن اختلافات در قرآنی پنداشتن برخی تصریفات شد که پس از رحلت پیامبر(ص)، خلیفۀ دوم پیشنهاد گردآوری قرائات تصریفی پیامبر(ص) را به ابوبکر میدهد و از دسترسی مردم به آن قرائات تصریفی جلوگیری میکند و سپس عثمان همۀ قرائات تصریفی را از بین میبرد تا متن قرآن به صورت یکسان باقی بماند. پژوهش حاضر با هدف جلوگیری از رواج نظریات باطل و بیاساس، به نقد ادعای پیوند تاریخ جمع قرآن با نظریۀ تصریف پرداخته و نشان داده است که این ادعا همانند اصل نظریۀ تصریف، بر مبانی فکری اهلسنت، روایاتی ضعیف، برداشتهای نادرست، تأویل گستردۀ روایات و گزارشهای تاریخی و ادعاهای متناقض پایهگذاری شده است.
پرونده مقاله
پیمان الست و تفاسیر مختلف از آیه میثاق یعنی ۱۷۲ سوره اعراف در بسیاری از آثار ادبی و عرفانی اثرگذار بوده است و علاوه بر ایجاد زیبایی در این آثار موجب ارائه نظرات و دیدگاههای تأویلی از آیه میثاق شده است. این پژوهش به شیوه تحلیلی به بررسی تاریخی تفسیر آیه میثاق از صدر اسل چکیده کامل
پیمان الست و تفاسیر مختلف از آیه میثاق یعنی ۱۷۲ سوره اعراف در بسیاری از آثار ادبی و عرفانی اثرگذار بوده است و علاوه بر ایجاد زیبایی در این آثار موجب ارائه نظرات و دیدگاههای تأویلی از آیه میثاق شده است. این پژوهش به شیوه تحلیلی به بررسی تاریخی تفسیر آیه میثاق از صدر اسلام تا سید حیدر آملی میپردازد. یافتهها نشان میدهد تا قبل از ابن عربی تفسیر میثاق حول عهد با انسان قبل از تولد و یا خاص بنیاسرائیل است که بیشتر تحت تأثیر دانش زمانه است. با ظهور محیالدین ابن عربی مفاهیم عرفانی در تفسیر آیه میثاق اوج میگیرد. ابن عربی با عنوان سرُّ القَدَر که به عقیده وی، از با ارزشترین دانشها است و آملی در قرن هشتم با تعریف خاصی که از معرفت دارد، این آیه را به عرفان و کشف و شهود پیوند میزنند. هر دو در تفسیر آیه، بر عالم استعداد و ذات فطری توحیدی بر اساس قابلیتهایشان تأکید کردهاند. نظریه فطرت همه انسانها را بر اساس یک شایستگی و شناخت فطری یکسان دانستهاند که بر آن خلق شدهاند؛ اما ابن عربی و سید حیدر آملی استعدادها و قابلیتها را متنوع دانسته، کمال هر کسی را در رسیدن به همان قابلیت و استعداد ذاتی که بر اساس آن خلق شده است، تفسیر کردهاند.
پرونده مقاله
سال هجری قمری بر اساس هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه است. در این که شروع سال قمری، از چه ماهی است دو دیدگاه مشهور وجود دارد که یکی ماه محرم و دیگری ماه ربیع الاول را ماه نخست میدانند. براساس بررسی و تحقیق انجام شده، هر دو دیدگاه با تمسک به گزارشات تاریخی در پی اثبات عق چکیده کامل
سال هجری قمری بر اساس هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه است. در این که شروع سال قمری، از چه ماهی است دو دیدگاه مشهور وجود دارد که یکی ماه محرم و دیگری ماه ربیع الاول را ماه نخست میدانند. براساس بررسی و تحقیق انجام شده، هر دو دیدگاه با تمسک به گزارشات تاریخی در پی اثبات عقیده خود هستند. اما به نظر میرسد، بحث تاریخی به خاطر گزارشات متناقض و اشکالاتی که در هر دو دیدگاه وجود دارد، نمیتواند در تعیین اولین ماه قمری مفیدِ یقین و حتی اطمینان باشد. در این نوشتار با رویکرد توصیفی تحلیلی، با نگاهی نو به مسأله و تکیه بر فرهنگ اسلامی مبتنی بر قرآن و روایات و نیز ارائه دلایل متفاوت همچون امضاءِ تقویمِ اقوام عرب از سوی پیامبر(ص) و قاعده لطف، اثبات شده است که واضع تاریخ هجری، نبی اکرم(ص) بوده و محرم را به عنوان اولین ماهِ تاریخ هجری امضا کردهاند.
پرونده مقاله
در کتب علوم قرآنی شاهد مطالب متعدد و گاه متناقضی درباره نقش حَجّاج در رسمیتیافتن متن کنونی قرآن کریم هستیم. شخصیت حجاج و بهویژه روایت سجستانی از تغییرات یازدهگانه او بهانهای برای تشکیک در اصالت تاریخی قرآن شدهاست. در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی ب چکیده کامل
در کتب علوم قرآنی شاهد مطالب متعدد و گاه متناقضی درباره نقش حَجّاج در رسمیتیافتن متن کنونی قرآن کریم هستیم. شخصیت حجاج و بهویژه روایت سجستانی از تغییرات یازدهگانه او بهانهای برای تشکیک در اصالت تاریخی قرآن شدهاست. در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی بهسراغ منابع علوم قرآنی، بهویژه تاریخ قرآن، رفته و ضمن گردآوری اقوال مختلف علمای مسلمان و مستشرقین و نقد آنها، بهتحلیل تاریخی این موضوع پرداختهایمکه حجاج چه کاری را در رابطه با قرآن انجام داد و انگیزه او از این کار چه بود؟ مطابق این تحقیق، روایت سجستانی با ارائه توضیحاتی قابل پذیرش است و منافاتی با وثاقت تاریخی قرآن ندارد. کار اصلی حجاج ترویج مصحف عثمانی و تکمیل پروژه توحید مصاحف و از بینبردن قرائات شاذ بهویژه قرائات ابنمسعود بودهاست؛ هدفیکه حجاج نیز همانند عثمان در تحقق کامل آن ناکام ماند. انگیزه او نیز حب عثمان و بغض قاریان و موالی بهخاطر حضور در جنگ ابناشعث بود؛ جنگیکه میرفت نه تنها تومار حجاج و بنیامیه بلکه خلافت اسلامی را برای همیشه درهم بپیچد.
پرونده مقاله
دربارۀ چگونگی دعوت پیامبر اکرم (ص) در سه سال نخست بعثت، اختلاف شده است. دیدگاه رایج آن است که پیامبر اکرم (ص) در سه سال نخست رسالت، مردم را مخفیانه به اسلام دعوت میکرد. از سوی دیگر، شماری از محققان، این دیدگاه را نمیپذیرند و بر این باورند که دعوت اسلامی از همان ابتدای چکیده کامل
دربارۀ چگونگی دعوت پیامبر اکرم (ص) در سه سال نخست بعثت، اختلاف شده است. دیدگاه رایج آن است که پیامبر اکرم (ص) در سه سال نخست رسالت، مردم را مخفیانه به اسلام دعوت میکرد. از سوی دیگر، شماری از محققان، این دیدگاه را نمیپذیرند و بر این باورند که دعوت اسلامی از همان ابتدای بعثت، به صورت علنی انجام گرفته است. در میان این اختلافها، تاریخگذاری و بررسی سورههای آغازین دورۀ مکی به روش توصیفی - تحلیلی در کنار توجه به نقلهای معتبر تاریخی و روایات تفسیری بسیار راهگشاست و نشان از آن دارد که اصل دعوت پیامبر اکرم (ص) مخفیانه نبوده است. لحن صریح و قاطعانۀ سورههای نخستین قرآن در برخورد با مشرکان و دستور اکید به پیامبر اکرم (ص) جهت مقابلۀ جسورانه با معاندان، علنی بودن دعوت پیامبر اکرم (ص) در آن دوران را تأیید میکنند. استخفای مطرحشده در روایات، مربوط به موقعیتهای خاص برخی از اصحاب پیامبر اکرم (ص) است که با توجه به نداشتن پشتوانۀ اجتماعی مناسب، قادر به علنی کردن اسلام خویش نبودند و جهت جلوگیری از کشمکشها و آسیبهای احتمالی، ایمان خود را تا زمان بهبود شرایط پنهان میداشتند.
پرونده مقاله
اباحهگری یک روحیه یا طرز تفکراست که به مقتضای آن، انسان به خود اجازه می دهـد که نسـبت به حـدود و ضوابط شـرعی بیاعتنا شـده و مرزهای حلال وحرام را زیرپـا گـذارد. لـذا به گروه هـایی که برخی از اعمـال خلاف شـرع را مبـاح پنداشـته و آنرا مرتکب شوند اباحیه گفته می شود. باتوج چکیده کامل
اباحهگری یک روحیه یا طرز تفکراست که به مقتضای آن، انسان به خود اجازه می دهـد که نسـبت به حـدود و ضوابط شـرعی بیاعتنا شـده و مرزهای حلال وحرام را زیرپـا گـذارد. لـذا به گروه هـایی که برخی از اعمـال خلاف شـرع را مبـاح پنداشـته و آنرا مرتکب شوند اباحیه گفته می شود. باتوجه به ریشه ها و جریان شناسی اباحیگری در میان فرق اسلامی، به روش توصیفی-تحلیلی محرزگردید مهمترین ریشه های اباحیگری اعتقاد و باور آنها درمقابل عقیده استوار و صحیح توحید است و از علتهای پیدایش اباحیگری، میتوان بیاعتقادی کافر یا سهل انگاری دیندار را نام برد. رواج عقاید افراطی و غلوآمیز از سوی دشمنان یک مذهب و برداشت نادرست ازحقایق دین، از جمله زمینه های شکل گیری این تفکر می باشد. آثار این تفکر بدعت آمیز را می توان، وارونه جلوه دادن سیمای مذهب تشیع، جعل و وضع برخی از احادیث دروغین، و متهم شدن بسیاری از راویان به غلو، سست عنصری و بی اعتنایی به واجبات و دستورات الهی و نیز بی باکی در نافرمانی از اوامر و نواهی الهی، نام برد.
پرونده مقاله