فهرس المقالات چهارچمن

• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  1 - آبشخورهای فکری شاه داعی شیرازی در سرودن مثنوی «چهارچمن» (ردّ پای هفت شهر عشق عطار در چهارچمن)
  مسروره مختاری
  «شاه­داعی شیرازی» یکی از شاعرانِ عارف و از مبلّغان اندیشة وحدت وجودی ابن عربی در قرن نهم است که آثار متعدّدی به نظم و نثر از وی باقی مانده‌ است. یکی از آثار منظوم وی «ستّة شاه داعی» است. مثنوی «چهارچمن»، چهارمین منظومه از ستّۀ شاه داعی شیرازی است که شاعر در سرودن آن به أکثر

  «شاه­داعی شیرازی» یکی از شاعرانِ عارف و از مبلّغان اندیشة وحدت وجودی ابن عربی در قرن نهم است که آثار متعدّدی به نظم و نثر از وی باقی مانده‌ است. یکی از آثار منظوم وی «ستّة شاه داعی» است. مثنوی «چهارچمن»، چهارمین منظومه از ستّۀ شاه داعی شیرازی است که شاعر در سرودن آن به طور ضمنی به آثار پیشین، ازجمله «منطق­الطیر» عطار نظر داشته است. از آنجا که دربارۀ این مثنوی و افکار و اندیشه­های شاه داعی در آن، تاکنون پژوهشی صورت نگرفته است، در این مقاله با بهره­گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و کتابخانه­ای، تأثیرپذیری سرایندة این مثنوی از متقدّمان، به ویژه عطّار، مطمح نظر قرارگرفتهاست. شاه داعی علاوه بر ساختار اثر (استفاده از شیوۀ مناظره و قالب داستان منظوم، انتخاب شخصیّت­های داستان و...) از نظر پرداختن به هفت وادی سلوک و مبحث وحدت وجود از عطّار تأثیر پذیرفته است. حاصل سخن این که، پیروی شاه داعی از ابن عربی و بازتاب چشمگیر اندیشۀ هستی­شناختیِ وی در ساختار اثر، از جمله در بسامد واژه­ها و اصطلاحات و همچنین در محتوا قابل تأمّل است. مثنوی «چهارچمن» با وجود تأثیرپذیری­هایی که داشته است، از نظر ساختار هنری و ادبی، اثری ابداعی و مستقل است؛ چرا که سراینده با بهره­گیری از قوة تخیّل خویش توانسته است، اندیشه­های پراکندۀ پیشینیان را در شیوۀ شاعری خود ذوب کرده و اثری جاودانه خلق کند تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  2 - شباهت ها و تفاوت های سبک فکری منظومه چهارچمن و منطق الطیر
  بهزاد ذاکری گتابی سپیده سپهری الهه حاجیها
  موضوع تأثیرپذیری از ادبیات گذشته امر مسلّم و قطعی در هر دوره است و اختصاص به دوره خاص یا مشخص و معینی ندارد. هر شاعری، هم از جهت انتخاب لفظ و واژه و هم از نظر کیفیت کاربرد آنها در ترکیبات و به ویژه از نظر محتوا و درون‌مایه، نظر بر آثار گذشتگان دارد. از جمله این منظومه‌ه أکثر

  موضوع تأثیرپذیری از ادبیات گذشته امر مسلّم و قطعی در هر دوره است و اختصاص به دوره خاص یا مشخص و معینی ندارد. هر شاعری، هم از جهت انتخاب لفظ و واژه و هم از نظر کیفیت کاربرد آنها در ترکیبات و به ویژه از نظر محتوا و درون‌مایه، نظر بر آثار گذشتگان دارد. از جمله این منظومه‌ها، چهارچمن اثر رمزی و تمثیلی شاه‌داعی، عارف و شاعر قرن نهم است که متأثر از منطق‌الطیراست؛ یعنی مضمون اصلی هر دو منظومه، جستجوی معبود یا فهم چونیِ اوست. در چهارچمن، شخصیت اصلی داستان که شوق نام دارد با شانزده گل و چهار پرنده به گونه‌ای انفرادی به خلوت می‌نشیند و پرسش‌های خود را با هر یک رد و بدل می‌کند. از این رو مضامین، تعابیر و ساختار این اثر، شباهت بسیاری با منطق‌الطیر دارد. روش این پژوهش توصیفی – تحلیلی است و یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد بسیاری از مفاهیم عرفانی به کار رفته در منطق‌الطیر، چون وحدت وجود، حیرت، حجاب راه، درد و ... در چهارچمن نیز تکرار شده است. بسیاری از شخصیت‌ها در چهارچمن و منطق‌الطیر چون بنفشه و صعوه، سوسن و بط، نسرین و طاووس، دارای اندیشه و مسلک مشترکی هستند و نقش و عملکردشان در داستان یکی است. تفاصيل المقالة