چکیده
کی خسرو، یکی از پادشاهان نام دار کیانی است که داستان های مربوط به او، بخشی جالب توجه از شاهنامة فردوسی را به خود اختصاص داده است. هر چند فردوسی به همة دوره های زندگی کی خسرو از تولد تا مرگ پرداخته است، به نظر می رسد دوران کودکی و به ویژه پایان مرموز زندگی کی خسرو أکثر
چکیده
کی خسرو، یکی از پادشاهان نام دار کیانی است که داستان های مربوط به او، بخشی جالب توجه از شاهنامة فردوسی را به خود اختصاص داده است. هر چند فردوسی به همة دوره های زندگی کی خسرو از تولد تا مرگ پرداخته است، به نظر می رسد دوران کودکی و به ویژه پایان مرموز زندگی کی خسرو بیش تر مورد توجهِ عامة مردم بوده و بیش تر محل افسانه سرایی قرار گرفته است. یکی از این گونه روایت ها، روایتی است که یکی از نقالان روستای ماصرم، روستایی در 40 کیلومتری جنوب غرب شیراز، به نام خاور قشنگ روایت می کند. این روایت به گونه ای شگرف، آمیزه ای از چندین روایت اسطوره ای، حماسی، دینی و تاریخی است؛ به گونه ای که جز در برخی از خطوط داستان، کم تر شباهتی به روایت شاهنامه دارد. به دیگر سخن، این روایت آمیزه ای از ماجراهای مربوط به کوروش، فریدون، ضحاک، مریم مقدس، موسا و... است. در این روایت تنها به چگونگی تولد کی خسرو، بزرگ شدن او، قیام علیه پدر بزرگش و در نهایت فرجام کار او پرداخته شده و گویا دیگر ماجراهای مربوط به کی خسرو به دست فراموشی سپرده شده است. گفتنی مهم این که اغلب کهن سالان این دیار نیز داستان را از یاد برده اند و تنها برخی از آن ها، بخش هایی محدود از داستان را روایت می کنند. نگارندگان در ایــن جستار کوشیده اند افزون بر ثبت روایتی که پیش از این در هیچ منبعی مکتوب نشده است، به بررسی و تحلیل محتوای داستان بپردازند.
تفاصيل المقالة
شاهنامه، حماسۀ بزرگ ادب فارسی، همواره توجّه بسیاری را به خود جلب کرده و دربارۀ آن فراوان نوشتهاند. شرح بیتهای دشوار یا بیتهایی نیز که بر سر فهم آن اختلاف بوده است، توجّه صاحبنظران را به خود معطوف داشته است. گاهی بیتی ساده بنظر میرسد و ظاهراً بر سر آن اختلاف دیدگاهی أکثر
شاهنامه، حماسۀ بزرگ ادب فارسی، همواره توجّه بسیاری را به خود جلب کرده و دربارۀ آن فراوان نوشتهاند. شرح بیتهای دشوار یا بیتهایی نیز که بر سر فهم آن اختلاف بوده است، توجّه صاحبنظران را به خود معطوف داشته است. گاهی بیتی ساده بنظر میرسد و ظاهراً بر سر آن اختلاف دیدگاهی دیده نمیشود، امّا با دقّتِ نظر میتوان دریافت که از این گونه بیتها نتیجهای مطلوبتر و روشنتر میتوان استنباط کرد که از جملة آن دو بیت زیر است:
همه خواسته گیو را داد شاه ابی تیغ تو تاج روشن مباد
بدو گفت کای نامدار سپاه چنین باد و بیبت برهمن مباد
معنی این دو بیت که در داستان کی خسرو آمده است، تقریباً در همة شرحها یکسان است. بیشتر شارحان صرفاً به محور افقی داستان توجّه و از دیگر جنبهها غفلت کردهاند. به همین دلیل در شرح و فهم بیت کاستیهایی دیده میشود که در این پژوهش سعی شده است شرحهای گوناگون بررسی و نقد شود، سپس با توجّه به محور عمودی داستان معنیِ تازه از آن بدست داده شود. آن چه در این پژوهش مطرح شده این است که در این بیتها برخلاف نظر برخی شارحان و شاهنامهپژوهان، گیو است که به مانند دیگر پهلوانان به ستایش کی خسرو پرداخته است و بنا بر شواهد نام دار سپاه در بیت اوّل کیخسرو است.
تفاصيل المقالة
بی‌گمان شاهنامة فردوسی متنی است که نظام اخلاقی-انسانی آن، حصار جغرافیایی و نژادی را برداشته و بدان خاصیتی جهانی و فرازمانی- فرامکانی بخشیده است. از نشانه‌های این ادعا، ظرفیت کم‌نظیر شاهنامه و شخصیت‌های آن با نمادهای جهانی و کهن‌الگوهای شخصیتی ان أکثر
بی‌گمان شاهنامة فردوسی متنی است که نظام اخلاقی-انسانی آن، حصار جغرافیایی و نژادی را برداشته و بدان خاصیتی جهانی و فرازمانی- فرامکانی بخشیده است. از نشانه‌های این ادعا، ظرفیت کم‌نظیر شاهنامه و شخصیت‌های آن با نمادهای جهانی و کهن‌الگوهای شخصیتی انسان‌هاست. این پژوهش به شیوة توصیفی-تحلیلی مبتنی بر چارچوب نظری تحلیل روان‌شناختی-کهن‌الگویی کارول.اس. پیرسون و هیو کی‌مار در نظریة بیداری قهرمان درون و در بستر نظریة سفر قهرمان جوزف کمپل تلاش کرده ‌است به اثبات این فرضیه در داستان زندگی سیاوش وکی‌خسرو در شاهنامه بپردازد. از نتایج کاربردی این نظریات برمی‌آید که داستان زندگی سیاوش و کی‌خسرو از کهن‌الگوی یتیم و نهادینه شدن آن در وجود آن‌ها آغاز می‌شود و با وجود تلّون و تبدّلی که ناشی از تحول در شخصیت و موقعیت زندگی آن‌هاست، این کهن‌الگو تقریبا در وجود سیاوش به گونه‌ای نمادین با مرگ به تکامل می‌رسد و نمود بیرونی و عینی این دگردیسی تکاملی و بیداری یا بازگشت در وجود کی‌خسرو با بروز کهن‌الگوی فرزانه در او به بیداری درون منجر می‌شود. بنابراین فرایند شخصیت‌سازی فردوسی از سیاوش تا کی‌خسرو هم از نظر چرخة مرگ و حیات (خدای نباتی و شهیدشونده در وجود سیاوش تا الهة باروری و حیات در وجود کی‌خسرو) و هم از نظر کیفیت سفرقهرمان مکمل یک‌دیگر‌ است.
تفاصيل المقالة
چکیده در این مقاله، با توجّه به اسطوره و داستان کیخسرو، پادشاه کیانی، در اوستا و با اشاره به متنهای پهلوی، تاریخیِ اسلامی و شاهنامه، به بازشناسی مکان دریاچۀ چیچست باستانی پرداخته شده است. دربارة این موضوع با در نظر داشتن ابعاد گوناگون چون جنگ کیخسرو با افراسیاب، ویژگ أکثر
چکیده در این مقاله، با توجّه به اسطوره و داستان کیخسرو، پادشاه کیانی، در اوستا و با اشاره به متنهای پهلوی، تاریخیِ اسلامی و شاهنامه، به بازشناسی مکان دریاچۀ چیچست باستانی پرداخته شده است. دربارة این موضوع با در نظر داشتن ابعاد گوناگون چون جنگ کیخسرو با افراسیاب، ویژگی های ذکرشده برای این دریاچه در متنهای مختلف و با توجّه به مکان دژ بهمن و آتشکدۀ آذرگشنسب بحث شده است. در این منبعها، همۀ این مکان ها در ارتباط با هم ذکر شده است. بر همین اساس، در این مقاله، با بررسی همۀ این سخنان، دریاچۀ شورابیلِ اردبیل بهعنوان مکان دریاچۀ چیچستِ باستانی پیشنهاد شده است. با بررسی ویژگی های جغرافیایی استان اردبیل و پژوهشهای انجام شده در این راستا، به این نتیجه رسیدیم که از بسیاری جنبهها، دریاچة شورابیل اردبیل با ویژگی های دریاچة چیچست سنجشپذیر است. پژوهش پیش رو به روش کتابخانه ای و با تکیه بر منبعهای تاریخی، جغرافیایی و ادبی انجام گرفته است. در این راستا، به متنهای کهن دینی و شاهنامه بیش از سایر منبعها توجّه شده است.
تفاصيل المقالة
در میان کتابها و رسالههای منسوب به خیّام، رسالهای به نام نوروزنامه وجود دارد که از دیرباز آن را به خیّام نسبت دادهاند. مجتبی مینوی در سال 1312، آن را به نام خیّام منتشر کرد و در مقدّمه کتاب به جز خیّام، هیچکس را شایسته عنوان نویسنده آن ندانست. در همان اوان کسانی چو أکثر
در میان کتابها و رسالههای منسوب به خیّام، رسالهای به نام نوروزنامه وجود دارد که از دیرباز آن را به خیّام نسبت دادهاند. مجتبی مینوی در سال 1312، آن را به نام خیّام منتشر کرد و در مقدّمه کتاب به جز خیّام، هیچکس را شایسته عنوان نویسنده آن ندانست. در همان اوان کسانی چون مینورسکی، مستشرق معروف، بنابه دلایلی با این نظر مخالفت کردند تا اینکه محسن فرزانه طیّ مقالهای که در سال 1363 در مجله آینده نوشت، مدّعی شد که نوروزنامه از خیّام نیست و از فردی به نام کیخسرو شیرازی است. فرزانه هنگام مطالعه فرّخنامه جمالی، نوشته ابوبکر مطهّر جمالی یزدی در سال 580 هـ.ق، متوجه شباهتهای عباراتی از کتاب با نوروزنامه میشود که نویسنده آنها را از قول کیخسرو شیرازی نقل میکند. وی با ذکر برخی شباهتها میان نوروزنامه و فرّخنامه، نویسندة نوروزنامه را کیخسرو شیرازی میداند، اما فرزانه مینویسد که من به جز در این کتاب (فرّخنامه) نام کیخسرو شیرازی را در جایی دیگر نشنیدهام و نمیدانم که او چه کسی است. در این مقاله با دلایلی دیگر حدس فرزانه تأیید و تقویت شده و نیز آشکار شده است که کیخسرو شیرازی چه کسی است.
تفاصيل المقالة
ساقینامه یکی از دلانگیزترین انواع شعر فارسی است که برای بیان حقایق و مضامینی متنوع بکار میرود. حکیم نظامی ساقینامههایی دارد که بیشتر به موضوعاتی پیرامون مسائل عرفانی، اخلاقی و عشقی اختصاص دارد. او در ساقینامههای خود، موضوعات را متفاوت مطرح نموده است، و آن ناشی ا أکثر
ساقینامه یکی از دلانگیزترین انواع شعر فارسی است که برای بیان حقایق و مضامینی متنوع بکار میرود. حکیم نظامی ساقینامههایی دارد که بیشتر به موضوعاتی پیرامون مسائل عرفانی، اخلاقی و عشقی اختصاص دارد. او در ساقینامههای خود، موضوعات را متفاوت مطرح نموده است، و آن ناشی از عوامل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ... و پختگی علمی و سنّی اوست. گاهی با بیان مفاهیم عارفانه، مخاطب خویش را به آسمان میبرد، گاهی او را در بوستان عشق رها و گاهی به دنیای پاک و بیآلایش زهد و پارسایی، دعوت میکند. دو ساقینامة مورد بحث این نوشتار در دو منظومة لیلی و مجنون و شرفنامه نظامی آمده است و نگارنده کوشیده است در این دو منظومه به تحلیل اندیشه و تبیین دیدگاه او در حوزة مسائل مذکور اهتمام کند.
تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications