پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی: 5 (10)

دسترسی آزاد مقاله

1 - زمان در کُنش روایت داستانى هزارویک شب پژوهشى ساختارمحور
على افضلى

یکى از مسائل مهمى که در نظریه ساختارگرایى بدان پرداخته شده، رابطه میان زمان و روایت و چگونگى تبلور زمان در روایت است. یکى از راه هایى که باعث ملموس و عینى شدن این امر انتزاعى مى شود، کنش روایت است. به طور کلى بر مبناى تحلیل ساختارگرایان، به ویژه بارت و ژرار ژنت، زمان یک چکیده کامل

یکى از مسائل مهمى که در نظریه ساختارگرایى بدان پرداخته شده، رابطه میان زمان و روایت و چگونگى تبلور زمان در روایت است. یکى از راه هایى که باعث ملموس و عینى شدن این امر انتزاعى مى شود، کنش روایت است. به طور کلى بر مبناى تحلیل ساختارگرایان، به ویژه بارت و ژرار ژنت، زمان یکى از مؤلفه هاى اصلى پیشبرد هر روایت است که به همراه علیّت، خط داستان را به پیش مى برد. در این مقاله انواع مختلف زمان در داستان هاى هزارویک شب نشان داده مى شود و علاوه بر آن، انواع روابط میان زمان روى دادن رخدادها در داستان و زمان نقل و روایت آن ها از جانب راوى توصیف شده است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - پژوهشى در تنوع واژگان شعرى
ابراهیم انارى بزچلوئى احمد امیدوار

سبک شناسى آمارى کمک شایانى به روش مندى و علمى شدن پژوهش هاى ادبى کرده است. ثروت لغوى اى که شاعر یا نویسنده در اثر خویش به کار مى گیرد از ویژگى هاى سبک و ساختار اثر ادبى است. یکى از روش هایى که براى شناخت این ثروت لغوى به کار مى رود نظریه جانسون است. این روش با بهره گیرى چکیده کامل

سبک شناسى آمارى کمک شایانى به روش مندى و علمى شدن پژوهش هاى ادبى کرده است. ثروت لغوى اى که شاعر یا نویسنده در اثر خویش به کار مى گیرد از ویژگى هاى سبک و ساختار اثر ادبى است. یکى از روش هایى که براى شناخت این ثروت لغوى به کار مى رود نظریه جانسون است. این روش با بهره گیرى از علم آمار و با رویکرد میان رشته اى در پى نزدیک شدن به صحت و دقت بیش تر است. در این جستار سعى شده است تا با بهره گیرى از شیوه کمّى "جانسون" به بررسى مسأله تنوع واژگان در سبک شعرى رهى معیرى، هوشنگ ابتهاج و فریدون مشیرى پرداخته شود. در پایان پژوهش مشخص شد که سبک شعرى رهى معیرى از تنوع واژگانى بیش ترى نسبت به دو شاعر دیگر برخوردار است. هم چنین سبک شعرى فریدون مشیرى داراى تنوع واژگانى بیش ترى نسبت به سبک شعرى هوشنگ ابتهاج است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - ادبیات داستانى و توسعه اجتماعى
کبرى مژده جویبارى عیسى چراتى

این پژوهش در پى پاسخ به این پرسش است که آیا نویسندگان معاصر در دوران ورود مدرنیته به ایران، توجهى به توسعه و گذر از سنت داشته اند؟ و اگر این گونه بوده چه مفاهیمى را مدنظر داشته اند؟ در این بین با بررسى آثارى از پنج نویسنده (دهخدا، جمال زاده، هدایت، آل احمد و دانشور) که چکیده کامل

این پژوهش در پى پاسخ به این پرسش است که آیا نویسندگان معاصر در دوران ورود مدرنیته به ایران، توجهى به توسعه و گذر از سنت داشته اند؟ و اگر این گونه بوده چه مفاهیمى را مدنظر داشته اند؟ در این بین با بررسى آثارى از پنج نویسنده (دهخدا، جمال زاده، هدایت، آل احمد و دانشور) که در بازه زمانى 1250 تا 1350 خورشیدى نوشته شده اند، در پى پاسخ به این پرسش با شیوه تحلیل محتوا پرداختیم. در نهایت با شمارش مقولات مفهومى سنتى و عناصر و پیش نیازهاى مدرنیته و توسعه، مشخص شد در تعداد دفعات استفاده از مفاهیم سنتى و مدرن، بیش ترین مقولات مطرح شده مربوط به عناصر مرتبط با توسعه فرهنگى بوده است. بر این اساس حرکت رو به تغییر در ادبیات معاصر ایران را مى توان حرکتى آگاهانه دانست. این وضع در آثار نویسندگان مورد بررسى نشان دهنده بینش و درک مسئله توسعه در ایران در بازه زمانى ذکر شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - کیمیاى عشق تحلیل غزلى از سعدى
حسین خسروى

در این مقاله غزل 374 از غزلیات سعدى (براساس نسخه فروغى) بررسى شده است. در بخش نخست، لغات و اصطلاحات شعر مورد بررسى قرار گرفته است، سپس براى شناخت همه جانبه غزل، ساختار آن از منظرهاى گوناگون تحلیل شده است. این غزل داراى ردیف است. در آن از آرایه هاى بدیعى مانند ایهام، ای چکیده کامل

در این مقاله غزل 374 از غزلیات سعدى (براساس نسخه فروغى) بررسى شده است. در بخش نخست، لغات و اصطلاحات شعر مورد بررسى قرار گرفته است، سپس براى شناخت همه جانبه غزل، ساختار آن از منظرهاى گوناگون تحلیل شده است. این غزل داراى ردیف است. در آن از آرایه هاى بدیعى مانند ایهام، ایهام تناسب، تناسب، تضاد، تناقض، لفّ و نشر، جناس، حسن تعلیل و گفتگو استفاده شده است. هر کدام از این آرایه ها علاوه بر کارکرد آشنایى زدایى و زیباشناختى، در تقویت موسیقى شعر نیز مؤثر هستند. شاعر در این غزلِ ده بیتى؛ مجموعا سه تشبیه، یک استعاره، یک مجاز و ده کنایه به کار برده است و بسامد بالاى کنایاتِ آن در مقایسه با دیگر صورت هاى خیال کاملاً مشهود است. این شعر متعلق به سبک عراقى است و از خصوصیات بازمانده سبک خراسانى، که گاه در سخن سعدى اثرى اندک از آن ها دیده مى شود، تنها تسکین متحرک وجود دارد. ابیات دستورمند هستند و با بازگردانى ساده اى به نثر تبدیل مى شوند. جمله ها اغلب در بیت و گاه در مصراع تمام مى شوند و در آن ها ترتیب اجزاى جمله (فاعل + مفعول + فعل) رعایت شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - همسانى و ناهمسانى‏ هاى عنصر "پیرنگ" در داستان‏ هاى قرآنى
کامران قدوسی

تجزیه و تحلیل عناصر داستان هاى قرآنى، این حقیقت را آشکار مى سازد که مؤلّفه "پیرنگ"، به عنوان سامان دهنده اصلى روایت، در تمام داستان هاى قرآنى نیز تقریبا در تمام داستان هاى قرآنى وجود دارد. در این جُستار تلاش شده تا از طریق مقایسه و تطبیق میان "پیرنگ"هاى مستقلّ داستان ها چکیده کامل

تجزیه و تحلیل عناصر داستان هاى قرآنى، این حقیقت را آشکار مى سازد که مؤلّفه "پیرنگ"، به عنوان سامان دهنده اصلى روایت، در تمام داستان هاى قرآنى نیز تقریبا در تمام داستان هاى قرآنى وجود دارد. در این جُستار تلاش شده تا از طریق مقایسه و تطبیق میان "پیرنگ"هاى مستقلّ داستان هاى قرآنى، تقسیم بندى ویژه اى به دست آید تا راه شناخت مفاهیم ادبى و هنرى قرآن را بیش از پیش هموار سازد. از این رو ابتدا به معرّفى اجمالى عنصر "پیرنگ" در ادبیات داستانى و سپس به تقسیم بندى شکلى و ظاهرى "پیرنگ"، در داستان هاى قرآنى پرداخته ایم. در این نوع تقسیم بندى، "پیرنگ"هاى قرآن به انواعى چون بسیط و مرکّب، منظّم و نامنظّم و گسسته و پیوسته تفکیک مى شوند. پس از آن، داستان ها را با توجّه به اجزاى درون ساختارىِ "پیرنگ"، باهم مقایسه و وجود یا عدم هریک از اجزا را در آن ها بررسى نموده ایم. سرانجام سخن کوشیده ایم تا معلوم شود عدم حضور اجزاى ناکارآمد، باعث شده تا بافت درونى "پیرنگ" انسجام بیش ترى بیابد؛ امرى که علاوه بر جذب مخاطب، در حکمت آموزى آن نیز مؤثّر بوده است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - پژوهشى در ایهام‏ پردازى خاقانى در قصاید
احمد غنى&rlm; پور ملکشاه

شاعران زبان فارسى با به کار گرفتن هنر ایهام بر وجوه هنرى سخن خود افزوده اند. خاقانى، یکى از شاعرانى است که به ایهام، گرایش خاصّى نشان داده و این گرایش یکى از دلایل پیچیدگى کلامش نیز شده است. وى، شاعرى است که با قدرت هنرآفرینى و خلاقیّت زبانى در خلق صنایع بدیعى به ویژه ا چکیده کامل

شاعران زبان فارسى با به کار گرفتن هنر ایهام بر وجوه هنرى سخن خود افزوده اند. خاقانى، یکى از شاعرانى است که به ایهام، گرایش خاصّى نشان داده و این گرایش یکى از دلایل پیچیدگى کلامش نیز شده است. وى، شاعرى است که با قدرت هنرآفرینى و خلاقیّت زبانى در خلق صنایع بدیعى به ویژه ایهام، توانست سبک و شیوه خاص خود را به وجود آورده، شعرش را از اشعار شاعران دیگر متمایز کند. هنر ایهام، یکى از گونه هاى مهمِّ صنایع بدیعى است که به وسیله آن مى توان به نوعى هنجارگریزى معنایى دست زد و کلام را با نوعى ابهام، همراه ساخت. نگارنده در این مقاله با نگاهى به قصاید خاقانى، هژده نوع از انواع ایهام را بررسى کرده و به همراه نمونه هاى شعرى از این سخنور نامى قرن ششم، آورده است تا گوشه اى از ظرایف بلاغى و جمال شناسى شعر خاقانى را بررسى کند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - خوانش تطبیقى روسلان وفادار، تیمبوکتو و سگ ولگرد
کرم نایب&rlm; پور نغمه ورقائیان

در این مقاله، مشابهت هاى مضمونى سه متن داستانى "روسلان وفادار" (اثر گئورکى نیکالایوویچ ولادیموف)، "تیمبوکتو" (اثر پُل اُستر) و "سگ ولگرد" (اثر صادق هدایت) تحلیل شده است. روش کار در این جستار، بررسى سه متن ذکرشده در چارچوب ادبیات تطبیقى است. تحقیق حاضر، نخست نشان مى دهد چکیده کامل

در این مقاله، مشابهت هاى مضمونى سه متن داستانى "روسلان وفادار" (اثر گئورکى نیکالایوویچ ولادیموف)، "تیمبوکتو" (اثر پُل اُستر) و "سگ ولگرد" (اثر صادق هدایت) تحلیل شده است. روش کار در این جستار، بررسى سه متن ذکرشده در چارچوب ادبیات تطبیقى است. تحقیق حاضر، نخست نشان مى دهد در پس زمینه هر یک از متون برگزیده، حاکمیتِ اقتدارى هژمونیک در جامعه وجود دارد که به یک صورت سرنوشت شخصیت هاى اصلى را رقم مى زند به طورى که "سگ ولگرد" با مضمون هایى سر و کار دارد که در "روسلان وفادار" و "تیمبوکتو" به آن ها نیز پرداخته شده است. در ادامه، مقاله حاضر به بررسى مضامین مشترک این آثار، شامل: تقابل جامعه و سگ، وظیفه شناسى و مسئولیت پذیرى، تنهایى و یتیمانگى و تجسمِ روح انسانى در هر یک از شخصیت ها مى پردازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - پژوهشى در ویژگى‏هاى زبانى و دستورى "چهار عنصر" بیدل دهلوى
عبداللّه ولى&rlm; پور

عبدالقادر بیدل دهلوى هرچند در بین پژوهش گران و ادب دوستان به شاعرى معروف است، ولى نگاهى اجمالى به آثار منثور وى این مهم را ثابت مى کند که بیدل در نویسندگى نیز ید طولایى داشته است و کتاب "چهار عنصر" - مفصل ترین اثر منثور وى - بهترین گواه این مدعاست. این اثر عرفانى- ادبى چکیده کامل

عبدالقادر بیدل دهلوى هرچند در بین پژوهش گران و ادب دوستان به شاعرى معروف است، ولى نگاهى اجمالى به آثار منثور وى این مهم را ثابت مى کند که بیدل در نویسندگى نیز ید طولایى داشته است و کتاب "چهار عنصر" - مفصل ترین اثر منثور وى - بهترین گواه این مدعاست. این اثر عرفانى- ادبى که در اصل اتوبیوگرافى بیدل است همانند اشعار وى داراى ویژگى هاى سبکى خاص و منحصربه فردى است و نظر به این که این اثر ارزش مند تا به حال کم تر مورد توجه پژوهش گران قرار گرفته است، لذا نگارنده در این نوشتار سعى دارد ضمن شناساندن این کتاب ارزش مند و بررسى محتواى آن، ویژگى هاى سبکى آن را نیز از ابعاد مختلف دستورى و زبانى و بیانى مورد مطالعه و تحلیل قرار دهد. پرونده مقاله

XML

فهرست مقالات